Arfer effeithiol Archives - Page 6 of 67 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol/darparwr

Agorwyd Ysgol Santes Tudful yn 1972 gyda 18 o blant. Bellach mae hi’n ysgol gyda dros bedwar cant o blant ar safle gymharol newydd yn Twynyrhodyn, Merthyr Tydful, gydag egin ysgol wedi ei sefydlu ar safle y Gurnos. Mae’r ysgol yn gweithio tuag at yr un amcan, sef i greu amgylchedd hapus, cefnogol a ffyniannus i bob disgybl. Mae disgwyliadau uchel o ran safonau ac ymdrech, ond mae’r un disgwyliad o dosturi, ystyriaeth, caredigrwydd, gonestrwydd a pharch yn greiddiol i’r ddarpariaeth hefyd. Mae pob disgybl yn cael mynediad at brofiadau cyfoethog mewn ffyrdd hwyliog ac ysbrydoledig gyda chyfleoedd yn cael eu trefnu ar gyfer arloesi, creadigrwydd a meddwl yn feirniadol. Rydym am i’r disgyblion ymgeisio ar gyfleoedd, bod yn uchelgeisiol a galluog, ac i fod yn barod i ddysgu a chyfrannu fel dinasyddion yr 21ain ganrif. Bellach mae dysgu yn yr awyr agored yn rhan annatod o addysg pob disgybl, lle cant y cyfle i feithrin medrau dysgu annibynnol, dycnwch, a phrofi eu medrau datrys problemau yn gyson, sydd yn ei dro yn cael effaith cadarnhaol iawn ar eu lles.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer

Er mewn ardal difreintiedig, mae’r ysgol yn ffodus ei bod wedi ei lleoli mewn ardal allanol lewyrchus sydd yn hafan i fywyd gwyllt a bywyd naturiol. Mae’r tirwedd yn cynnig opsiynau dysgu a chyfleodd ar gyfer darparu profiadau unigryw i ddisgyblion. Mae’r ysgol wedi datblygu’r tir dros y blynyddoedd ond yn ystod y pum mlynedd diwethaf mae wedi esblygu i sicrhau cyfleoedd cyson ar gyfer y disgyblion. Erbyn hyn, mae diwrnod o addysg llawn yn cael ei ddarparu yn yr awyr agored ar gyfer pob disgybl fesul pythefnos. O ganlyniad, mae 60 o ddisgyblion yn dysgu yn yr awyr agored bob diwrnod, bob wythnos. Yn dilyn ymgyrch enfawr y ‘Welly Walk’ er mwyn codi arian ar gyfer darparu hyn, buddsoddwyd mewn siwtiau ac esgidiau gwrth-ddŵr i bob dysgwr a phrynwyd adnoddau allweddol ar gyfer adeiladu cuddfanau ac offer cynnau tân a choginio. Menter cymunedol sydd wedi darparu ac adeiladu y ddwy ystafell allanol, sied adnoddau a’r ardal natur er mwyn datblygu’r profiadau a’r addysg yn yr awyr agored i ddisgyblion.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd a nodwyd yn arfer effeithiol neu arloesol

Chwilfrydedd byrlymus, cyffro ac antur annibynnol sydd yn gyrru’r profiadau. Mae ein defnydd dychmygus o’n cynefin yn sicrhau fod profiadau dilys a llais y disgybl yn arwain y dysgu, ac mae datblygiad medrau disgyblion wedi’i gysylltu â phedwar diben Cwricwlwm i Gymru. Mae’r dysgu yn yr ardal allanol yn cyfoethogi ac yn atgyfnerthu’r medrau sydd yn digwydd ar lawr y dosbarth. Yn yr ardal allanol, mae medrau cyfeiriannu, gwaith cwmpawd, datrys problemau, gwaith celf a chrefft gwyllt, plannu a thyfu, coginio ar y tân, cynnal arbrofion gwyddonol ac astudiaethau tywydd a thirwedd y disgyblion yn cael eu datblygu. Mae’r dysgu yn canolbwyntio ar themâu lleol a chenedlaethol, gyda disgyblion yn arwain y dysgu trwy, er enghraifft: 

  • ailgylchu a chreu ‘Tŷ Potel Plastig’ fel ymateb i gynhesu byd eang. 
  • cydweithio gyda phrosiect Gwenyn Castell Cyfarthfa i ddysgu am bwysigrwydd gwenyn a chreu mêl yr ysgol. 
  • plannu coed ffrwythau sydd wedi arwain at goginio phastai afalau. 
  • ymarfer eu medrau gwaith pren yn gyson i adeiladu gwestai trychfilod, bocsys bwydo adar, ceginau mwd ac adeiladu llyfrgell bach sydd yn darparu llyfrau am ddim i’r gymuned ysgol. 
  • coginio ar dȃn agored a chydweithio gyda’r Brigâd Dân ac Achub i ddysgu am bwysigrwydd diogelwch wrth weithio yn yr awyr agored. 
  • arwain prosiectau entrepreneuriaeth gan ddefnyddio cynefin ac adnoddau naturiol i greu adnoddau a’u gwerthu i gymuned yr ysgol. 
  • cydweithio gyda chomisiwn coedwigaeth i ddeall problemau tipio anghyfreithlon.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Darperir cyfleoedd cyson i ddisgyblion ddysgu, archwilio, creu a chymdeithasu yn yr awyr agored. Mae hyn yn sicr wedi cael effaith amhrisiadwy ar eu lles a’u dysgu. Mae’r disgyblion yn teimlo’n gyffrous i dreulio diwrnod cyfan yn yr awyr agored dan arweiniad ardderchog ein arbenigwyr. 

O’r dosbarth meithrin hyd at Flwyddyn 6, mae disgyblion yn derbyn cyfleoedd cyson i ddatrys problemau, cymryd risg a dyfalbarhau yn yr awyr agored, sy’n eu cefnogi i fod yn ddysgwyr annibynnol. Mae’r profiadau gwerthfawr hyn hefyd yn datblygu meddylfryd twf y disgyblion wrth iddynt wynebu sialensau newydd a datblygu eu gallu i gydweithio ag eraill i ddatrys problemau. 

Trwy ddefnyddio deunyddiau naturiol o’r cynefin yn ystod y sesiynau, mae disgyblion yn datblygu gwerthfawrogiad gadarn o’r byd o’n cwmpas a’r amgylchedd leol. Mae’r cyfleoedd dysgu hyn yn cael effaith gadarnhaol ar hyder y disgyblion gan fod y sesiynau yn cynnig profiadau newydd iddynt.

Ein hethos yn Ysgol Santes Tudful yw i gynnig profiadau cyfoethog i bob disgybl a’u bod yn gwerthfawrogi bod dysgu yn digwydd yn gyson yn y dosbarth ac yn yr awyr agored.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am y darparwr/bartneriaeth

Sefydlwyd Dysgu Cymraeg Caerdydd yn 2016 o ganlyniad i ailstrwythuro sectorol a sefydlu’r Ganolfan Dysgu Cymraeg Genedlaethol. Mae Dysgu Cymraeg Caerdydd yn un o 11 o ddarparwyr y Ganolfan ac yn gyfrifol am ddarparu cyrsiau Cymraeg i oedolion yn Ninas a Sir Caerdydd. Lleolir Dysgu Cymraeg Caerdydd o fewn Ysgol y Gymraeg, Prifysgol Caerdydd ac mae Cyfarwyddwr DCC yn atebol i Bennaeth Ysgol y Gymraeg. Cyflogir holl staff y ddarpariaeth gan y Brifysgol. 

Y Cyfarwyddwr sy’n gyfrifol am lunio a gweithredu strategaeth a chynllun busnes y ddarpariaeth, a’r Cyfarwyddwr sy’n arwain ar ddiwylliant o hunanwerthuso parhaus er mwyn sicrhau rhagoriaeth.

