0:00:10:04 - 00:00:38:02 Anhysbys Helo. Cat Place ydw i, pennaeth Ysgol Gynradd Parc Jiwbilî yng Nghasnewydd. Ac rwy’n mynd i rannu ein taith tuag at gwricwlwm gwrth-hiliol gyda chi. Ym mis Mai 2020, yn ystod y pandemig digynsail, fe wnaeth marwolaeth George Floyd a’r mudiad protestiadau byd-eang yn erbyn creulondeb a hiliaeth yr heddlu ddal sylw llawer o staff. Achosodd y trychineb hwn i ni fyfyrio ar ein profiadau personol ein hunain, ein rhagfarn ddiarwybod a’n rhagfarn ymwybodol, a pha mor freintiedig ydym ni yn ein rôl fel addysgwyr. 00:00:38:02 - 00:01:04:05 Anhysbys Dechreuodd aelodau unigol o staff ar daith addysg iddyn nhw eu hunain, hyd yn oed i fod yn wybodus a rhannu hyn â phobl eraill. Ac o ganlyniad, dechreuom ni ar ein taith i fod yn ysgol wrth-hiliol. Mae cymuned ein hysgol wedi tyfu’n anhygoel dros y pum mlynedd ddiwethaf ers i ni agor ym mis Medi 2017. Rydym ni wedi tyfu o gael 116 o ddisgyblion ac 16 aelod o staff i 374 o ddisgyblion a thros 50 aelod o staff. 00:01:05:01 - 00:01:35:04 Anhysbys I mi, mae’n hanfodol ein bod ni’n sicrhau bod pob aelod o staff yn ymwybodol o’r gynrychiolaeth o fewn cymuned ein hysgol. Er enghraifft, yn Ysgol Parc Jiwbilî, mae 78% o boblogaeth ein hysgol yn Wyn Prydeinig. Mae gennym ni 25 categori ethnig sy’n cael eu cynrychioli o fewn cymuned ein hysgol. Ein grwpiau ethnig mwyaf yw Pacistanaidd, Indiaidd a Gwyn, Asiaidd a Gwyn a Du Caribïaidd. Nid yw 80 o blant yn Wyn Prydeinig, sydd gyfwerth â bron i dri dosbarth, ac mae 28 o blant yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol. 00:01:35:04 - 00:02:01:08 Anhysbys Mae’n hanfodol bwysig ein bod yn cydnabod ethnigrwydd ein plant, eu profiadau, ac yn enwedig y rhai sy’n cael eu haddysgu y tu allan i’r system addysg yng Nghymru. Felly, ble mae’n dechrau? I mi, mae’n dechrau gyda ni. Mae’n dechrau gyda’n gwerthoedd craidd sydd wrth wraidd ein hysgol ac yn gyrru ein diben moesol. A ninnau’n staff gwyn yn bennaf, cytunom ni fod angen i ni ddatblygu ein dealltwriaeth ein hunain o hiliaeth, gwrth-hiliaeth, cydraddoldeb ac amrywiaeth. 00:02:02:02 - 00:02:26:08 Anhysbys Credwn fod angen i ni ddysgu a bod yn hyddysg i fod yn sefydliad dysgu sydd wir â’n gwerthoedd craidd yn ganolog i’r hyn a wnawn ni. Mae hyn yn dechrau â pherthnasoedd. Mae ymddiriedaeth wedi bod yn hanfodol. Rydym ni wedi cael sgyrsiau gonest iawn am fod yn nerfus, yngl?n â dweud y peth anghywir, peidio â bod eisiau tramgwyddo’n gilydd. Rydym ni wedi bod yn fyfyriol. Roeddem ni’n teimlo’n euog, rydym ni wedi herio pobl eraill ac roedd angen i ni wneud y gwaith caled hwn i gyrraedd ble rydym ni nawr. 00:02:27:10 - 00:02:51:04 Anhysbys Rydym ni’n cydnabod ei bod yn bwysig fod pob unigolyn mewn ysgol yn deall rhagfarn a gwahaniaethu. Fel ysgol, mae pob aelod o staff yn darllen i ddeall prosesau a damcaniaethau seicolegol rhagfarn a gwahaniaethu. Roeddem ni’n teimlo ei bod yn hanfodol i ni fod yn wybodus fel ymarferwyr a datblygu dealltwriaeth yn hytrach na rhuthro i mewn i ystyried gweithgareddau ar lefel ystafell ddosbarth a allai ddod yn anwybodus ac yn anghyson yn gyflym. 