Arfer effeithiol Archives - Page 5 of 67 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol neu’r darparwr

Mae Ysgol Gynradd Adamsdown wedi’i lleoli yn ardal Adamsdown yng nghanol dinas Caerdydd. Mae’r mwyafrif helaeth o’r dalgylch o fewn y 10% o’r ardaloedd mwyaf difreintiedig yng Nghymru. Mae llawer o blant yn wynebu rhwystrau rhag dysgu ar ffurf Saesneg fel iaith ychwanegol (72%), anghenion dysgu ychwanegol (9%), yn derbyn prydau ysgol am ddim (65%), problemau amddiffyn plant, tai gwael, problemau iechyd a phresenoldeb gwael.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Yn 2015, ar ôl cael ei rhoi mewn categori ‘angen gwelliant sylweddol’ Estyn ac ar ôl cyhoeddi ‘Dyfodol Llwyddiannus’ Donaldson, aeth yr ysgol ar daith i gynllunio arlwy cwricwlwm cadarn sy’n addas at ei ddiben yn yr ysgol. Roedd pob un o’r rhanddeiliaid yn rhan o broses i werthuso, arloesi a myfyrio i greu gweledigaeth ar gyfer cwricwlwm difyr sy’n adlewyrchu anghenion amrywiol disgyblion yn gywir. 

I ddechrau, bu’r ysgol yn myfyrio ar ei chyd-destun presennol, y cwricwlwm ac anghenion disgyblion. Mae pedwar diben wrth wraidd yr ysgol, a buont yn canolbwyntio ar bedair elfen allweddol, sef: 

  1. Lles 
  2. Addysgu a dysgu (addasu addysgeg) 
  3. Profiadau difyr ac ystyrlon 
  4. Iaith a chyfathrebu 

Gyda’r wybodaeth hon, roedd yr ysgol yn gallu dechrau ar gam nesaf cynllun a strwythur y cwricwlwm.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Daeth yr ysgol i’r casgliad nad oedd strwythur clasurol dosbarthiadau grwpiau blwyddyn yn cyd-fynd â’u gweledigaeth ar gyfer addysgu a dysgu effeithiol. Ffurfiodd yr ysgol ‘system dosbarthiadau clwstwr’ i’w galluogi i addasu addysgeg a’r amgylchedd dysgu i gefnogi dysgu effeithiol i bawb. Ymgysylltodd pob un o’r staff â dysgu proffesiynol, cydweithio, ymholi a rhannu arfer dda i ddatblygu dealltwriaeth gref o addysgeg effeithiol. 

Ar sail ymchwil, dyfeisiodd yr ysgol strwythur blynyddol dros gylch dwy flynedd i gyflwyno cyd-destunau dilys a difyr, a chynnig profiadau ystyrlon i ddisgyblion gymhwyso’u gwybodaeth a’u medrau yn bwrpasol. Mae’r cyd-destunau’n sicrhau cyfleoedd i ddatblygu medrau disgyblion yn raddol trwy gyd-destunau cynyddol soffistigedig. 

Cynlluniodd staff strwythur pedair rhan i gyflwyno’u prif gyd-destunau, sef: 

  1. Y cam cychwyn – profiad cynlluniedig i drochi disgyblion, tanio diddordeb, casglu gwybodaeth flaenorol a rhoi gwybod i ddisgyblion am ddiben y dysgu. 
  2. Y cam caffael – addysgu medrau, cysyniadau a gwybodaeth sy’n berthnasol ar gyfer y cyfnod nesaf. 
  3. Y cam cymhwyso – galluogi disgyblion i gyfuno a chymhwyso’r wybodaeth a’r medrau y maent wedi’u dysgu mewn ffordd bwrpasol ac ystyrlon. 
  4. Y cam myfyrio – dyfnhau dealltwriaeth am eu dysgu eu hunain a rhoi cyfle i fyfyrio ar ddysgu, llwyddiannau a’r camau nesaf. 

Caiff disgyblion eu cynnwys yn llawn mewn creu a gwerthuso’u profiadau dysgu ym mhob cyfnod. Mae ‘Globie’, sef cymeriad a ddyluniwyd gan ddisgyblion i gynrychioli a chynorthwyo dysgwyr ar drywydd y pedwar diben, yn amlwg ym mhob cyfnod dysgu a myfyrio. Mae staff yn cyflenwi’r cylch blynyddol â chyd-destunau bach, calendr digwyddiadau, cyfleoedd cyfoethogi a chysylltiadau â’r gymuned.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae’r ysgol wedi rhoi system newydd arloesol ar waith ar gyfer addysgu a dysgu tra’n creu arlwy cwricwlwm yn llwyddiannus hefyd ar gyfer dysgwyr, sy’n sicrhau bod bron pob un o’r dysgwyr yn gwneud cynnydd da o’u man cychwyn. 

Mae disgyblion yn dysgu trwy ystod o brofiadau ystyrlon, gan eu galluogi i gymhwyso’r medrau a ddysgwyd yn bwrpasol. Mae natur raddol y cwricwlwm yn galluogi disgyblion i adeiladu ar ddysgu blaenorol ym mhob maes dysgu, gan gynnwys eu medrau llythrennedd, rhifedd a digidol.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Rhannu gyda chonsortia lleol ac ysgolion clwstwr. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Cwmaman yn ysgol gynradd cyfrwng Saesneg sydd wedi’i lleoli ym mhentref Cwmaman, ger Aberdâr, yn awdurdod lleol Rhondda Cynon Taf. Mae gan yr ysgol 214 o ddisgyblion rhwng 3 ac 11 oed, wedi’u trefnu’n 8 dosbarth. Mae’r ysgol yn cynnig darpariaeth feithrin ran-amser o’r tymor yn dilyn pen-blwydd y plentyn yn 3 oed. Nodir bod gan oddeutu 22.6% ohonynt anghenion dysgu ychwanegol ac mae’r holl ddisgyblion yn defnyddio Saesneg fel eu hiaith gyntaf. Mae 35.2% y cant o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim. Cydnabyddir bod Ward Cwmaman yn ardal o ddifreintedd sylweddol ac mae wedi gosod yn 288fed o blith 1,909 ardal leol yng Nghymru. Mae yn yr 11%-20% o ardaloedd mwyaf difreintiedig yng Nghymru (Mynegai Amddifadedd Lluosog Cymru 2019). Mae tai, diweithdra ac iechyd gwael yn cyfrannu’n sylweddol at ei ddifreintedd.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae Cwmaman yn ardal sydd â chyfran sylweddol o’i phoblogaeth yn byw mewn tlodi ac mae ganddi gyfraddau uchel o ddiweithdra. Mae arweinwyr yn Ysgol Gynradd Cwmaman yn cydnabod natur gymhleth tlodi a’i effaith bosibl ar ddisgyblion. Mae’r ysgol wedi gweithio’n agos gyda’r Grŵp Gweithredu ar Dlodi Plant (CPAG), gyda’r nod o ddileu unrhyw rwystrau ariannol rhag dysgu a lles i ddisgyblion o aelwydydd incwm isel. Mae’r ysgol yn meithrin a chynnal partneriaethau cymunedol cryf ac mae’n ennyn cydweithredu ymhlith asiantaethau llywodraeth leol, sefydliadau nid er elw, busnesau, lleoliadau addysgol ac aelodau’r gymuned. Mae’r partneriaethau hyn yn cryfhau nod yr ysgol, sef grymuso teuluoedd sy’n byw mewn tlodi, datblygu’u sgiliau, darparu mynediad at adnoddau ac amlygu cyfleoedd am symudedd economaidd.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae’r ysgol yn meithrin cysylltiadau pwrpasol â rhieni a’r gymuned i sicrhau nad yw’r un plentyn yn yr ysgol eisiau bwyd a bod pob plentyn yn gallu gwneud dewisiadau bwyd sy’n eu galluogi i ffynnu. Mae’r fenter Big Box Bwyd ganlyniadol yn darparu bwyd i blant a theuluoedd am brisiau ‘talu fel y gallwch’. Mae’r fenter hefyd yn galluogi disgyblion i dyfu bwyd a choginio prydau bwyd. 

