Arfer effeithiol Archives - Page 2 of 67 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Allweddell gyfrifiadurol gyda dwy allwedd arfer: un gwyrdd gydag arwyddlun y ddraig Gymreig, a 'dysgwch' coch arall wedi'i labelu.

Gwybodaeth am y darparwr

Ar 1 Awst 2016, trosglwyddwyd cyfrifoldeb llawn am y sector Cymraeg i Oedolion i’r Ganolfan Dysgu Cymraeg Genedlaethol (y Ganolfan). Mae’r Ganolfan yn gorff hyd braich wedi’i hariannu gan Lywodraeth Cymru a’i chartrefu ym Mhrifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant.

Ailstrwythurodd y Ganolfan ddarpariaeth Cymraeg i Oedolion ledled Cymru gan sefydlu 11 darparwr Dysgu Cymraeg. Maer Ganolfan yn cyllido’r darparwyr Dysgu Cymraeg hyn i gynnig arlwy Cymraeg i oedolion o fewn eu cymunedau. Dros amser, mae nifer y dysgwyr unigryw wedi cynyddu gyda 33% mwy o ddysgwyr yn 2022-2023 i gymharu â’r ffigurau cenedlaethol cyntaf yn 2017-2018. Erbyn 2022-2023, roedd 16,905 o ddysgwyr unigryw. Mae nifer y gweithgareddau dysgu hefyd wedi cynyddu’n sylweddol yn ystod yr un cyfnod.

Sut mae’r maes arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector a nodwyd yn ystod arolygiad,  yn ymwneud â chwestiwn allweddol, dangosydd ansawdd a/neu agwedd benodol:

Mae’r Ganolfan wedi ymdrechu i sicrhau bod y cynnig Dysgu Cymraeg yn un cynhwysol. Gosodir targedau lleol gan fonitro’r ddarpariaeth yn rheolaidd er mwyn sicrhau bod amrywiaeth priodol o gyrsiau ar bob lefel ym mhob cwr o Gymru. O ganlyniad, mae dysgwyr yn medru dilyn cwrs sydd yn addas ar eu cyfer, ac yn medru cael dilyniant i’w dysgu drwy’r ystod lefelau. O ganlyniad, yn 2022-23 mae 54% o ddysgwyr y Ganolfan wedi parhau i ddysgu ar lefel yn uwch a hynny yn gynnydd o 14% ers 2019-20. 

Cyd-destun a chefndir i arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector

Un o argymhellion Estyn i’r Ganolfan yn dilyn arolwg 2021 oedd parhau i weithio gyda darparwyr Dysgu Cymraeg i ddatblygu modelau o ddarpariaeth ar sail argaeledd dysgwyr.  Mae’r Ganolfan wedi cyflwyno modelau amrywiol o ddarpariaeth ar draws y sector gan gynnwys cynlluniau i ddenu cynulleidfaoedd penodol a datblygu mwy o ddulliau dysgu er mwyn parhau i ymestyn y dewis i ddysgwyr. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd a nodwyd fel arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector

Y newid mwyaf dros y blynyddoedd diwethaf yw’r dulliau dysgu a gynigir bellach o fewn rhaglenni dysgu  darparwyr Dysgu Cymraeg.  Mae amrywiaeth eang o ddewisiadau o ran dulliau dysgu, ac wedi cyfrannu’n gadarnhaol at y cynnydd diweddar yn niferoedd y data (cynnydd o 11% yn niferoedd y dysgwyr unigryw). 

Drwy gynllun Ymlaen gyda’r Dysgu Y Ganolfan darparwyd gwersi Cymraeg am ddim i ddysgwyr rhwng 16-25, ac mae pobl ifanc o bob cefndir wedi elwa o’r cyfleoedd i ddysgu’r Gymraeg ac i ddysgu mwy am ddiwylliant cyfoes Cymru.  Yn dilyn ymgyrchoedd marchnata wedi eu teilwra yn benodol i ddenu dysgwyr iau, a chreu partneriaethau newydd gan gynnwys gyda Dug Caeredin, Yr Urdd, Colegau Addysg Bellach a darparwyr prentisiaethau,  yn 2022-23 roedd cynnydd o 9% yn niferoedd y dysgwyr yr ystod oedran hon. 

Mae mwyafrif helaeth o ddysgwyr yn parhau i fod yma yng Nghymru, ond mae dysgu rhithiol wedi agor y drws i ddenu cynulleidfa ehangach gyda 14% yn dysgu tu hwnt i Gymru a nifer o’r rheiny yn dysgu Cymraeg am resymau teuluol neu er mwyn paratoi i ddychwelyd yn ôl i Gymru.

Mae’r Ganolfan wedi rhoi blaenoriaeth benodol i ymgysylltu â grwpiau gwahanol o ddysgwyr, er enghraifft dysgwyr sy’n cael eu cydnabod fel ceiswyr lloches a ffoaduriaid trwy’r cynllun Croeso i Bawb. Mae’r Ganolfan hefyd wedi cydweithio ag Addysg Oedolion Cymru, gan gyflwyno cyrsiau WSOL (Welsh for Speakers of Other Languages) i ddysgwyr ESOL (English for Speakers of Other Languages). Yn ogystal, mae unedau Dysgu Cymraeg ar gael mewn Cantoneg, Arabeg Syria, Pashto, Ffarsi ac Wcreineg.

Mae amrywiaeth o ymyraethau a chynlluniau yn anelu at sicrhau nad oes her ariannol i unrhyw un sy’n dymuno dysgu’r iaith. Ceir amrywiaeth o gefnogaeth gyllidol a darpariaeth am ddim i’r sawl sydd angen, ac o ganlyniad mae 44% o ddysgwyr yn derbyn eu cyrsiau am ddim, a 48% arall yn derbyn consesiwn sylweddol ar gyfer eu gwersi. Ychydig iawn o ddysgwyr erbyn hyn sy’n talu’r ffi lawn. Yn 2022-23, roedd 36% o ddysgwyr yn byw yn y 50% o ardaloedd mwyaf difreintiedig yng Nghymru ac yn adlewyrchu’r nod o sicrhau nad oes rhwystrau i unrhyw aelod o gymdeithas rhag dysgu Cymraeg.   Mae’r Ganolfan hefyd yn cynnig, trwy gronfa arbennig, arian i brynu offer technegol, cwrslyfrau, costau teithio a chymorth i ariannu gofal plant, yn ogystal â chyfrannu at gostau aros cyrsiau haf.

Mae ystod o raglenni megis Clwb Cwtsh a’r rhaglen Cymraeg yn y Cartref yn sicrhau bod rhieni a gofalwyr yn medru dysgu’r Gymraeg yn ddi-gost. Mae’r rhaglenni hyn yn cael eu cynnal ledled Cymru, a thargedu addas i ardaloedd penodol er mwyn sicrhau’r cynnig i bawb.

Mae Cynllun Cymraeg Gwaith yn cynnig darpariaeth dysgu Cymraeg amrywiol i gyflogwyr a sectorau benodol, sy’n cefnogi dysgwyr i gael mynediad hygyrch at wersi, er enghraifft fel rhan allweddol o’u gwaith o ddydd i ddydd. Mae’r Cynllun Cymraeg Gwaith wedi esblygu ar raddfa gyflym ac mae’n diwallu anghenion dysgwyr a chyflogwyr yn fuddiol iawn. Mae dros 1000 o gyflogwyr erbyn hyn wedi ymgysylltu â’r Cynllun, a chynlluniau sectorol penodol wedi’u datblygu ar gyfer y sector.  Er enghraifft, wrth ymateb i bolisi Llywodraeth Cymru yn y sector iechyd megis Mwy na Geiriau, mae tiwtor wedi ei benodi ymhob bwrdd iechyd yng Nghymru er mwyn cefnogi’r gweithlu iechyd a gofal i ddarparu gwasanaeth i gleifion yn Gymraeg.

Mae’r Ganolfan hefyd wedi datblygu darpariaeth newydd i’r gweithlu addysg fanteisio ar ystod o gyrsiau di-gost a bwriedir parhau i ychwanegu at y rhaglen hon i’r dyfodol.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

O ganlyniad i’r mentrau uchod mae’r sector Dysgu Cymraeg, dan arweiniad y Ganolfan Dysgu Cymraeg Genedlaethol, wedi llwyddo i gynyddu nifer y dysgwyr gan gynnwys dysgwyr o grwpiau penodol wrth weithio’n fwriadus i ddiddymu rhwystrau ymarferol neu ariannol i unigolion rhag dysgu Cymraeg.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Mae oedolyn yn darllen llyfr i bedwar o blant ifanc mewn ystafell ddosbarth lliw llachar.

Gwybodaeth am y lleoliad 

Mae’r lleoliad gwledig, anghysbell yn Nhrellech, a sefydlwyd ym 1973, wedi cael ei gyd-reoli gan yr arweinwyr presennol er 2020. Maent yn addysgwyr profiadol sy’n arwain tîm sydd ag ymrwymiad cryf i ddysgu a datblygiad mewn plentyndod cynnar.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol  

Roedd taith y lleoliad tuag at ddatblygu darllen yn deillio o angerdd personol yr ymarferwyr am lyfrau, cred ym mhŵer trawsnewidiol llythrennedd cynnar ac arsylwadau o chwilfrydedd naturiol y plant tuag at adrodd storïau a llyfrau. Arweiniodd hyn at benderfyniad ymwybodol i greu amgylchedd meithringar, gyda chariad at ddarllen yn gonglfaen i ethos y lleoliad. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Pa effaith y mae’r gwaith wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau plant? 

