Arfer effeithiol Archives - Page 2 of 67 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Grŵp o unigolion sy'n cymryd rhan mewn ymarfer loncian dan do mewn campfa, gyda chonau oren wedi'u sefydlu ar hyd eu llwybr.

Gwybodaeth am yr ysgol  

Mae Ysgol Gymunedol Dylan Thomas (DTCS) yn ysgol 11-16 cyfrwng Saesneg a gynhelir gan awdurdod lleol Abertawe. Mae’r ysgol wedi’i lleoli yng Nghocyd yn Abertawe ac yn gwasanaethu cymunedau sy’n profi lefelau sylweddol o her economaidd-gymdeithasol. Mae 701 o ddisgyblion ar y gofrestr, sef y nifer uchaf mewn cyfnod o dair blynedd, ac yn gynnydd o 136 o ddisgyblion ers yr un dyddiad yn 2021. Mae bron i 79% o’r disgyblion yn byw yn y 20% o’r ardaloedd mwyaf difreintiedig o blith yr holl ardaloedd yng Nghymru, ac mae 66% yn byw yn y 10% o’r ardaloedd mwyaf difreintiedig. Y cyfartaledd tair blynedd ar gyfer disgyblion sy’n gymwys i gael prydau ysgol am ddim yw tua 51%, sydd gryn dipyn uwchlaw cyfartaledd Cymru, sef 21.2%.  

Mae tua 10% o’r disgyblion yn siarad Saesneg fel Iaith Ychwanegol (SIY). Mae gan ryw 36% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol, sydd gryn dipyn yn uwch na chyfartaledd yr awdurdod lleol, sef 19.5%. Mae oedran darllen llawer (hyd at 75%) o blant sy’n dechrau yn yr ysgol islaw eu hoedran cronolegol. Ychydig iawn o ddisgyblion sy’n clywed neu’n siarad Cymraeg ar yr aelwyd neu yn y gymuned. 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol  

Sbardunodd Cwricwlwm i Gymru yr ysgol i werthuso sut maent yn datblygu ymdeimlad disgyblion o ‘gynefin’ ar draws y cwricwlwm cyfan. O ganlyniad i’r gwerthusiad hwn, sefydlwyd gweithgor gyda’r nos i ymestyn y dimensiwn Cymreig ar draws pob maes dysgu a phrofiad (MDPh). Gwnaed gwaith sylweddol ar draws pob MDPh i sicrhau bod y cwricwlwm yn darparu cyfleoedd dilys i ddisgyblion ryngweithio â’r Gymraeg, ei hanes a’i diwylliant.  

Yn 2021, teimlai’r ysgol y dylent fod yn gwneud mwy i ddatblygu cariad am y Gymraeg, a’r defnydd a wneir ohoni, yn ogystal â hyrwyddo ac ymestyn hunaniaeth Gymreig disgyblion a’r ffordd y maent yn eu hystyried eu hunain yn ‘Gymry’. O’r herwydd, nodwyd bod gwersi Addysg Gorfforol yn gyfrwng ar gyfer cefnogi ymdrech yr ysgol i ddatblygu medrau Cymraeg disgyblion. Datblygwyd rhaglen arloesol i gyflwyno gwersi Addysg Gorfforol dwyieithog gan y Pennaeth Cynorthwyol a’r arweinydd MDPh ar gyfer Iechyd a Chwaraeon a staff o’r bartneriaeth AGA leol. Treialwyd hyn i ddechrau ar gyfer disgyblion ym Mlwyddyn 7 fel peilot, ac mae wedi’i gysylltu â rhaglen dargedig o ddysgu proffesiynol ar gyfer staff. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Ar gychwyn y prosiect Addysg Gorfforol dwyieithog, derbyniodd y tîm MDPh Iechyd a Chwaraeon gymorth teilwredig gan staff yn y bartneriaeth AGA leol i ddatblygu eu medrau Cymraeg. Roedd staff yn yr adran Addysg Gorfforol yn addysgu gwersi Addysg Gorfforol yn ddwyieithog yn ddieithriad. Trefnwyd hefyd fod aelod o’r tîm addysgu Cymraeg yn ‘addysgu timau’ ac yn cynorthwyo cydweithwyr yn y gwersi hyn, gan oresgyn unrhyw heriau pe baent yn codi. Ar ddiwedd y flwyddyn gyntaf, gwerthuswyd y cynllun peilot, a chytunwyd y byddai’n cael ei gyflwyno ymhellach, fel bod Cyfnod Allweddol 3 i gyd yn derbyn eu gwersi Addysg Gorfforol yn ddwyieithog erbyn hyn. 

I ychwanegu at y prosiect hwn a’i gefnogi, darparwyd dysgu proffesiynol yn y Gymraeg ar gyfer pob un o’r staff, a chymorth gan uwch gydweithwyr i wella’u hyder a’u defnydd o’r Gymraeg ar draws yr ysgol. Mae hyn yn helpu arweinwyr i yrru’r Gymraeg ymlaen ar draws yr ysgol.  

Mae gwaith y Cyngor Ysgol yn gryfder yn yr ysgol, a manteisiwyd ar hyn i wella datblygiad y dimensiwn Cymreig ymhellach. Yn ogystal â’r grwpiau llywio LHDTC+, Eco a Du, Asiaidd ac Ethnig Lleiafrifol presennol sydd eisoes ar waith, cyflwynwyd grŵp llywio Dimensiwn Cymreig hefyd i alluogi disgyblion i gael effaith fwy arwyddocaol ar y modd y mae’r ysgol yn datblygu’r Gymraeg a ‘chynefin’ ar draws y cwricwlwm ac yng nghymuned ehangach yr ysgol. Mae’r disgyblion a gymerodd ran yng ngrŵp llywio’r Dimensiwn Cymreig wedi: 

  • Sefydlu clwb Cymraeg allgyrsiol sy’n cael ei drefnu a’i gynnal gan ddisgyblion Blwyddyn 10 a Blwyddyn 11 bob pythefnos  
  • Cyflwyno gwasanaethau ysgol gyfan i hyrwyddo’r Gymraeg a digwyddiadau Cymreig allweddol 
  • Cynllunio a chynnal gweithgareddau i nodi dathliadau digwyddiadau ysgol gyfan fel Dydd Shwmae, Dydd Santes Dwynwen a Dydd Gŵyl Dewi  

Ar ôl gwerthuso’r Gymraeg a ‘chynefin’ ar draws y cwricwlwm gan y ‘Gweithgor Dimensiwn Cymreig’, gwnaed cryn dipyn o waith i sicrhau bod y dysgu’n canolbwyntio ar themâu lleol a chenedlaethol sy’n ennyn diddordeb disgyblion, ac yn datblygu eu medrau ar draws y cwricwlwm.  

Mae’r cyfleoedd dysgu hyn wedi gwella’r ffordd y caiff y Gymraeg ei dirnad gan bob aelod o’r gymuned ddysgu ac wedi arwain at gyfleoedd pwrpasol i ddatblygu’r ymdeimlad o ‘gynefin’. Cynhelir nifer o weithgareddau ysgol gyfan cydlynus yn rheolaidd. Er enghraifft, sefydlwyd ‘Dydd Mercher Cymraeg’ wythnosol ar draws yr ysgol, lle mae tiwtoriaid dosbarth yn arwain gweithgaredd Cymraeg neu ddiwylliannol sy’n cael ei gynllunio i atgyfnerthu’r iaith a astudir gan ddisgyblion mewn gwersi Cymraeg y tu allan i’r ystafell ddosbarth Gymraeg. Mae hyn hefyd yn gyfle i diwtoriaid dosbarth hyrwyddo ‘Brawddeg yr Wythnos’.  

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr? 

Mae faint o Gymraeg a ddefnyddir ar draws yr ysgol, nid yn unig mewn gwersi Addysg Gorfforol, wedi cynyddu’n sylweddol. Mae’n arfer gyffredin fod staff a disgyblion yn defnyddio’r Gymraeg ar draws yr ysgol fel rhan o gyfathrebu bob dydd. Ym mhob gwers, mae disgyblion yn gyfarwydd â derbyn ac ymateb i gyfarwyddiadau yn Gymraeg. 

Mae ymrwymiad yr ysgol i ddatblygu medrau Cymraeg disgyblion a’u hymdeimlad o ‘gynefin’ ar draws yr ysgol wedi cael effaith uniongyrchol ar sut mae disgyblion yn cyflawni yn y Gymraeg fel pwnc. Mae agweddau disgyblion at ddysgu wedi gwella, ac o ganlyniad, mae nifer y disgyblion sy’n cael gradd A*-C mewn Cymraeg ail iaith TGAU wedi mwy na dyblu ers i’r ysgol ymgymryd â’r gwaith hwn i ddechrau yn 2019. Yn ychwanegol, mae cyfran y disgyblion sy’n cyflawni gradd A*-A mewn Cymraeg ail iaith wedi gwella hefyd. Mae hyn o ganlyniad i’r disgwyliadau uchel sydd gan bob un o’r staff ynglŷn â’r Gymraeg ar draws yr ysgol, sydd wedi gwella statws y pwnc yn rhyfeddol y tu mewn a’r tu allan i’r ystafell ddosbarth.  

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Mae person mewn gwisg felen yn cymryd rhan mewn trafodaeth gyda thri chydweithiwr mewn lleoliad swyddfa.

Gwybodaeth am yr ysgol 

Mae Ysgol Gynradd Evenlode yn ysgol sydd â dau ddosbarth mynediad ar gyfer disgyblion o’r dosbarth Meithrin i Flwyddyn 6. Mae gan yr ysgol gapasiti ar gyfer 510 o ddisgyblion (mae capasiti yn y dosbarth meithrin ar gyfer 96 o leoedd rhan-amser a derbynnir disgyblion deirgwaith y flwyddyn). Mae 2% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, mae 5% yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol, ac mae gan 3% anghenion dysgu ychwanegol (ADY). Mae gan yr ysgol ddiwylliant myfyrio sy’n sail i’w gweledigaeth a’i gwerthoedd.  