Mae uwch arweinydd yr ysgol ar gyfer ymglymiad cymunedol yn arwain y strategaeth, sy’n canolbwyntio ar: 

  • Big Box Bwyd – siop ‘talu fel y gallwch’ ar gyfer rhoddion bwyd a nwyddau’r cartref. 
  • Mynediad at nwyddau hylendid am ddim a chyfnewid gwisg ysgol. 
  • Creu elusen, ‘Cwm Unity’, sy’n cael ei redeg gan aelodau’r gymuned a’r ysgol. 
  • Mae uwch arweinwyr ac aelodau’r gymuned yn gweithio’n agos gyda darparwyr y Big Box Bwyd i reoli a gwella’r siop. 
  • Llwyddo i sicrhau grantiau i sicrhau bod cyflenwadau ar gael bob amser 
  • Partneru â sefydliadau sy’n cefnogi teuluoedd i gael gafael ar nwyddau gwyn, gwelyau, matresi a thalebau ynni (roedd dros gant o deuluoedd yn llwyddiannus). 
  • Mae grwpiau arweinyddiaeth disgyblion yr ysgol yn cydweithredu â Cwm Unity i drefnu cyfnewid gwisg ysgol, cyfnewid siwmperi Nadolig, bagiau nwyddau hylendid a phecynnau prydau bwyd cost isel. 
  • Ymwneud gan ddisgyblion trwy adeiladu gwelyau uwch i dyfu llysiau i’r siop. 
  • Darparu gwersi coginio wythnosol i deuluoedd gan ddefnyddio’r pecynnau prydau bwyd cost isel.
  • Cynnal boreau coffi rhwng y cenedlaethau, lle y gall aelodau’r gymuned gael gafael ar nwyddau am ddim fel blancedi, poteli dŵr poeth, menig, hetiau ac ati. 
  • Trefnu digwyddiadau cymunedol cost isel fel brecwast gyda Siôn Corn a swper pysgod a sglodion. 
  • Sefydlu ac ariannu grŵp Mums and Tots yn yr ardal. Dyma’r unig grŵp o’i fath yn y pentref.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

  • Mae’r astudiaeth achos hon yn amlygu grym trawsnewidiol partneriaethau cymunedol cryf wrth leihau effaith tlodi. Trwy ddwyn rhanddeiliaid ynghyd o wahanol sectorau a grymuso trigolion i gymryd perchnogaeth ar eu dyfodol, mae’r fenter yn dangos sut gall gweithredu cyfunol greu newid cadarnhaol ac adeiladu cymunedau tecach a mwy gwydn. 
  • Mae cefnogi teuluoedd gyda’r argyfwng costau byw a bodloni eu hanghenion sylfaenol yn lliniaru’r pwysau ar deuluoedd ac mae’n galluogi disgyblion i gymryd rhan yn llawn ym mhob agwedd ar fywyd yr ysgol, dim ots beth yw eu hamgylchiadau ariannol, cymdeithasol ac economaidd. 
  • Mae disgyblion yn ymwneud fwyfwy â’u dysgu ac mae pob un ohonynt yn gwneud cynnydd da wrth ddatblygu’u gwybodaeth a’u medrau ar draws y cwricwlwm. Maent yn ymddwyn yn barchus ac yn datblygu lles. 
  • Mae perthnasoedd â rhieni, y gymuned leol ac asiantaethau proffesiynol yn gryfder.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae ymagwedd yr ysgol at leihau anghydraddoldebau sydd wedi’u hachosi gan dlodi trwy bartneriaethau cymunedol cryf wedi cael ei rhannu gydag ysgolion lleol ac ysgolion yng nghymuned y Big Bocs Bwyd. Mae uwch arweinwyr wedi ymweld â’r ysgol i weld y dull ar waith. Mae’r strategaeth wedi cael ei rhannu â chymuned a llywodraethwyr yr ysgol trwy gyflwyniadau dan arweiniad grwpiau arweinyddiaeth disgyblion ac yn ehangach trwy’r cyfryngau cymdeithasol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Llanhari yn ysgol gynradd cyfrwng Saesneg sydd wedi’i lleoli ym mhentref Llanhari, yn Rhondda Cynon Taf. O dan Fynegai Amddifadedd Lluosog diweddaraf Cymru, mae Llanhari yn safle 257 o 1909, sy’n ei gosod ymhlith y 10-20% o’r ardaloedd mwyaf difreintiedig yng Nghymru. 

Mae 178 o ddisgyblion ar y gofrestr ar hyn o bryd, sy’n cael eu haddysgu mewn 7 dosbarth gyda darpariaeth feithrin amser llawn. Mae tua 34% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim. Mae gan ryw 15% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol, ac mae 6% o ddisgyblion yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol. Caiff pob un o’r disgyblion eu haddysgu trwy gyfrwng y Saesneg, ac addysgir y Gymraeg fel ail iaith.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Ar ôl ymglymiad yr ysgol mewn prosiect ymchwil weithredu’r Ymddiriedolaeth Datblygu Addysg (EDT) yn 2017, mabwysiadodd yr ysgol ymagwedd wedi’i llywio gan ymchwil ar gyfer staff fel rhan o reoli perfformiad. Cymerodd staff berchnogaeth o’r gweithgareddau hyn a dod â syniadau ar gyfer eu hymchwil weithredu i’r cyfarfodydd rheoli perfformiad cychwynnol, gan roi perchnogaeth ac ymreolaeth iddynt dros eu targedau. Ar ddiwedd y cylch rheoli perfformiad, ysgrifennon nhw werthusiadau manwl a oedd yn dilyn y fformat a ddarparwyd gan Gyngor y Gweithlu Addysg (CGA). 

Ym mis Medi 2022, dangosodd yr arolwg Ysgolion fel Sefydliadau sy’n Dysgu fod angen i’r ysgol ddatblygu ei chydweithio o fewn yr ysgol a gyda’r amgylchedd allanol ar ôl y pandemig. Roedd y pennaeth hefyd wedi ymchwilio i waith Chris Moyes yn edrych ar dwf proffesiynol effeithiol a pharhaus. Gwnaed nifer o ddiwygiadau syml.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Mae pob un o’r staff, gan gynnwys staff cymorth, yn dilyn Cynllun Twf Proffesiynol cyn cyfarfodydd Datblygiad Proffesiynol cychwynnol. Mae hyn yn amlygu anghenion y disgyblion yn eu dosbarth, anghenion datblygu’r staff a’r syniadau cychwynnol ar gyfer ymchwil weithredu. Roedd hyn yn fanylach, ac yn canolbwyntio’n fwy ar y disgybl na’n cynlluniau gwreiddiol. Roedd staff yn cael eu hannog i gydweithio mewn grwpiau i ymgymryd â’u prosiectau ymchwil. Er enghraifft, roedd yr athro ymyrraeth ac athro Blwyddyn 6 yn edrych ar strategaethau ar gyfer dyslecsia, cael grwpiau rheoli, grwpiau targed, rhannu cyfleoedd hyfforddi ac ymchwil. Roedd staff cymorth yn cael eu cynnwys yn y broses hon ac yn ymuno ag athrawon dosbarth neu â’i gilydd i wneud eu hymchwil eu hunain. 

Un o’r dysgeidiaethau allweddol o’r ymchwil oedd amseriad ac amlder y cylch datblygu perfformiad. Yn hytrach na’i gynnal dros 2 flwyddyn academaidd (mis Hydref – mis Hydref, yn draddodiadol), caiff ei gynnal rhwng mis Medi a mis Gorffennaf erbyn hyn, gan alluogi staff i gwblhau’r cylch datblygu perfformiad yn yr un flwyddyn academaidd. Daeth ymchwil weithredu staff yn ffocws rheolaidd i gyfarfodydd staff, hefyd. Caiff staff eu hannog i siarad am ble maen nhw arni â’u hymchwil a rhannu canfyddiadau hyd yma. Mae hyn yn cynnwys trafod gwaelodlinau, cyfleoedd hyfforddi, ymweliadau ag ysgolion eraill, ac ati. Mae hyn yn ei gadw’n berthnasol ac ar flaen y gad mewn datblygiad proffesiynol. 