Trwy ei ymagwedd, mae’r lleoliad wedi sylwi ar effaith sylweddol ar ddatblygiad plant: 

Caffael Iaith a Dychymyg: 

Mae ymarferwyr wedi sylwi bod plant yn defnyddio geiriau ac ymadroddion o lyfrau yn eu sgyrsiau bob dydd, gan ddangos geirfa ehangach a dealltwriaeth ddyfnach o gysyniadau adrodd stori. Trwy ddarllen llyfrau natur, mae’r plant wedi dysgu geiriau newydd, y maent yn eu defnyddio wrth siarad am eu profiad uniongyrchol gyda phobl eraill. 

Ymgorffori Syniadau Stori mewn Chwarae: 

Mae ymgysylltiad y plant â llyfrau wedi eu hysbrydoli i ymgorffori’r cymeriadau neu’r digwyddiadau o storïau yn eu chwarae dychmygus, ar eu pen eu hunain neu gyda phlant eraill. Mae’r dull hwn i integreiddio elfennau stori yn annog empathi, cydweithrediad, a meddwl beirniadol wrth iddynt archwilio gwahanol safbwyntiau a senarios. 

Hyrwyddo Amrywiaeth a Chynwysoldeb: 

Mae’r ystod amrywiol o lyfrau yn y lleoliad wedi hwyluso sgyrsiau am amrywiaeth, cynhwysiant, ac ymwybyddiaeth ddiwylliannol ymhlith y plant. Mae llyfrau sy’n cynrychioli’r holl deuluoedd wedi ennyn chwilfrydedd, empathi a pharch at bawb. Mae’r plant yn siarad â’r oedolion am y lluniau a’r bobl yn y llyfrau. Mae hyn wedi helpu pawb i deimlo eu bod yn perthyn ac wedi hyrwyddo cynwysoldeb yng nghymuned y lleoliad. 

Ymgysylltiad rhieni: 

Mae ymgysylltiad plant â llyfrau wedi cynyddu cyfranogiad rhieni mewn gweithgareddau darllen ar y cyd. Trwy annog plant i fynd â llyfrau adref, mae ymarferwyr wedi sylwi ar ymglymiad cynyddol y rhieni. Mae rhieni wedi mynegi brwdfrydedd dros ddarllen gyda’u plant, gan rannu cariad at lyfrau y tu allan i’r lleoliad. Mae rhieni wedi dweud wrth y lleoliad eu bod wedi siarad gyda’u plant am wahanol ddiwylliannau a natur trwy’r storïau y mae eu plant yn dod adref, gan arwain at drafodaeth gyfoethog a phrofiadau dysgu ar y cyd o fewn y teulu. 

Archwilio Natur a’r Byd o’u Cwmpas: 

Trwy lyfrau sydd â thema natur, mae plant wedi datblygu mwy o werthfawrogiad o’r amgylchedd, gan ddangos chwilfrydedd a rhyfeddod am y byd naturiol. Mae eu hymgysylltiad â’r llyfrau hyn wedi eu hysbrydoli i ofyn cwestiynau, creu cysylltiadau ac archwilio’r awyr agored gyda synnwyr newydd o chwilfrydedd ac ymwybyddiaeth. Trwy ddefnyddio llyfrau i ychwanegu at brofiadau uniongyrchol y plant eu hunain, mae’r lleoliad wedi eu helpu i ennill gwybodaeth gynyddol eang a manwl am y byd o’u cwmpas.  

Trosglwyddo Gwybodaeth 

Mae ymgysylltu â llyfrau wedi meithrin medrau llythrennedd plant ond hefyd wedi eu helpu i greu cysylltiadau a throsglwyddo’u dysgu i bob maes o’u chwarae a’u dysgu. Yn yr enghreifftiau uchod, mae’n amlwg, trwy storïau a llyfrau ffeithiol, fod plant yn creu cysylltiadau rhwng cynnwys y llyfrau y maent yn eu darllen a phrofiadau bywyd go iawn, a’u chwarae dychmygus a symbolaidd.  

Mae effaith hyrwyddo cariad at lyfrau yn y lleoliad wedi bod yn drawsnewidiol, yn datblygu medrau cyfathrebu, iaith a llythrennedd a chwarae dychmygus plant, ac yn meithrin dealltwriaeth ddyfnach o amrywiaeth, cynwysoldeb a’r byd naturiol. Trwy ddarparu amgylchedd llenyddol cyfoethog, mae ymarferwyr wedi arsylwi pŵer llyfrau wrth feithrin creadigrwydd, empathi a chwilfrydedd plant, gan gefnogi eu datblygiad cyfannol. 

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda? 

Mae ymarferwyr yn mynychu cyfarfodydd rhwydwaith lleoliadau nas cynhelir bob tymor, yn trafod ac yn rhannu arfer â lleoliadau eraill ar draws y rhanbarth. Mae ffotograffau ac enghreifftiau o arfer y lleoliad wedi cael eu cynnwys o fewn cyrsiau rhanbarthol.  

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am y lleoliad

Mae Meithrinfa Homestead, sydd wedi’i leoli ym mhentref prydferth Gresffordd, Wrecsam, yn feithrinfa dan berchnogaeth breifat sy’n ymfalchïo mewn cynnig amgylchedd meithringar ac ysbrydoledig ar gyfer plant. Mae’r feithrinfa wedi’i seilio ar ymrwymiad dwfn i egwyddorion ymagwedd Reggio Emilia, ac wedi ymsefydlu’n gyflym i fod yn arweinydd yn addysg y blynyddoedd cynnar. Rheolir y lleoliad gan dîm o ymarferwyr ymroddgar a phrofiadol sy’n angerddol am feithrin annibyniaeth a chreadigrwydd mewn plant ifanc.

Mae’r feithrinfa wedi’i chofrestru i ddarparu gofal amser llawn ar gyfer plant o’u geni hyd nes byddant yn 5 mlwydd oed. Mae’n gweithredu o ddydd Llun i ddydd Gwener, gan gynnig oriau hyblyg i gefnogi teuluoedd sy’n gweithio. Mae Homestead Nursery yn adnabyddus am ei awyrgylch croesawgar, lle caiff pob plentyn ei annog i archwilio, dysgu a thyfu ar ei gyflymdra’i hun.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae Meithrinfa Homestead wedi cael ei arwain erioed gan y gred fod gan yr amgylchedd rôl hanfodol mewn datblygiad plentyn, a chyfeirir ato yn aml fel y “trydydd athro.” Wedi’i hysbrydoli gan athroniaeth Reggio Emilia, mae’r feithrinfa wedi dylunio ei gofodau, ac yn eu newid yn barhaus yn ôl arsylwadau a diddordebau’r plant, er mwyn hyrwyddo ymreolaeth, creadigrwydd ac awydd i ddysgu. Mae’r amgylchedd wedi ei drefnu’n ystyriol â deunyddiau naturiol, darnau rhydd, ac adnoddau dilys sy’n gwahodd plant i ymgymryd â chwarae ac archwilio hunangyfeiriedig.

Yn unol â’i ethos sydd wedi’i ysbrydoli gan Reggio, mae Homestead Nursery yn rhoi pwyslais cryf ar bwysigrwydd dewis wrth feithrin annibyniaeth plant. O’r cychwyn cyntaf, hyd yn oed yn y cyfnod diddyfnu, caiff plant eu hannog i wneud penderfyniadau am eu harferion dyddiol. Mae’r ymagwedd hon wedi cael ei mireinio’n barhaus trwy ddatblygiad proffesiynol ac ymrwymiad i  integreiddio’r ymchwil ddiweddaraf mewn arfer.

Disgrifiad o’r strategaeth neu’r gweithgarwch

Yn Meithrinfa Homestead, mae’r daith tuag at feithrin annibyniaeth yn dechrau’n gynnar. Caiff babanod eu cyflwyno i hunanfwydo trwy ddefnyddio bwydydd bysedd, sy’n eu galluogi i ddatblygu medrau echddygol manwl a hyder yn eu galluoedd. Wrth i blant symud ymlaen trwy’r feithrinfa, mae’r arfer hon yn esblygu i gynnwys mwy o ymreolaeth yn ystod amseroedd prydau bwyd. Erbyn iddynt gyrraedd y “Gofod Cwtsh”, sef ardal fwyta ddynodedig, maent wedi eu grymuso’n llawn i wneud dewisiadau am eu prydau bwyd, gan gynnwys dewis eu bwyd, penderfynu ble i eistedd, a chymryd rhan mewn glanhau ar ôl eu hunain.

Mae amgylchedd y feithrinfa wedi ei ddylunio’n fanwl i gefnogi’r athroniaeth hon ynghylch dewis ac annibyniaeth. Mae pob ystafell yn llawn adnoddau wedi’u dewis yn ofalus sy’n annog archwilio a chreadigrwydd. Trefnir bod deunyddiau penagored, fel darnau rhydd a gwrthrychau go iawn, ar gael yn hawdd i’r plant, gan eu galluogi i ddefnyddio eu dychymyg ac ymgymryd â chwarae ystyrlon.

Ategir yr ymagwedd hon gan ymrwymiad cryf i ddatblygiad proffesiynol. Mae’r staff yn Homestead Nursery yn mynychu sesiynau hyfforddi a gweithdai yn rheolaidd i gael gwybod am y datblygiadau diweddaraf mewn addysg y blynyddoedd cynnar. Mae perchnogion y feithrinfa yn buddsoddi amser i gadw i fyny â’r ymchwil a’r arferion diweddaraf ac yn darparu hyfforddiant mewnol pwrpasol i drosglwyddo eu sgiliau, profiad a gwybodaeth broffesiynol i’r staff er mwyn sicrhau bod ganddynt ddealltwriaeth ddyfnach o’r addysgeg sy’n sail i’w harfer, wedi’i deilwra i’w hanghenion. Mae hyn wedi eu galluogi i fireinio eu harferion yn barhaus a sicrhau bod yr amgylchedd yn parhau i fod yn ymatebol i anghenion a diddordebau’r plant.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau plant?