00:02:52:06 - 00:03:13:11 Anhysbys Rydym ni’n cydnabod fel ysgol fod angen dirfawr i bob aelod o staff addysgu a herio eu dealltwriaeth eu hunain o ragfarn a gwahaniaethu cyn iddynt allu ceisio addysgu eraill. Un o’r enghreifftiau sydd gennym ni yw darllen a gwaith ymchwil dynodedig. Mae hyn yn digwydd bob pythefnos, ac rydym ni wedi defnyddio erthyglau yn canolbwyntio ar gwricwlwm gwrth-hiliol i herio meddyliau a safbwyntiau personol. 00:03:13:11 - 00:03:43:06 Anhysbys Rydym ni wedi gofyn cwestiynau i staff fel Beth ydych chi’n credu mae angen i chi wneud fel addysgwr i gyfrannu at, a datblygu, ein harferion gwrth-hiliol yn Ysgol Parc Jiwbilî? Ble mae angen i’ch dysgu a’ch gwaith fynd? Fe wnaeth hyn annog staff i ymgymryd â’u tymor darllen personol eu hunain. Yn ei hadroddiad i Lywodraeth Cymru ym mis Mawrth 2021, amlygodd yr Athro Charlotte Williams fod angen i ni ymgysylltu â modelau o arferion gwrth-hiliol a bod yn rhan o strategaeth Llywodraeth Cymru i sicrhau bod Cymru yn wrth-hiliol erbyn 2030. 00:03:44:07 - 00:04:08:04 Anhysbys Mewn sesiynau datblygiad proffesiynol rheolaidd, rydym ni wedi edrych ar ddweud geiriau fel safbwynt (positionality) a chroestoriadedd, wedi edrych ar y berthynas gymhleth honno rhwng hunaniaethau cymdeithasol a systemau o rym a gormes. Rydym ni wedi edrych ar yr hyn y mae dad-wladychu’r cwricwlwm yn ei olygu i ni, a sut olwg sydd arno mewn gwirionedd. Mae pobl wedi dod i’r ysgol i rannu sesiynau datblygiad proffesiynol gyda ni. 00:04:08:04 - 00:04:36:06 Anhysbys Er enghraifft, Dangos y Cerdyn Coch i Hiliaeth. Rydym ni wedi edrych ar erthyglau a thestunau. Rydym ni wedi gwylio’r ysgol a geisiodd roi diwedd ar hiliaeth. Rydym ni i gyd, fel staff, wedi darllen Empire Lands, ac fe gaiff hyn i gyd ei feithrin gyda’i gilydd i sicrhau ein bod yn meithrin yr ymddiriedaeth a’r ddealltwriaeth honno. Rydym ni wedi bod yn herio ein hunain gan ddefnyddio egwyddorion ein gweledigaeth i arwain ein holl weithredoedd. Mae ein datblygiad gwrth-hiliol yn ymagwedd ysgol gyfan, ond rhaid iddi ddechrau gydag arweinwyr o’r herwydd. 00:04:36:12 - 00:05:02:04 Anhysbys Ein tîm arweinyddiaeth a’n corff llywodraethol sydd wrth wraidd ein gwaith. Mae gennym ni arweinydd sydd â rôl ddynodedig i gefnogi ein datblygiad gwrth-hiliol. Mae llywodraethwyr yn cael hyfforddiant ac mae ein harweinwyr yn modelu ymddygiadau a disgwyliadau bob dydd. Rydym ni’n canolbwyntio ar gysondeb adrodd am ddigwyddiadau hiliol. Rydym yn sicrhau bod pwysigrwydd ein taith wrth-hiliol yn cael ei gydnabod trwy ddogfennau strategol allweddol fel ein cynllun gwella ysgol, ein llawlyfr staff, a’n prosbectws. 