Newid allweddol arall i’r broses datblygu perfformiad oedd cyflwyno ‘diben a chynulleidfa’. Mae staff yn cwblhau’r un gwerthusiad ymchwil weithredu yn seiliedig ar fformat CGA, ond maent yn cyflwyno’u canfyddiadau yn ein diwrnod hunanwerthuso rhanddeiliaid erbyn hyn, hefyd. Mae hyn yn gyfle i rannu arfer â chydweithwyr a llywodraethwyr, gan ddathlu’r gwaith y maent wedi’i wneud, a’r gwahaniaeth a wneir i’n dysgwyr. 

Dangosodd dysgu allweddol o’r ymchwil fod staff yn cael targedau cyflawnadwy mewn camau bach yn arwain at welliant cyflymach. Mae staff yn cymryd perchnogaeth o’u datblygiad proffesiynol ac yn chwilio am lu o gyfleoedd. Mae’r rhain wedi cynnwys ymweliadau rhyngwladol, er enghraifft ymwelodd ein harweinydd Cyfnod Sylfaen â Reggio yn Yr Eidal i edrych ar arfer yn y blynyddoedd cynnar.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae’r gwaith hwn wedi datblygu diwylliant cydweithredol yn yr ysgol. Mae staff yn cydweithio’n rheolaidd ar ddysgu proffesiynol, datblygu’r cwricwlwm a rhannu arfer ystafell ddosbarth trwy hyfforddi. 

Mae wedi cael effaith ar agwedd pob un o’r staff at ddysgu proffesiynol a datblygiad proffesiynol. Mae hyn yn cynnwys dysgu o’r amgylchedd allanol, bod yn agored i ymweliadau rhyngwladol, ceisiadau am gymorth hyfforddi neu gyfleoedd addysgu timau. 

Mae’r cynlluniau twf proffesiynol yn sicrhau bod datblygiad proffesiynol yn cyd-fynd â blaenoriaethau gwella’r ysgol, gan arwain at welliannau mesuradwy yn neilliannau disgyblion. Mae amseriadau’r cylch rheoli perfformiad yn sicrhau bod anghenion y disgyblion presennol ar flaen y gad mewn datblygiad proffesiynol.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Trwy arwain gweithgorau bach gyda phenaethiaid eraill yn y rhanbarth. 

Trwy gyflwyniadau i’r consortiwm rhanbarthol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Sefydlwyd Ysgol Feithrin Grangetown yn fuan ar ôl yr Ail Ryfel Byd. Cwblhawyd yr adeilad presennol ar ddiwedd y 1980au, ac adeiladwyd estyniad yn 2011. Mae’r ysgol yn cynnig lleoedd rhan-amser ar gyfer 160 o blant rhwng 3 a 4 oed; 80 yn y bore ac 80 yn y prynhawn. 

Caiff yr ysgol ei chynnal yn dda, mae’n cynnwys adnoddau da ac mae mewn cyflwr da gydag amgylcheddau dysgu cynllun agored, wedi’u hystyried yn ofalus, dan do ac yn yr awyr agored. Nod sylfaenol yr ysgol yw darparu amgylchedd hapus, gofalgar, a diogel lle mae’r aelodau ieuengaf o’r gymuned yn ffynnu ac yn datblygu yn ddeallusol, yn emosiynol, yn gorfforol, yn ysbrydol ac yn foesol. 

Mae’r ysgol yn dathlu amrywiaeth y gymuned, gan roi ystyriaeth ofalus i’r amrywiaeth o ddiwylliannau, cefndiroedd, anghenion unigol a rhywedd, a’u parchu. Mae’n sicrhau bod yr amgylchedd yn adlewyrchu natur amlieithog Grangetown. Rhoddir cyfleoedd i bob un o’r plant ddysgu gan ystyried eu cyfnod datblygu unigol. Mae’r ysgol yn gweld mai rhieni a gofalwyr yw addysgwyr cyntaf a phwysicaf eu plant. Ei nod yw datblygu perthnasoedd gweithio cadarnhaol â theuluoedd, gan ystyried eu hanghenion, wrth iddynt gynorthwyo pob plentyn yn ei gamau cyntaf y tu hwnt i’r cartref. Mae’r ysgol wedi datblygu ymagwedd integredig, gan greu cysylltiadau â’r gymuned ehangach, a meithrin perthnasoedd diffuant gyda gweithwyr proffesiynol eraill ac asiantaethau allanol. Mae’r ysgol yn gweithio’n agos ag ysgolion cyfagos er mwyn gwneud y cyfnod pontio o’r ysgol feithrin i’r ysgol gynradd yn brofiad hapus a chadarnhaol. Mae’r ysgol yn darparu amgylchedd diogel a saff sy’n gyffrous ac yn ysgogol. Yn Ysgol Feithrin Grangetown, mae plant yn ffynnu ac yn ymgysylltu’n ddiffuant â’u dysgu, gan eu gwneud yn ddysgwyr hapus, annibynnol, hyderus ac unigol.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae darpariaeth yn yr ysgol wedi cael ei chyflwyno mewn ffordd gyfannol erioed, felly roedd gweithredu Cwricwlwm i Gymru yn rhywbeth yr oedd yr ysgol yn ei ddathlu. Mae staff yn targedu dysgu ym man cychwyn y plentyn ac yn mynd i’r afael â’i anghenion datblygiadol unigol. Maent yn gweld bod gan blant chwilfrydedd greddfol a’u bod yn ddysgwyr arloesol. Eu nod yw canolbwyntio ar chwilfrydedd y plant i sicrhau bod profiadau dysgu yn berthnasol a dilys. Roedd Cwricwlwm i Gymru yn cefnogi eu darpariaeth ac yn ei godi ymhellach.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Caiff addysgu a dysgu ymatebol ei ymgorffori o fewn yr ysgol ac mae wrth wraidd y cwricwlwm. Mae deall dysgwyr a rôl yr oedolyn sy’n galluogi yn hanfodol o fewn y cwricwlwm teilwredig. Mae gwerthoedd yr ysgol yn gynhenid ac yn cael eu cynrychioli o fewn pob profiad rhyngweithio a dysgu a gynigir. Mae cydweithio’r ysgol ag asiantaethau allanol a’u dylanwadau allweddol, fel Reggio, Froebel a Ferre Leavers, wedi bod yn hanfodol i ddatblygiad yr ysgol. Mae eu cynllunio’n adlewyrchu’r gymuned a’r plant y maent yn eu haddysgu. Mae’n cwmpasu’r plentyn cyfan ac yn ystyried profiadau blaenorol a’u cam datblygu unigol. Mae’r cwricwlwm yn cynnwys elfennau craidd a phrofiadau allweddol, fel llythrennedd bwyd dilys, o’r hedyn i’r plât, gyda’n Big Bocs Bwyd a’n rhandir cymunedol. Caiff plant gyfle i ailymweld, galw i gof ac ymgorffori eu medrau. Cyflwynir pob un ohonynt drwy ddarpariaeth wedi’i chynllunio’n effeithiol ac yn ofalus dan do ac yn yr awyr agored, ac mae ymarferwyr yn ymatebol i arsylwadau a gweithredoedd dysgwyr. Mae deialogau a myfyrdodau proffesiynol dyddiol yn sicrhau bod y ddarpariaeth yn ystyrlon, yn ddilys ac yn raddol. Mae ymestyn dysgu trwy addysgu ymatebol yn sicrhau lefelau uchel o ymgysylltu ac ymglymiad, meddwl cynaledig ar y cyd a llif organig o addysgu a dysgu.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae’r effaith wedi bod yn allweddol ar anghenion datblygiadol dysgwyr. Caiff arlwy’r cwricwlwm ei deilwra i’r garfan o blant, gan wahaniaethu darpariaeth o’r bore i’r prynhawn, hyd yn oed. Mae perthnasoedd â phlant a rhieni yn gryfder yn yr ysgol, ac mae effaith y perthnasoedd hyn ochr yn ochr â’r cwricwlwm yn amlwg.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol wedi rhannu ei harfer trwy’r clwstwr lleol o ysgolion a gwaith y gymuned dysgu proffesiynol, a thrwy groesawu ymwelwyr i’r ysgol, yn ogystal.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Sirol Cefn Mawr wedi’i lleoli yng nghymuned glos Cefn Mawr mewn ardal led-wledig yn Wrecsam. Mae’r ysgol yn darparu addysg ar gyfer 195 o ddisgyblion rhwng 3 ac 11 oed. Mae’n cynnig darpariaeth feithrin yn ystod sesiwn y bore, a chylch chwarae ar y safle yn y bore, o’r enw ‘Bright Stars’, a gofal cofleidiol ar gyfer yr holl ddisgyblion. Mae tua 23% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim. Nod yr ysgol yw helpu disgyblion i sylweddoli bod byd o gyfle ar gael iddynt, ac mae’n rhoi cynhwysiant yn ganolog iddi.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Fel rhan o ddatblygu cwricwlwm sy’n canolbwyntio’n fwy ar y plentyn i gefnogi pedwar diben Cwricwlwm i Gymru, bu staff yn ymchwilio’r defnydd o ddarnau rhydd, cythruddiadau a gwaith Carl Rogers. Bu’r athrawes dosbarth derbyn yn astudio ar gyfer cymhwyster lefel 4 mewn cwnsela yn canolbwyntio ar yr unigolyn, a dechreuodd anelu tuag at ddefnyddio’r damcaniaethau hyn yn ei hystafell ddosbarth. Dros yr ychydig flynyddoedd diwethaf, mae’r ysgol wedi adolygu effeithiolrwydd yr ymagwedd ac wedi addasu’n gyson yn unol ag anghenion y plant.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Mae ymagwedd sy’n canolbwyntio ar y plentyn yn dadlau yn erbyn cwricwlwm rhagnodedig a allai fod ag ychydig iawn o ystyr i blant o blaid dysgu sylweddol, trwy brofiad, sy’n symud ymlaen ar gyflymdra cyflym, sydd â graddau o ymglymiad personol, yn hunangychwynnol, yn gwneud gwahaniaeth i’r dysgwr ac yn cael ei werthuso ganddynt. Y nod yw helpu plant i wobrwyo’u hunain, magu eu hyder, eu hunan-barch a’u cyffro mewn darganfod wrth iddynt ddod yn ymwybodol fod hyn yn dod oddi mewn. Cyflawnir hyn trwy hinsawdd o ymddiriedaeth i hwyluso annibyniaeth plant, mae’n eu galluogi i greu nodau y mae arnynt eisiau eu cyflawni, yn eu gwneud yn rhydd i ddysgu’r hyn y maent yn dymuno’i ddysgu a bod pwy ydynt. Mae Rogers yn herio athrawon i ofyn, ‘Sut deimlad yw bod yn fyfyriwr yn f’ystafell ddosbarth i?’ Mae’n nodi mai’r rhinweddau sydd eu hangen gan athrawon yw bod yn naturiol, dealltwriaeth empathig ddofn a derbyn y plentyn fel y mae mewn ffordd wresog a chariadus. 