Gweledigaeth Evenlode  

‘Mae Ysgol Gynradd Evenlode yn gymuned o berthyn. Rydym wedi ymrwymo i ysbrydoli pob unigolyn i ffynnu a blodeuo trwy ein profiadau dysgu cyfoethog. Caiff pob plentyn ei werthfawrogi yn ein hysgol gynhwysol, fywiog ac anogol.’   

Gwerthoedd:  

Mae’r pedwar diben canlynol yn sail i werthoedd yr ysgol: 

  • Fel dinasyddion egwyddorol a gwybodus, rydym yn barchus ac yn dosturiol 
  • Fel cyfranwyr mentrus a chreadigol, rydym yn benderfynol ac yn gallu meddwl yn greadigol 
  • Fel dysgwyr uchelgeisiol a medrus, rydym yn wydn ac yn chwilfrydig 
  • Fel unigolion iach a hyderus, rydym yn gadarnhaol ac yn garedig 

Arwyddair: 

Perthyn, Credu, Cyflawni. 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol 

Ymgorfforir diwylliant myfyriol neu ‘ddolen adborth parhaus’ ym mhob agwedd ar y diwylliant yn Ysgol Gynradd Evenlode. Roedd newidiadau diweddar i gyd-destun yr ysgol, yn cynnwys uno â’r feithrinfa leol, newidiadau mewn arweinyddiaeth, rhoi prosesau cwricwlwm ac asesu newydd ar waith, yn cynnig cyfle unigryw i adolygu prosesau strategol. Mae’r ysgol wedi sicrhau bod adlewyrchu ei hethos a’i gwerthoedd, ei haddysgeg, ei chwricwlwm a’i phrosesau hunanwerthuso, yn ganolog i’w gwaith a’i gwelliant. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch 

Cymuned: Fforwm Rhieni 

Sefydlwyd Fforwm Rhieni yng Ngwanwyn 2023, i ymateb i angen a nodwyd i ddatblygu partneriaethau a chyfathrebu cryfach rhwng yr ysgol a’r rhieni. Cynrychiolir pob grŵp blwyddyn mewn cyfarfodydd bob hanner tymor, lle mae uwch arweinwyr ac Is-Gadeirydd y Llywodraethwyr yn cyfarfod i drafod agweddau ar waith yr ysgol yr hoffai rhieni wybod mwy amdanynt. Yn y cyfarfodydd hyn, gall rhieni godi unrhyw ymholiadau. Mae’r fforwm hwn yn creu dolen adborth effeithiol gan rieni i arweinwyr a llywodraethwyr, ac yn arwain at newidiadau i fywyd yr ysgol. 

Cymuned: Ymchwil Weithredu Gwrth-hiliaeth. 

Cafodd yr ysgol ei chynnwys yn yr ymchwil weithredu gwrth-hiliaeth gyntaf yn ALl Bro Morgannwg. Bu staff yn myfyrio’n bersonol ac yn broffesiynol ar werthoedd, ethos a chwricwlwm yr ysgol yn ystod ei gwaith i ddatblygu ysgol wrth-hiliol. Rhoddwyd amser i staff ymchwilio i syniadau allweddol gan ddefnyddio ymagwedd ‘meddwl, paru, rhannu’: treulio amser yn myfyrio’n unigol, mewn grwpiau blwyddyn ac fel cymuned staff gyfan. O ganlyniad, mireiniodd yr ysgol ei gweledigaeth, gwnaeth newidiadau i’w chwricwlwm dyniaethau a’r adnoddau, yn cynnwys llyfrau a ddefnyddir i gefnogi dysgu. Yn ychwanegol, cymerodd yr ysgol ran mewn dau brosiect celf yn archwilio themâu dathlu, hunaniaeth a pherthyn trwy ddawns. Mae cynlluniau ar waith i ddatblygu’r gwaith hwn ymhellach trwy gynnwys rhieni a llywodraethwyr. 

Gweithwyr proffesiynol myfyriol 

Yn ystod cyfnod o dair blynedd, bu’r pennaeth yn arwain gweithredu cwricwlwm pwrpasol a phrosesau asesu newydd. Yn rhan o’r gweithredu hwn ac i sicrhau bod y gwaith yn cael effaith gadarnhaol ar ddysgu, roedd arweinwyr ac athrawon yn cyfarfod bob hanner tymor i fyfyrio ar arfer a deilliannau. Mae’r cyfarfodydd hyn yn canolbwyntio ar ddeialog broffesiynol drylwyr a gonest am effaith strategaethau addysgeg a’r cwricwlwm: beth sy’n gweithio’n dda a beth sydd angen ei newid? Mae’r gwerthusiadau’n bwydo i mewn i’r cylch adolygu gwella’r ysgol, a gwneir addasiadau pan fydd angen. Er enghraifft, gwnaeth yr ysgol newidiadau i’r addysgu o ganlyniad uniongyrchol i ddeialog broffesiynol yn y cyfarfodydd hyn. Mae’r ysgol hefyd yn defnyddio hyfforddi i alluogi athrawon i fyfyrio ar eu harfer eu hunain.  

Dysgwyr myfyriol 

Gyda’r pedwar diben yn sail i sut caiff cwricwlwm Evenlode ei gynllunio a’i lunio, un o flaenoriaethau allweddol yr ysgol yw sicrhau bod disgyblion yn myfyrio’n ystyriol ar y byd o’u cwmpas, gan eu galluogi i fod yn ddinasyddion egwyddorol a gwybodus. Mae’r ysgol wedi rhoi ymholi athronyddol ar waith fel ymagwedd ysgol gyfan. Trwy’r ymagwedd athronyddol hon, mae disgyblion yn archwilio syniadau a chysyniadau mawr trwy ‘gwestiynau mawr’ ac yn cynllunio’u cwestiynau ymholi eu hunain ar gyfer dysgu. Mae disgyblion yn datblygu i fod yn ddysgwyr beirniadol, cydweithredol, creadigol a gofalgar effeithiol.  

Mae cwricwlwm ‘Hook, Book and Big Question’ yr ysgol yn darparu cyfleoedd defnyddiol i ddisgyblion ddylanwadu ar eu dysgu. Mae disgyblion yn dewis agweddau ar ddysgu yr hoffent ddysgu mwy amdanynt, yn cael cyfleoedd mynych i fyfyrio ar eu dysgu, ac yn ychwanegu at eu byrddau cynllunio’u hunain yn yr ystafell ddosbarth. Mae disgyblion hŷn yn llenwi cofnodion dysgu: myfyrdodau ar eu dysgu eu hunain, gan ddewis sut i gofnodi’r wybodaeth hon.  

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar ddysgu? 

Mae partneriaeth yr ysgol â rhieni yn cynnwys cynnal gweithdai sy’n eu cynorthwyo i ddeall trefniadau cwricwlwm ac asesu’r ysgol. Mae arweinwyr yn cynnwys asiantaethau a sefydliadau eraill, er enghraifft i ddarparu gwybodaeth am gymorth ADY, niwroamrywiaeth a defnydd disgyblion o ffonau clyfar. Bydd gweithdai yn y dyfodol yn cynnwys Cymraeg 2050. 

Cryfhawyd cwricwlwm yr ysgol trwy’r ymchwil weithredu gwrth-hiliaeth a’r ymagwedd ymholi athronyddol, ac fe gaiff disgyblion brofiad o ystod amrywiol o safbwyntiau. Mae disgyblion yn ymgysylltu’n dda â’u dysgu ac yn mwynhau cymryd perchnogaeth o’u cynnydd. Mae disgyblion yn gwneud eu barn yn glir, er enghraifft ymateb i’w dysgu: ‘mae’n eich herio ac yn ennyn eich diddordeb, ac rydych chi’n adeiladu ar syniadau pobl eraill’, ‘rydym ni’n dod i ddysgu am farnau pobl eraill yn ystod y sesiynau ac yn cadw meddwl agored’, ‘mae’n cysylltu ein dysgu mewn gwahanol ffyrdd’. Trwy ganolbwyntio ar gyfleoedd i ddisgyblion fyfyrio ar eu dysgu eu hunain, a’i gyfarwyddo, dangosant ymgysylltiad a chwilfrydedd, yn ogystal â chadw a dangos gwybodaeth, medrau a dealltwriaeth fanwl.  

Mae staff yn datblygu iaith a dealltwriaeth gyffredin o addysgeg ac asesu effeithiol, ac mae hyn yn arwain at gynnydd cryf dros gyfnod i ddisgyblion. Mae athrawon o’r farn fod ymagwedd yr ysgol yn eu galluogi i ‘edrych ar bethau gyda lens wahanol’ ac yn gweld bod hyn yn bwerus i adolygu, mireinio ac addasu ymagweddau at ddysgu a dysgu. 

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda? 

Mae’r ysgol wedi rhannu ei gwaith cwricwlwm gydag ysgolion eraill trwy gyfarfodydd clwstwr ac yn ystod hyfforddiant. Mae uwch arweinwyr wedi cyflwyno effaith gwaith gwrth-hiliol yr ysgol gydag uwch arweinwyr mewn ysgolion eraill ac enghreifftiau a rennir o arfer fyfyriol gyda’r Awdurdod Lleol.  

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Mae tri phlentyn yn eistedd wrth fwrdd mewn ystafell ddosbarth, gan ganolbwyntio ar ysgrifennu ar daflenni o bapur. Mae creonau lliwgar wedi'u gwasgaru ar y bwrdd.

Gwybodaeth am yr ysgol 

Lleolir Ysgol Cwm Banwy, yng nghanol pentref Llangadfan, Canolbarth Cymru, ac fe’i chynhelir gan Awdurdod Lleol Powys. Mae hi hefyd o dan Reolaeth Wirfoddol yr Eglwys yng Nghymru. Agorodd Ysgol Cwm Banwy ei drysau am y tro cyntaf yng nghanol y clo mawr yn mis Medi 2020, yn dilyn strategaeth trawsnewid Cyngor Sir Powys.  