Mae effaith ymagwedd Reggio yn Homestead Nursery yn amlwg yn hyder, annibyniaeth ac ymgysylltiad cynyddol y plant. Trwy roi cyfleoedd iddynt wneud dewisiadau a chymryd cyfrifoldeb, mae’r feithrinfa wedi meithrin ymdeimlad o berchnogaeth a balchder yn eu profiadau dysgu. Sylwir bod plant yn ymgysylltu’n fwy â’u chwarae, gan ddangos lefelau uwch o ymglymiad a llawenydd wrth iddynt archwilio eu hamgylchedd.

Mae ymrwymiad y feithrinfa i ddatblygiad proffesiynol hefyd wedi cael effaith sylweddol ar ansawdd y ddarpariaeth. Mae ymarferwyr wedi magu dealltwriaeth o ddatblygiad y plentyn ac maent yn fwy medrus o ran creu amgylcheddau sy’n cefnogi anghenion a diddordebau unigol pob plentyn. Mae’r ymagwedd gyson ar draws pob ystafell, o fabanod i blant cyn oed ysgol, yn sicrhau bod pob un o’r ymarferwyr yn rhannu dealltwriaeth ar y cyd o ethos ac addysgeg y feithrinfa.

O ganlyniad, mae’r feithrinfa wedi creu amgylchedd cydlynol a chefnogol lle mae plant yn ffynnu. Mae ymarferwyr yn fwy hyderus yn eu rolau, ac adlewyrchir hyn yn ansawdd uchel y gofal a’r addysg a ddarperir. Mae’r pwyslais ar ddewis ac annibyniaeth nid yn unig wedi gwella datblygiad y plant, ond hefyd wedi cryfhau gallu’r ymarferwyr i gynllunio a chyflwyno profiadau dysgu cyfoethog a difyr.

Trwy fyfyrio ac addasu parhaus, mae Homestead Nursery yn parhau i fod yn esiampl wych o arfer effeithiol mewn addysg y blynyddoedd cynnar, gan ddangos sut mae amgylchedd wedi ei ddylunio’n ystyriol, wedi’i gyfuno ag ymarferwyr medrus a gwybodus, yn gallu creu gofod meithringar lle caiff plant eu grymuso i fod yn ddysgwyr hyderus ac annibynnol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Golygfa ystafell ddosbarth gyda myfyrwyr yn eistedd wrth ddesgiau, un yn codi eu llaw, tra bod athro yn sefyll ger bwrdd gwyn yn esbonio gwers.

Gwybodaeth am yr ysgol 

Ysgol Gynradd Gymraeg yng Nghlas ar gyrion dinas Abertawe yw Ysgol Tan-y-lan. Yn ogystal â defnyddio’r Gymraeg fel ei phrif gyfrwng, mae’n rhoi sylw priodol i’r dimensiwn Cymreig yn ei bywyd a’i gwaith. Agorwyd yr ysgol ym mis Medi 2011 ar safle hen Ysgol Fabanod y Graig gyda disgyblion oed meithrin a derbyn. Mae’r ysgol wedi mynd o nerth i nerth wrth i’r rhifau gynyddu yn flynyddol. Ym mis Ionawr 2022 agorwyd adeilad newydd. Mae gan yr adeilad hwn gyfleusterau o’r radd flaenaf sy’n galluogi’r ysgol i barhau i gynnig cyfleodd amhrisiadwy i’r disgyblion.  Mae gan yr ysgol dîm o staff cyfeillgar a gweithgar. Maent yn cydweithio’n agos gyda’i gilydd a chyda llywodraethwyr a rhieni’r ysgol i sefydlu ysgol sy’n hapus, diogel ac ysgogol ar gyfer y disgyblion.  

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol  

Arwyddair yr ysgol yw ‘Bydd dda, bydd ddoeth, bydd wych, bydd fi’ sydd wedi ymgorffori yn ei chyd-destun a’i gweledigaeth. Mae ethos o falchder yn treiddio trwy’r ysgol gyfan.  Mae Ysgol Tan y Lan wedi cydnabod effaith gwrando ar lais y disgybl ers y cychwyn cyntaf. O ganlyniad i’r hyn mae gwrando ar lais y disgyblion wedi ei sefydlu yn gadarn yn yr ysgol. Mae’r ysgol wedi cyd-weithio’n agos gyda’r holl rhanddeiliaid er mwyn creu cymuned gynhwysol a gofalgar, sy’n hyrwyddo gwerthoedd cadarn fel ymddygiad da a pharch. Y disgyblion sydd wrth wraidd y dulliau rheoli ymddygiad a gwobrwyo llwyddiannus sydd wedi lledaeni ar draws yr ysgol. Mae disgyblion wedi dangos perchnogaeth a balchder drwy ymgorffori ethos parchus a gofalgar. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd 

Mae’r ‘Ysgol Ymddygiad’ wedi eu harddangos ym mhob dosbarth a chyfeirir ati yn ddyddiol i gefnogi a hybu parch ac ymddygiad arbennig. Nod bob disgybl yw dringo’r ‘Ysgol Ymddygiad’ wrth ddyfalbarhau i wneud cynnydd personol ac i ddangos agwedd cadarnhaol tuag at eu gwaith. Mae’r awydd gan bob un o’r plant i ddringo’r ysgol yn ddyddiol. Mae bob dydd yn ddechreuad newydd ac yn gyfle i bob un o’r disgyblion i sicrhau eu bod yn rhoi cynnig arni ac yn barod i ddysgu. Mae’r disgyblion yn annog a chanmol ei gilydd wrth iddynt ddringo’r ysgol.  

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr? 

Erbyn hyn mae lles ac agwedd disgyblion tuag at eu dysgu yn gryfder yn yr ysgol. Mae’r perthnasoedd gwaith cynnes ac effeithiol sy’n bodoli rhwng oedolion a disgyblion yn sicrhau bod bron bob un yn teimlo’n ddiogel ac yn gwneud cynnydd. Mae gweithredu hyn yn sicrhau bod bron bob un disgybl yn ymddwyn yn rhagorol yn ystod eu gweithgareddau, wrth weithio’n annibynnol, ac wrth chwarae gyda’u ffrindiau yn ystod amseroedd egwyl a chinio. Mae’r ethos cartrefol yn meithrin amgylchedd ddysgu hapus a chartrefol. Mae hyn yn cael effaith gadarnhaol ar safonau a medrau ym mhob agwedd o’u gwaith. 

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda? 

Mae staff o leoliadau addysgol eraill wedi ymweld â’r ysgol i arsylwi ar y strategaeth ar waith.  Rhannwyd yr arfer gyda lleoliadau eraill o fewn y Sir, ysgolion Sir Gaerfyrddin a Sir Castell Nedd Port Talbot. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Dau blentyn mewn gweithdy, gydag un yn gwisgo het galed felen ac yn defnyddio morthwyl, a'r llall yn dal sgriwdreifer teganau. Maent wedi'u hamgylchynu gan offer amrywiol a mainc waith teganau.

Gwybodaeth am y lleoliad 

Mae Tiggy’s Day Care wedi bod ar agor ers Gorffennaf 2020 ac mae’n estyniad i chwaer feithrinfa, Tiggywinkles Day Nursery, sydd wedi bod yn rhedeg ers 30 mlynedd. Mae’n cynnig gofal dydd llawn, lleoedd addysg, gofal cofleidiol, dechrau’n deg, clwb brecwast a chlwb ar ôl ysgol. Mae wedi cofrestru ar gyfer 30 o blant y dydd, rhwng 2 a 12 oed. Mae wedi’i leoli ar dir ysgol gynradd, gyda chysylltiadau da sy’n sicrhau pontio hwylus i blant. Mae’n lleoliad cyfrwng Saesneg ond mae hefyd yn defnyddio llawer o Gymraeg gyda’r plant.  

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol  

Mae proses arsylwi a chynllunio’r lleoliad wedi datblygu o fynychu hyfforddiant pedwar diben / cipio’r tymor, yna ymlaen i’r cwricwlwm newydd. Yn y gorffennol, roedd arsylwadau’n canolbwyntio ar ddatblygiad plant a chwblhawyd cynllunio ymlaen llaw. Newidiodd hyn wrth i ymarferwyr ymateb i ofynion y ‘Cwricwlwm ar gyfer lleoliadau nas cynhelir a ariennir’. Parhaodd cynllunio ar sail ‘mapio’r meddwl’ o gwmpas y tymhorau. Crëwyd templed newydd ar gyfer arsylwadau i gefnogi cynllunio. Mae staff nawr yn defnyddio dull seiliedig ar gyfleoedd i ‘Sylwi’, ‘Dadansoddi’ ac ‘Ymateb’. Mae’r broses hon yn caniatáu iddynt ymestyn profiadau a diddordebau plant a sicrhau dilyniant mewn dysgu trwy gynllunio ar gyfer anghenion a galluoedd unigol plant. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae’r holl ymarferwyr yn cwblhau arsylwadau effeithiol i gefnogi a llywio cynllunio sy’n cael effaith ar ddysgu’r plant. Cefnogir datblygiad plant yn unigol neu mewn grwpiau trwy adolygu arsylwadau a chael trafodaethau anffurfiol rheolaidd am gynnydd plant. Mae ymarferwyr yn asesu anghenion a diddordebau plant ac yn defnyddio’r wybodaeth i lywio cynllunio at y dyfodol i fodloni anghenion y plentyn unigol neu grŵp o blant.  