Mae cythruddiadau, a gyflwynir i ddal sylw’r plant, a darnau rhydd, wedi bod yn allweddol i’r ysgol wrth hwyluso’r ymagwedd hon, gan eu bod yn wahoddiad penagored i’r plant archwilio, mynegi, ymchwilio, dysgu, cynrychioli a chreu. Mae’r ysgol yn ystyried bod ei phlant yn fedrus a chreadigol, felly mae’r athro’n ymchwilio ochr yn ochr â nhw ac yn eu helpu i ddatgelu eu meddwl a gwneud y dysgu’n weladwy. Mae staff yn anelu tuag at bosibiliadau mwy agored yn hytrach na dewisiadau cyfyngedig neu dasgau penodol. Maent yn cydnabod bod proses ddatblygiadol ynghlwm wrth ddefnyddio darnau rhydd a bod plant yn defnyddio adnoddau ar eu lefel eu hunain. Roedd angen mwy o amser i blant gyrraedd chwarae dwfn, a chrëwyd adnoddau yn araf gyda ffiniau clir ynglŷn â’u defnyddio. Nod yr ysgol yw ymestyn yr ymagwedd hon ymhellach, gan alluogi plant i gael mwy o lais mewn datblygu cwricwlwm ystyrlon iddyn nhw eu hunain. 

Er enghraifft, ar ôl bore o ymchwil ar gestyll, rhoddwyd amrywiaeth o ddarnau rhydd i’r plant i ddangos beth roeddent wedi’i ddysgu a dyfnhau eu dealltwriaeth, o fewn meysydd dysgu ac ar eu traws, creu cysylltiadau, trosglwyddo’u dysgu i gyd-destun newydd a datblygu soffistigeiddrwydd eu geirfa. Dewisodd rhai ohonynt archwilio’u dysgu yn yr ardal chwarae rôl, a rhoddwyd amrywiaeth o flychau pecyn fflat iddynt greu eu strwythurau eu hunain. Defnyddiodd plant eraill wahanol gitiau adeiladu, tiwbiau, deunydd a thuniau. Roedd yn well gan rai ohonynt fod y tu allan, a rhannon nhw eu hunain yn ‘adeiladwyr’ ac ‘ymosodwyr’. Symudodd yr ‘adeiladwyr’ ein hambwrdd twff i’r man gorau i weld unrhyw ymosodiad yn dod, a threfnu eu hunain i symud mwd ar gyfer bryn, dŵr ar gyfer ffos a darnau rhydd ar gyfer y castell. Defnyddiodd yr ‘ymosodwyr’ ddarnau mawr rhydd i greu gwersylloedd a cheisio dod o hyd i unrhyw fannau gwan yn y cestyll. Wedyn, cafodd dyluniadau cestyll eu gwella ar ôl yr adborth, a chynigiwyd gwahanol ffyrdd iddynt gofnodi, fel clipfyrddau, sialc palmant, camerâu digidol ac ipad, er mwyn caniatáu ar gyfer annibyniaeth ac ystod o ddeilliannau. Defnyddiwyd y rhain fel ‘sut olwg sydd ar un da’ i ysbrydoli plant eraill.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae’r ymagwedd hunangyfeiriedig hon mewn awyrgylch sy’n ysgogol, yn hamddenol ac yn hapus, wedi gwella blaengaredd, hunangyfrifoldeb ac wedi annog cydweithredu. Mae creadigrwydd, gwydnwch a medrau cydweithredol wedi gwella’n fawr, ac mae perthnasoedd dwfn a chadarnhaol gyda chyfoedion ac oedolion wedi datblygu.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Rhannwyd arfer o fewn yr ysgol, a bu tiwtor o’r cwrs Cwnsela yn Canolbwyntio ar yr Unigolyn yn gweithio ochr yn ochr â staff. Mae’r ysgol yn rhannu ei harfer â’i grŵp clwstwr o ysgolion yn rheolaidd ac wedi arwain sawl gweithdy ar hyd a lled Gogledd Cymru ar gyfer y consortiwm rhanbarthol lleol. Mae sawl gweithiwr proffesiynol wedi ymweld â’r ysgol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am y lleoliad

Mae Meithrinfa Ddydd Corwen yn feithrinfa fach ddwyieithog mewn ardal wledig yng Ngogledd Cymru. Mae’n cyflwyno gofal o ansawdd uchel mewn amgylchedd sy’n galluogi plant i fod yn chwilfrydig a hyderus yn eu chwarae. Mae’n ysbrydoli plant i ymchwilio a gwneud darganfyddiadau yn ei lleoliad hapus, diogel, anogol ac iach. Mae ymarferwyr yn gofalu am ryw 58 o blant i gyd, a 30 o blant rhwng 6 mis a 4 oed bob dydd, ar gyfartaledd. Mae’r lleoliad yn darparu Addysg Gynnar i lond llaw o blant am ddau dymor, ac yn cyflwyno sesiynau rheolaidd ysgol goedwig yn y goedwig leol a ger afon gyfagos. Mae’n dod â chwilfrydedd i fywydau’r plant trwy ddarparu cyfleoedd iddynt chwarae ag adnoddau naturiol. Mae’n trefnu gwahoddiadau dyddiol i ddysgu a ‘symbyliadau’ sydd wedi’u cynllunio i gyffroi a symbylu chwilfrydedd plant i ddysgu am y byd o’u cwmpas. Mae ymarferwyr yn ymgymryd ag ystod o gyfleoedd dysgu proffesiynol, sy’n helpu datblygu eu hymagwedd.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae ymarferwyr yn credu’n gadarn fod chwarae yn yr awyr agored yn cynnig cyfleoedd dysgu newydd a chyffrous ar gyfer plant. Gall llawer o blant reoli eu hymddygiad a’u hemosiynau’n well yn yr awyr agored gan fod eu system imiwnedd hefyd yn cael hwb o fod yn yr awyr iach. Mae ymarferwyr yn annog y plant i herio’u hunain a phrofi’r byd o’u cwmpas. Maent yn caniatáu i’r plant fynd yn fwdlyd, a chymryd risgiau priodol wrth iddynt ddringo, datblygu creadigrwydd ac adeiladu ag ystod o adnoddau. Mae bod yn yr awyr agored yn galluogi’r plant i symud yn fwy rhydd. Maent yn datblygu ymwybyddiaeth o reoli risgiau a synnwyr gwell o ymwybyddiaeth ofodol, yn ogystal â hunanhyder, annibyniaeth a hunan-barch cynyddol. Mae’r plant yn meddu ar fedrau echddygol bras datblygedig yn sgil cael cyfleoedd i greu eu cyrsiau ymosod eu hunain lle mae angen iddynt ddringo a chynnal eu balans. Maent wrth eu bodd yn treulio cyfnodau hir yn chwarae ar y beiciau balans a’r treiciau.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Dechreuodd ymarferwyr fuddsoddi yn yr ardaloedd awyr agored yn 2015 pan gafwyd cyngor gan gydweithiwr o sefydliad cymorth ynglŷn â sut gallent eu datblygu. Roedd hi o’r farn fod gofod awyr agored gwych yn y lleoliad ond nad oedd ymarferwyr yn gwneud y defnydd mwyaf effeithiol ohono. 