Mae hi’n ysgol fechan, wledig, ble mae cymuned cefn gwlad yn greiddiol i’w hethos.  

Ysgol gyfrwng Gymraeg yw Ysgol Cwm Banwy gyda 50 o ddisgyblion ar y gofrestr. Daw tua hanner y disgyblion o gartrefi Cymraeg. Mae tua 11% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim. Canran y disgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol (ADY) yw tua 26% o boblogaeth yr ysgol yn gyffredinol.  

Mae’r weledigaeth ‘Y Mwynder Mewn Llawer Lliw:  Gyda’n Gilydd yn Lliwio’r Byd’  yn greiddiol i holl waith yr ysgol. 

Mae’r cwricwlwm yn modd cydlynus o gynllunio profiadau er mwyn gwireddu’r weledigaeth, law yn llaw ag arwain gwerthoedd Cristnogol yr ysgol, sef saith o werthoedd sy’n ymgorffori eu hunain i logo’r ysgol.   

Mae’r ddarpariaeth yn gyfoethog ac yn bersonol i’r disgyblion a’r gymuned.  Antur yw hon ar hyd llwybr lliwgar, cyffrous a byrlymus. Mae’r symbyliad tu ôl i logo’r ysgol, a gweledigaeth y cwricwlwm yn cyfleu hyn yn llwyddiannus. 

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Yn dilyn yr angen i ail-strwythuro staffio o ganlyniad i gyfnodau mamolaeth dros gyfnod o ddwy flynedd, a’r her o gyflogi athrawon cyfrwng Gymraeg, rheolwyd y newid yn effeithiol trwy gyd-gynllunio thematig ar draws yr ysgol.  Roedd yr angen yma i sicrhau ansawdd a chysondeb trwy gynllunio’r cwricwlwm yn fwriadus gan gynnig profiadau gwerthfawr a chydlynus ar draws yr ysgol a oedd yn ymateb i egwyddorion a gofynion Cwricwlwm i Gymru. 

Mae gweledigaeth glir holl randdeiliaid yr ysgol yn arwain yn greiddiol at gynllunio cwricwlwm eang a chytbwys sy’n llwyddo i ddatblygu uchelgais gytûn.   

Drwy gynllunio ar lefel ysgol gyfan, daeth i’r amlwg bod y ddarpariaeth gyfoethog o brofiadau trawsgwricwlaidd yn sicrhau bod y disgyblion yn elwa o fodel dilyniant o ran profiadau, medrau a gwybodaeth wrth iddynt symud ymlaen ar hyd y continwwm dysgu. Roedd y profiadau yn plethu’n naturiol i ofynion y Pedwar diben, y chwe maes dysgu a phrofiad ac roedd yma ymgysylltiad clir i’r Datgyniadau o’r hyn sy’n Bwysig. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd 

Prif nod yr athrawon oedd cynnwys holl randdeiliaid yr ysgol yn y daith gwricwlaidd o wireddu gweledigaeth eu cwricwlwm sef ‘Antur ar y llwybr lliw.’ Yma, roedd angen sicrhau ethos ac ymagwedd staff i dderbyn newid. 

Cydnabyddwyd bod cydweithio a chyd-gynllunio cadarn yn wraidd i lwyddiant wrth i’r athrawon, gyda mewnbwn staff y Cylch Meithrin,  rhieni a llywodraethwyr yr ysgol, ddefnyddio eu harbenigeddau i ddylunio’r cwricwlwm mewn modd dychmygus. Gwnaed hyn trwy gynnig profiadau pwrpasol a gwerthfawr oedd yn hyrwyddo medrau trawsgwricwlaidd y disgyblion, oedd yn datblygu’n naturiol i weithgareddau ymholi cyfoethog mewn dull thematig.  

Mae’r staff yn gosod yn glir y pwrpas i’r dysgu, gyda’r Datganiadau o’r hyn sy’n Bwysig yn llywio’r trywyddau dysgu yn naturiol.  

Enghreifftiau o themâu ysgol gyfan: 

  • Ewch amdani! (stori a chynhyrchiad Deryn)
  • Antur ar y llwybr lliw (dechreuad gweledigaeth ein cwricwlwm) 
  • Yma wyf innau i fod (Cynefin) 
  • Hapus fy myd (Gwahaniaethau ac ethnigrwydd) 
  • Troi’r Cloc yn ôl (Hanes Cymru) 

Enghreifftiau o fatiau thematig, gwahaniaethol ysgol gyfan (tasgau cyfoethog): 

  • Cynlluniad a datblygiad yr Ardd Goffa (rhifedd, lles, Gwyddoniaeth a Technoleg)
  • Ffenestri Lliw (rhifedd, llythrennedd, digidol, dyniaethau, celfyddydau mynegiannol, lles) 
  • Cynllunio Eisteddfod y Foel (rhifedd, llythrennedd)
  • Dewch i Faldwyn (rhifedd, digidol, dyniaethau, celfyddydau mynegiannol)

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

 Mae’r symbyliadau cyffrous ar lefel ysgol gyfan yn datblygu chwilfrydedd naturiol yr holl ddisgyblion, ble mae yna ymdeimlad dwfn o berthyn. Mae athrawon yn cynllunio’n bwrpasol sydd bellach wedi cynnig cyfleoedd cadarn a dysgu newydd i’r disgyblion, wrth iddynt hefyd gaffael ar fedrau allweddol o fod yn greadigol ac yn fentrus. O ganlyniad, mae’r disgyblion yn ymgysylltu’n dda gyda’u dysgu wrth i’r sbardunau a’r profiadau ddod â chwilfrydedd i’w bywydau o ddechrau eu cyfnod yn yr ysgol ar hyd y continwwm dysgu. Mae’r disgyblion yn ymateb yn ffafriol at y dull ysgol gyfan o ddysgu’n thematig, sydd wedi eu hannog i wneud penderfyniadau eu hunain trwy ddatrys problemau, ac i archwilio mewn dulliau ymholgar. Trwy’r dull yma o gynllunio ac arwain y dysgu, mae athrawon yn asesu cynnydd ar draws yr ysgol yn naturiol ac yn bwrpasol. 

Mae’r profiadau cyfoethog ar lefel ysgol gyfan, yn galluogi i’r disgyblion gymhwyso eu medrau llythrennedd, rhifedd a digidol yn gyson sydd yn arwain at gynnydd a dysgu dyfnach o’u cymharu â’u mannau cychwyn.  

Mae strategaethau marcio amserol yr ysgol hefyd yn cynorthwyo’r disgyblion o Flwyddyn 1 i fyny, i fod yn ymwybodol o’u camau nesaf ac i uwch-lefelu eu gwaith fel rhan naturiol o’u gwaith yn y dosbarth. Mae hyn yn arwain y disgyblion i fod yn ddysgwyr annibynnol sy’n cydweithio’n llwyddiannus i fanteisio ar arbenigeddau ei gilydd wrth iddynt gyrraedd brig yr ysgol. Maent yn fwy parod o ddysgu o gamgymeriadau ac i fyfyrio ar eu dulliau o feddwl. O ganlyniad, mae datblygiad cadarn yng ngwydnwch, gwybodaeth a llwyddiannau’r disgyblion i’w weld yn amlwg. 

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol yn rhoi gwybodaeth i rieni am yr hyn y mae’r disgyblion yn ei ddysgu, unai arf ffurf teitl i thema neu drwy amcanion matiau thematig. Mae mewnbwn holl randdeiliad yr ysgol gan gynnwys y llywodraethwyr a’r gymuned ehangach yn hollbwysig i lwyddiant eu gwaith. Mae unrhyw sbardun o ran thema newydd neu dasg gyfoethog yn cael eu rhannu gyda’r gymuned ehangach trwy dudalen fisol yn y papur bro, clipiau fideo neu drwy dudalen ar ffurf gwefan ar y cyfryngau cymdeithasol yn gyson. Mae’r ysgol hefyd wedi rhannu nifer o fatiau thematig, gwahaniaethol ar lefel ysgol gyfan gydag ysgolion y clwstwr, o fewn Cyngor Sir Powys a thu hwnt. Mae’r elfen greadigol, symbylus  a dychmygol y tasgau yn cael ei gydnabod fel arfer dda. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Oedolyn a thri o blant yn cymryd rhan mewn gweithgaredd garddio yn yr awyr agored, wedi'i amgylchynu gan blanhigion gwyrdd ffrwythlon o dan olau'r haul.

Gwybodaeth am yr ysgol 

Mae meithrinfa Little Friends Nursery yn lleoliad gofal plant sy’n cael ei redeg yn breifat, yn ddarparwr addysg y blynyddoedd cynnar ac yn lleoliad Dechrau’n Deg nas cynhelir. Mae wedi’i leoli yn Ysgol Gynradd Ffynnon Taf, Ffynnon Taf, Caerdydd ac mae’n darparu gofal plant ac addysg o ansawdd uchel sy’n cefnogi datblygiad plant mewn amgylchedd diogel ac ysgogol. Mae’n cefnogi plant i ddysgu trwy chwarae ac yn cynnal partneriaeth agos â rhieni a gofalwyr. 

Gweledigaeth y lleoliad yw gweithio ochr yn ochr â theuluoedd i ddatblygu a chefnogi pob plentyn i gyrraedd eu llawn botensial. Mae’n cynnig ystod o brofiadau difyr ac adnoddau ysgogol i gefnogi eu chwarae a’u dysgu.   