Nodwch sut mae’r maes arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector a nodwyd yn ystod arolygiad, yn ymwneud â chwestiwn allweddol, dangosydd ansawdd a/neu agwedd benodol

Mae gweledigaeth ac uchelgais y tîm arwain yn greiddiol i holl weithgarwch a llwyddiant y ddarpariaeth. Mae yna ddisgwyliadau uchel o’r tîm cyfan a llunnir strategaeth feiddgar er mwyn cyrraedd nodau, cynnig cyfleoedd a sicrhau swyddi. Cyflwynir newid mewn modd cadarnhaol a rheolir y newid hwnnw yn effeithiol drwy asesu risg a chywain barn a gwybodaeth. O ganlyniad, sicrheir rhagoriaeth a gwelliant parhaus.

Cyd-destun a chefndir i arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector

Yn dilyn ailstrwythuro sylweddol i’r ddarpariaeth roedd angen sicrhau ansawdd ym mhob agwedd o’r gwaith. Rhoddwyd Fframwaith Rhagoriaeth yn ei le ar gyfer Rheoli a Monitro a oedd yn canolbwyntio ar godi safonau a newid meddylfryd. Mae’r fframwaith hwnnw bellach wedi gwreiddio a’r gwaith wedi dwyn ffrwyth. 

Yn hytrach na gwneud penderfyniadau mympwyol, defnyddir data yn bwrpasol. Dadansoddi’r adborth yn barhaus er mwyn datblygu a thyfu, a rhoddir gweithdrefnau mesur gwelliant a chynnydd yn eu lle. 

Mae egwyddorion methodoleg penodol o weithio yn cael eu dilyn o fewn y ddarpariaeth, sef gweithredu mewn cylch parhaus o gynllunio, gwirio, gweithredu a dysgu. I ategu’r dull hwn, defnyddir dangosfyrddau methodoleg arall, sef gweithredu gweledol, rhagweithiol sy’n gofnod o’r holl weithgarwch ac yn benodol, cynnydd y gweithgarwch hwnnw. Trwy ddefnyddio’r dangosfryddau hyn, sicrheir llif gwaith ffwythiannol a gwaith tîm effeithiol, sydd yn eu tro yn arwain at lwyddiant a chynnydd.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd a nodwyd fel arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector

Er mwyn rhagori, roedd gweledigaeth o newid diwylliant ac arferion a oedd yn llesteirio cynnydd yn allweddol i’r strategaeth. Sefydlu diwylliant a oedd yn canolbwyntio ar berfformiad rhagorol parhaus oedd y flaenoriaeth. Roedd cynnig profiadau i ddysgwyr a oedd yn gwbl gadarnhaol ac yn arwain at foddhad a pharhad eu taith dysgu yn ganolog i’r cyfan. 

Dadansoddwyd gwraidd pob problem wrth ddilyn y dull ‘pum pam?’ gan weld heriau neu fethiannau fel cyfleoedd i wella. Cefnogwyd ac anogwyd datblygu a thyfu fel rhan arferol o’r gwaith. Hwyluswyd rhannu arfer gorau’n barhaus gan groesawu amrywiaeth barn a phrofiad. 

Blaenoriaethwyd meddylfryd o fentro ac ehangu’r ddarpariaeth. O’r herwydd, bu’n bosib cynnig cyfleoedd lu i staff ddatblygu’n broffesiynol ac ymgeisio am swyddi llawn-amser a swyddi uwch. Trwy gydol y cyfan ceisiwyd sicrhau arweinyddiaeth drawsnewidiol a blaengar yn ogystal â gweledigaeth gynaliadwy, hirdymor.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr

Pan sefydlwyd y darparwr newydd roedd heriau ynglŷn â chyfraddau cwblhau, diffyg incwm a diffyg llwybr gyrfa. 

Yn ddiweddarach yn 2022/23: 

Ymrestriadau uchel – 117% o’r targed 

Cyfraddau cwblhau uchel – 94% (50%+) / 76% (85%+) 

Dilyniant – 77% 

Cynnydd ystyrlon – 95% 

50% o gynnydd mewn incwm blynyddol 

O ganlyniad cynigir gwasanaeth cynhwysfawr sy’n ateb anghenion y gymuned yn ogystal â blaenoriaethau polisïau cenedlaethol megis Cymraeg 2050: Miliwn o siaradwyr

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Gymraeg Llwyncelyn yn ysgol cyfrwng Cymraeg sy’n darparu addysg i 335 o ddisgyblion rhwng 3 ac 11 oed. Mae’r ysgol wedi ei lleoli yn y Porth yng Nghwm Rhondda. Canran y disgyblion sy’n gymwys i gael prydau ysgol am ddim yw 18% a chanran y disgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol yw 2.1%. Mae 99.4% o’n disgyblion o gefndir gwyn Prydeinig. 

Penodwyd y pennaeth a’r dirprwy ym mis Medi, 2023. Caiff gweledigaeth yr ysgol ei chrynhoi yn yr arwyddair, ‘Acen. Atgofion. Cred’, ac mae hyn yn treiddio trwy bob agwedd ar waith yr ysgol ar bob lefel.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Yn dilyn trafodaethau gyda disgyblion Blwyddyn 6 ar y gwahanol ffiniau sy’n bodoli yn ein byd, codwyd cwestiynau ynghylch ffiniau sy’n gallu gwahanu grwpiau o bobl yn ein cymuned a thu hwnt. Daethpwyd i’r casgliad nad oedd ein disgyblion yn ddigon ymwybodol o fywyd mewn cymunedau y tu allan i’w milltir sgwâr. Roeddent yn frwd dros ddysgu am yr hyn oedd yn digwydd mewn gwahanol gymunedau yng Nghymru a sut yr oedd bywyd yn gallu amrywio o gymuned i gymuned. Roeddent o’r farn mai’r man cychwyn fyddai ehangu eu gwybodaeth a’u dealltwriaeth o hanes pobl a Chymunedau, o arferion a thraddodiadau, crefyddau a gwahanol ddiwylliannau. Ond yn bwysicaf oll, yr oeddent yn gryf o’r farn taw mynd allan i ymweld â chymunedau a chwrdd â phobl fyddai’r addysg orau. 

A dyna a wnaethom – treulio amser gyda thrigolion cymuned Trebiwt, Trelluest a Bae Caerdydd ymysg cymunedau eraill. Dyma gywaith a ehangodd orwelion, a heriodd ragfarnau a heb os, un a chwalodd ffiniau. 

Erbyn hyn, mae hanfod y cywaith hwn wedi treiddio drwy’r ysgol gyda phob dosbarth yn cynllunio’n fwriadus er mwyn hybu datblygiad aml ddiwylliannol a moesol ein disgyblion.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Dysgu am bobl, cymunedau, crefyddau a thraddodiadau amrywiol oedd y man cychwyn. Roedd hyn yn golygu gadael yr ystafell ddosbarth a theithio y tu hwnt i’n cymuned i gymunedau eraill i gwrdd â phobl a phlant a wahanol gefndiroedd. 

I gychwyn ar y gwaith o ehangu gorwelion ac addysgu ein disgyblion am fywydau eraill, trefnwyd arddangosfa aml-synhwyrol yn neuadd yr ysgol ble’r oedd cyfle i’r plant ddarllen, gwrando, gwylio a dysgu am hanes a phrofiadau Cymry o gefndiroedd amrywiol. Darparwyd cyfleoedd iddynt drafod cwestiynau mawr fel ‘I bwy mae Cymru’n perthyn?’ ac ‘A ydych chi’n fwy o Gymry os ydych chi’n siarad Cymraeg?’ ac anfonwyd holiaduron at rieni i’w cynnwys nhw yn y trafodaethau hyn. 