Mae’r tair ystafell chwarae bellach yn cynnwys mynediad uniongyrchol i’w hardaloedd awyr agored eu hunain, ac mae plant yn treulio mwy o amser yn yr awyr agored nag y maent dan do. Yn 2018, prynodd y lleoliad lecyn bach o dir drws nesaf i’r feithrinfa gan nad oedd glaswellt yn yr un o’r ardaloedd awyr agored, ac roedd ymarferwyr eisiau darparu profiad hollol wahanol ar gyfer y plant. Mae gan bob un o’r plant ddillad glaw un darn a welis ac fe gaiff y rhain eu golchi bob dydd. Trwy gael y dillad priodol, gall y lleoliad fanteisio ar yr awyr agored ym mhob tywydd. Mae staff yn ymwybodol y bydd y rhan fwyaf o’u diwrnod yn cael ei dreulio yn yr awyr agored, felly maent yn gwybod i wisgo’n briodol.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau plant?

Rhoddir cyfle i blant greu eu cyrsiau ymosod eu hunain ar y cae a defnyddir pibellau mawr plastig fel llithrennau. Mae canŵ go iawn yn galluogi’r plant i ddefnyddio’u dychymyg ac mae cegin fwd, a phabell wedi’i chreu â llaw, sy’n hynod effeithiol wrth ysgogi chwarae rôl. Mae digonedd o gyfleoedd i balu yn y mwd a chwarae â rhisgl a gwahanol gerrig. I gael mynediad i’r ardal benodol hon, rhaid i’r plant ddringo i fyny dros rwystrau y mae’n rhaid iddynt eu gosod mewn lleoliad i’w galluogi i ddringo’n ddiogel. Mae’r ffrâm ddringo yn boblogaidd hefyd, fel y mae’r gweithgaredd arllwys i’r hambwrdd twff.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae ymarferwyr yn addysgu staff newydd a rhieni ynglŷn â pham mae chwarae yn yr awyr agored mor bwysig, ac mae’r ddarpariaeth chwarae yn yr awyr agored yn cynnig cyfle i bob un o’r plant ryngweithio’n rhydd â’r canlynol, neu’u profi: 

  • Plant eraill 
  • Y byd naturiol – mwd, dŵr, chwilod, pryfed genwair 
  • Darnau rhydd – brigau, cerrig, blychau cardfwrdd, cretiau, riliau cebl, ac ati. 
  • Yr elfennau 
  • Heriau ac ansicrwydd 
  • Symud 
  • Chwarae gwyllt 
  • Y synhwyrau, gwrando ar yr adar a blasu’r glaw

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr Ysgol

Mae Ysgol Pont y Gof wedi’i lleoli ym Mhenrhyn Llŷn o dan awdurdod lleol Gwynedd. Mae hi’n ardal wledig lle mae cymuned cefn gwlad yn bwysig i holl randdeiliaid yr ysgol. 

Mae 83 o ddisgyblion ar y gofrestr gyda 12 o blant meithrin. Mae 77.5 % o ddisgyblion yr ysgol yn siarad Cymraeg gartref, 1.5% yn siarad Cymraeg a Saesneg a 21% yn siarad Saesneg ar yr aelwyd.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Cychwynnodd y gwaith wrth ymateb i’r her o greu, cyflwyno a dylunio ein cwricwlwm newydd ar gyfer yr ysgol, sy’n ymateb i egwyddorion a gofynion Cwricwlwm i Gymru. Wrth greu gweledigaeth yr ysgol rhoddwyd cyfle i holl randdeiliaid yr ysgol fod yn rhan ohoni. 

Drwy gyflawni yn Ysgol Pont y Gof, daeth i’r amlwg bod darparu ystod gyfoethog o brofiadau sydd wedi seilio ar nodweddion yr ardal leol yn hynod o bwysig er mwyn datblygu pob plentyn yn gyflawn, a rhoi’r medrau iddynt i fod yn rhan werthfawr o’u cymuned ac i lwyddo’n lleol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Casglu Barn y rhanddeiliaid 

Er mwyn dylunio ein cwricwlwm a llunio ein hegwyddorion, roedd angen mewnbwn a barn yr holl rhandaliad sy’n adnabod yr ysgol, y gymuned a’r ardal yn dda, e.e.rhieni, disgyblion, llywodraethwyr, cyn-lywodraethwyr, staff ac aelodau o’r gymuned. Gofynwyd iddynt: 

‘Beth maent yn gredu sy’n bwysig i blant Ysgol Pont y Gof fod yn gwybod, ei ddysgu a chael profiad ohono? ’ 

Dadansoddi a defnyddio barn y rhanddeiliaidi bwrpas 

Ffurfwyd grŵp bychan o lywodraethwyr i ddadansoddi’r holiaduron a chrynhoi’r ymatebion oedd yn cael ei nodi’n bwysig i ni fel ysgol. 

  • Bod yr ysgol yn rhan o’r gymuned a’u bod yn cael eu dysgu i werthfawrogi eu milltir sgwâr. 
  • Bod y disgybloin yn cael eu dysgu i fod yn aelodau gwerthfawr o’u cymunedau lle bynnag maent yn byw. 
  • Bod y disgyblion yn dangos balchder tuag at yr ardal leol. 
  • Codi ymwybyddiaeth o ffermio a byd amaeth ymysg y disgyblion a bod yn rhan o gymuned cefn gwlad a pharhau i gadw hen draddodiadau cefn gwlad i fynd, e.e. ffermwyr ifanc a bod y disygblion yn ymwneud a hanesion lleol. 
  • Bod y disgyblion yn rhan annatod o’r gymuned Gymreig a dangos balchder tuag ar yr iaith a diwylliant Cymreig.
  • Mentergarwch a rhoi profiadau i’r disgyblion gyd-weithio gyda busnesau lleol a dangos llwybr iddynt yn ifanc ar sut i lwyddo’n lleol. 