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol 

Nododd pandemig COVID-19 fod angen i bawb dreulio mwy o amser yn yr awyr agored. Agorodd ymarferwyr y lleoliad newydd ym mis Tachwedd 2020, a oedd yng nghanol y pandemig. Gydag adeilad pwrpasol, roedd y tu mewn yn ddiogel ac yn sicr. Darparodd hyn gymhelliant i ganolbwyntio sylw ar greu hardd hyfryd, naturiol wedi’i sbarduno gan chwilfrydedd i’r plant ei mwynhau. 

Sylwodd ymarferwyr fod llawer o’r ardd a etifeddwyd (hen fuarth yr ysgol) yn lloriau caled, llawer o goncrit a hen fframiau pren ar gyfer pyllau tywod ac ati. Aethant ati â dril niwmatig a chreu gwelyau blodau naturiol o amgylch y buarth. Yna, gosodwyd lloriau diogelwch i ganiatáu i’r plant redeg yn rhydd heb grafu eu croen! 

Ar ôl treulio mwyafrif eu hamser y tu allan, roedd yn galluogi ymarferwyr i nodi angen am ardal o ansawdd da â chysgod y gallai’r plant ei defnyddio fel canolfan wrth chwarae yn yr awyr agored. Fe benderfynon nhw y byddai buddsoddi mewn ystafell ddosbarth awyr agored yn caniatáu i blant nad ydynt yn hoff iawn o’r gwynt a’r glaw gael eu cysgodi’n briodol wrth elwa ar fanteision chwarae naturiol ac awyr iach.  

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd 

Mae ardal yr ardd yn parhau i ddatblygu dros amser. Mae ymarferwyr wedi datblygu rhandir mawr fel estyniad i’r gwelyau blodau ac yn tyfu eu ffrwythau a llysiau eu hunain, yn ogystal ag ystod o goed, blodau, perlysiau, sbeisys ac ardal goedwigaeth. Mae’r plant yn dysgu sut i baratoi a choginio bwydydd gwahanol, archwilio blas a dysgu am holl fanteision iechyd cynhwysion naturiol. 

Mae gan ymarferwyr ardal adeiladu fawr sy’n cynnwys rhisgl a thywod, sydd hefyd yn cynnwys adnoddau fel peiriannau cloddio mecanyddol, ysgolion, trawstiau, basgedi, cytiau a gorsafoedd offer i’r plant gael profiad ohonynt.  

Mae ymarferwyr yn darparu llawer o gyfleoedd i fanteisio ar feiciau, sgwteri a cheir i’r plant eu harchwilio’n rhwydd, yn ogystal â ffrâm ddringo, trawstiau cydbwyso ac ardal glyd. 

Ers hynny, mae’r ystafell ddosbarth awyr agored wedi datblygu i fod yn fwy o fan mynegiannol yn hytrach nag yn lloches yn unig. Gan ddefnyddio diddordebau a syniadau’r plant, mae ymarferwyr wedi datblygu man lle gall plant fod yn greadigol gyda natur gan ddefnyddio mwd, clai, planhigion a blodau i greu celf neu fwynhau chwarae archwiliadol syml. Mae ymarferwyr yn parhau i ddatblygu ac addasu’r ardal hon yn unol â diddordebau’r plant. Ar hyn o bryd, maent yn datblygu ardal gerddorol, gan gynnwys llawysgrif gerddoriaeth wrth i’r plant ddysgu i adnabod nodau wrth greu eu hofferynnau a’u seiniau eu hunain o fyd natur. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau plant?

 Mae’r arfer wedi gwella’n sylweddol ym mhob adroddiad arolygu gydag arolygiadau SSTEW, Sicrhau Ansawdd ac AGC yn rhoi adborth rhagorol ym mhob maes. Mae staff wedi’u cymell i wella’r ddarpariaeth trwy roi’r cwricwlwm newydd ar waith ag angerdd a gofal. 

Mae’r lleoliad yn cynnig ardal ryfeddol o chwilfrydedd lle gallent fentro’n briodol mewn ffyrdd diddiwedd gyda chefnogaeth ac anogaeth gan staff. Gyda chymorth gan staff, mae’r plant yn defnyddio ystod eang o offer ac yn magu hyder wrth iddynt chwarae ar y ‘llwyfan’ bendigedig yn yr ystafell ddosbarth awyr agored. 

Mae ymarferwyr yn cynnig chwarae awyr agored di-dor i weddu i anghenion a gofynion y plant eu hunain. Maent yn mwynhau cyfleoedd i blant fod yn yr awyr agored ac yn mwynhau’r awyr iach a rhyfeddodau natur trwy gydol eu cyfnod yn y lleoliad.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda? 

Mae’r lleoliad wedi croesawu ymweliadau gan ymarferwyr o leoliadau eraill i weld sut mae wedi datblygu’r amgylchedd a’r ardaloedd awyr agored yn benodol. Mae ymarferwyr yn cydweithio’n agos ag ymgynghorydd y Blynyddoedd Cynnar i hwyluso’r ymweliadau arfer dda hyn.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Two children playing in a sandbox with various colorful toys.

Gwybodaeth am yr ysgol  

Mae Ysgol Gatholig y Santes Fair yn ysgol ofalgar sy’n rhoi’r gymuned wrth wraidd ei gwaith. Mae tua hanner y disgyblion yn dechrau yn yr ysgol â medrau llythrennedd a rhifedd islaw disgwyliadau yn gysylltiedig ag oedran. Fodd bynnag, o fewn cyfnod byr iawn, o ganlyniad i ystod eang o brofiadau dysgu cyfoethog, mae’r disgyblion ieuengaf yn gwneud cynnydd cryf. Mae bron pob un o’r disgyblion, gan gynnwys y rhai sy’n gymwys i gael prydau ysgol am ddim, y rhai sydd ag anghenion dysgu ychwanegol (ADY), a’r rhai y mae Saesneg yn iaith ychwanegol (SIY) iddynt, yn gwneud cynnydd cryf wrth iddynt symud trwy’r ysgol. Erbyn iddynt adael, mae bron pob un o’r disgyblion yn cyflawni’n dda ar draws y rhan fwyaf o feysydd y cwricwlwm.  

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Ym mis Medi 2021, penderfynodd yr ysgol wneud newidiadau allweddol i’w darpariaeth yn y blynyddoedd cynnar, gan uno’r dosbarth meithrin a’r dosbarth derbyn yn un lleoliad blynyddoedd cynnar o’r enw’r ‘Atelier’. Mae’r ysgol yn monitro, adolygu a myfyrio’n barhaus ar ei harfer yn y blynyddoedd cynnar i sicrhau bod effaith gadarnhaol ar les a dysgu plant. Mae’r broses hon yn galluogi’r ysgol i fod yn arloesol yn y ffordd y gwnaeth sefydlu a datblygu lleoliad Atelier y Blynyddoedd Cynnar yn yr ysgol. 

Mae hyn wedi cynnwys: 

  • Proses o ymchwilio manwl am arfer ragorol yn y blynyddoedd cynnar o leoliadau o gwmpas y byd. Roedd hyn yn cynnwys darllen ac ymchwil eang ar y thema, yn cynnwys edrych ar ‘Ymagwedd Chwilfrydedd’ ac ‘Ymagwedd Reggio Emilia’, wedi’i gydbwysp â Chwricwlwm i Gymru.  
  • Cyfnod o fyfyrio ac ymgynghori a arweiniodd at y strwythur sydd bellach ar waith. 
  • Buddsoddiad yn yr amgylchedd ffisegol ac mewn hyfforddi tîm o staff er mwyn gallu rhoi’r ymagwedd newydd ar waith yn effeithiol. 
  • Myfyrio ar ystod eang yr ymchwil i gael ymagwedd sy’n galluogi pob disgybl i weithredu o fewn ei barth datblygiad agosaf (ZPD), ni waeth beth yw ei oedran. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch 

Lleoliad sy’n cynnwys cyfuniad o’r dosbarth meithrin a’r dosbarth derbyn yw’r Atelier sy’n sicrhau bod dysgu wedi’i anelu at gyfnod datblygu pob plentyn, nid ei oedran. Mae’n darparu profiadau dysgu cyfoethog ar gyfer dysgwyr sy’n datblygu chwilfrydedd ac annibyniaeth. Mae ganddo ardaloedd dysgu helaeth dan do ac yn yr awyr agored y gall pob un o’r plant gael mynediad atynt i ddatblygu eu chwilfrydedd, eu hannibyniaeth, eu medrau datrys problemau a’u gallu i gydweithio. Mae cynllunio profiadau dysgu cyfoethog yr athrawon ar gyfer ein disgyblion yn gwella’u gallu i fentro, magu hyder a bod yn uchelgeisiol am eu dysgu yn sylweddol. 