Roedd gwahodd ymwelwyr i’n hysgol i siarad am eu profiadau a’u hunaniaeth nhw yn y Gymru sydd ohoni yn hollbwysig er mwyn i’n plant gael clywed am brofiadau a heriau ganddyn nhw yn uniongyrchol. Roedd cael teithio i wahanol gymunedau megis Trebiwt a Bae Caerdydd yn hynod werthfawr. Yma, cawsant flas ar fywyd y tu hwnt i’w milltir sgwâr a gweld a chlywed yr amrywiaeth ieithoedd, gwisgoedd a bwydydd yn ogystal â gwerthfawrogi celfyddyd gwahanol oedd i’w weld ar furiau adeiladau Bae Caerdydd. 

Cafodd y disgyblion gyfle i gwrdd a threulio sawl diwrnod yng nghwmni plant o ysgol gynradd ym Mae Caerdydd. Heb os, dyma oedd uchafbwynt y gwaith wrth i’n plant ni fwynhau a dod i ddeall a gwerthfawrogi’r tebygrwydd a’r gwahaniaethau yn eu bywydau. Cawsant chwarae, canu a pherfformio dawns unigryw gyda choreograffydd proffesiynol oedd yn dathlu amrywiaeth, hunaniaeth a thraddodiadau pob un plentyn.

Yn dilyn llwyddiant y gwaith hwn, ysbrydolwyd athrawon eraill yr ysgol i gynllunio cyfleoedd tebyg er mwyn addysgu plant eu dosbarthiadau nhw am fywydau cymunedau eraill. O oedran ifanc, mae ein disgyblion yn dysgu am hawliau, am bwysigrwydd cydraddoldeb a bod yn ddinasyddion moesol. Mae cynlluniau athrawon yn rhoi pwyslais cryf ar ddatblygu gwybodaeth a dealltwriaeth disgyblion o ddiwylliannau, credoau a chrefyddau eraill ac rydym yn achub ar bob cyfle i sicrhau bod lle blaenllaw yn ein cwricwlwm i ddysgu am gyfraniadau pobl nodedig o bob cymuned.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae effaith y profiadau hyn ar ein disgyblion yn bellgyrhaeddol. Hyderwn bod ein disgyblion yn datblygu i fod yn ddinasyddion gwybodus a deallus sy’n dangos empathi a pharch at eraill. Credwn yn gryf taw’r profiadau y mae ein plant yn eu derbyn y tu hwnt i furiau’r ysgol yw’r allwedd i hyn. Mae arweinwyr yr ysgol yn llwyr ymrwymedig i sicrhau bod yr ysgol a’i holl gymuned yn un sydd yn parchu pobl o bob cefndir fel rhan o’i thaith i fod yn ysgol wrth-hiliol. 

Ceir cyfleoedd cyson i arweinwyr a holl staff yr ysgol fynychu cyrsiau a hyfforddiant er mwyn dyfnhau eu dealltwriaeth ymhellach o bwysigrwydd hybu datblygiad aml ddiwylliannol a moesol ein plant.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol bellach yn cael ei chydnabod fel un sydd yn arwain ar hybu datblygiad aml ddiwylliannol a moesol ein plant. Mae arweinwyr wedi cyfrannu at gynadleddau ar draws y consortiwm rhanbarthol ac wedi cynnal gweithdai ac ymweliadau gan ysgolion eraill. Mae’r ysgol hefyd wedi datblygu partneriaethau gydag ysgolion ar hyd a lled Cymru er mwyn datblygu’r maes hwn ymhellach.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Gymraeg Llwyncelyn yn ysgol cyfrwng Cymraeg sy’n darparu addysg i 335 o ddisgyblion rhwng 3 ac 11 oed. Mae’r ysgol wedi ei lleoli yn y Porth yng Nghwm Rhondda. Canran y disgyblion sy’n gymwys i gael prydau ysgol am ddim yw 18% a chanran y disgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol yw 2.1%. 

Penodwyd y pennaeth a’r dirprwy ym mis Medi, 2023. Caiff gweledigaeth yr ysgol, ‘Acen. Atgofion. Cred.’ ei hymgorffori ym mywyd beunyddiol yr ysgol wrth i’r dysgwyr ymfalchïo yn eu hunaniaeth, eu Cymreictod a’u hardal leol tra’n mwynhau’r ystod eang a chyffrous o brofiadau dysgu ysgogol sy’n ehangu eu gorwelion y tu hwnt i’w milltir sgwâr.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Mae’r ymdeimlad cryf o Gymreictod a dealltwriaeth y disgyblion o dreftadaeth a diwylliant Cymru yn nodwedd gref o fywyd yr ysgol. Mae meithrin Cymry balch o’u hiaith, eu hanes a’u diwylliant yn rhywbeth y mae holl gymuned yr ysgol yn angerddol yn ei gylch. 

Ers sefydlu’r ysgol, mae’r weledigaeth hon wedi llywio’r ymdrechion addysgol ac mae’n parhau i fod yn ganolog wrth i’r ysgol ddatblygu a thyfu. Caiff y disgyblion eu trwytho yn y Gymraeg ac yn niwylliant eu gwlad wrth i staff gynllunio a chydweithio i gynnig ystod eang o brofiadau gwerthfawr sy’n meithrin yr ymdeimlad o falchder yn eu gwlad a’u Cymreictod ymysg ein disgyblion o fewn y dosbarth a thu hwnt. 

Rydym yn grediniol mai balchder, ynghyd â chyfleoedd amrywiol i ddefnyddio eu Cymraeg, sydd wrth wraidd y datblygiad cadarnhaol o ran medrau llafar ein disgyblion. Mae ein plant yn siarad Cymraeg yn hollol naturiol o ddydd i ddydd a hynny â balchder a mwynhad. Yn ogystal, mae ein cynllun drilio iaith yn sicrhau bod datblygiad pwrpasol yng nghystrawennau a geirfa’r disgyblion wrth iddynt symud drwy’r ysgol. Mae hyn oll yn cyfrannu at sicrhau siaradwyr Cymraeg hyderus a medrus.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Cynllunio ac Addysgu 

Er mwyn datblygu medrau llafar Cymraeg ein disgyblion yn gelfydd, mae cynllun drilio iaith clir wedi ei ymgorffori ac ar waith ar draws yr ysgol. Ar y cyd, mae cymuned yr ysgol wedi cytuno ar yr elfennau di-amod o ran cystrawennau a geirfa y dylid eu cyflwyno a’u drilio ym mhob dosbarth yn ddyddiol er mwyn sicrhau dilyniant a datblygiad clir wrth i’n disgyblion symud drwy’r ysgol. Caiff y rhain eu harddangos yn y dosbarthiadau, yn y coridorau ac mewn mannau cyhoeddus er mwyn atgyfnerthu’r hyn a ddysgir yn y dosbarthiadau. Mae’r athrawon yn fodelau iaith arbennig ac yn achub ar bob cyfle i gywiro gwallau ieithyddol y disgyblion mewn modd sensitif a hwyliog. 

Yn greiddiol i’n cwricwlwm, mae dysgu am hanes Cymru, ei phobl, ei chwedlau a’i thraddodiadau yn greiddiol. Mae hyn yn datblygu ymwybyddiaeth gadarn ein plant o ddiwylliant eu gwlad ac yn dyfnhau eu dealltwriaeth o’u hunaniaeth. 

Profiadau 

Rydym yn cynnig arlwy gyfoethog o brofiadau allgyrsiol i’n disgyblion ac rydym yn llwyr grediniol bod y profiadau hyn yn chwarae rhan allweddol yn natblygiad eu medrau llafar ac yn dylanwadu’n gadarnhaol ar gymhelliant y di i ddefnyddio’r Gymraeg yn naturiol a hyderus. 

Caiff y disgyblion gyfleoedd niferus i ddefnyddio’r Gymraeg mewn cyd-destunau a lleoliadau amrywiol yn yr ysgol a thu hwnt. Yn flynyddol, cânt deithio i wahanol ardaloedd o Gymru a chwrdd â phobl a phlant mewn gwyliau a digwyddiadau ledled y wlad. Yn ganolbwynt i galendr blynyddol yr ysgol y mae’r Ŵyl Gerdd Dant, Eisteddfod yr Urdd, Eisteddfod Gerddorol Ryngwladol Llangollen, Gŵyl Lenyddol y Gelli a chyfleoedd i berfformio a chystadlu mewn digwyddiadau cerddorol, chwaraeon a llenyddol sy’n hyrwyddo’r Gymraeg. 