Cynllunio ein Cwricwlwm 

Mae plethu’r egwyddorion a’r agweddau pwysig a godwyd gan y rhanddeiliaid sy’n rhan annatod o gwricwlwm yr ysgol yn hanfodol. Er mwyn llwyddo i gyflawni hyn yn llwyddiannus, gofynnwyd i’r staff gyd-weithio’n agos i gynllunio gweithgareddau gan ddefnyddio’r egwyddorion sy’n bwysig i’r ysgol. Yn ogystal, roedd plethu hyn i ateb gofynion y pedwar diben a’r chwe maes dysgu a phrofiad yn bwysig, a hynny mewn modd diddorol a chyfoes er mwyn datblygu plentyn cyflawn.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Gan fod y gwaith hwn wedi gwreiddio yn llwyddiannus o fewn yr ysgol, mae’r cwricwlwm yr ysgol yn sicrhau bod… 

  • Profiadau dwfn o’r ansawdd uchel yn cael eu cyflwyno, sydd am arwain y disgyblion i dorri eu cwys eu hunain yn y dyfodol a rhoi cyfle iddynt lwyddo’n lleol. 
  • Y disgyblion yn datblygu’r wybodaeth a’r medrau y bydd eu hangen arnynt i symud drwy fywyd, ac i lwyddo i fod yn unigolion hapus, balch, hyderus ac annibynnol beth bynnag fydd eu llwybr mewn bywyd a hynny’n lleol. 
  • Bod yr athrawon yn angerddol dros annog y disgyblion i fod yn rhan o’r gymuned ac i ddysgu am economi’r gymuned wledig er mwyn datblygu medrau sydd angen i lwyddo’n lleol. 
  • Bod y disgyblion yn caffael medrau cadarn i fod yn greadigol ac yn barod i fentro, adnabod cyfleoedd i lwyddo yn lleol drwy’r gweithgareddau mentergarwch a’r prosiectau creadigol. Mae’r disgyblion yn cael cyfleoedd yn y ‘Cwt Seiri’r Gof’ i ddatblygu’r medrau gwaith pren sydd angen arnynt i ddefnyddio crefft er mwyn llwyddo’n lleol. 
  • Drwy’r prosiect ‘Gorau Glas’ sy’n dysgu medrau hanfodol er mwyn llwyddo a gwella, e.e. cyd-weithio, rhoi cynnig ar bethau newydd, dyfalbarhau, canolbwyntio, bod yn chwilfrydig, gwella eu gwaith, mwynhau dysgu, bod yn greadigol, ac ati. Mae’r disgyblion yn cael cyfle i gyfarfod pobl y gymuned sydd wedi llwyddo er mwyn codi ymwybyddiaeth y disgyblion o’r medrau sydd eu hangen arnynt i lwyddo’n lleol. 

Mae’r cyfleoedd gwerthfawr mae’r disgyblion yn ei gael i gyd-weithio’n agos gydag aelodau o fewn y gymuned er mwyn codi ymwybyddiaeth y disgyblion o’r gallu a’r cyfleoedd sydd ar gael yn lleol yn bwysig iawn. Gobeithio bydd hyn yn gwreiddio ynddynt ac yn eu dennu i fod eisiau aros yn lleol o fewn ein cymuned a gwneud hynny’n llwyddiannus. Trwy hyn gallwn sicrhau dyfodol ein cymuned a’r iaith Gymraeg.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

  • Rhannwyd yr arfer gyda’r corff llywodraethol trwy gyflwyniadau. 
  • Mae’r ysgol wedi rhannu’r model a’r strategaeth gyda’r consortia rhanbarthol. 
  • Rhannu’r gwaith mae’r digyblion wedi bod yn ei gyflawni gyda’r gymuned ac ar wefannau cymdeithasol. 
  • Rhannu’r arfer gyda ysgolion sy’n ymweld a’r ysgol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Ysgol Gynradd Gymraeg yng nghanol dinas Abertawe yw Ysgol Bryn y Môr. Mae’r ysgol wedi ei sefydlu ers 1976. Mae yna 293 o ddisgyblion ar y gofrestr – oed 3 i 11. 5.5% o ddisgyblion sydd yn derbyn prydiau bwyd am ddim a 3.4% o ddisgyblion sydd ar y gofrestr addysg dysgu ychwanegol.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

O ganlyniad i’r argyfwng Covid a’r newid mewn arweinyddiaeth, ychydig o ymgysylltu a pharatoi ar gyfer symud tuag at gwricwlwm i Gymru oedd wedi digwydd yn yr ysgol. Erbyn hyn, mae’r Pennaeth, trwy ei hymroddiad a’i hymgysylltiad, ei dulliau arweinyddiaeth hyfedr a chydweithredol, wedi gosod cyfeiriad bwriadol a sgaffaldio strategol i holl rhanddeiliaid yr ysgol. Mae wedi cefnogi yr athrawon i feithrin dealltwriaeth gynhwysfawr o holl elfennau’r cwricwlwm, i oresgyn heriau ac wedi gyrru newidiadau arloesol yn nyluniad y cwricwlwm mewn byr amser.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Datblygu arweinyddiaeth ar draws yr ysgol fel rhan o’r broses ddylunio cwricwlwm. 

Wrth gychwyn y broses o symud i gwricwlwm newydd roedd angen sicrhau bod ethos ac ymagweddau staff ysgol gyfan yn barod i dderbyn newid. Roedd y rhan hon o’r broses yn un bwysig tu hwnt. Rhoddwyd hyfforddiant i bod aelod o staff i ddeall a datblygu ymagweddau cadarnhaol tuag at newid. Defnyddiwyd gwahanol fodelau o reoli newid, fel cromlin newid Kulber Ross. 

Rhoddwyd ffocws cryf ar ddatblygu medrau a gwybodaeth yr Uwch Dîm Arwain. Ddatblygwyd eu dealltwriaeth o beth a olygir wrth ‘arwain’ yn ogystal â gwybodaeth am Cwricwlwm i Gymru. Defnyddiwyd adnoddau/hyfforddiant o wahanol ffynonellau a chael siaradwyr gwadd i gyflwyno nodweddion a chyfrifoldebau arweinydd effeithiol. 

Fel rhan o reoli perfformiad ac wrth osod blaenoriaethau strategol yr ysgol, ail strwythurwyd cyfrifoldebau uwch arweinwyr ac arweinwyr canol i ffocysu ar ofynion blaenoriaethau cenedlaethol a chwricwlwm. Ffurfiwyd timoedd arweinwyr canol o fewn yr ysgol yn cynnwys tîm lles, addysg dysgu ychwanegol a chwricwlwm. 

Buddsoddwyd amser i sicrhau bod staff ar bob lefel yn deall gofynion Cwricwlwm i Gymru trwy waith darllen proffesiynol, ymchwilio a chydweithio gydag arbenigwyr. Ni ruthrwyd at, a cheisio rhoi strwythurau cwricwlwm yn eu lle yn rhy fuan ond yn hytrach fe ganolbwyntiwyd ar ddatblygu dealltwriaeth y staff o’r broses dylunio cwricwlwm a phwysigrwydd gofyn cwestiynau megis ‘Beth? Pam? Pa ddysgu’ a ‘Sut’ fel rhan annatod o’r broses. 

Erbyn hyn, mae staff yr ysgol, wrth ddechrau cynllunio uned ddysgu newydd, yn gosod rhesymeg glir i’r ‘pwrpas a’r pam’. Wrth werthuso unedau dysgu, mae staff yn aml yn hyderus yn siarad am beth weithiodd neu beth fyddent yn gallu gwella ac yn barod i ddysgu o gamgymeriadau, ail ymweld ag ail ddrafftio cynlluniau a hyd yn oed, yn barod i ddechrau o’r newydd. Ymddiriedwyd yn y staff a rhoi amser iddynt arbrofi yn dilyn gwaith ymchwilio. 

Defnyddiwyd gwybodaeth o’r gwaith ymchwilio hwn i osod datganiadau a thrywyddau dysgu ar gyfer ein hunedau dysgu. Mae’r staff wedi sefydlu ethos o ysgol sy’n dysgu’n gyson dros amser. 

Ffurfiwyd rhwydweithiau ar draws y clwstwr i arweinwyr meysydd dysgu a phrofiad i annog arweinwyr canol i gymryd cyfrifoldeb, i uwch sgilio a datblygu perchnogaeth dros gynnwys y cwricwlwm. Er enghraifft, bu arweinwyr yn adnabod hanfod y dysgu o’r datganiadau o’r hyn sy’n bwysig ac yna creu continwwm i’r dysgu hyn o 3 i 16 yn seiliedig ar yr egwyddorion cynnydd. 