Mae nifer o orsafoedd yn yr amgylchedd dan do sy’n galluogi disgyblion i gael profiadau dysgu cyfoethog. Er enghraifft: 

  • Yr Orsaf Gwirio Lles – Mae’r disgyblion yn ‘cofrestru’ pan maent yn cyrraedd yr ysgol yn y bore, a rhoddir cyfle iddynt fynegi sut maent yn teimlo. Gall oedolion gyfathrebu â disgyblion sydd efallai’n ddigalon.  
  • Mae’r Orsaf Toes Chwarae yn rhoi gwahoddiadau a chyfleoedd i ysbrydoli’r meddwl a bwriadau ystyriol. Caiff disgyblion eu hannog i wneud eu toes chwarae eu hunain a defnyddio adnoddau o ardaloedd eraill yn y lleoliad, gan roi dewis i blant a datblygu eu hannibyniaeth. 
  • Mae’r Orsaf Darnau Rhydd yn ardal adnoddau penagored sy’n deffro pob un o’r synhwyrau. Mae hyn yn cynnwys eitemau synthetig neu naturiol i alluogi plant i’w defnyddio mewn llawer o ffyrdd a’u cyfuno â darnau rhydd eraill trwy’r dychymyg a chreadigrwydd.  
  • Mae’r Gornel Gartref yn darparu amgylchedd cartrefol gan alluogi plant i brofi eitemau bywyd go iawn sydd fel arfer i’w gweld yn y cartref, er enghraifft set de Tsieina go iawn. Mae hyn yn hyrwyddo datblygiad cymdeithasol, emosiynol a lles y plant. Caiff plant eu hannog i chwarae rôl o’u profiadau uniongyrchol eu hunain gan yr oedolyn sy’n galluogi.  
Collage o dair delwedd yn arddangos gwahanol leoliadau dan do: plentyn yn chwarae gyda set de ar soffa, ystafell fyw fodern gyda soffa hufen a bwrdd coffi pren, cornel glyd gyda silff lyfrau a rygiau lliwgar, ac ystafell ddosbarth gyda gwaith celf yn cael ei arddangos ar y wal a dodrefn plant.
  • Mae’r Orsaf Greadigol yn darparu cyfleoedd i hyrwyddo chwilfrydedd, ymchwilio a darganfod, gan ganiatáu rhyddid i’r plant fynegi eu hunain. 
  • Mae’r Ardal Ddiwylliannol / Cynefin yn dathlu gwahaniaethau diwylliannol disgyblion ac yn helpu disgyblion i gydnabod eu bod yn perthyn i gymuned ysgol gyfoethog ac amrywiol. 
Arddangos arteffactau diwylliannol a memorabilia gan gynnwys dillad traddodiadol, ffotograffau, llyfrau, ac eitemau addurnol, wedi'u trefnu mewn ffenestr setup gyda chefndir o nodiadau a baneri lliwgar.
  • Mae’r Ardal Dywod i Ymchwilio yn ardal fawr synhwyraidd, lefel isel â phwll tywod lle mae plant yn tynnu eu hesgidiau a’u sanau yn annibynnol ac yn archwilio ac ymchwilio  adnoddau yn gysylltiedig â’r parth. Maent yn cael amser estynedig a chyfleoedd penagored i greu a datblygu. 
Plentyn yn chwarae gyda gogr mewn blwch tywod mewn ystafell ddosbarth, gyda phlentyn arall gerllaw.

Mae goleuadau lefel isel ac awyrgylch tawel yn Atelier y Blynyddoedd Cynnar. Mae hyn yn cynorthwyo’r plant i ymdawelu i ddysgu yn gyflym, canolbwyntio’n dda ac osgoi pethau sy’n tynnu eu sylw wrth iddynt gwblhau eu tasgau. Mae plant yn archwilio’r amgylchedd dysgu yn hyderus ac yn symud rhwng y gwahanol ardaloedd yn bwrpasol, gwneud dewisiadau a datblygu annibyniaeth.  

Mae’r ymarferwyr yn sicrhau bod anghenion y plant yn cael eu diwallu trwy eu harsylwi yn yr amgylchedd, a ‘sylwi, dadansoddi ac ymateb’ i’w meddwl a’u dysgu. 

Mae’r amgylchedd dysgu yn yr awyr agored yn darparu cyfleoedd i ddisgyblion iau ddysgu gyda disgyblion hŷn. Mae staff yn uchafu’r defnydd o ardaloedd dysgu yn yr awyr agored yr ysgol a’r fro i gynnig profiadau dysgu dilys i ddisgyblion. Mae defnydd medrus athrawon o’r awyr agored yn cyfoethogi dysgu. 

Er enghraifft: 

  • Mae’r wenynfa yn galluogi disgyblion i ddysgu am gadw gwenyn, a’i brofi. Mae plant yn cynaeafu mêl i’w werthu i gymuned yr ysgol, gan ddatblygu medrau entrepreneuraidd. 
Collage o bedair delwedd yn dangos gwenynwyr mewn siwtiau amddiffynnol yn arolygu cychod gwenyn ac yn trin fframiau gyda gwenyn mewn gwenyn mewn gwenyn yn y wenynfa awyr agored.
  • Mae ardal y rhandir yn galluogi disgyblion i brofi plannu a thyfu llysiau, ac mae plant yn defnyddio’r llysiau i goginio prydau iach a’u gwerthu i gymuned yr ysgol. 
Mae dau blentyn yn plannu mewn gardd o fewn tŷ gwydr. Mae un plentyn yn dal can dyfrio bach ac yn dyfrio hadau sydd wedi'u plannu'n ffres, tra bod y llall yn arsylwi'n agos. Mae yna offer gardd a chynwysyddion pridd o'u cwmpas.
  • Mae’r ardal gadwraeth yn gryfder arbennig oherwydd y ffordd y mae disgyblion yn dysgu symud o gwmpas ardal y coetir yn ddiogel gan ddefnyddio’u medrau balansio a dringo tra’n datblygu medrau echddygol manwl a bras. Mae pwll yn ardal y coetir sy’n rhoi cyfle i blant gael profiad o archwilio’r pwll ac ymchwilio i wahanol blanhigion a chynefinoedd, gan ymestyn dysgu ar draws y cwricwlwm. Mae dysgu’r ysgol goedwig yn digwydd yn yr ardal gadwraeth, gan roi profiadau ysbrydoledig ac uniongyrchol i ddysgwyr yn yr amgylchedd naturiol. Mae’n cynorthwyo plant i fagu hyder wrth iddynt ddatrys problemau a dysgu rheoli risgiau.  
Collage o dair delwedd yn dangos plant yn cymryd rhan mewn gweithgareddau awyr agored. Mae'r chwith uchaf yn dangos plentyn mewn siaced las yn cael cymorth gyda garddio gan blentyn arall yn gwisgo fest. Mae'r dde uchaf yn darlunio plant mewn siwtiau glaw porffor yn chwarae ar drawst pren. Mae'r delweddau gwaelod yn cynnwys plant yn garddio ac yn tywallt dŵr o jwg, pob un yn gwisgo dillad awyr agored achlysurol.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr? 

Mae plant yr ysgol wedi gwneud cynnydd yn gyflym trwy’r Atelier ym mhob maes dysgu, gan osod y sylfeini ar gyfer dysgu yn y dyfodol. Mae hyn wedi cael effaith ddwys ar les plant, ac mae hyn yn amlwg o’r ffordd y mae’r plant yn y lleoliad yn symud o gwmpas mewn modd pwrpasol. Mae’r cyfnod pontio o’r dosbarth meithrin i’r dosbarth derbyn yn bwyllog ac yn esmwyth ar gyfer y plant.   

Mae’r ysgol wedi bod yn arloesol yn y ffordd y mae wedi sefydlu a datblygu Atelier Blynyddoedd Cynnar yr ysgol. O ganlyniad, 

  • Mae darpariaeth ragorol ar waith.   
  • Ceir lefel uchel o arbenigedd staff. Mae staff yn oedolion sy’n galluogi, sy’n gallu amgyffred pryd i helpu a chefnogi dysgu a datblygiad y disgyblion.  
  • Gall yr Atelier dargedu darpariaeth yn effeithiol ar gam datblygu pob plentyn unigol. 
  • Caiff plant gyfleoedd i gynllunio’u dysgu, ac mae ganddynt berchnogaeth o’u dysgu.  

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda? 

Mae’r ysgol yn gweithredu polisi drws agored i ymwelwyr weld yr Atelier ac mae nifer o ysgolion wedi ymweld i weld sut mae wedi cael ei roi ar waith. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Mae pedwar gweithiwr proffesiynol yn cydweithio wrth fwrdd gyda gliniadur mewn swyddfa wedi'i oleuo'n dda.

Gwybodaeth am y darparwr

Ar 1 Awst 2016, trosglwyddwyd cyfrifoldeb llawn am y sector Cymraeg i Oedolion i’r Ganolfan Dysgu Cymraeg Genedlaethol (y Ganolfan). Mae’r Ganolfan yn gorff hyd braich wedi’i hariannu gan Lywodraeth Cymru a’i chartrefu ym Mhrifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant.

Ailstrwythurodd y Ganolfan ddarpariaeth Cymraeg i Oedolion ledled Cymru gan sefydlu 11 darparwr Dysgu Cymraeg. Maer Ganolfan yn cyllido’r darparwyr Dysgu Cymraeg hyn i gynnig arlwy Cymraeg i oedolion o fewn eu cymunedau.

Un o argymhellion Estyn i’r Ganolfan yn dilyn arolwg 2021 oedd rhannu methodoleg addysgu a chaffael ail iaith lwyddiannus gyda sectorau perthnasol eraill i gefnogi nod Llywodraeth Cymru o gyrraedd miliwn o siaradwyr Cymraeg gweithredol erbyn 2050.

Sut mae’r maes arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector a nodwyd yn ystod arolygiad,  yn ymwneud â chwestiwn allweddol, dangosydd ansawdd a/neu agwedd benodol

Mae Cynllun Cymraeg Gwaith a sefydlwyd yn 2017 wedi caniatáu i’r Ganolfan ymgysylltu gyda nifer uchel o gyflogwyr a sectorau amrywiol ac mae hynny wedi cefnogi dysgwyr i gael mynediad hygyrch at wersi fel rhan allweddol o’u gwaith dydd i ddydd.   Mae’r Cynllun wedi gweithio gyda dros 1000 o gyflogwyr amrywiol, ac wedi datblygu cynlluniau sectorol benodol erbyn hyn, sy’n cynnwys y canlynol:

  • Iechyd a Gofal,
  • Gofal lliniarol a diwedd oes
  • Gofal cymdeithasol
  • Gweithlu Addysg a Gofal a blynyddoedd cynnar
  • Gweithlu addysg bellach ac addysg uwch
  • Awdurdodau lleol
  • Chwaraeon

Yn 2023 crëwyd cyfarwyddiaeth newydd o fewn strwythur y Ganolfan er mwyn cefnogi ymhellach y gwaith o ddysgu Cymraeg i’r gweithlu addysg. Yn 2023 cyflwynwyd astudiaeth i’r Llywodraeth yn cyflwyno achos i ymestyn gwaith y Ganolfan i gydlynu rhaglen genedlaethol dysgu Cymraeg i’r Gweithlu Addysg i Llywodraeth Cymru, gwireddwyd hynny yn 2024 gyda’r bwriad o barhau i ymestyn rôl y Ganolfan yn y maes hwn i’r dyfodol. 