Mae’r aelod staff arweiniol yn adolygu arsylwadau tua bob pythefnos i ategu’r broses gynllunio. Mae adolygu arsylwadau hefyd yn caniatáu i ni sylwi os oes camau nesaf y mae angen i ni eu cymryd ar gyfer plant penodol. Efallai mai adolygu a mireinio agwedd neu fedr penodol fydd hyn, i ddwysáu eu dealltwriaeth neu ymestyn eu dysgu. Mae’r holl staff yn gwybod beth sydd ei angen ar bob plentyn unigol o ran cefnogaeth neu her i wella’u datblygiad. Mae staff yn defnyddio arsylwadau ac yn ymateb trwy wneud y defnydd gorau o gyfleoedd dysgu digymell a/neu gynllunio profiadau dysgu at y dyfodol. Gall y rhain ddigwydd ar y diwrnod, drannoeth neu hyd yn oed wythnos yn ddiweddarach gan ddefnyddio ‘Sylwi’, ‘Dadansoddi’ ac ‘Ymateb’. Defnyddir y broses hon yn naturiol ar draws y gwaith. Er enghraifft, pan roedd plant yn defnyddio offer o’r ardal flociau i drwsio’r cypyrddau yn y gornel gartref, gofynnodd aelod staff gwestiynau am beth roeddent yn ei wneud a rhoddodd ymatebion fel ‘Tybed os…’ O ganlyniad i hyn, chwiliodd y plant am adnoddau eraill y gallent eu defnyddio i drwsio’r ‘gollyngiad’. Aeth staff ymlaen i ysgrifennu arsylwad manwl a defnyddiol am yr hyn y gwnaethant ei arsylwi. Arweiniodd hyn at drafodaeth rhwng y staff ar sut y byddent yn ymateb i’r diddordeb hwn a sut i ymestyn y dysgu. Ychwanegwyd nodiadau at y prif fwrdd cynllunio, yn barod i’r staff drefnu profiadau dysgu difyr i’r plant, a ddigwyddodd yr wythnos ganlynol. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau plant? 

Mae digon o adnoddau ar gyfer y ddarpariaeth bob amser ac nid yw’n aros yr un fath drwyr amser. Mae ymarferwyr yn datblygu’r ardaloedd gan ddilyn diddordebau, galluoedd ac anghenion y plant. Gwneir hyn ar ôl i staff drafod arsylwadau’r plant. 

Mae staff wedi dod yn hyderus wrth ddefnyddio cwestiynu effeithiol yn ystod rhyngweithiadau rhwng oedolion a phlant i gefnogi dysgu a datblygiad y plant. Mae plant yn hoelio sylw mawr ar eu chwarae a’u cyfleoedd dysgu, wrth i’w hanghenion a’u diddordebau gael eu bodloni’n gyson. Mae plant yn annibynnol iawn o fewn y lleoliad. Mae’r arsylwadau parhaus yn amlygu’r cynnydd gwych y mae plant yn ei wneud gydag amser. Mae hyn i’w weld yn amlwg pan fydd ymarferwyr yn edrych yn ôl dros eu hasesiadau cychwynnol.  

Sut rydych chi wedi rhannu’ch arfer dda? 

Mae’r lleoliad yn rhannu arfer dda trwy fynychu cyfarfodydd rhwydwaith yr ALl ac EAS yn rheolaidd ac mae’n croesawu ymweliadau gan leoliadau eraill a staff dosbarthiadau meithrin ysgolion lleol i rannu ei amgylchedd dysgu a’i broses arsylwi a chynllunio.  

Mae’r rheolwr wedi cymryd rhan mewn Pecyn Cymorth Cynllunio ar gyfer ‘Cwricwlwm ar gyfer Lleoliadau Nas Cynhelir a Ariennir’ a ddatblygwyd gan EAS i’r lleoliad rannu arfer dda. Caiff ei ddefnyddio i gynorthwyo meithrinfeydd eraill â gweithredu’r cwricwlwm ac i ddatblygu arsylwi a chynllunio.  

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Mae dau athro yn cerdded ac yn siarad gyda'i gilydd y tu allan i sied gardd ar ddiwrnod heulog. Mae un yn dal tabled a'r llall yn ystumio wrth siarad. Mae'r ddau yn ymddangos yn gyffrous ac yn hapus.

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Trelái wedi’i lleoli mewn ardal â lefel uchel o ddifreintedd, yng Nghaerdydd. Ar hyn o bryd, mae 381 o ddisgyblion yn yr ysgol. Mae 77% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim. Mae gan yr ysgol leoliad Dechrau’n Deg ar y safle sy’n cefnogi addysg gynnar a phontio i ddosbarth meithrin yr ysgol.  

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol 

Ym mis Tachwedd 2017, tynnwyd yr ysgol o’r rhestr ysgolion y mae angen mesurau arbennig arnynt. Roedd yr ysgol wedi cofleidio’u taith wella, gan gynnwys heriau pandemig Covid, y newid i Gwricwlwm i Gymru a gweithredu ALNET. Yn allweddol i welliant yr ysgol oedd ei gweledigaeth glir, a ddangosir yn y gosodiad ‘Rydyn ni’n dangos parch, rydyn ni’n ymddwyn yn gyfrifol, rydyn ni’n gweithio’n galed’.  

Sut olwg sydd ar daith wella ysgol pan fydd ysgol yn cael ei rhoi yn y categori Mesurau Arbennig? 

Sylweddolodd arweinwyr fod angen newid diwylliannol, gan gydnabod bod yr ysgol yn ‘troi yn ei hunfan’ mewn sawl ffordd ac, felly, roedd angen gwneud pethau yn wahanol. Teimlont fod angen i’r ysgol alw ar gefnogaeth ymarferwyr allanol a fyddai’n dwyn safbwynt newydd i waith yr ysgol. Cafodd yr ysgol bennaeth profiadol ar secondiad i weithio gyda swyddog datblygu ysgol newydd ei benodi, y ddau i fod yn ‘ffrindiau beirniadol’. Y cam pwysig cyntaf oedd deall y capasiti presennol yng nghymuned yr ysgol yn llawn. Dadansoddodd arweinwyr a staff gyfraniadau ac arbenigedd yr holl staff, gan greu cynlluniau gwella gyda’i gilydd a grymuso pawb ar ddechrau’r daith wrth i ni gyd-ddatblygu’r ffordd ymlaen. 

Aeth yr ysgol ati i ailstrwythuro cynorthwywyr addysgu ac arweinwyr. Fe wnaeth y penodiadau allweddol gynnwys Dirprwy Bennaeth Dysgu ac Addysgu a Dirprwy Bennaeth Lles a Dysgu Proffesiynol, ill dau â setiau medrau gwahanol yn gyson â’r heriau o’u blaenau. Sicrhaodd y ffocws o’r newydd ar brosesau hunanwerthuso a rheoli perfformiad fod y rolau newydd hynny’n teimlo’u bod yn cael eu cefnogi’n llawn i ymgymryd â’u cyfrifoldebau. Cytunodd staff fod y weledigaeth, a’r polisïau, y gweithdrefnau a’r arferion canlyniadol, yn canolbwyntio’n fanwl ar yr holl feysydd i’w gwella a’r effaith ar ddisgyblion. Roedd hi’n hanfodol bod pawb cysylltiedig yn teimlo ymdeimlad o berchnogaeth ac, os nad oedd camau gweithredu yn gweithio, bod cynlluniau’n cael eu newid yn unol â hynny, yn enwedig mewn gwella ymddygiad, ymgysylltiad ac agweddau at ddysgu. Cydweithredodd staff i sefydlu ymagwedd gyson at addysgu, dysgu a lles trwy ymagwedd nad yw’n agored i drafodaeth, ynghyd â thrafodaeth broffesiynol a gwaith ymholi. Sicrhaodd yr ymagwedd hon fod yr holl staff wedi’u symbylu, eu galluogi a’u bod yn teimlo bod eu datblygiad a’u cyfraniad at wella’r ysgol yn cael ei werthfawrogi.  

Gosododd yr ysgol bwysigrwydd ar sicrhau cysondeb a sefydlogrwydd yn ystod y cyfnod hwn, gan wella effaith gwerthusiadau a dilysu. Gweithiodd partneriaid gwella’r ysgol mewn partneriaeth reolaidd â’r ysgol, gan ategu gwerthuso trwy fyfyrdod a dod o hyd i ffyrdd addas o fynd i’r afael ag anghenion disgyblion a staff. Fe wnaeth hyn gynnwys adegau pan fu’n rhaid i athrawon gael sgyrsiau anodd a gwneud penderfyniadau pwysig i ysgogi’r newid angenrheidiol. Roedd llywodraethwyr yn rhan fawr o’r broses, gan gofleidio ffyrdd newydd o weithio, dod â’u safbwyntiau a’u harsylwadau eu hunain, gofyn cwestiynau a chadarnhau sefyllfa’r ysgol trwy ymweliadau rheolaidd i weld y gwaith parhaus ar waith. Cyfrannodd ymweliadau gan Estyn at gynlluniau gwella, gyda llywodraethwyr yn herio neu’n cadarnhau’r gwelliant. Fe wnaeth gweithio fel tîm estynedig wneud gwahaniaeth. 