Mae dathlu ein Cymreictod wrth i ni deithio y tu hwnt i Gymru hefyd yn destun balchder mawr i ni a’n disgyblion. Wrth i ddisgyblion Blwyddyn 6 deithio i Amsterdam, er enghraifft, mae clywed ein disgyblion yn siarad Cymraeg mor naturiol wrth gymdeithasu a mwynhau, yn rhoi pleser pur i staff yr ysgol a’r trigolion lleol. Maent bob tro yn awyddus i ddysgu ychydig o Gymraeg i unrhyw un na fedrant siarad yr iaith a’r balchder yn glir wrth gyflawni hynny. 

Rydym yn achub ar bob cyfle i gydweithio â phartneriaethau megis Menter Iaith Rhondda Cynon Taf er mwyn hybu dysgwyr newydd a magu hyder aelodau’r gymuned leol sydd am siarad Cymraeg. Gyda chynifer o gyfleoedd i’r disgyblion ddefnyddio’r Gymraeg y tu hwnt i furiau’r ysgol, mae medrau llafar ein disgyblion yn datblygu’n naturiol wrth iddyn nhw fagu hyder drwy siarad mewn gwahanol sefyllfaoedd ffurfiol ac anffurfiol, yn gymdeithasol ac yn gyhoeddus. 

Trwy gynnig cyfleoedd amrywiol ac eang fel hyn, rydym yn datblygu disgyblion sydd yn gyfathrebwyr hyderus sydd â medrau llafar Cymraeg cryf erbyn diwedd eu hamser yn yr ysgol.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae ymrwymiad holl gymuned yr ysgol i sicrhau bod y Gymraeg yn iaith fyw a pherthnasol i’n disgyblion yn cael effaith sylweddol ar eu medrau llafar a’u hawydd a’u brwdfrydedd i ddefnyddio’r iaith yn gwbl naturiol ym mhob agwedd o’u bywydau bob dydd. Heb os, profiadau, cyfleoedd a chynllunio gofalus a bwriadus sydd wrth wraidd y datblygiad cadarnhaol ym medrau llafar ein disgyblion ynghyd ag argyhoeddiad y pennaeth a’r staff taw dyma un o brif hanfodion yr ysgol. 

Trwy gydweithio’n agos er mwyn sicrhau profiadau a chyfleoedd i’n disgyblion, mae’r berthynas rhwng y gymuned, y rhieni a theuluoedd yr ysgol yn un cryf gan eu bod yn rhannu’r un weledigaeth. Erbyn hyn, rydym wedi gweld cynnydd yn nifer ein rhieni sydd yn defnyddio’r Gymraeg gyda’u plant, gyda nifer yn mynychu dosbarthiadau Cymraeg lleol eu hunain er mwyn cefnogi eu plant ar eu taith drwy addysg Gymraeg.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol bellach yn cael ei chydnabod fel un sydd yn arwain ar hybu datblygiad medrau llafar Cymraeg disgyblion. Mae’r ysgol yn gweithredu fel ysgol arweiniol sy’n cynorthwyo ysgolion eraill ar eu taith i dderbyn gwobr aur y Siarter Iaith. 

Mae arweinwyr wedi cynnal gweithdai ac ymweliadau gan ysgolion eraill. Mae’r ysgol hefyd wedi datblygu partneriaethau gydag ysgolion ar hyd a lled Cymru er mwyn datblygu’r maes hwn ymhellach.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Beca ac Ysgol Bro Brynach wedi ffedereiddio ers Tachwedd 2022. Mae’r ddwy ysgol wedi eu lleoli mewn ardal wledig. Mae’r ysgolion yn ysgolion categori 3 a Cymraeg yw iaith y ddwy ysgol. Mae mwyafrif y disgyblion yn dod o gartrefi Saesneg felly yn cael eu cyflwyno i’r iaith Gymraeg yn yr ysgol. 

Mae 90 o ddisgyblion oed 3-11 ar gofrestr Ysgol Bro Brynach gyda 8% yn derbyn prydiau ysgol am ddim, a 4% o ddisgyblion ar y gofrestr Addysg Dysgu Ychwanegol. Mae 4 dosbarth yn yr ysgol, dosbarth Meithrin a Derbyn, Blwyddyn 1 a 2, Blwyddyn 3 a 4 a Blwyddyn 5 a 6. 

Yn ysgol Beca mae yna 49 o ddisgyblion ar y gofrestr, gyda 16% yn derbyn prydiau ysgol am ddim a 6% ar y gofrestr Addysg Dysgu Ychwanegol. Ysgol dau ddosbarth ydyw, dosbarth dysgu sylfaen a dosbarth cyfnod allweddol 2.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Wrth gynllunio’n fanwl, sicrhawyd bod medrau disgyblion sydd yn cael eu haddysgu yn y dosbarth y

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Beca ac Ysgol Bro Brynach wedi ffedereiddio ers Tachwedd 2022. Mae’r ddwy ysgol wedi eu lleoli mewn ardal wledig. Mae’r ysgolion yn ysgolion categori 3 a Cymraeg yw iaith y ddwy ysgol. Mae mwyafrif y disgyblion yn dod o gartrefi Saesneg felly yn cael eu cyflwyno i’r iaith Gymraeg yn yr ysgol. 

Mae 90 o ddisgyblion oed 3-11 ar gofrestr Ysgol Bro Brynach gyda 8% yn derbyn prydiau ysgol am ddim, a 4% o ddisgyblion ar y gofrestr Addysg Dysgu Ychwanegol. Mae 4 dosbarth yn yr ysgol, dosbarth Meithrin a Derbyn, Blwyddyn 1 a 2, Blwyddyn 3 a 4 a Blwyddyn 5 a 6. 

Yn ysgol Beca mae yna 49 o ddisgyblion ar y gofrestr, gyda 16% yn derbyn prydiau ysgol am ddim a 6% ar y gofrestr Addysg Dysgu Ychwanegol. Ysgol dau ddosbarth ydyw, dosbarth dysgu sylfaen a dosbarth cyfnod allweddol 2.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Wrth gynllunio’n fanwl, sicrhawyd bod medrau disgyblion sydd yn cael eu haddysgu yn y dosbarth yn cael eu trosglwyddo yn sesiynau ‘Gwener Gwyllt’ a ‘Llun Llanast’.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Ar ddechrau’r tymor, mae’r disgyblion yn rhannu syniadau am yr hyn hoffent ddysgu o fewn y thema. Mae hyn yn arwain at waith ymchwil a pharatoi ychwanegol ar gyfer yr athrawon er mwyn lliwio’r llwybr addysgu a dysgu wrth ddilyn trywydd diddordebau’r disgyblion o fewn y sesiynau ‘Gwener Gwyllt’ a ‘Llun Llanast’. Yn ogystal, mae’r ddarpariaeth allanol yn nosbarthiadau’r dysgu sylfaen yn hygyrch i’r disgyblion trwy gydol y dydd. 