Mae rhaglen Cymraeg yn y Cartref wedi tyfu hefyd, a bellach yn cynnwys rhaglen Clwb Cwtsh mewn partneriaeth a Mudiad Meithrin sy’n rhoi mynediad i rieni a gofalwyr at wersi sy’n rhoi blas iddynt o’r Gymraeg. Mae hyn yn ei dro yn eu hysbrydoli yn aml at ddechrau defnyddio’r Gymraeg gyda phlant ac at ddysgu Cymraeg mewn gwersi prif ffrwd. Yn yr un modd, mae partneriaeth rhwng y Mudiad Meithrin a’r Ganolfan o’r enw Camau yn darparu cyrsiau ar gyfer y gweithlu addysg blynyddoedd cynnar a gofal plant.  Mae Cymraeg yn y Cartref hefyd wedi datblygu rhaglen newydd sy’n lleoli Tiwtoriaid mewn Ysgolion cyfrwng Cymraeg er mwyn cynnig gwersi dysgu Cymraeg am ddim i deuluoedd sydd wedi dewis addysg Cymraeg i’w plant. 

Cyd-destun a chefndir i arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector

Mae’r Ganolfan yn rhannu ei wybodaeth addysgeg a chaffael iaith y tu hwnt i Gymru hefyd, ac wedi datblygu nifer o gysylltiadau rhyngwladol.  Mae hyn yn cynnwys cysylltiad gyda Llydaw ble mae’r Ganolfan wedi rhannu adnoddau i greu cwrs hunan-astudio cyntaf yn y Llydaweg.  Mae hefyd wedi rhannu gwybodaeth am gynllun Cymraeg Gwaith gyda chynllunwyr Polisi Quebec, ac wedi rhannu arferion addysgeg yn Ynys Manaw ac Iwerddon.  Cafwyd cyfle hefyd yn ystod 2024 i rannu gwybodaeth am waith y Ganolfan yng Nghynhadledd Cymdeithas y Comisiynwyr Iaith yng Nghaerdydd.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr

Mae gwersi prif ffrwd yn elfen hanfodol o waith y Ganolfan ac mae’r dysgwyr yn eu cymunedau wrth wraidd y ddarpariaeth.  Er hynny, mae’r Ganolfan wedi esblygu’r ddarpariaeth er mwyn cyrraedd cynulleidfaoedd newydd, gwahanol gan deilwra’r cynnig dysgu Cymraeg ar eu cyfer. Mae hyn yn e dro yn cael effaith gadarnhaol ar safonau dysgwyr ac, yn achos sectorau fel y gweithlu addysg, ar  dealltwriaeth ymarferwyr o addysgeg a dulliau caffael iaith llwyddiannus.

Dros amser, mae’r Ganolfan Dysgu Cymraeg Genedlaethol yn esblygu o fod yn ddarparwr cyrsiau a gweithgareddau Cymraeg i oedolion yn unig i fod yn ddylanwadwr ieithyddol. Mae’n ganolog i fentrau niferus i normaleiddio defnydd o’r iaith ymhlith dysgwyr a siaradwyr anfoddog o bob oedran, yn gymunedol ac o fewn sectorau allweddol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Allweddell gyfrifiadurol gyda dwy allwedd arfer: un gwyrdd gydag arwyddlun y ddraig Gymreig, a 'dysgwch' coch arall wedi'i labelu.

Gwybodaeth am y darparwr

Ar 1 Awst 2016, trosglwyddwyd cyfrifoldeb llawn am y sector Cymraeg i Oedolion i’r Ganolfan Dysgu Cymraeg Genedlaethol (y Ganolfan). Mae’r Ganolfan yn gorff hyd braich wedi’i hariannu gan Lywodraeth Cymru a’i chartrefu ym Mhrifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant.

Ailstrwythurodd y Ganolfan ddarpariaeth Cymraeg i Oedolion ledled Cymru gan sefydlu 11 darparwr Dysgu Cymraeg. Maer Ganolfan yn cyllido’r darparwyr Dysgu Cymraeg hyn i gynnig arlwy Cymraeg i oedolion o fewn eu cymunedau. Dros amser, mae nifer y dysgwyr unigryw wedi cynyddu gyda 33% mwy o ddysgwyr yn 2022-2023 i gymharu â’r ffigurau cenedlaethol cyntaf yn 2017-2018. Erbyn 2022-2023, roedd 16,905 o ddysgwyr unigryw. Mae nifer y gweithgareddau dysgu hefyd wedi cynyddu’n sylweddol yn ystod yr un cyfnod.

Sut mae’r maes arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector a nodwyd yn ystod arolygiad,  yn ymwneud â chwestiwn allweddol, dangosydd ansawdd a/neu agwedd benodol:

Mae’r Ganolfan wedi ymdrechu i sicrhau bod y cynnig Dysgu Cymraeg yn un cynhwysol. Gosodir targedau lleol gan fonitro’r ddarpariaeth yn rheolaidd er mwyn sicrhau bod amrywiaeth priodol o gyrsiau ar bob lefel ym mhob cwr o Gymru. O ganlyniad, mae dysgwyr yn medru dilyn cwrs sydd yn addas ar eu cyfer, ac yn medru cael dilyniant i’w dysgu drwy’r ystod lefelau. O ganlyniad, yn 2022-23 mae 54% o ddysgwyr y Ganolfan wedi parhau i ddysgu ar lefel yn uwch a hynny yn gynnydd o 14% ers 2019-20. 

Cyd-destun a chefndir i arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector

Un o argymhellion Estyn i’r Ganolfan yn dilyn arolwg 2021 oedd parhau i weithio gyda darparwyr Dysgu Cymraeg i ddatblygu modelau o ddarpariaeth ar sail argaeledd dysgwyr.  Mae’r Ganolfan wedi cyflwyno modelau amrywiol o ddarpariaeth ar draws y sector gan gynnwys cynlluniau i ddenu cynulleidfaoedd penodol a datblygu mwy o ddulliau dysgu er mwyn parhau i ymestyn y dewis i ddysgwyr. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd a nodwyd fel arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector

Y newid mwyaf dros y blynyddoedd diwethaf yw’r dulliau dysgu a gynigir bellach o fewn rhaglenni dysgu  darparwyr Dysgu Cymraeg.  Mae amrywiaeth eang o ddewisiadau o ran dulliau dysgu, ac wedi cyfrannu’n gadarnhaol at y cynnydd diweddar yn niferoedd y data (cynnydd o 11% yn niferoedd y dysgwyr unigryw). 

Drwy gynllun Ymlaen gyda’r Dysgu Y Ganolfan darparwyd gwersi Cymraeg am ddim i ddysgwyr rhwng 16-25, ac mae pobl ifanc o bob cefndir wedi elwa o’r cyfleoedd i ddysgu’r Gymraeg ac i ddysgu mwy am ddiwylliant cyfoes Cymru.  Yn dilyn ymgyrchoedd marchnata wedi eu teilwra yn benodol i ddenu dysgwyr iau, a chreu partneriaethau newydd gan gynnwys gyda Dug Caeredin, Yr Urdd, Colegau Addysg Bellach a darparwyr prentisiaethau,  yn 2022-23 roedd cynnydd o 9% yn niferoedd y dysgwyr yr ystod oedran hon. 

Mae mwyafrif helaeth o ddysgwyr yn parhau i fod yma yng Nghymru, ond mae dysgu rhithiol wedi agor y drws i ddenu cynulleidfa ehangach gyda 14% yn dysgu tu hwnt i Gymru a nifer o’r rheiny yn dysgu Cymraeg am resymau teuluol neu er mwyn paratoi i ddychwelyd yn ôl i Gymru.

Mae’r Ganolfan wedi rhoi blaenoriaeth benodol i ymgysylltu â grwpiau gwahanol o ddysgwyr, er enghraifft dysgwyr sy’n cael eu cydnabod fel ceiswyr lloches a ffoaduriaid trwy’r cynllun Croeso i Bawb. Mae’r Ganolfan hefyd wedi cydweithio ag Addysg Oedolion Cymru, gan gyflwyno cyrsiau WSOL (Welsh for Speakers of Other Languages) i ddysgwyr ESOL (English for Speakers of Other Languages). Yn ogystal, mae unedau Dysgu Cymraeg ar gael mewn Cantoneg, Arabeg Syria, Pashto, Ffarsi ac Wcreineg.

Mae amrywiaeth o ymyraethau a chynlluniau yn anelu at sicrhau nad oes her ariannol i unrhyw un sy’n dymuno dysgu’r iaith. Ceir amrywiaeth o gefnogaeth gyllidol a darpariaeth am ddim i’r sawl sydd angen, ac o ganlyniad mae 44% o ddysgwyr yn derbyn eu cyrsiau am ddim, a 48% arall yn derbyn consesiwn sylweddol ar gyfer eu gwersi. Ychydig iawn o ddysgwyr erbyn hyn sy’n talu’r ffi lawn. Yn 2022-23, roedd 36% o ddysgwyr yn byw yn y 50% o ardaloedd mwyaf difreintiedig yng Nghymru ac yn adlewyrchu’r nod o sicrhau nad oes rhwystrau i unrhyw aelod o gymdeithas rhag dysgu Cymraeg.   Mae’r Ganolfan hefyd yn cynnig, trwy gronfa arbennig, arian i brynu offer technegol, cwrslyfrau, costau teithio a chymorth i ariannu gofal plant, yn ogystal â chyfrannu at gostau aros cyrsiau haf.