Mae meithrin perthnasoedd effeithiol yn parhau i fod yn ganolog i lwyddiant yr ysgol, gan gynnwys disgyblion, staff, rhieni, llywodraethwyr ac asiantaethau allanol. Mae pawb sydd ynghlwm yn bwysig ac mae arweinwyr yn ceisio’u barn ac yn gweithredu arni. Mae’r ysgol yn dathlu ei cherrig milltir gwella fwyfwy ac yn gwahodd rhieni i’r ysgol ar bob cyfle. Mae disgyblion yn olrhain eu cynnydd eu hunain, gan nodi’r camau nesaf yn eu dysgu a’u cyfraniad a’u hymgysylltiad â phrofiadau dysgu a, thrwy grwpiau arweinyddiaeth disgyblion ar draws yr ysgol, maent yn galluogi’r diwylliant a’r ethos cadarnhaol newydd eu sefydlu i ffynnu. 

Erbyn hyn, mae’r ysgol yn teimlo ei bod yn rhan ganolog o’r gymuned ac mae aelodau’r gymuned honno’n ystyried bod yr ysgol yn grŵp cydlynol o weithwyr proffesiynol sydd eisiau’r gorau i’w plentyn. Mae disgyblion a rhieni yn gwybod beth i’w ddisgwyl a sut bydd yr ysgol yn eu cefnogi a’u hannog yn ystod cyfnodau da yn ogystal â phan fydd bywyd yn mynd yn drech na nhw.  

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth a safonau’r disgyblion?

Gydag amser, mae’r ysgol wedi sicrhau, datblygu a chynnal strategaethau a darpariaeth lwyddiannus, gan sicrhau deilliannau gwell i ddisgyblion. Mae Trelái bellach yn sefydliad dysgu i’r holl ddisgyblion, staff a rhieni. Mae gwella’r ysgol yn gyfrifoldeb ar bawb a, gyda’i gilydd, mae pawb yn cyfrannu at flaenoriaethau gwella. 

Sut rydych chi wedi rhannu’ch arfer dda? 

Mae’r ysgol wedi rhannu ei hymarfer gyda rhieni i’w cynorthwyo â helpu eu plant eu hunain. Mae parch rhwng yr ysgol a’r cartref, gan ddal adegau o ddathlu, yn meithrin cydlyniant cymunedol.  

Mae Dirprwy Benaethiaid wedi cydweithredu trwy sesiynau rheolaidd gyda’r nos gyda chydweithwyr clwstwr ac ysgolion partner ar ddysgu ac addysgu, gan alluogi rhannu arfer bresennol a deilliannau ymholi.  

Mae arweinwyr ar bob lefel yn mynd i gyfarfodydd rhwydwaith y consortiwm a rhai cenedlaethol. Mae staff a disgyblion yn croesawu cydweithwyr o ysgolion eraill yn rheolaidd i rannu taith ac arfer yr ysgol. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Grŵp o blant yn eistedd ar lawr campfa, gan godi eu dwylo mewn ymateb i athro, mewn dosbarth addysg gorfforol ysgol.

Gwybodaeth am yr ysgol 

Mae Ysgol Gynradd Gymunedol Cil-maen wedi’i lleoli ar gyrion Penfro, yn Sir Benfro. Mae’r gymuned ymhlith 10% o’r rhai mwyaf difreintiedig yng Nghymru. Daw 33% o ddisgyblion o gefndir Sipsiwn a Theithwyr, ac mae 60% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim. Mae llawer o ddisgyblion yn wynebu rhwystrau sylweddol rhag dysgu, gan gynnwys materion amddiffyn plant, tai gwael a phroblemau iechyd. Mae lleiafrif o ddisgyblion wedi cael eu heffeithio gan brofiadau niweidiol lluosog yn ystod plentyndod, ac mae ychydig       ohonynt wedi profi lefelau uchel o drawma. I’r rhai sydd ag anghenion difrifol a chymhleth, mae’r ysgol yn darparu dwy ganolfan adnoddau dysgu (CADau). 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol  

Trwy hunanwerthuso a meithrin perthnasoedd parhaus, nododd arweinwyr yr ysgol sawl mater allweddol sy’n effeithio ar gynnydd a lles disgyblion, sef: 

  • Lefelau uchel o ddiweithdra a phroblemau iechyd. 
  • Cysylltiadau gwael o ran trafnidiaeth, sy’n cyfyngu ar brofiadau y tu hwnt i’r ardal leol. 
  • Heriau cymdeithasol sy’n effeithio ar bresenoldeb ac ymgysylltu â rhieni. 
  • Pryderon ymhlith y gymuned Sipsiwn a Theithwyr am ddisgwyliadau’r cwricwlwm statudol, gan achosi i rai teuluoedd ddewis addysg yn y cartref. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch  

I fynd i’r afael â’r heriau hyn, datblygodd yr ysgol gwricwlwm pwrpasol a mentrau amrywiol: 

  1. Rhaglen ‘Inspire to Aspire’: Mae’r rhaglen hon yn codi dyheadau trwy ganolbwyntio ar wahanol ddiwydiannau bob tymor, gan gynnwys cyfweliadau, ymweliadau, a deilliannau prosiect. Er enghraifft, ymgysylltodd myfyrwyr Blwyddyn 6 â ffatri denim leol, gan drafod cynaliadwyedd a chreu cynhyrchion i’w gwerthu mewn digwyddiad ysgol.  
  1. Gwasanaeth Launch: Mae’r gwasanaeth addysg a chyfeirio hwn i oedolion yn grymuso rhieni trwy gynnig cyrsiau a chymwysterau yn rhad ac am ddim, fel cyrsiau diogelwch safle             diwydiant, medrau swyddogaethol, a graddau addysg gynhwysol. Mae hyn wedi codi dyheadau disgyblion, hefyd. Mae Launch hefyd yn darparu sesiynau galw i mewn wythnosol ar gyfer iechyd meddwl, tai, cyllid a chymorth â cham-drin domestig, yn ogystal â pharseli bwyd a dosbarthu gwisg ysgol.    
  1. Rhaglen ‘Succeeding through Sport’: Mae’r fenter hon yn hyrwyddo iechyd a chariad at chwaraeon trwy ganolbwyntio ar wahanol chwaraeon bob hanner tymor, yn cynnwys  ymweliadau gan athletwyr a digwyddiadau arbennig. Mae’r rhaglen wedi ysbrydoli rhai disgyblion i ddod yn athletwyr lled-broffesiynol.  
  1. ‘Window on the World’:  Mae’r fenter hon yn cynnig ystod o ymweliadau a phrofiadau  diwylliannol yn rhad ac am ddim i ehangu gorwelion disgyblion. Er enghraifft, mae myfyrwyr Blwyddyn 4 yn ymweld â Big Pit i ddatblygu empathi a dealltwriaeth o ddigwyddiadau hanesyddol fel trychineb Aber-fan. 
  1. Ymgysylltu â’r Gymuned: Mae arweinwyr yn ymgysylltu’n rheolaidd â’r gymuned i fynd i’r afael â rhwystrau. Er enghraifft, mae bws mini’r ysgol yn darparu gwasanaeth casglu disgyblion yn y bore, gan wella presenoldeb 3% a chynyddu cyfranogiad yn y clwb brecwast. Aethpwyd i’r afael â phryderon am addysg cydberthynas a rhywioldeb (ACRh) yn sensitif, gan sicrhau bod cydbwysedd rhwng hawliau disgyblion a sensitifrwydd y gymuned. 
  2. Dathlu Amrywiaeth: Mae’r cwricwlwm yn pwysleisio amrywiaeth ac empathi. Fel rhan o brosiect gyda Llyfrgell Genedlaethol Cymru, bu disgyblion yn cyfweld â Richard O’Neill, awdur Roma, ac yn creu ffilmiau ar ei fywyd a mythau am Sipsiwn a Theithwyr. Mae’r gwaith hwn bellach wedi’i archifo yn y Llyfrgell Genedlaethol. Rydym hefyd yn ffodus i gael Varda wedi’i osod ar fenthyciad ar gyfer adrodd storïau o fewn tir yr ysgol.    

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr? 

Mae’r mentrau hyn wedi cael effaith sylweddol: 

  • Mae disgyblion yn gwneud cynnydd cryf dros gyfnod o fannau cychwyn isel. 
  • Maent yn datblygu ymdeimlad o hunan-werth a photensial. 
  • Caiff dyheadau uwch ar gyfer bywyd a gwaith eu meithrin. 

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda? 

Mae Ysgol Gynradd Gymunedol Cil-maen wedi rhannu ei strategaethau llwyddiannus â   chynulleidfaoedd amrywiol: 

  • Mae rhaglen ‘Succeeding Through Sport’ wedi cael ei rhannu ag ysgolion eraill yn Sir Benfro. 
  • Mae strategaethau llythrennedd a rhifedd wedi cael eu lledaenu trwy rwydweithiau cynradd Sir Benfro. 
  • Cyflwynwyd rhaglen Launch i’r cyn-Weinidog Addysg, myfyrwyr Prifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant, ac yng ngwobrau’r Sefydliad Dysgu a Gwaith. 
  • Gwnaed cyflwyniad ar degwch a chynhwysiant yng nghynhadledd Llywodraeth Cymru ar Ddiwygio’r Cwricwlwm. 

Trwy fynd i’r afael ag anghenion unigryw ei chymuned, mae Ysgol Gynradd Gymunedol Cil-maen yn codi dyheadau ac yn goresgyn rhwystrau rhag dysgu yn effeithiol, gan greu effaith gadarnhaol ar ddisgyblion a’u teuluoedd, fel ei gilydd.  

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Grŵp o bum gweithiwr proffesiynol sy'n eistedd o amgylch bwrdd mewn swyddfa fodern, gan gymryd rhan mewn trafodaeth gyda phapurau a dyfeisiau digidol ar y bwrdd. Mae'r cefndir yn cynnwys waliau oren llachar.