Mae disgyblion cyfnod allweddol 2 wedi ei grwpio yn ôl gallu yn ystod sesiynau ‘Gwener Gwyllt’. Mae heriau pwrpasol wedi eu gosod ar gyfer y disgyblion sydd yn canolbwyntio ar y chwe maes dysgu a phrofiad. Trwy hyn, darperir cyfleoedd iddynt ddatblygu medrau llythrennedd, rhifedd a digidol ar draws y cwricwlwm. Er enghraifft, darperir gweithgareddau fel: 

  • Lawnsio roced gan recordio uchder y lansiad 
  • Achub ar y mynydd gan datblygu medrau cadw’n ddiogel ac achub bywyd 
  • Defnyddio helyg yr ardd i greu lloches 

Mae’r disgyblion yn cofnodi eu gwaith mewn llyfrau llawr fesul grŵp, sydd wedi’u gwahaniaethu yn ôl cam datblygu disgyblion y grŵp. O ganlyniad, darperir trawstoriad o dystiolaeth, er enghraifft graffiau, esboniadau, cyflwyniadau ar lafar, adroddiadau, ac ati. Mae’r disgyblion yn cyflwyno eu gwaith mewn dull gwahanol sydd yn addas i’w cam datblygiad.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Erbyn hyn, mae dilyniant a chysondeb yn yr addysgu yn ysgolion ar draws y ffederasiwn. Mae’r ddarpariaeth yn fwy cyfoethog gyda chyd-weithio a chyd-gynllunio pwrpasol rhwng athrawon yn datblygu i fod yn effeithiol. 

Er mwyn cysoni’r arfer ar draws y ffederasiwn, rydym yn cynnal cyfarfodydd cynllunio ar y cyd ac yn gwneud teithiau dysgu ar draws y ffederasiwn i weld arfer dda a rhannu syniadau. Yn ystod sesiynau craffu llyfrau, rydym yn craffu llyfrau llawr ‘Gwener Gwyllt’ a ‘Llun Llanast’ er mwyn craffu ar ddatblygiad medrau disgyblion mewn profiadau cyfoethog ar draws y cwricwlwm.

 Mae’r disgyblion yn mwynhau’r sesiynau allanol ac yn awyddus i gwblhau’r heriau a thasgau. Maent yn defnyddio eu gwybodaeth blaenorol i gwblhau heriau ac yna’n cofnodi eu darganfyddiadau yn hyderus yn unigol ac o fewn grŵp. Mae yna amryw o fedrau sydd yn cael eu datblygu ac ehangu drwy’r dull hwn o addysgu. 

Gwelir cynnydd ym medrau’r disgyblion wrth iddynt ddatblygu eu medrau a’u gwybodaeth blaenorol i gwblhau’r heriau ar draws y cwricwlwm yn yr ardal allanol. Maent yn cymhwyso eu medrau rhifedd ar draws y cwricwlwm yn bwrpasol gan ddefnyddio yr hyn maent wedi ddysgu yn flaenorol i gwblhau’r heriau. Maent yn defnyddio adnoddau digidol yn bwrpasol i gofnodi gwybodaeth ac i wneud gwaith ymchwil pellach. Mae eu medrau creadigol yn cael eu hymgorffori’n fuddiol ar draws y cwricwlwm hefyd, er enghraifft wrth i ddisgyblion ddefnyddio adnoddau naturiol i efelychu gwaith arlunydd. Mae’r modd hwn o addysgu yn bendant wedi cyflwyno a datblygu medrau disgyblion i gymhwyso eu medrau yn gynyddol hyderus ar draws y cwricwlwm. 

Mae’r disgyblion yn mwynhau’r sesiynau ardal allanol ac yn frwdfrydig i gwblhau heriau. Mae yna fwrlwm yn ystod y sesiynau hyn sydd yn dangos chwilfrydedd y disgyblion tuag at eu dysgu. Yn y dysgu sylfaen, gwelir arfer dda o’r defnydd o’r ardal allanol drwy gydol y dydd gyda gweithgareddau pwrpasol yn tanio’r dychymyg ac yn datblygu medrau sylfaenol y disgyblion yn llwyddiannus. Mae’r disgyblon yn eiddgar i fynd allan i’r ardal allanol yn ddyddiol.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae aelodau o staff Ysgol Bro Brynach eisoes wedi gwneud cyflwyniad i ysgolion y Sir. Roedd y cyflwyniad yn canolbwyntio ar ein dull ni o addysgu a chyflwyno y cwricwlwm gan ganolbwyntio ar y defnydd o’r ardal allanol i gyfoethogi’r addysgu a dysgu. Maent hefyd wedi dangos enghreifftiau o’r llyfrau llawr ar draws y ffederasiwn, gyda staff Ysgol Beca yn mabwysiadu’r llyfrau llawr hefyd. 

Mae lluniau o’r gweithgareddau sydd yn digwydd yn gyson yn yr ysgol yn cael eu rhannu ar lwyfannau cymdeithasol yr ysgolion.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Uwchradd Pen y Dre yn ysgol cyfrwng Saesneg 11-16 a gynhelir gan awdurdod lleol Merthyr Tudful. Mae 942 o ddisgyblion o oedran ysgol statudol ar y gofrestr. Mae tua 31% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim. Mae’r ysgol yn gwasanaethu dalgylch sy’n cynnwys ystâd fawr Gurnos, yn ogystal â nifer o gymunedau’r Cymoedd ar gyrion Parc Cenedlaethol Bannau Brycheiniog. Daw disgyblion o chwe ysgol gynradd bartner, yn bennaf. Mae bron pob un o’r disgyblion yn siarad Saesneg fel eu hiaith gyntaf ac yn dod o gefndir gwyn Prydeinig. Mae gan 221 o ddisgyblion anghenion addysgol arbennig (23.5%). Canran y disgyblion sy’n siarad Saesneg fel iaith ychwanegol (SIY) yw 5.8%. Mae 23 o ddisgyblion ar y gofrestr (2.4%) yn blant sy’n derbyn gofal (PDG). Mae’r uwch dîm arweinyddiaeth yn cynnwys y pennaeth, y dirprwy bennaeth, tri phennaeth cynorthwyol, cydlynydd ADY, rheolwr busnes ac uwch arweinydd (ar secondiad).

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae Ysgol Uwchradd Pen y Dre wedi datblygu diwylliant cryf a gwerthfawrogiad o’r Gymraeg a’i threftadaeth ar draws y gymuned leol. Mae’r ysgol wedi gweithio’n strategol i ddatblygu’r Gymraeg fel rhan o fywyd ysgol bob dydd. Cyflawnwyd hyn trwy strategaethau addysgu a dysgu effeithiol i ddatblygu medrau disgyblion a sicrhau ymdeimlad o ‘gynefin’ tuag at y Gymraeg a’i threftadaeth. Trwy gynnwys y gymuned gyfan yn fedrus, ac yn enwedig rhieni, mae’r ysgol wedi meithrin awydd i ddatblygu dwyieithrwydd i bawb.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Mae dull yr ysgol yn gosod y Gymraeg yn naturiol wrth wraidd bywyd yr ysgol. Mae’r strategaeth drosfwaol yn adlewyrchu’r genhadaeth genedlaethol i drefnu bod y Gymraeg ar gael i bawb, gan ganolbwyntio ar ymdeimlad dwfn o berthyn trwy ddefnydd gydol oes o’r iaith a hyrwyddo arferion a  thraddodiadau. Defnyddir llais y disgybl yn effeithiol i ddatblygu’r defnydd o’r Gymraeg, hanes a threftadaeth Cymru ar draws cymuned yr ysgol gyfan. Mae’r ‘Criw Cymraeg’ yn cynrychioli pob grŵp blwyddyn, cefndir a gallu, a sefydlwyd ‘Cymdeithas Gymraeg Pen Y Dre’ ar gyfer pob un o’r staff a’r cyn-ddisgyblion i gefnogi eu ‘cynefin’.