Mae ystod o raglenni megis Clwb Cwtsh a’r rhaglen Cymraeg yn y Cartref yn sicrhau bod rhieni a gofalwyr yn medru dysgu’r Gymraeg yn ddi-gost. Mae’r rhaglenni hyn yn cael eu cynnal ledled Cymru, a thargedu addas i ardaloedd penodol er mwyn sicrhau’r cynnig i bawb.

Mae Cynllun Cymraeg Gwaith yn cynnig darpariaeth dysgu Cymraeg amrywiol i gyflogwyr a sectorau benodol, sy’n cefnogi dysgwyr i gael mynediad hygyrch at wersi, er enghraifft fel rhan allweddol o’u gwaith o ddydd i ddydd. Mae’r Cynllun Cymraeg Gwaith wedi esblygu ar raddfa gyflym ac mae’n diwallu anghenion dysgwyr a chyflogwyr yn fuddiol iawn. Mae dros 1000 o gyflogwyr erbyn hyn wedi ymgysylltu â’r Cynllun, a chynlluniau sectorol penodol wedi’u datblygu ar gyfer y sector.  Er enghraifft, wrth ymateb i bolisi Llywodraeth Cymru yn y sector iechyd megis Mwy na Geiriau, mae tiwtor wedi ei benodi ymhob bwrdd iechyd yng Nghymru er mwyn cefnogi’r gweithlu iechyd a gofal i ddarparu gwasanaeth i gleifion yn Gymraeg.

Mae’r Ganolfan hefyd wedi datblygu darpariaeth newydd i’r gweithlu addysg fanteisio ar ystod o gyrsiau di-gost a bwriedir parhau i ychwanegu at y rhaglen hon i’r dyfodol.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

O ganlyniad i’r mentrau uchod mae’r sector Dysgu Cymraeg, dan arweiniad y Ganolfan Dysgu Cymraeg Genedlaethol, wedi llwyddo i gynyddu nifer y dysgwyr gan gynnwys dysgwyr o grwpiau penodol wrth weithio’n fwriadus i ddiddymu rhwystrau ymarferol neu ariannol i unigolion rhag dysgu Cymraeg.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Mae oedolyn yn darllen llyfr i bedwar o blant ifanc mewn ystafell ddosbarth lliw llachar.

Gwybodaeth am y lleoliad 

Mae’r lleoliad gwledig, anghysbell yn Nhrellech, a sefydlwyd ym 1973, wedi cael ei gyd-reoli gan yr arweinwyr presennol er 2020. Maent yn addysgwyr profiadol sy’n arwain tîm sydd ag ymrwymiad cryf i ddysgu a datblygiad mewn plentyndod cynnar.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol  

Roedd taith y lleoliad tuag at ddatblygu darllen yn deillio o angerdd personol yr ymarferwyr am lyfrau, cred ym mhŵer trawsnewidiol llythrennedd cynnar ac arsylwadau o chwilfrydedd naturiol y plant tuag at adrodd storïau a llyfrau. Arweiniodd hyn at benderfyniad ymwybodol i greu amgylchedd meithringar, gyda chariad at ddarllen yn gonglfaen i ethos y lleoliad. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Pa effaith y mae’r gwaith wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau plant? 

Trwy ei ymagwedd, mae’r lleoliad wedi sylwi ar effaith sylweddol ar ddatblygiad plant: 

Caffael Iaith a Dychymyg: 

Mae ymarferwyr wedi sylwi bod plant yn defnyddio geiriau ac ymadroddion o lyfrau yn eu sgyrsiau bob dydd, gan ddangos geirfa ehangach a dealltwriaeth ddyfnach o gysyniadau adrodd stori. Trwy ddarllen llyfrau natur, mae’r plant wedi dysgu geiriau newydd, y maent yn eu defnyddio wrth siarad am eu profiad uniongyrchol gyda phobl eraill. 

Ymgorffori Syniadau Stori mewn Chwarae: 

Mae ymgysylltiad y plant â llyfrau wedi eu hysbrydoli i ymgorffori’r cymeriadau neu’r digwyddiadau o storïau yn eu chwarae dychmygus, ar eu pen eu hunain neu gyda phlant eraill. Mae’r dull hwn i integreiddio elfennau stori yn annog empathi, cydweithrediad, a meddwl beirniadol wrth iddynt archwilio gwahanol safbwyntiau a senarios. 

Hyrwyddo Amrywiaeth a Chynwysoldeb: 

Mae’r ystod amrywiol o lyfrau yn y lleoliad wedi hwyluso sgyrsiau am amrywiaeth, cynhwysiant, ac ymwybyddiaeth ddiwylliannol ymhlith y plant. Mae llyfrau sy’n cynrychioli’r holl deuluoedd wedi ennyn chwilfrydedd, empathi a pharch at bawb. Mae’r plant yn siarad â’r oedolion am y lluniau a’r bobl yn y llyfrau. Mae hyn wedi helpu pawb i deimlo eu bod yn perthyn ac wedi hyrwyddo cynwysoldeb yng nghymuned y lleoliad. 

Ymgysylltiad rhieni: 

Mae ymgysylltiad plant â llyfrau wedi cynyddu cyfranogiad rhieni mewn gweithgareddau darllen ar y cyd. Trwy annog plant i fynd â llyfrau adref, mae ymarferwyr wedi sylwi ar ymglymiad cynyddol y rhieni. Mae rhieni wedi mynegi brwdfrydedd dros ddarllen gyda’u plant, gan rannu cariad at lyfrau y tu allan i’r lleoliad. Mae rhieni wedi dweud wrth y lleoliad eu bod wedi siarad gyda’u plant am wahanol ddiwylliannau a natur trwy’r storïau y mae eu plant yn dod adref, gan arwain at drafodaeth gyfoethog a phrofiadau dysgu ar y cyd o fewn y teulu. 

Archwilio Natur a’r Byd o’u Cwmpas: 

Trwy lyfrau sydd â thema natur, mae plant wedi datblygu mwy o werthfawrogiad o’r amgylchedd, gan ddangos chwilfrydedd a rhyfeddod am y byd naturiol. Mae eu hymgysylltiad â’r llyfrau hyn wedi eu hysbrydoli i ofyn cwestiynau, creu cysylltiadau ac archwilio’r awyr agored gyda synnwyr newydd o chwilfrydedd ac ymwybyddiaeth. Trwy ddefnyddio llyfrau i ychwanegu at brofiadau uniongyrchol y plant eu hunain, mae’r lleoliad wedi eu helpu i ennill gwybodaeth gynyddol eang a manwl am y byd o’u cwmpas.  

Trosglwyddo Gwybodaeth 

Mae ymgysylltu â llyfrau wedi meithrin medrau llythrennedd plant ond hefyd wedi eu helpu i greu cysylltiadau a throsglwyddo’u dysgu i bob maes o’u chwarae a’u dysgu. Yn yr enghreifftiau uchod, mae’n amlwg, trwy storïau a llyfrau ffeithiol, fod plant yn creu cysylltiadau rhwng cynnwys y llyfrau y maent yn eu darllen a phrofiadau bywyd go iawn, a’u chwarae dychmygus a symbolaidd.  

Mae effaith hyrwyddo cariad at lyfrau yn y lleoliad wedi bod yn drawsnewidiol, yn datblygu medrau cyfathrebu, iaith a llythrennedd a chwarae dychmygus plant, ac yn meithrin dealltwriaeth ddyfnach o amrywiaeth, cynwysoldeb a’r byd naturiol. Trwy ddarparu amgylchedd llenyddol cyfoethog, mae ymarferwyr wedi arsylwi pŵer llyfrau wrth feithrin creadigrwydd, empathi a chwilfrydedd plant, gan gefnogi eu datblygiad cyfannol. 

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda? 

Mae ymarferwyr yn mynychu cyfarfodydd rhwydwaith lleoliadau nas cynhelir bob tymor, yn trafod ac yn rhannu arfer â lleoliadau eraill ar draws y rhanbarth. Mae ffotograffau ac enghreifftiau o arfer y lleoliad wedi cael eu cynnwys o fewn cyrsiau rhanbarthol.  

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am y lleoliad

Mae Meithrinfa Homestead, sydd wedi’i leoli ym mhentref prydferth Gresffordd, Wrecsam, yn feithrinfa dan berchnogaeth breifat sy’n ymfalchïo mewn cynnig amgylchedd meithringar ac ysbrydoledig ar gyfer plant. Mae’r feithrinfa wedi’i seilio ar ymrwymiad dwfn i egwyddorion ymagwedd Reggio Emilia, ac wedi ymsefydlu’n gyflym i fod yn arweinydd yn addysg y blynyddoedd cynnar. Rheolir y lleoliad gan dîm o ymarferwyr ymroddgar a phrofiadol sy’n angerddol am feithrin annibyniaeth a chreadigrwydd mewn plant ifanc.

Mae’r feithrinfa wedi’i chofrestru i ddarparu gofal amser llawn ar gyfer plant o’u geni hyd nes byddant yn 5 mlwydd oed. Mae’n gweithredu o ddydd Llun i ddydd Gwener, gan gynnig oriau hyblyg i gefnogi teuluoedd sy’n gweithio. Mae Homestead Nursery yn adnabyddus am ei awyrgylch croesawgar, lle caiff pob plentyn ei annog i archwilio, dysgu a thyfu ar ei gyflymdra’i hun.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae Meithrinfa Homestead wedi cael ei arwain erioed gan y gred fod gan yr amgylchedd rôl hanfodol mewn datblygiad plentyn, a chyfeirir ato yn aml fel y “trydydd athro.” Wedi’i hysbrydoli gan athroniaeth Reggio Emilia, mae’r feithrinfa wedi dylunio ei gofodau, ac yn eu newid yn barhaus yn ôl arsylwadau a diddordebau’r plant, er mwyn hyrwyddo ymreolaeth, creadigrwydd ac awydd i ddysgu. Mae’r amgylchedd wedi ei drefnu’n ystyriol â deunyddiau naturiol, darnau rhydd, ac adnoddau dilys sy’n gwahodd plant i ymgymryd â chwarae ac archwilio hunangyfeiriedig.