Gwybodaeth am yr ysgol  

Mae Ysgol Gyfun Radur yng Nghaerdydd yn ysgol cyfrwng Saesneg sydd â 1,409 o ddisgyblion, y mae 1,157 ohonynt o oedran ysgol statudol. Mae tri phwynt pump y cant o ddisgyblion yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol. Mae tua 14.3% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, sydd islaw’r cyfartaledd cenedlaethol, ac mae gan ryw 8.7% ohonynt anghenion dysgu ychwanegol, sydd hefyd islaw’r cyfartaledd cenedlaethol. Mae tîm arweinyddiaeth yr ysgol yn cynnwys y pennaeth, dau ddirprwy bennaeth a thri phennaeth cynorthwyol.  

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol  

Mae gan yr ysgol weledigaeth glir i ddarparu’r profiadau dysgu gorau oll ar gyfer pob disgybl. Gwella addysgu a dysgu fu’r sbardun allweddol ar gyfer ymagwedd yr ysgol at Gwricwlwm i Gymru. Bu prif ffocws yr ysgol ar uchafu cyfranogiad a dyfnhau meddwl mewn gwersi trwy dechnegau addysgu syml ond effeithiol. Cefnogwyd hyn gan ddysgu proffesiynol ffurfiol ac anffurfiol lle caiff defnyddio’r technegau hyn ei fodelu gan arweinwyr. Mae arweinwyr yn defnyddio ymchwil i lywio’u hymagwedd, gan ystyried yn ofalus sut y gellir ei chymhwyso i gyd-destun penodol yr ysgol. Maent yn gwerthuso’r holl ymagweddau i sicrhau eu bod yn cyd-fynd â’u gweledigaeth, ac yn monitro’u heffaith yn agos.  

Er mwyn ysbrydoli angerdd am addysgeg ac addysgu, mae arweinwyr wedi annog diwylliant dysgu cryf ymhlith pob un o’r staff. Yr hyn sydd wrth wraidd y gwaith hwn fu’r penderfyniad i hyrwyddo diwylliant o welliant parhaus trwy annog myfyrio a dysgu proffesiynol parhaus rheolaidd ar gyfer pob un o’r staff. Caiff hyn ei fodelu gan uwch arweinwyr, sy’n ymgysylltu’n frwdfrydig â chyfleoedd dysgu proffesiynol mewnol ac allanol.  

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Cynlluniwyd model dysgu proffesiynol mewnol yr ysgol gydag anghenion penodol staff, disgyblion a meysydd nodedig yr ysgol i’w gwella, mewn cof. Ystyriwyd blaenoriaethau cenedlaethol fel y Dull Cenedlaethol ar gyfer Dysgu Proffesiynol (NAPL) a’r Hawl Genedlaethol ar gyfer Dysgu Proffesiynol (NPLE) hefyd. Llenwodd staff yr arolwg Ysgolion fel Sefydliadau sy’n Dysgu (SLO) yn ogystal ag arolwg wedi’i gynllunio gan yr ysgol, a defnyddiwyd y canfyddiadau i gynllunio rhaglen dysgu proffesiynol unigoledig. Croesgyfeiriwyd y wybodaeth hon â chanfyddiadau o weithgareddau hunanwerthuso fel teithiau dysgu, arsylwadau gwersi, llais y dysgwr, a chraffu ar waith i sicrhau bod y rhain wedi cael eu hystyried, hefyd. Gwnaed ymchwil helaeth gan uwch arweinwyr a chyfarwyddwyr dysgu hefyd er mwyn cynllunio a gweithredu’r ymagwedd fwyaf effeithiol at wella addysgu.   

Mae ymagwedd dysgu proffesiynol yr ysgol yn cynnwys arlwy ffurfiol ac anffurfiol. Mae’r arlwy ffurfiol yn cynnwys pob un o’r staff addysgu yn cofrestru ar gyfer ‘elfen’, o blith dewis o saith, y maent yn ei dilyn trwy gydol y flwyddyn. Mae pob elfen yn cynnwys un sesiwn bob hanner tymor. Cyflwynir sesiynau gan arweinwyr ar draws yr ysgol, yn ogystal â llywodraethwyr sydd â phrofiad gwerthfawr mewn meysydd fel rheoli newid sefydliadol a gwella’r defnydd o holi. Caiff staff eu hannog i werthuso pob sesiwn, a gwneir newidiadau, o ganlyniad. Er enghraifft, addaswyd elfen ‘Cau’r Bwlch’ i gael mwy o ffocws ar anghenion dysgu ychwanegol (ADY) ac ychwanegwyd elfen ar gyfer darpar uwch arweinwyr. Mae’r amser a ddarperir rhwng sesiynau yn rhoi cyfleoedd buddiol i staff gynllunio a gweithredu ymagweddau er mwyn iddynt wella’u harfer.  

Caiff pob aelod newydd o staff a benodir ei gyflwyno’n llawn i ymagwedd yr ysgol at gryfhau addysgu a dysgu, a’i gynorthwyo’n effeithiol i ddeall a datblygu yn unol â disgwyliadau’r ysgol. Mae’r arweinwyr ar gyfer addysgu a dysgu a chyfarwyddwyr dysgu yn arbenigwyr sy’n rhannu ac yn modelu ymagweddau fel bod gan athrawon yr hyder i’w treialu yn yr ystafell ddosbarth. Cynigir sesiynau ar amrywiaeth o feysydd penodol. Maent yn archwilio, er enghraifft, sut gellir defnyddio ‘galw diwahoddiad’ i uchafu cyfranogiad a dyfnhau meddwl, a sut i wirio dealltwriaeth ac addasu addysgu, o ganlyniad. Yn unol â chanfyddiadau o weithgareddau hunanwerthuso, mae sesiwn wedi cael ei hychwanegu yn ddiweddar ar ddefnyddio adborth ysgrifenedig i uchafu dilyniant dysgwyr. 

Mae dysgu proffesiynol anffurfiol yn cynnwys cylchlythyrau addysgu a dysgu bob hanner tymor a thudalen addysgu a dysgu Teams. Caiff pob un o’r staff eu hannog i rannu a defnyddio ymchwil werthfawr trwy’r dulliau hyn. Mae uwch arweinwyr a chyfarwyddwyr dysgu yn ymchwilio’n eang ac yn rheolaidd. Maent yn hidlo ac yn lledaenu’r hyn sydd fwyaf perthnasol i anghenion yr ysgol ac yn berthnasol i anghenion staff yn effeithiol. Y nodwedd fwyaf nodedig o hyn yw’r ffordd y mae arweinwyr yn gwneud ymchwil yn berthnasol ac yn hawdd i staff ei hamgyffred. Mae hyn yn galluogi staff i ddeall sut i gymhwyso rhai ymagweddau yn yr ystafell ddosbarth.  

Caiff ymrwymiad i ddysgu a gwelliant parhaus i bawb ei annog trwy ymagwedd yr ysgol at reoli perfformiad (RhP). Mae hyn yn gysylltiedig â’r modelau dysgu proffesiynol, ac addysgu a dysgu. Fel rhan o RhP, mae pob un o’r staff yn ymgymryd ag ymholi gweithredol i ganlyn eu hanghenion datblygiad addysgegol a’u diddordebau eu hunain. Trwy hyn, cânt eu hannog i fentro, treialu strategaethau newydd, a chydweithio ag athrawon o ysgolion eraill. Gofynnir iddynt weithredu ar fodel ‘darllen-gweithredu-myfyrio’ cyn defnyddio’r Pasbortau Dysgu Proffesiynol ar wefan Cyngor y Gweithlu Addysg (CGA). Maent yn cofnodi eu canfyddiadau fel Profiadau Dysgu Proffesiynol (PDPau). Er mwyn modelu a thyfu arweinyddiaeth ddysgu yn unol â’r model Ysgolion fel Sefydliadau Dysgu, eir ati i annog staff i arddangos eu canfyddiadau yn ystod diwrnodau HMS ‘rhannu arfer orau’. Mae staff yn lledaenu eu dysgu proffesiynol a chynnydd eu hymholi gweithredol mewn cyfarfodydd cyfadrannau er mwyn ymgorffori diwylliant o ymholi. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr? 

Mae’r ysgol wedi gwneud cynnydd nodedig yn gwella ansawdd yr addysgu a’r dysgu, fel y nodwyd yn eu hadroddiad arolygu diweddaraf. Mae llawer o athrawon yn cynllunio a chyflwyno gwersi effeithiol sy’n cynorthwyo disgyblion i wneud cynnydd cryf. Mewn lleiafrif o achosion, mae’r addysgu yn ysbrydoledig ac yn helpu disgyblion yn eu gwybodaeth, eu dealltwriaeth a’u medrau. Mae’r addysgu mewn nifer o adrannau, yn enwedig mathemateg, Saesneg, y dyniaethau ac ieithoedd tramor modern, yn hynod effeithiol ac mae cynnydd disgyblion yn adlewyrchu hyn.  

Mae holi gan athrawon yn gryfder arbennig. Yn gyffredinol, mae athrawon yn defnyddio holi’n dda i wirio dealltwriaeth disgyblion a phrocio a dyfnhau eu dysgu. Mae hyn wedi arwain at ymgysylltu gwell ac agweddau gwell at ddysgu, ac wedi cael effaith gadarnhaol ar fedrau siarad disgyblion, hefyd.   