Defnyddir cyd-destunau bywyd go iawn yn fedrus. Mae’r rhain yn cynnwys:

  • Cydlynu Eisteddfod y clwstwr. Mae hyn yn cynnwys disgyblion presennol a chyn-ddisgyblion yn yr ysgol yn trefnu ac yn cynnal y diwrnod ar gyfer yr ysgolion cynradd. Gall disgyblion Pen y Dre ymarfer eu medrau siarad Cymraeg wrth iddynt arwain y diwrnod, ac mae disgyblion cynradd yn cael cyfleoedd gwerthfawr i berfformio trwy gyfrwng y Gymraeg.
  • Ymweliadau â’r ysgol gan Swyddog lleol yr Urdd bob pythefnos, trwy weithio gyda grwpiau Blwyddyn 7 a Blwyddyn 11. Yn ychwanegol, mae disgyblion yn cwblhau prosiectau tymhorol yn canolbwyntio ar ddatblygu medrau llafaredd gyda Swyddog Datblygu Ieuenctid y Fenter Iaith leol, ac yn perfformio yn Gymraeg mewn nifer o leoliadau ar draws y fwrdeistref ar Ddydd Gŵyl Dewi.
  • Clwb Eisteddfod sefydledig gyda chynrychiolaeth o bob grŵp blwyddyn. Mae’r grŵp yn ymarfer bob dydd ac yn cystadlu mewn Eisteddfodau lleol ar benwythnosau ledled De Cymru, ac yn Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd bob blwyddyn, hefyd.

    School children posing in front of a colourful work of art consisting of the word "CROESO" with each letter printed on a vibrant triangular block

  • Mwynhau ymweliadau rheolaidd ag ardaloedd pwysig o hanes Cymru, fel Senghennydd, Aberfan, Cilmeri, Bannau Brycheiniog, Yr Ysgwrn, Eryri a Thryweryn, er mwyn adeiladu ar yr hyn y maent wedi’i ddysgu yn yr ystafell ddosbarth sy’n gysylltiedig â’r lleoedd hyn. Mae’r disgyblion yn creu ffilmiau gwybodaeth dwyieithog ar ôl yr ymweliadau, a rhannwyd yr adnoddau hyn i’w defnyddio gan bob ysgol ledled Cymru.
  • Defnyddio’r Gymraeg fel rhan naturiol o ddarpariaeth Cynllun Gwobr Dug Caeredin.

Young people wearing "Pen Y Dre" hoodies and safety gear       Young people wearing wetsuits and lifejackets

  • Arwain clwb chwaraeon dwyieithog bob wythnos ar ôl yr ysgol ar gyfer disgyblion Blwyddyn 4-6 o ysgolion cynradd partner Pen Y Dre, ar y cyd â Chwaraeon Yr Urdd.
  • Dathlu digwyddiadau ysgol gyfan ac yn y gymuned, yn cynnwys Dydd Miwsig Cymru, Dydd Santes Dwynwen, Dydd Gŵyl Dewi, Diwrnod Owain Glyndŵr a Diwrnod Shwmae Su’mae.
  • Gweithio gyda phartneriaid allanol allweddol fel yr Urdd, Menter Iaith a S4C.

Agwedd bwysig ar y dull yw’r berthynas agos rhwng y Gymraeg a chyfadrannau’r celfyddydau mynegiannol. Mae’r celfyddydau mynegiannol yn cynorthwyo disgyblion i baratoi ar gyfer Eisteddfodau a’u galluogi i gystadlu mewn drama, llefaru, perfformiadau cerddorol a dawns, ynghyd â llafaredd, llythrennedd, creu ffilmiau a gwaith celf a chrefft. Mae disgyblion yn mwynhau’r gweithgareddau ac wedi magu hyder, ac maent yn cystadlu’n rheolaidd mewn categorïau Cymraeg iaith gyntaf, yn ogystal â dysgwyr Cymraeg. Mae’r ysgol yn creu ffilmiau cyfrwng Cymraeg a gwaith celf ynghyd ag arddangosfeydd celf cyhoeddus cyfrwng Cymraeg.

Mae’r ysgol yn gweithio gyda Llywodraeth Cymru ar strategaethau i gefnogi menter Cymraeg 2050: miliwn o siaradwyr ar draws addysg cyfrwng Saesneg. Ar hyn o bryd, maent yn cyflwyno dau gynllun peilot mewn cydweithrediad â Llywodraeth Cymru, Y Ganolfan Dysgu Cymraeg Genedlaethol a chwmni Say Something in Welsh. Nod y ddau gynllun peilot yw newid darpariaeth bresennol a chael nifer fwy o lawer o siaradwyr Cymraeg hyderus dros 16 oed o leoliadau cyfrwng Saesneg.

Mae staff yn Ysgol Uwchradd Pen y Dre yn hapus i ddefnyddio’r Gymraeg yn achlysurol yn eu gwaith, ac yn mynd ati i chwilio am gyfleoedd i ddatblygu medrau cyfathrebu yn Gymraeg mewn gweithgareddau addysgu ffurfiol a sefyllfaoedd anffurfiol. Ceir geiriau ac ymadroddion allweddol wythnosol yn Gymraeg i ddatblygu cymhwysedd disgyblion a staff mewn defnyddio’r Gymraeg, ac mae sawl aelod o staff yn dysgu Cymraeg trwy’r cwrs ‘Eisiau Dysgu Cymraeg?’ a gynigir gan yr ysgol.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae’r profiadau dysgu cynhwysol wedi darparu diwylliant cryf o werthfawrogi a balchder yn y Gymraeg a’i threftadaeth yng nghymuned yr ysgol gyfan. Mae staff yr ysgol yn sicrhau amgylchedd gweithio dyddiol lle mae’r defnydd o’r Gymraeg yn ffynnu. Mae disgyblion yn ymateb yn ffafriol, gan ymfalchïo yn eu cyfraniad mewn creu ysgol ddwyieithog gynhwysol. Mae’r gwaith hwn wedi cael effaith ffafriol ar ddeilliannau o fewn Cymraeg ail iaith yng nghyfnod allweddol 4 hefyd, lle mae cyrhaeddiad gryn dipyn yn uwch na disgwyliadau wedi’u modelu a chyfartaleddau tebyg.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Ysgol Uwchradd Pen y Dre oedd yr ysgol uwchradd cyfrwng Saesneg gyntaf yng Nghymru y dyfarnwyd Gwobr Aur y Siarter Iaith iddi, ac mae’r ysgol wrthi’n mentora nifer o ysgolion ar draws rhanbarth Canolbarth y De a rhanbarthau eraill ar hyn o bryd. Mae arweinydd y gyfadran wedi gweithredu mewn rôl gynghori mewn cydweithrediad ag awdurdodau lleol Abertawe, Powys, Sir Gaerfyrddin a Gwynedd, ac wedi arwain hyfforddiant ar gyfer yr holl ysgolion ledled ardal Consortiwm Canolbarth y De, gan rannu arfer dda ac adnoddau.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Plasmarl wedi’i lleoli tua dwy filltir i’r dwyrain o Ganol Dinas Abertawe. Mae 230 o ddisgyblion ar y gofrestr, gan gynnwys 47 o ddisgyblion meithrin. Mae 25% o ddisgyblion yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol (SIY). Mae tua 42% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim ac mae gan 25% anghenion dysgu ychwanegol (ADY).

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae pandemig COVID-19 wedi cael effaith sylweddol ar bresenoldeb a lles disgyblion. Cafodd cyfnodau clo effaith andwyol ar ymgysylltu â’r gymuned a rhoddodd derfyn ar y patrwm digwyddiadau arferol. Roedd yn bwysig ailsefydlu cysylltiadau cryf i lywio gwelliant i’r ysgol. 

Blaenoriaeth yr ysgol oedd cryfhau ei darpariaeth lles a chynhwysiant i leihau rhwystrau rhag dysgu. Creodd yr ysgol ddwy ddarpariaeth amgen estynedig i ymateb i anghenion cynyddol disgyblion a rhoi iddynt y mynediad at addysg sydd ei hangen arnynt. 

Cydnabu’r ysgol fod angen ymagwedd wahanol at gefnogi cynnydd disgyblion bregus, ac y byddai ymagwedd sy’n ystyriol o drawma sy’n seiliedig ar ymchwil yn galluogi staff i ddeall yn well sut gallai trawma fod yn rhwystr rhag dysgu.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Tîm Lles 

Crëwyd tîm lles dynodedig, a oedd yn cynnwys aelod o’n uwch dîm arwain, a swyddog phresenoldeb newydd. Roedd y tîm yn cynnal gwiriadau dyddiol gyda disgyblion a oedd yn amharod i fynychu’r ysgol neu angen cymorth ychwanegol i wneud hynny. 