00:05:02:13 - 00:05:28:00 Anhysbys Rydym ni’n sicrhau bod eglurder yn ein cyfathrebu ac yn ein gweithredoedd. O ran amgylchedd ein hysgol, rydym yn cydnabod bod pob plentyn yn dysgu o bopeth o’i gwmpas; y bobl, yr amgylchedd, yr awyrgylch a’r drefn. Ac mae angen i ni sicrhau ein bod yn ddiduedd ac yn darparu profiadau a chyfleoedd cyfartal. Mae cynrychiolaeth yn bwysig iawn. Mae angen i ni sicrhau bod ein hadnoddau’n adlewyrchu ein cymuned a’n cymdeithas yn gyffredinol. 00:05:28:00 - 00:05:52:04 Anhysbys Rydym yn cynnal teithiau dysgu rheolaidd yn yr amgylchedd ac yn gallu ystyried yr hyn y mae ein hamgylchedd yn ei ddweud am yr ysgol. Rydym wedi buddsoddi mewn nifer fawr o dechnegwyr i sicrhau bod llyfrau’n ymwneud ag amrywiaeth yn amlwg o fewn yr ysgol a bod y mwyafrif cyffredinol yn weladwy. Mae hyn yn ddatblygiad parhaus yn ein hysgol, ac felly mae’n bwysig peidio byth â thanamcangyfrif effaith amgylchedd eich ysgol. 00:05:52:04 - 00:06:14:10 Anhysbys O ran ein cwricwlwm, caiff cynllunio ein cwricwlwm ei arwain gan weledigaeth ein hysgol, ac mae’n galluogi pob un o’n dysgwyr i symud ymlaen tuag at y pedwar diben. Er mwyn datblygu cwricwlwm gwrth-hiliol, mae’n bwysig cefnogi ac annog athrawon i ystyried eu themâu trwy lens amrywiaeth a chynefin. Dros y pum mlynedd ddiwethaf, rydym ni wedi datblygu ein cwricwlwm Ffynnu (Thrive) ein hunain, sy’n gwricwlwm teilwredig ar gyfer ein hysgol. 00:06:15:00 - 00:06:32:02 Anhysbys Mae hyn wedi cael ei seilio ar broses ryngweithiol ac wedi’i seilio ar flynyddoedd o waith ymchwil, adnabod cymuned ein hysgol sy’n tyfu, gan fyfyrio ar yr hyn sydd wedi gweithio a’r hyn sydd wedi cael yr effaith fwyaf ar ddysgu. Mae wedi tyfu fesul darn ac mae hyn wedi bod yn waith caled. Ond rwyf wir yn credu bod angen i ysgolion fynd trwy hyn. 00:06:32:02 - 00:06:58:11 Anhysbys I ni fel ysgol, mae’r staff yn Ysgol Parc Jiwbilî wedi gweithredu a datblygu ein cwricwlwm Ffynnu (THRIVE). Mae ein cynllunio cwricwlwm yn cefnogi datblygiad diwylliant ar gyfer dysgu, amgylchedd ar gyfer dysgu, addysgeg ac asesu i sicrhau bod pob plentyn yn ffynnu mewn byd sy’n trawsnewid, ac yn gwneud cynnydd tuag at gyflawni’r pedwar diben. Mae ein staff bellach yn edrych trwy lens amrywiaeth a chydraddoldeb i herio athrawon sy’n meddwl am sut maen nhw’n cynllunio eu themâu. 00:06:58:15 - 00:07:34:03 Anhysbys Wrth ddatblygu cwricwlwm, cynllun, cynnwys a chyflwyno gwersi, mae athrawon yn ystyried yn ofalus p’un a ydynt yn cyflwyno barn ystrydebol am draddodiadau diwylliannol ethnig a chenedlaethol. Er y gallai fod yna fwriad da i hyn, mae angen i ni fod yn ystyriol y gallwn atgyfnerthu neu weithiau greu rhagfarn hiliol. Fel ysgol, rydym yn canolbwyntio ar greu dealltwriaeth ar y cyd er mwyn meithrin barn ddilys am bobl fel y maen nhw go iawn. Mae hyn yn hanfodol i osgoi gwahaniaeth tybiedig neu wir yn gwireddu cynefin. Mae ein taith cwricwlwm gwrth-hiliol nid yn unig oherwydd mai un o’n pedwar diben yw datblygu dinasyddion moesegol a gwybodus yng Nghymru a’r byd, ond oherwydd ein bod wir yn credu bod hyn yn angenrheidiol ar gyfer cymuned ein hysgol. 