Mae ymrwymiad uwch arweinwyr i ddysgu parhaus i bawb wedi arwain at fanteisio’n gynyddol ar gyfleoedd dysgu proffesiynol gwirfoddol fel MA Cenedlaethol mewn Addysg (Cymru). Mae’r trafodaethau brwdfrydig am addysgeg wedi creu newid nodedig mewn diwylliant, ac mae llawer mwy o staff bellach yn fwy parod i gymryd rhan mewn sgyrsiau proffesiynol. O ganlyniad, mae staff yn fwy parod i ymgysylltu â rhaglen hyfforddi’r ysgol oherwydd y gred ar y cyd y dylai pob athro fod yn well, ac y gallant fod yn well. Mae’r rhaglen hyfforddi hon yn galluogi staff i weithio gyda’i gilydd i arsylwi a gwella addysgu ei gilydd. Mae staff yn gwerthfawrogi’r rhaglen hon gan ei bod yn canolbwyntio ar yr agweddau penodol ar addysgu y maent yn anelu at eu gwella. 

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda? 

Mae’r ysgol yn croesawu cyswllt gan unrhyw un sydd â diddordeb mewn rhoi’r ymagwedd hon ar waith yn eu lleoliad.  

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Dau chwaraewr pêl-droed mewn gwisgoedd coch o'r un tîm yn cystadlu i gicio pêl-droed yn ystod gêm ar gae pêl-droed.

Gwybodaeth am yr ysgol 

Mae Ysgol Golwg y Cwm yn ysgol fro, sy’n gwasanaethu pentref Penrhos a rhan o dref Ystradgynlais ym Mhowys. Ar hyn o bryd, mae gan yr ysgol 187 o ddisgyblion rhwng pedwar ac 11 oed ar y gofrestr. Yn ogystal â chwe dosbarth prif ffrwd oed cymysg, mae gan yr ysgol ddau Gyfleuster Addysgu Arbenigol clwstwr i ddisgyblion ag ADY ac mae’n gartref i leoliad Dechrau’n Deg a lleoliad 3+. 

Mae’r ysgol yn gwasanaethu ardal o amddifadedd uchel, wedi’i gosod yn y 10% o wardiau mwyaf amddifad yng Nghymru a’r uchaf ym Mhowys. Mae 34% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim a nodwyd bod gan 40% anghenion dysgu ychwanegol (ADY).  

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol  

Mae Golwg y Cwm yn gwasanaethu llawer o deuluoedd y mae tlodi yn effeithio arnynt ac sydd wedi cael trawma arwyddocaol yn eu bywyd. Yn sgil ymgynghori â rhanddeiliaid, daeth i’r amlwg y byddai angen i’r ysgol weithio’n agos â rhieni, asiantaethau allanol a’r gymuned er mwyn i’r disgyblion fod â dyheadau uchel ar eu cyfer eu hunain, dod yn ddysgwyr gydol oes annibynnol a chyrraedd eu potensial, yn y pen draw. Ymagwedd yr ysgol yw ystyried anghenion unigol disgyblion i’w helpu i gyflawni’r deilliannau gorau posibl. Mae arweinwyr yn credu bod nod yr ysgol i gefnogi’u teuluoedd a’u rhwydweithiau uniongyrchol yn sicrhau bod disgyblion yn llwyddo.  

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd  

Mae’r ysgol yn defnyddio dull tri chyfrwng, sy’n cynnwys cymorth teuluol, gweithio mewn partneriaeth a pherthnasoedd amlasiantaeth. Mae pob un o’r tair elfen yr un mor bwysig ac maent wedi’u gwreiddio’n gadarn mewn meddylfryd a dull ysgol gyfan hollbwysig. Mae’r dull yn gofyn pob pawb sy’n ymwneud â “Theulu GYC” yn gwbl ymroddedig i’r ffocws ar degwch, gyda phawb yn cael yr un cyfle i gyrraedd eu potensial. Mae gan yr ysgol ddisgwyliadau uchel i ddisgyblion a staff ac mae’n cynnwys pecyn hygyrch o ymyrraeth a chefnogaeth ar gyfer teuluoedd a disgyblion, a hynny ar sail cynigion argyfwng, tymor canolig a thymor hir.  

Cymorth teuluol

Mae’r ysgol yn cynnig amrywiaeth o gefnogaeth i deuluoedd ac mae’n eu croesawu i bob agwedd ar fywyd yr ysgol fel rhan o Deulu GYC. Mae staff yn croesawu rhieni i’r ysgol yn ddyddiol ac yn rhoi amser iddynt rannu unrhyw bryderon. Mae’r ysgol yn cynnal prosiect Teuluoedd a’r Gymuned Gyda’i Gilydd (FACT), sy’n cynnig amrywiaeth o gyfleoedd i rieni ymweld yn ffurfiol ac yn anffurfiol, gan gynnwys boreau coffi rheolaidd, gweithdai presenoldeb, cyngor ar drin arian, clybiau cynilion, grwpiau gwnïo a choginio, sesiynau meithrin a chyfleoedd dysgu. Hefyd, mae rhieni’n rhan annatod o brofiadau dysgu’r disgyblion ac mae’r ysgol yn eu cynorthwyo i rannu gwaith eu plant a gweld eu cynnydd bob tymor yn ystod “Diwrnodau Rhannu Dysgu”. Yn ogystal, mae cymorth argyfwng ar gael i rieni trwy swyddog cyswllt â theuluoedd ac uwch arweinwyr yr ysgol. Mae staff yn cyfeirio, yn cynghori ac yn cynnig help ymarferol, er enghraifft trwy fynediad i fanc bwyd, banc gwisg ysgol, banc babanod, Llyfrgell Llyfrau Mawr a chymorth busnes lleol.   

Gweithio mewn partneriaeth

Mae gweithio mewn partneriaeth yn hanfodol ac mae’r ysgol wedi meithrin perthnasoedd pwrpasol ag amrywiaeth eang o grwpiau a sefydliadau cymunedol sy’n cefnogi’r plant a’r teuluoedd. Er enghraifft, mae elusen leol yn cynnig mynediad at wasanaethau fel torri gwallt, talebau bwyd, talebau dillad a phrofiadau i deuluoedd. Mae partneriaeth yr ysgol â chlwb pêl-droed lleol wedi galluogi’r ysgolion i rannu cae pêl-droed 3G ar safle’r ysgol, mynediad i weithgareddau’r tu allan i’r ysgol yn y gymuned a mynediad at gyfleoedd hyfforddi gwell i ddisgyblion. Mae partneriaethau ag asiantaethau trydydd sector a lleoliadau addysg bellach lleol yn galluogi’r ysgol i gynnig cyfleoedd dysgu i rieni, sy’n eu helpu i fynd yn ôl i fyd gwaith. Er enghraifft, mae’r ysgol wedi cynnal dosbarthiadau rhifedd i rieni, dosbarthiadau llythrennedd sylfaenol wythnosol, dosbarthiadau hylendid bwyd a dosbarthiadau coginio. 

Perthnasoedd a chymorth amlasiantaeth  

Mae’r ysgol wedi datblygu perthnasoedd cadarn ag amrywiaeth o asiantaethau allanol. Mae ymwelwyr iechyd lleol a nyrs ysgol wedi’u lleoli yn yr ysgol ac maent yn gweithio ochr yn ochr â staff i sicrhau’r deilliannau gorau i deuluoedd. Yn ogystal, mae’r ysgol wedi sefydlu perthynas gadarnhaol â Calan DVS sy’n cynnig cymorth a chyngor uniongyrchol a llwybr di-dor i’r gwasanaeth, mewn amgylchedd cefnogol. Mae’r ysgol yn cynnal lleoliad Dechrau’n Deg ac, o ganlyniad, mae’n croesawu llu o weithwyr proffesiynol amlasiantaeth sy’n defnyddio’r ysgol yn ganolfan i gynnig cymorth, cyfleoedd hyfforddiant a chyfeirio i rieni a all fod â phlant yn y lleoliad ac yn yr ysgol. Er enghraifft, mae cyrsiau fel y Blynyddoedd Rhyfeddol, Tylino a Ioga Babanod, Let’s talk to your baby ac ELKLAN yn cael eu cynnal i rieni trwy raglen dreigl reolaidd gan y therapydd iaith a lleferydd a nyrs feithrin gymunedol Dechrau’n Deg. Mae’r cyfleoedd hyn yn hanfodol i feithrin perthnasoedd cynnar â rhieni a sicrhau bod ganddynt y cymorth sydd ei angen arnynt ar y cyfle cyntaf. Yn anad dim, mae diogelu yn brif ystyriaeth i’r ysgol ac mae ei pherthnasoedd â’r Gwasanaethau Plant yn hanfodol, yn gadarn ac wedi’u hen sefydlu. Nod graidd gyffredin yr holl asiantaethau sy’n ymwneud â’r ysgol a theuluoedd yw sicrhau’r deilliannau gorau i bob disgybl. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr? 

Lles disgyblion yw prif ystyriaeth yr ysgol ac mae’n sylfaen i ymarfer. Trwy gydweithio â rhieni, partneriaid ac aml-asiantaethau, mae arweinwyr wedi sicrhau bod disgyblion a theuluoedd yn cael eu cefnogi, eu bod yn hapus, yn ddiogel ac wedi’u paratoi’n dda ar gyfer dysgu. Mae dull yr ysgol yn sicrhau bod staff yn bodloni anghenion yr holl ddisgyblion. O ganlyniad, mae’r profiadau a’r cyfleoedd, yn yr ysgol a’r tu hwnt, yn cael effaith gadarnhaol ar les a dysgu’r disgyblion a’r teuluoedd. Mae gwaith yr ysgol i leihau effaith unrhyw rwystrau rhag lles a dysgu yn galluogi disgyblion i ddatblygu’n gymdeithasol ac yn emosiynol, ac i wneud cynnydd da yn ystod eu cyfnod yn yr ysgol.