Arfer sy’n ystyriol o drawma 

Ar ôl gwerthuso’r ddarpariaeth, ymgymerodd staff â dysgu proffesiynol a oedd yn canolbwyntio ar ddefnyddio ymagweddau sy’n ystyriol o drawma a strategaethau sydd wedi’u bwriadu i reoli a thawelu disgyblion. Codwyd ymwybyddiaeth staff ynglŷn â phwysigrwydd bod ar gael yn emosiynol i ddisgyblion pryd bynnag roedd angen. Hyfforddodd yr ysgol ddau aelod o staff i fod yn ymarferwyr sy’n ystyriol o drawma a dyfarnwyd statws ‘Ysgol sy’n Ystyriol o Drawma ac yn Feddyliol Iach’ i Ysgol Gynradd Plasmarl yn 2022. 

Darpariaeth amgen estynedig 

Crëwyd Ystafell Enfys yr ysgol i ddarparu gofod i’r disgyblion mwyaf bregus fanteisio ar gymorth ac ymyrraeth lles. Mae’r ysgol yn nodi disgyblion sydd fwyaf angen cymorth trwy geisiadau gan deuluoedd a defnyddio ystod o offer asesu lles. Mae’r ystafell synhwyraidd ‘dywyll’ yn darparu gofod diogel a thawel i ddisgyblion hunanreoli. 

Mae’r arfer sy’n ystyriol o drawma a ddefnyddir yn yr ‘Ystafell Enfys’ yn cynnwys tair elfen, sef: 

  • Anogaeth 
  • Ymyrraeth 1:1 bwrpasol 
  • Gweithio gyda rhieni 

Sefydlwyd grŵp ymyrraeth ar gyfer disgyblion yr oedd angen darpariaeth ychwanegol arnynt, fel y nodwyd yn eu CDUau. Er enghraifft, mae cymhareb uchel staff i ddisgybl yng ngrŵp ‘Gwdihŵ’, sy’n galluogi disgyblion i fanteisio ar y cymorth sydd ei angen arnynt a gweithio ar eu targedau unigol mewn amgylchedd tawelach a mwy strwythuredig. 

Mae staff yn defnyddio cylchedau synhwyraidd bob dydd, sef cyfres o weithgareddau sy’n cefnogi anghenion synhwyraidd disgyblion ac yn galluogi amgylchedd dysgu cynhwysol. 

Datblygwyd ardal chwarae meddal ar gyfer disgyblion ag Anhwylder Cydsymud Datblygiadol (DCD). Mae defnyddio’r ardal hon yn annog datblygiad medrau echddygol manwl a bras disgyblion. 

Ymgysylltu â theuluoedd 

Mae gwaith yr ysgol gyda rhieni yn cynnwys boreau coffi wythnosol â thema lle gall rhieni gyfarfod a rhannu profiadau. Mae staff yn darparu cymorth trwy ganolbwyntio ar destunau fel presenoldeb, cyllidebu a dysgu plant i fynd i’r toiled. Mae rhieni’n elwa ar ystod o rwydweithiau cymorth fel cyfarfodydd misol ar gyfer rhieni plant ag ADY. O ganlyniad, caiff rhieni eu hysbysu’n briodol am weithdrefnau’r ysgol a sut gallant gynorthwyo’u plentyn gartref.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

  • Mae’r ymagweddau sy’n ystyriol o drawma wedi galluogi staff i ymgorffori strategaethau yn gyfannol i gynorthwyo pob un o’r disgyblion i deimlo’n ddiogel yn yr ysgol. 
  • Mae’r ysgol yn amgylchedd tawel lle mae disgyblion yn barod i ddysgu ac yn gallu cyflawni eu potensial. 
  • Mae’r ddarpariaeth amgen estynedig yn galluogi’r disgyblion mwyaf bregus i elwa ar y cwricwlwm. Mae grŵp anogaeth yr ysgol yn cefnogi anghenion cymdeithasol ac emosiynol disgyblion ac yn darparu’r cymorth sydd ei angen i ddileu rhwystrau rhag dysgu. O ganlyniad, mae disgyblion yn datblygu hyder, gwydnwch ac agwedd gadarnhaol at ddysgu. 
  • Mae’r lefelau uchel o ofal a chymorth ar gyfer disgyblion bregus a’u teuluoedd wedi cael effaith sylweddol ar bresenoldeb disgyblion ac ymgysylltiad rhieni. 
  • Mae cyfraddau presenoldeb wedi codi o 87.9% ym mis Gorffennaf 2022 i 94.9% ym mis Rhagfyr 2023.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

  • Mae’r ysgol wedi rhannu ei harfer effeithiol gydag ysgolion eraill yn y clwstwr lleol ac ar draws yr awdurdod lleol, gan gynnwys cyflwyniadau i Gydlynwyr ADY (cydlynwyr anghenion dysgu ychwanegol) a phenaethiaid. 
  • Mae’r ysgol wedi croesawu staff o ysgolion lleol a’r awdurdod lleol i arsylwi arfer.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Sefydlwyd Ysgol Gynradd Sant Andrew ym mis Ebrill 2014 ar ôl uno Ysgol Fabanod ac Ysgol Iau Sant Andrew. Mae 744 o ddisgyblion ar y gofrestr ar hyn o bryd. Mae tua 35% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, a nodwyd bod gan 39% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol. Yn Ysgol Gynradd Sant Andrew, gwelir bod amrywiaeth yn gryfder, yn rhywbeth i’w barchu a’i ddathlu gan bawb sy’n dysgu ac addysgu yn yr ysgol ac yn ymweld â hi.   