Trefniadau cyfredol i ddyluniad cwricwlwm yr ysgol 

Trwy waith arweinwyr yr ysgol mae dyluniad y cwricwlwm yn cynnwys: 

  • unedau dysgu (sef cynlluniau tymor canolig) yn adlewyrchu’n gyfan gwbl gofynion Cwricwlwm i Gymru mewn fformat hollol newydd ac unigryw i’r ysgol. Maent yn cynnwys rhesymeg i’r uned ddysgu sy’n adlewyrchu disgwyliadau’r pedwar diben yn glir, trosolwg o ddysgu craidd, dysgu sy’n datblygu’r medrau cyfannol a chynnydd mewn dysgu ar gyfer y meysydd dysgu a phrofiad. 
  • dyluniad cynllun hir dymor sy’n sicrhau bod y cysyniad o sgema yn rhan ohono. Mae’r cynllun hwn yn sicrhau cynnydd trwy gysylltu unedau dysgu â’u gilydd a chyfleoedd i ddisgyblion adeiladau ar ddysgu a phrofiadau blaenorol. Mae’r cynllunio hir dymor hefyd yn sicrhau cydbwysedd rhwng y meysydd dysgu a phrofiad. 
  • symbolau gweledol ar gyfer y medrau cyfannol i ddisgyblion adnabod a deall y medrau a’u perthynas â’r pedwar diben. 
  • llais y disgybl yn rhan o bob uned ddysgu fel bod disgyblion hefyd yn teimlo perchnogaeth dros eu dysgu. 
  • proses o ddewis dulliau asesu a fydd yn ‘dal y dysgu’ cyn mynd ati i gynllunio profiadau a gweithgareddau.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

  • Mae’r cwricwlwm wedi ennyn chwilfrydedd, balchder a mwynhad y disgyblion ac maent yn ymgysylltu’n llawn â’u dysgu. 
  • Mae disgyblion hefyd yn lleisio eu barn am beth hoffent ddysgu a sut hoffent gyflwyno eu gwaith. Ymfalchïant yn eu mewnbwn i’r unedau dysgu ac maent yn siarad gyda dealltwriaeth gref am yr hyn maent wedi cyflawni a’r cynnydd maent wedi gwneud. 
  • O ganlyniad, mae safonau y rhan fwyaf o ddisgyblion yr ysgol yn dda iawn yn y rhan fwyaf o feysydd y cwricwlwm.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am y bartneriaeth

Caiff Partneriaeth Dysgu Oedolion yn y Gymuned (DOG) Rhondda Cynon Taf (RhCT), a sefydlwyd yn 2010, ei harwain gan Gyngor Bwrdeistref Sirol RhCT. Mae’r Cyngor yn gweithio ochr yn ochr ag Addysg Oedolion Cymru (AOC) i gyflwyno’r rhan fwyaf o’r ddarpariaeth dysgu oedolion yn y gymuned ar draws y sir. Mae gan y bartneriaeth gysylltiadau cryf â Menter Iaith Rhondda Cynon Taf, sy’n cyflwyno ystod o raglenni dysgu oedolion trwy gyfrwng y Gymraeg. Mae Gwaith a Sgiliau RhCT (cymorth â chyflogaeth) yn rhan annatod o’r bartneriaeth hefyd, yn darparu atgyfeiriadau ac yn cefnogi dysgu. Mae darpariaeth Multiply yn ffurfio rhan o’r cynnig, hefyd.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae sesiynau Dydd Gwener Digidol yn rhoi cyfle i ddysgwyr ar bob lefel medrau, yn cynnwys dechreuwyr, drefnu apwyntiadau un i un gyda thiwtor i gael arweiniad ar ddefnyddio dyfeisiau TG amrywiol fel ffonau clyfar, cyfrifiaduron llechen a gliniaduron. Cynhelir y sesiynau hyn mewn llyfrgelloedd a lleoliadau cyhoeddus ar hyd a lled y fwrdeistref sirol, gan gynnig mynediad cyfleus. Mae sesiynau galw i mewn Dydd Gwener Digidol hefyd yn rhoi cyfle i staff asesu anghenion dysgu’r cyfranogwyr yn y dyfodol. Sefydlwyd llwybr dilyniant ar draws y bartneriaeth, gan alluogi dysgwyr i ymgymryd â hyfforddiant achrededig ac anachrededig, fel ei gilydd. Mae’r bartneriaeth wedi creu llwybr sy’n cefnogi dysgwyr o ddysgu anachrededig yr holl ffordd i addysg ar lefel gradd.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Mae sesiynau Dydd Gwener Digidol wedi’u cynllunio ar gyfer dysgwyr sydd angen cymorth â materion digidol, yn ogystal ag ar gyfer y rhai y mae arnynt eisiau datblygu eu medrau presennol, neu elwa ar fwy o gyfleoedd dysgu perthnasol. P’un a yw dysgwr yn llywio’r rhyngrwyd am y tro cyntaf neu fod angen cymorth â’i gyfrifiadur, llechen neu ffôn, mae sesiynau Dydd Gwener Digidol ar gael ar gyfer cymorth galw i mewn. Mae’r sesiynau hyn yn helpu aelodau o’r gymuned i ddefnyddio platfformau fel Zoom neu Teams ac yn darparu arweiniad ar aros yn ddiogel ar-lein. Mae staff wedi ymrwymo i fynd i’r afael â’r holl ymholiadau digidol yn effeithiol. 

Nid yw’n ofynnol i gyfranogwyr ddod â’u dyfeisiau eu hunain, gan y bydd offer yn cael ei ddarparu yn rhad ac am ddim yn y lleoliad. Fodd bynnag, caiff y rhai sydd â dyfeisiau personol eu hannog i ddod â nhw. Mae dysgu ar ddyfais bersonol yn aml yn haws, a bydd tiwtoriaid yn dangos i ddysgwyr sut i gysylltu â gwasanaeth Wi-Fi y lleoliad, sy’n rhad ac am ddim.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Cynlluniwyd sesiynau Dydd Gwener Digidol i ddechrau fel pwynt mynediad ar gyfer dysgwyr, ond mae wedi dod yn adnodd gwerthfawr yn gynyddol ar gyfer tiwtoriaid, hefyd. Yn aml, mae tiwtoriaid yn cyfeirio’u dysgwyr i’r sesiynau hyn i gael cymorth ychwanegol, yn enwedig ar gyfer materion technegol fel addasu gosodiadau neu adfer cyfrineiriau wedi’u hanghofio, oherwydd gall mynd i’r afael â’r materion hyn yn ystod dosbarthiadau rheolaidd fod yn llafurus a thrafferthus. 

Mae’r sesiynau hyn nid yn unig yn helpu datrys problemau ond hefyd yn magu hyder dysgwyr, ac yn eu hannog i gymryd mwy o berchnogaeth o’u dysgu. Wrth i ddysgwyr drafod eu materion â’u dyfeisiau gyda dysgwyr eraill, maent yn aml yn darganfod eu bod yn gwybod mwy nag oeddent yn ei feddwl i ddechrau, a gallant ddeall sgyrsiau technegol yn well. Yn sgil yr hyder newydd hwn, maent yn rhannu eu profiadau â’u cyfoedion, gan feithrin amgylchedd dysgu cydweithredol. Mae tiwtoriaid wedi sylwi bod dysgwyr yn fwy tueddol o arbrofi a datrys problemau yn annibynnol, yn hytrach na dibynnu’n gyfan gwbl ar gymorth athro. 

Mae sesiynau Dydd Gwener Digidol hefyd yn gam tuag at gyfleoedd hyfforddi a dysgu uwch, gan gynnwys rhaglenni dysgu oedolion yn y gymuned sy’n canolbwyntio ar fedrau digidol. Mae effaith gymdeithasol y rhaglenni hyn yn aruthrol o gadarnhaol, ac yn ymestyn ymgysylltiad a mwynhad dysgwyr. Sylwodd un tiwtor ar y cynnydd sylweddol yng nghyfranogiad dynion, sy’n amlygu sut mae’r dynion hyn yn cefnogi a rhyngweithio â’i gilydd, gan gyfoethogi’r profiad dysgu ar gyfer pawb dan sylw.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Rhennir arfer dda ar lefelau strategol a gweithredol ar draws y bartneriaeth. Yn ychwanegol, mae partneriaid yn hyrwyddo’r cynnig ar eu gwefannau a’i sianelau cyfryngau cymdeithasol. Gwneir aelodau o’r gymuned yn ymwybodol o’r gwasanaeth trwy ddeunydd hyrwyddo a thrwy fynychu digwyddiadau yn y fwrdeistref sirol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr Ysgol

Mae Ysgol Gynradd Llanrug yn darparu addysg ar gyfer ardal Llanrug, Ceunant, Pontrug a Chwm y Glo. Cymraeg yw prif gyfrwng ieithyddol yr ysgol â’r pentref. Mae 12.1% o’r disgyblion yn gymwys i dderbyn prydau ysgol am ddim gyda 5.5% ag anghenion dysgu ychwanegol. 