Sut ydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?  

Mae ysgolion yn yr awdurdod lleol ac mewn awdurdodau eraill yn ymweld ag Ysgol Golwg y Cwm yn rheolaidd. Mae’r ysgol wedi rhannu ei harfer â swyddogion Llywodraeth Cymru ac aelodau’r Cyngor Prydeinig. Mae’r pennaeth wedi cyflwyno arfer yr ysgol mewn cynadleddau a fynychwyd gan ysgolion ac asiantaethau partner ar draws Cymru.  

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Mae dau blentyn yn plannu planhigion bach mewn gardd. Mae un plentyn yn defnyddio can dyfrio glas i ddyfrhau'r planhigion.

Gwybodaeth am y lleoliad  

Agorwyd drysau Meithrinfa Canolfan Deulu y Bala yn 2022 ac mae wedi ei lleoli mewn hen ysgol yng nghanol tref y Bala. Mae’r ymarferwyr yn gofalu am 72 o blant rhwng 0 a 13 oed yn ddyddiol. Fel rhan o’r ddarpariaeth mae’r lleoliad yn cynnig sesiynau Addysg Gynnar, Clwb Brecwast, Clwb Cinio, Clwb Ar ôl Ysgol a Chlwb Gwyliau. Ers 2023, maent yn rhan o’r cynnig gofal plant 2 oed Dechrau’n Deg gyda llond llaw o blant yn derbyn eu hawliad yn y lleoliad. Ymhlith y staff mae Rheolwraig, Arweinwyr Ystafell, Ymarferwyr, Myfyrwyr Prentisiaeth a Gwirfoddolwyr. Blaenoriaeth Canolfan Deulu Y Bala yw hapusrwydd a lles pob plentyn – cynigir y gofal gorau posib mewn awyrgylch hapus a chartrefol, a chyfle i bob plentyn ddysgu trwy ei ddiddordebau a datblygu i’w lawn botensial. Mae naws Gymreig gref yn bodoli yn y lleoliad ac mae’r amrywiaeth o brofiadau gwerthfawr a gynigir i’r plant yn hyrwyddo eu hymwybyddiaeth o’u milltir sgwâr a thraddodiadau Cymru. Mae hyn yn ychwanegu at falchder yn y plant, yr ymarferwyr a’r gymuned ehangach ac yn creu ymdeimlad cryf o berthyn. 

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol  

Mae’r adeilad wedi ei leoli mewn safle hwylus ger yr ysgol gydol oes lleol, Ysgol Godre’r Berwyn. Testun balchder ydy gweld yr holl waith o drawsnewid yr adeilad presennol i fod yn Ganolfan Deulu er budd y gymuned. O’r cychwyn cyntaf, roedd gweledigaeth gref y pwyllgor rheoli wedi ei rhannu gyda’r ymarferwyr a thrigolion y dref. Roeddynt am greu darpariaeth y byddai’r gymuned gyfan yn gallu gwneud defnydd ohono. Mae’r berthynas rhwng y lleoliad a’r rhieni yn gryfder amlwg ac mae’r cyfathrebu cyson yn sicrhau bod gan rieni ddealltwriaeth gadarn o’r hyn sy’n digwydd yn y lleoliad trwy nosweithiau rieni, ap defnyddiol gyda gwybodaeth ddyddiol, tudalen rieni ar wefan gymdeithasol a thrafodaethau o dydd i ddydd wrth drosglwyddo plant. Mae’r berthynas gyda’r ysgol gyfagos yr un mor gryf wrth i’r plant dderbyn cyfleoedd cyson i ymweld â’r ysgol a chymryd rhan mewn digwyddiadau fel gwasanaeth diolchgarwch a diwrnod mabolgampau. Mae rhai myfyrwyr yn dilyn cyrsiau Cam Wrth Gam sy’n arwain at ennill cymwysterau ym maes datblygiad a gofal plant. Yn ogystal â derbyn myfyrwyr ar brofiad gwaith, mae’r lleoliad yn rhan o fentora myfyrwyr ar y cynllun ysgolion gyda rhai yn dewis dilyn lefel 3 Gofal Plant yn y chweched dosbarth gan gwblhau’r lefel 3 ymarferol yn y lleoliad a theori lefel 3 yn yr ysgol. Mae hwn yn gam arwyddocaol o gydweithio fydd yn galluogi myfyrwyr i ddilyn cwrs addysg yn y Brifysgol. 

Plentyn ifanc a pherson ifanc yn eistedd ac yn darllen llyfr gyda'i gilydd, yn gwenu ac yn cymryd rhan yn y gweithgaredd.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd  

Mae’r lleoliad wedi datblygu cysylltiadau cryf a llwyddiannus gyda nifer o bartneriaethau o fewn y gymuned leol yn ardal y Bala. Enghraifft o hyn ydy’r ystafell aml-synhwyraidd sydd wedi ei chreu trwy haelioni busnesau lleol. Nid yn unig y plant sy’n mynychu’r lleoliad fydd yn elwa o’r adnodd gwerthfawr hwn ond mae’r ysgol leol yn ogystal â gwasanaeth cefnogi arbenigol yr Awdurdod Lleol hefyd yn cael gwahoddiad i ddefnyddio’r gofod pwrpasol yma. Ers sefydlu’r lleoliad, mae’r amgylchedd wedi cael ei ddatblygu’n helaeth gyda ystafell gyfarfod ar gael i’w llogi sy’n cael ei defnyddio gan grwpiau cymunedol. Cynhelir sesiynau Ti a Fi a Cymraeg i Blant yn wythnosol yma. Mae hyn yn rhoi cyfle i ddarpar rieni ymweld â’r lleoliad a dod i adnabod ymarferwyr pan fo’u plant yn ifanc iawn, a hynny’n sicrhau bod arweinwyr ac ymarferwyr yn meithrin perthnasau da gyda rhieni cyn i’w plant ddechrau mynychu’r gwasanaeth.  

Elfen nodweddiadol o’n gwaith ydy’r cyfleoedd i blant i fod yn weithredol yn y gymuned. Maent yn weithgar iawn gan gefnogi prosiectau fel plannu bylbiau Cennin Pedr yn y dref i gofnodi digwyddiadau lleol. Mae’r plant wedi cael profiad o ymweld â’r ardd gymunedol er mwyn tyfu a gofalu am blanhigion a llysiau ac mae partneriaeth agos gyda chydlynydd y prosiect a’r lleoliad. Wrth weld y plant yn mwynhau ac yn meithrin chwilfrydedd, penderfynwyd bod angen datblygu’r sgiliau yma ymhellach.  

Erbyn hyn mae gan y lleoliad nifer o ardaloedd palu a phlannu gyda chymysgedd o blanhigion, llysiau a pherlysiau ac mae’r plant, ar draws yr ystod oed, yn gwbl gyfrifol amdanynt. Mae’r ymarferwyr yn cydnabod ac yn gwerthfawrogi’r hyn sydd gan rhieni i’w gynnig er mwyn ymestyn profiadau’r plant ac maent yn manteisio ar arbenigeddau rhieni lle y bo’n bosibl. Bydd un rhiant yn cynnal gwersi Sbaeneg ar gyfer y plant yn ystod yn ystod gwyliau’r Haf. Bu sawl rhiant ynghlwm â phrosiect diweddar er mwyn trawsnewid yr ardal tu allan a chreu gofodau symbylus ar gyfer plant ym mhob ystafell o fewn y lleoliad. Crëwyd adnoddau chwaethus a chadarn wedi eu teilwra’n arbennig ar gyfer pob oedran gyda diddordebau’r plant yn ganolog iddynt. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?  

Wrth ddatblygu partneriaethau effeithiol mae’r lleoliad wedi llwyddo i ddatblygu gwybodaeth a dealltwriaeth y plant o’u cymuned leol a’r byd ehangach. Wrth fod yn weithgar iawn yn y gymuned yn codi arian at nifer o achosion fel Ambiwlans Awyr Cymru a SANDS mae plant yn dod i ddeall pwysigrwydd  cynorthwyo eraill. Mae’r cysyniad o ofalu yn cael ei ddatblygu ymhellach wrth gefnogi’r gymuned drwy gasglu sbwriel a chanu mewn cartref henoed. Mae prosiectau sy’n pontio’r cenedlaethau yn fodd o ddysgu sgiliau newydd, codi hyder a chreu cysylltiadau positif sy’n gwella lles aelodau ieuengaf a hynaf y gymdeithas. Mae’r ethos naturiol Gymreig ac ymdeimlad o falchder y plant at yr iaith a’u hardal yn cael effaith gadarnhaol trwy’r ystod gyfoethog o brofiadau sydd ar gael iddynt. Mae ymarferwyr yn hyderus y bydd y partneriaethau yma yn parhau i esblygu. Mae rhieni yn gefnogol iawn o waith y feithrinfa ac yn ymfalchïo yn y ffaith bod eu plant yn cael bod yn rhan o nifer o brosiectau cyffrous.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?  

Rhannwyd arfer dda mewn cyfarfod rhwydwaith lleoliadau Blynyddoedd Cynnar yr Awdurdod Lleol. Mae’r lleoliad wedi bod yn cynnig cyfle i ymarferwyr eraill weld yr amgylchedd dysgu, y tu mewn a’r tu allan yn ogystal â’r ystafelloedd eraill sydd ar gael i’w llogi. Mae ymarferwyr wedi dod i ymweld  er mwyn sgwrsio a thrafod ein gwaith.