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Nod arweinwyr, athrawon a chynorthwywyr addysgu yn Ysgol Gynradd Sant Andrew yw darparu profiadau dysgu dilys a phwrpasol ar gyfer pob un o’r disgyblion trwy’r tri galluogwr sy’n ategu’r cwricwlwm nas cynhelir. Mae staff wedi cael eu hysbrydoli gan ei ffocws ar bwysigrwydd chwarae, sgema ac egwyddorion Froebelaidd. Mae ymarferwyr yn nosbarthiadau blynyddoedd cynnar yr ysgol yn amlygu pwysigrwydd ymglymiad ar lefel ddofn a chwarae gweithredol di-dor ar gyfer disgyblion, sydd wedi’i wreiddio mewn sefyllfaoedd bywyd go iawn a dilys.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Mae ymarferwyr yn mabwysiadu’r dull sylwi, dadansoddi ac ymateb i arsylwi ymgysylltiad disgyblion iau â phrofiadau dysgu dan do ac yn yr awyr agored. Mae dull “rhyddid gydag arweiniad” Froebel yn annog staff i hwyluso dysgu’r disgyblion, gan gynnig cyfrifoldeb penagored iddynt. Mae staff yn defnyddio dulliau arsylwi cynlluniedig a digymell. Yn ystod y cam ‘sylwi’, maent yn ceisio canfod beth sy’n gyrru diddordeb neu chwilfrydedd disgyblion, yn ogystal â sut mae disgyblion yn dewis adnoddau ac yn defnyddio’r gofod sydd ar gael iddynt. Yn ystod y cam ‘dadansoddi’, mae ymarferwyr yn dehongli datblygiad medrau a gwybodaeth disgyblion, yn asesu eu cynnydd ac yn dadansoddi sgema dewisol disgybl. Yn olaf, defnyddir arsylwadau yn sbardun ar gyfer cynllunio profiadau dysgu yn y dyfodol. Gallai hyn gynnwys staff yn gwneud addasiadau i’r amgylchedd, cynllunio cyfleoedd i ddisgyblion fireinio neu atgyfnerthu medr a chyfoethogi profiadau ymhellach.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae’r defnydd effeithiol o oedolion o fewn yr amgylchedd cynlluniedig wedi cynorthwyo’r ysgol i greu proses gynllunio fwy ymatebol a myfyriol. Mae staff yn deall cyfareddion disgyblion a beth sy’n eu cymell. Maent yn asesu lefelau ymgysylltu, ac yn ymateb yn briodol trwy gynllunio. Mae arsylwadau cynlluniedig a digymell yn galluogi ymarferwyr i ddadansoddi’r hyn y maent yn ei weld a’i glywed, i gefnogi arferion asesu’r ysgol ac ymateb mewn ffyrdd a fydd yn sicrhau dilyniant. Mae ymarferwyr yn nodi cyfleoedd i alluogi disgyblion i wneud cysylltiadau perthnasol yn eu dysgu, gan ddefnyddio gwybodaeth a phrofiadau blaenorol disgyblion. Mae staff yn gweithredu fel galluogwyr, gan fodelu ac ymestyn annibyniaeth a hyder disgyblion, a’u perchnogaeth o’u hamgylchedd dysgu. Mae’r ysgol yn sicrhau ei bod yn dathlu ei chymuned amrywiol trwy’r amgylchedd. Mae staff yn sicrhau bod adnoddau chwarae, delweddau a llyfrau yn cynrychioli pob un o’r disgyblion, eu teuluoedd a’u profiadau. Mae hyn yn rhoi ymdeimlad cryf o berthyn i ddisgyblion ac yn annog cysylltiadau pwrpasol rhwng cartrefi disgyblion a’r gymuned. At ei gilydd, mae effaith y dull ‘addysgeg araf’ hwn yn galluogi disgyblion i ailedrych ar eu syniadau ac yn cefnogi eu taith ddysgu unigol. Mae gwerthfawrogi chwilfrydedd plant fel “adegau addysgadwy” wedi arwain at lawer o brofiadau annisgwyl sy’n cynnig cyfle ar gyfer dysgu, a disgyblion yn gofyn cwestiynau i ddyfnhau eu dealltwriaeth ymhellach.

                                    

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Ar hyn o bryd, mae’r ysgol mewn partneriaeth â chonsortia rhanbarthol ar gyfer datblygiad proffesiynol yn y blynyddoedd cynnar. Mae’r gwaith hwn yn cynnwys rhannu enghreifftiau o arfer effeithiol o addysgeg y blynyddoedd cynnar, cynnal digwyddiadau rhannu arferion, ymchwil i lywio’r cynnig dysgu proffesiynol a chyfrannu at gyfarfodydd rhwydwaith y blynyddoedd cynnar. Arweiniodd yr ysgol brosiect ymchwil clwstwr yn seiliedig ar sut mae dull Froebelaidd yn cefnogi dysgu pwrpasol yn y blynyddoedd cynnar.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am y lleoliad

Caiff Little Acorns at Christ the Word ei weithredu gan Gyngor Sir Ddinbych a chafodd ei sefydlu ym mis Medi 2019 trwy weithio mewn partneriaeth â Chanolfan Integredig i Blant Little Acorns at the Oak Tree yn Y Rhyl. Mae’n gofalu am hyd at 69 o blant ar unrhyw adeg benodol ac yn cynnig gofal plant fforddiadwy ac o safon i rieni a’u teuluoedd o fewn ethos ffydd yr ysgol. Mae’n darparu gofal ar gyfer plant rhwng 2 ac 12 oed a’r tu hwnt, mewn rhai amgylchiadau – gan ddarparu cysondeb a sefydlogrwydd hyd at, a thrwy gydol, eu blynyddoedd yn yr ysgol.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae Little Acorns at Christ the Word yn credu bod meithrin annibyniaeth a gwydnwch o oedran cynnar yn hanfodol ar gyfer twf a datblygiad plant. Trwy roi strategaethau ar waith yn gyson ac yn bwrpasol, mae’r plant ieuengaf yn tyfu i fod yn unigolion annibynnol a gwydn, yn barod i wynebu’r heriau sy’n dod i’w rhan. Mae’r lleoliad wedi ymrwymo i barhau i feithrin y rhinweddau hyn ymhlith y plant, gan wybod y bydd o les iddynt ar gyfer llwyddo yn y dyfodol. Mae ymarferwyr am i bob un o’r plant allu cyflawni eu potensial dysgu ac maent yn gweithio’n galed i greu amgylchedd diogel, cynnes a chroesawgar lle gall plant wneud ffrindiau a dysgu’n llwyddiannus trwy chwarae. Mae ymarferwyr yn credu bod lles plant yn cael ei gefnogi gan eu gallu i fod yn annibynnol ac yn wydn. Mae hyn yn rhoi ymdeimlad o hunanreolaeth iddynt ac yn datblygu eu hunan-barch a’u hyder. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Dyma rai o’r strategaethau allweddol sy’n meithrin annibyniaeth a gwydnwch ymhlith y plant:  

  • Annog plant i wneud penderfyniadau: Mae ymarferwyr yn darparu cyfleoedd i blant wneud eu dewisiadau eu hunain trwy gydol y dydd, p’un a ydynt yn dewis gweithgaredd, yn dewis byrbryd, neu’n penderfynu ble i chwarae. Trwy eu grymuso i wneud y penderfyniadau hyn, mae ymarferwyr yn eu helpu i fagu hyder yn eu galluoedd a dysgu cymryd perchnogaeth o’u dewisiadau. 
  • Hyrwyddo Medrau Datrys Problemau: Mae ymarferwyr yn creu amgylchedd cefnogol ac effeithiol lle mae plant yn teimlo’n ddiogel i archwilio ac arbrofi. Pan fyddant yn wynebu heriau neu rwystrau, mae ymarferwyr yn eu hannog i feddwl am atebion yn annibynnol neu gyda’u cyfoedion. Mae hyn nid yn unig yn eu haddysgu i fod yn wydn yn wyneb anawsterau, ond hefyd yn datblygu eu medrau datrys problemau. 
  • Meithrin Medrau Hunangymorth: Mae ymarferwyr yn annog plant i wisgo’u cotiau eu hunain, sychu eu trwynau eu hunain, golchi eu dwylo’n ofalus, arllwys eu diod eu hunain amser byrbryd a thacluso ar ôl eu hunain. Maent yn mynd ati i annog plant i ymgymryd â thasgau sy’n briodol i oedran yn annibynnol. Trwy ddatblygu’r medrau hunangymorth hyn, mae plant yn cael ymdeimlad o gyflawni ac yn dysgu eu bod yn gallu gofalu amdanyn nhw eu hunain. 
  • Dathlu Ymdrech a Dyfalbarhad: Mae staff yn canmol y plant am eu hymdrechion a’u dyfalbarhad, yn hytrach na chanolbwyntio ar y canlyniad terfynol yn unig. Trwy gydnabod eu gwaith caled a’u penderfyniad, maent yn helpu meithrin meddylfryd twf ymhlith y plant, gan eu haddysgu bod camgymeriadau yn gyfleoedd i ddysgu a thyfu.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau plant?

Mae effaith y strategaethau hyn wedi bod yn sylweddol. Mae ymarferwyr yn gweld y plant yn dangos annibyniaeth gyson ac yn datblygu medrau hunangymorth heb lawer o ymyrraeth gan oedolyn. Maent yn arsylwi plant yn cydweithio â’u cyfoedion ac yn cefnogi ei gilydd, gan ddangos eu hyder a’u galluoedd newydd.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae ymarferwyr yn rhannu arferion da â darparwyr gofal plant eraill o fewn yr awdurdod lleol trwy ymweld â lleoliadau, cyfarfodydd a hyfforddiant. Eu nod yw ysbrydoli a chefnogi lleoliadau gofal plant eraill i feithrin annibyniaeth a gwydnwch ymhlith eu plant ieuengaf.