Gweithiwyd ar y cyd gyda holl rhanddeiliaid yr ysgol i ddatblygu gweledigaeth gytûn ar gyfer Cwricwlwm i Gymru. Penodwyd arweinwyr ar gyfer pob maes dysgu a phrofiad a sefydlwyd cyfarfodydd rhwng ysgolion y clwstwr ac Ysgol Uwchradd Brynrefail er mwyn datblygu gwahanol agweddau o Gwricwlwm i Gymru. Datblygwyd blaenoriaethau dalgylchol er mwyn datblygu cysondeb o fewn y meysydd dysgu a phrofiad. Manteisiwyd ar arbenigeddau athrawon yr ysgol uwchradd a chynradd fel ei gilydd. Cafwyd cyd-weithio buddiol ar unedau pontio trawsgwricwlaidd Iaith, Llythrennedd a Chyfathrebu, Mathemateg a Rhifedd, a Chymhwysedd Digidol.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Cytunwyd fel ysgolion clwstwr ar yr angen i ddatblygu blaenoriaeth dalgylchol a oedd yn canolbwyntio’n briodol ar ddatblygu cyd-ddealltwriaeth o’r camau cynnydd. 

  • Sicrhawyd fod ysgolion yn cyd-gynllunio dyddiau hyfforddiant mewn swydd er mwyn hwyluso trefniadau hyfforddi ar y cyd. 
  • Penderfynwyd blaenoriaethu rhai meysydd dysgu a phrofiad i gychwyn gan adeiladu at gyflwyno y chwe maes dysgu a phrofiad yn rhesymegol gan fod nifer o arweinwyr cynradd yn arwain ar mwy nag un maes dysgu a phrofiad. 
  • Penderfynwyd ar yr angen i arweinwyr meysydd dysgu a phrofiad gydweithio ar y blaenoriaethau hyn er mwyn datblygu cyd-ddealltwriaeth o’r camau cynnydd 1-5 ymhellach a chreu cynllun dalgylchol. 
  • Trefnwyd dau ddiwrnod hyfforddiant mewn swydd ar gyfer dalgylch Brynrefail gydag ymchwilydd addysgegol er mwyn craffu ar y camau cynnydd. 
  • Yn yr hyfforddiant cyntaf, datblygwyd cyd-ddealltwriaeth staff o gamau cynnydd Iaith, Llythrennedd a Chyfathrebu, a Mathemateg a Rhifedd. 
  • Trefnwyd ail ddiwrnod hyfforddiant dalgylchol a chanolbwyntiwyd ar y meysydd dysgu a phrofiad canlynol: Gwyddoniaeth a Thechnoleg, Celfyddydau Mynegiannol, Iechyd a Lles, a Dyniaethau.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r weithgaredd

  • Yn dilyn hyfforddiant manwl a thrafodaethau ysgogol yn canolbwyntio ar ddisgwyliadau cytunedig o fewn y camau cynnydd, cafwyd deialog broffesiynol a buddiol o fewn y chwe maes dysgu a phrofiad. O ganlyniad, adeiladwyd cysondeb mewn disgwyliadau ar draws y dalgylch rhwng yr ysgolion cynradd a’r uwchradd. 
  • Mae’r trafodaethau rhwng yr ysgolion cynradd a’r uwchradd wedi bod yn fuddiol iawn ar gyfer cytuno ar gyrhaeddiad penodol disgyblion erbyn diwedd Blwyddyn 6 fel bod cysondeb gweithredu ar draws y dalgylch wrth drosglwyddo’r disgyblion i Ysgol Uwchradd Brynrefail. 
  • Aethpwyd ati i lunio trosolwg manylach a pherthnasol i’r dalgylch er mwyn datblygu dealltwriaeth gytunedig o gynnydd mewn meysydd penodol gan ganolbwyntio ar feysydd llythrennedd, rhifedd a lles. Blaenoriaethwyd yr elfennau oedd bwysicaf yn y dalgylch i’w datblygu yn gyntaf, fel datblygu gallu disgyblion i ddefnyddio atalnodi’n gywir wrth gofnodi. 
  • Mae’r staff wedi rhannu arferion a thrafod gweithgareddau sydd yn cyd-fynd â’r disgrifiadau dysgu i’w rhoi yn y blwch profiadau er mwyn anelu at y disgwyliadau cytunedig. Mae hyn wedi arwain at gefnogi staff i ddeall yn well y contiwwm dysgu o 3 i 16. 
  • Ym maes dysgu a phrofiad Iaith, Llythrennedd a Chyfathrebu, canolbwyntiwyd ar ddatblygu camau datblygu cytunedig o elfennau gramadeg ac atalnodi, a Chydweithredu a thrafod. Ym maes dysgu a phrofiad Iechyd a Lles, cwblhawyd cynllun o ddatblygiad corfforol gan sicrhau cysondeb ar draws y dalgylch. Sefydlwyd amserlen flynyddol o weithgareddau corfforol ar gyfer datblygu medrau disgyblion yn systematig a sicrhau cysondeb ym mhrofiadau dysgu a lles disgyblion ar draws ysgolion yr ardal. 
  • Penderfynwyd llunio gwefan ddalgylchol ar gyfer y chwe maes dysgu a phrofiad fel dull o rannu arbenigedd a chynnig arweiniad i athrawon wrth iddynt gynllunio ar gyfer cwrdd â disgwyliadau Cwricwlwm i Gymru. Sicrhawyd fod gan bob athro/athrawes o fewn y dalgylch fynediad i’r wefan fel eu bod yn gallu cael arweiniad yn y chwe maes dysgu a phrofiad. 
  • Mae arweinwyr meysydd dysgu a phrofiad y dalgylch wedi cydweithio yn effeithiol i ddechrau y daith o ddatblygu cyd-ddealltwriaeth o’r camau cynnydd. 
  • Byddwn yn parhau gyda’r gwaith gan ffocysu ar bob disgrifiad dysgu o fewn y meysydd yn eu tro. Byddwn hefyd yn ail ymweld yn barhaus er mwyn cynllunio, gweithredu, adolygu ac addasu.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

  • Mae staff yr ysgol wedi elwa’n fawr o’r cydweithio effeithiol a chynhyrchiol yma. Maent yn trafod safonau, cynnydd a chyrhaeddiad disgyblion o fewn y camau cynnydd yn gynyddol hyderus sydd wedi arwain at gyd-ddealltwriaeth o ddisgwyliadau. Gwelwyd bod athrawon ac arweinwyr meysydd dysgu a phrofiad yn cyd-weithio’n effeithiol ac wedi datblygu hyder wrth asesu yn erbyn y camau cynnydd. Mae adnabyddiaeth staff o’r cynnwys wedi sicrhau cyfleoedd cynllunio pellach sy’n cyfateb â’r angen, ac yn gyrru safonau. Mae hyn wedi arwain at sicrhau cysondeb mewn safonau a darpariaeth yn yr ysgol. 
  • Mae’r cydweithio dalgylchol ar y camau cynnydd wedi cael effaith gadarnhaol ar ddealltwriaeth arweinwyr meysydd dysgu a phrofiad i arwain eu maes ar draws yr ysgol. 
  • Mae’r cyd-ddealltwriaeth o’r camau cynnydd ar lefel clwstwr wedi arwain at sicrhau cysondeb mewn disgwyliadau a chyflawniad dysgwyr ar draws y dalgylch. 
  • Mae hyn yn cael effaith gadarnhaol ar ddisgyblion ysgolion y dalgylch ac yn arwain at gysondeb trawsdalgylch wrth i’n dysgwyr drosglwyddo o Flwyddyn 6 i Ysgol Uwchradd Brynrefail. 
  • Mae mynediad rhwydd a hygyrch at y cynlluniau penodol yn cefnogi’r broses o drosglwyddo esmwyth ar gyfer disgyblion Blwyddyn 6 ac yn sicrhau cysondeb mewn datblygu medrau’r dysgwyr yn hynod lwyddiannus.