Yn unol â’i ethos sydd wedi’i ysbrydoli gan Reggio, mae Homestead Nursery yn rhoi pwyslais cryf ar bwysigrwydd dewis wrth feithrin annibyniaeth plant. O’r cychwyn cyntaf, hyd yn oed yn y cyfnod diddyfnu, caiff plant eu hannog i wneud penderfyniadau am eu harferion dyddiol. Mae’r ymagwedd hon wedi cael ei mireinio’n barhaus trwy ddatblygiad proffesiynol ac ymrwymiad i  integreiddio’r ymchwil ddiweddaraf mewn arfer.

Disgrifiad o’r strategaeth neu’r gweithgarwch

Yn Meithrinfa Homestead, mae’r daith tuag at feithrin annibyniaeth yn dechrau’n gynnar. Caiff babanod eu cyflwyno i hunanfwydo trwy ddefnyddio bwydydd bysedd, sy’n eu galluogi i ddatblygu medrau echddygol manwl a hyder yn eu galluoedd. Wrth i blant symud ymlaen trwy’r feithrinfa, mae’r arfer hon yn esblygu i gynnwys mwy o ymreolaeth yn ystod amseroedd prydau bwyd. Erbyn iddynt gyrraedd y “Gofod Cwtsh”, sef ardal fwyta ddynodedig, maent wedi eu grymuso’n llawn i wneud dewisiadau am eu prydau bwyd, gan gynnwys dewis eu bwyd, penderfynu ble i eistedd, a chymryd rhan mewn glanhau ar ôl eu hunain.

Mae amgylchedd y feithrinfa wedi ei ddylunio’n fanwl i gefnogi’r athroniaeth hon ynghylch dewis ac annibyniaeth. Mae pob ystafell yn llawn adnoddau wedi’u dewis yn ofalus sy’n annog archwilio a chreadigrwydd. Trefnir bod deunyddiau penagored, fel darnau rhydd a gwrthrychau go iawn, ar gael yn hawdd i’r plant, gan eu galluogi i ddefnyddio eu dychymyg ac ymgymryd â chwarae ystyrlon.

Ategir yr ymagwedd hon gan ymrwymiad cryf i ddatblygiad proffesiynol. Mae’r staff yn Homestead Nursery yn mynychu sesiynau hyfforddi a gweithdai yn rheolaidd i gael gwybod am y datblygiadau diweddaraf mewn addysg y blynyddoedd cynnar. Mae perchnogion y feithrinfa yn buddsoddi amser i gadw i fyny â’r ymchwil a’r arferion diweddaraf ac yn darparu hyfforddiant mewnol pwrpasol i drosglwyddo eu sgiliau, profiad a gwybodaeth broffesiynol i’r staff er mwyn sicrhau bod ganddynt ddealltwriaeth ddyfnach o’r addysgeg sy’n sail i’w harfer, wedi’i deilwra i’w hanghenion. Mae hyn wedi eu galluogi i fireinio eu harferion yn barhaus a sicrhau bod yr amgylchedd yn parhau i fod yn ymatebol i anghenion a diddordebau’r plant.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau plant?

Mae effaith ymagwedd Reggio yn Homestead Nursery yn amlwg yn hyder, annibyniaeth ac ymgysylltiad cynyddol y plant. Trwy roi cyfleoedd iddynt wneud dewisiadau a chymryd cyfrifoldeb, mae’r feithrinfa wedi meithrin ymdeimlad o berchnogaeth a balchder yn eu profiadau dysgu. Sylwir bod plant yn ymgysylltu’n fwy â’u chwarae, gan ddangos lefelau uwch o ymglymiad a llawenydd wrth iddynt archwilio eu hamgylchedd.

Mae ymrwymiad y feithrinfa i ddatblygiad proffesiynol hefyd wedi cael effaith sylweddol ar ansawdd y ddarpariaeth. Mae ymarferwyr wedi magu dealltwriaeth o ddatblygiad y plentyn ac maent yn fwy medrus o ran creu amgylcheddau sy’n cefnogi anghenion a diddordebau unigol pob plentyn. Mae’r ymagwedd gyson ar draws pob ystafell, o fabanod i blant cyn oed ysgol, yn sicrhau bod pob un o’r ymarferwyr yn rhannu dealltwriaeth ar y cyd o ethos ac addysgeg y feithrinfa.

O ganlyniad, mae’r feithrinfa wedi creu amgylchedd cydlynol a chefnogol lle mae plant yn ffynnu. Mae ymarferwyr yn fwy hyderus yn eu rolau, ac adlewyrchir hyn yn ansawdd uchel y gofal a’r addysg a ddarperir. Mae’r pwyslais ar ddewis ac annibyniaeth nid yn unig wedi gwella datblygiad y plant, ond hefyd wedi cryfhau gallu’r ymarferwyr i gynllunio a chyflwyno profiadau dysgu cyfoethog a difyr.

Trwy fyfyrio ac addasu parhaus, mae Homestead Nursery yn parhau i fod yn esiampl wych o arfer effeithiol mewn addysg y blynyddoedd cynnar, gan ddangos sut mae amgylchedd wedi ei ddylunio’n ystyriol, wedi’i gyfuno ag ymarferwyr medrus a gwybodus, yn gallu creu gofod meithringar lle caiff plant eu grymuso i fod yn ddysgwyr hyderus ac annibynnol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Golygfa ystafell ddosbarth gyda myfyrwyr yn eistedd wrth ddesgiau, un yn codi eu llaw, tra bod athro yn sefyll ger bwrdd gwyn yn esbonio gwers.

Gwybodaeth am yr ysgol 

Ysgol Gynradd Gymraeg yng Nghlas ar gyrion dinas Abertawe yw Ysgol Tan-y-lan. Yn ogystal â defnyddio’r Gymraeg fel ei phrif gyfrwng, mae’n rhoi sylw priodol i’r dimensiwn Cymreig yn ei bywyd a’i gwaith. Agorwyd yr ysgol ym mis Medi 2011 ar safle hen Ysgol Fabanod y Graig gyda disgyblion oed meithrin a derbyn. Mae’r ysgol wedi mynd o nerth i nerth wrth i’r rhifau gynyddu yn flynyddol. Ym mis Ionawr 2022 agorwyd adeilad newydd. Mae gan yr adeilad hwn gyfleusterau o’r radd flaenaf sy’n galluogi’r ysgol i barhau i gynnig cyfleodd amhrisiadwy i’r disgyblion.  Mae gan yr ysgol dîm o staff cyfeillgar a gweithgar. Maent yn cydweithio’n agos gyda’i gilydd a chyda llywodraethwyr a rhieni’r ysgol i sefydlu ysgol sy’n hapus, diogel ac ysgogol ar gyfer y disgyblion.  

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol  

Arwyddair yr ysgol yw ‘Bydd dda, bydd ddoeth, bydd wych, bydd fi’ sydd wedi ymgorffori yn ei chyd-destun a’i gweledigaeth. Mae ethos o falchder yn treiddio trwy’r ysgol gyfan.  Mae Ysgol Tan y Lan wedi cydnabod effaith gwrando ar lais y disgybl ers y cychwyn cyntaf. O ganlyniad i’r hyn mae gwrando ar lais y disgyblion wedi ei sefydlu yn gadarn yn yr ysgol. Mae’r ysgol wedi cyd-weithio’n agos gyda’r holl rhanddeiliaid er mwyn creu cymuned gynhwysol a gofalgar, sy’n hyrwyddo gwerthoedd cadarn fel ymddygiad da a pharch. Y disgyblion sydd wrth wraidd y dulliau rheoli ymddygiad a gwobrwyo llwyddiannus sydd wedi lledaeni ar draws yr ysgol. Mae disgyblion wedi dangos perchnogaeth a balchder drwy ymgorffori ethos parchus a gofalgar. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd 

Mae’r ‘Ysgol Ymddygiad’ wedi eu harddangos ym mhob dosbarth a chyfeirir ati yn ddyddiol i gefnogi a hybu parch ac ymddygiad arbennig. Nod bob disgybl yw dringo’r ‘Ysgol Ymddygiad’ wrth ddyfalbarhau i wneud cynnydd personol ac i ddangos agwedd cadarnhaol tuag at eu gwaith. Mae’r awydd gan bob un o’r plant i ddringo’r ysgol yn ddyddiol. Mae bob dydd yn ddechreuad newydd ac yn gyfle i bob un o’r disgyblion i sicrhau eu bod yn rhoi cynnig arni ac yn barod i ddysgu. Mae’r disgyblion yn annog a chanmol ei gilydd wrth iddynt ddringo’r ysgol.  

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr? 

Erbyn hyn mae lles ac agwedd disgyblion tuag at eu dysgu yn gryfder yn yr ysgol. Mae’r perthnasoedd gwaith cynnes ac effeithiol sy’n bodoli rhwng oedolion a disgyblion yn sicrhau bod bron bob un yn teimlo’n ddiogel ac yn gwneud cynnydd. Mae gweithredu hyn yn sicrhau bod bron bob un disgybl yn ymddwyn yn rhagorol yn ystod eu gweithgareddau, wrth weithio’n annibynnol, ac wrth chwarae gyda’u ffrindiau yn ystod amseroedd egwyl a chinio. Mae’r ethos cartrefol yn meithrin amgylchedd ddysgu hapus a chartrefol. Mae hyn yn cael effaith gadarnhaol ar safonau a medrau ym mhob agwedd o’u gwaith. 

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda? 

Mae staff o leoliadau addysgol eraill wedi ymweld â’r ysgol i arsylwi ar y strategaeth ar waith.  Rhannwyd yr arfer gyda lleoliadau eraill o fewn y Sir, ysgolion Sir Gaerfyrddin a Sir Castell Nedd Port Talbot.