00:07:34:12 - 00:08:02:03 Anhysbys Mae hon yn daith ddysgu barhaus. Fel ysgol, rydym wedi manteisio ar lawer o gyfleoedd amlddiwylliannol a chwricwlaidd yn y gorffennol er mwyn i blant gael y wybodaeth gywir am grwpiau hiliol a’r angen i atal hiliaeth. Fodd bynnag, roedd llawer o’r gwersi hyn yn rhai untro ac yn cynnwys defnyddio adnoddau allanol yn yr ystafell ddosbarth. Ni wnaethant ystyried cyd-destun unigol ein hysgol, a’u nod oedd gwella dealltwriaeth ac agweddau cadarnhaol rhwng grwpiau yn hytrach na herio meddyliau ac ideoleg. 00:08:02:13 - 00:08:30:08 Anhysbys Roedd llawer o rinweddau a gwerth addysgol i’r ymagwedd hon. Fodd bynnag, yn aml, roedd aelodau o’r mwyafrif byd-eang yn cael eu portreadu mewn ffyrdd negyddol neu fel dieithriaid a symudodd i Gymru. Daeth llawer o drafodaethau’n ymwneud â hanes pobl Ddu a arweiniodd at addysgu hiliaeth yn ystrydebol, ac roedd hyn yn rhan o’n taith. Fodd bynnag, daeth yn glir fod angen i’n hymagwedd newid. Ar y sgrin, ceir enghreifftiau o themâu, cwestiynau ac adnoddau rydym ni wedi eu defnyddio i annog plant i feddwl am ein cymuned ni a’r byd ehangach. 00:08:30:14 - 00:08:56:08 Anhysbys Rydym yn ystyried yn rheolaidd pwy sydd yn ein cymuned leol a sut gallwn ni weithio gyda’n gilydd i ddatblygu’r ddealltwriaeth honno. Yn ei hanfod, mae staff yn cwblhau eu gwaith eu hunain yn gyntaf; rhaid iddyn nhw wneud y dysgu. Mae hyn yn waith caled, ond yn hanfodol wrth ddatblygu cwricwlwm gwrth-hiliol, datblygu eu dealltwriaeth eu hunain, wedyn gweithredu. Ac i ni, mae’n mynd yn ôl i werthoedd Ysgol Parc Jiwbilî, gan wneud yn si?r fod plant yn gwybod mai gonestrwydd, caredigrwydd a pharch sydd wrth wraidd ein gwaith. 00:08:56:13 - 00:09:21:09 Anhysbys Mae’n si?r eich bod yn gyfarwydd â’r gair ‘cynefin’, sy’n ymwneud â lle. Fodd bynnag, gellir ei ddefnyddio hefyd i ddisgrifio elfennau ein sefyllfa a’n hanes personol, dylanwadu ar ein meddyliau a’n penderfyniadau mewn ffyrdd nad ydym ni’n eu deall. I mi, mae yngl?n â’r ymdeimlad hwnnw o berthyn. Mae’n hanfodol fod arweinwyr a staff ysgol yn wybodus ac yn cael eu hannog i feddwl yn feirniadol ac archwilio eu hunain fel unigolion trwy ddysgu proffesiynol hynod effeithiol. 00:09:22:02 - 00:09:38:10 Anhysbys Cyfrifoldeb addysgwyr yw bod yn rym ar gyfer newid er mwyn i ni allu creu Cymru wrth-hiliol erbyn 2030. Fy niben a’m hangerdd i yw gwneud gwahaniaeth a chynnau’r tân hwnnw ymhlith pobl eraill er mwyn gwneud ein byd yn lle gwell. Rydym ni mor freintiedig fel arweinwyr mewn addysg. Mae angen i ni ddal ati i ddysgu ac achosi’r newid hwnnw. 00:09:40:05 - 00:09:52:10 Anhysbys Rwy’n mynd i orffen â chwestiynau i chi eu hystyried. Ac os hoffech fwy o wybodaeth, mae croeso i chi gysylltu neu fwrw golwg ar yr ystod o adnoddau a digwyddiadau sydd ar gael trwy Dapo. Gyampo.