Arfer effeithiol Archives - Page 16 of 67 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Yn dilyn gwerthuso lles disgyblion ar draws yr ysgol, gwelwyd bod y canran o ddisgyblion oedd yn dioddef o lefelau isel o les cymdeithasol, emosiynol a meddyliol wedi cynyddu dros amser. Roedd yr anawsterau hyn yn cael effaith sylweddol ar allu disgyblion i ganolbwyntio ar eu dysgu, yn ogystal â mynegi eu teimladau, a chynnal a datblygu perthnasau cadarnhaol gydag eraill. Penderfynwyd bod angen blaenoriaethu anghenion lles emosiynol disgyblion, a darparu sylfaen gadarn er mwyn eu paratoi i ddysgu, a chyflawni hyd eithaf eu gallu.  

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Daeth yn amlwg bod angen cymorth fwy hir dymor ar y disgyblion mwyaf bregus. O ganlyniad,  sefydlwyd cymorth ar 3 haen.  

1. Cefnogaeth tymor hir:  

  • ‘Y Nyth’ – ymyrraeth gynnar i faethu a datblygu medrau cymdeithasol ac emosiynol y disgyblion mwyaf bregus. Canolbwyntir ar gyflwyno cwricwlwm sy’n briodol i’w datblygiad unigol, meithrin profiadau cadarnhaol, cynyddu hunan-barch a llwyddiant academaidd.  
  • ‘Yr Enfys’ – ystafell i ddisgyblion sydd â phroblemau synhwyraidd. Gall unrhyw ddisgybl gael mynediad i’r ystafell hon yn ystod y dydd i hunan-reoleiddio.

2. Grwpiau ymyrraeth tymor byr – sesiynau cymdeithasol ac emosiynol a gynhelir ar sail 1:1 neu mewn grwpiau bach. Mae’n helpu gwella medrau canolbwyntio disgyblion, yn meithrin gwytnwch, ac yn eu hannog i ymgysylltu â’r dysgu. Mae’r staff yn annog disgyblion i ymarfer y medrau trosglwyddadwy hyn yn y dosbarth, yr ysgol ac adref. 

3. Ardaloedd lles ym mhob dosbarth – ardaloedd tawel, lle gall disgyblion fynd yn annibynnol er mwyn rheoleiddio. Mae staff yn weithredol wrth gefnogi disgyblion i gydnabod ei hemosiynau, rhannu strategaethau rheoleiddio a myfyrio ar sut i ymateb i sefyllfaoedd mewn ffordd cadarnhaol.  

Gosodwyd rhaglen gynhwysfawr o hyfforddiant i’r staff, gan gynnwys trawma plentyndod, er mwyn eu cefnogi i ddelio ag ymddygiadau heriol trwy arfer adferol a chynnal perthnasoedd cadarnhaol. Treialwyd ymyraethau unigryw i ddiwallu lles y disgyblion, er enghraifft, defnyddiwyd diddordeb carfan o fechgyn hŷn mewn sesiynau ymarfer corff er mwyn mynd i’r afael â phroblemau ymddygiad heriol. Gwahoddwyd arbenigwr o’r gymuned i ddatblygu medrau gwytnwch a dyfalbarhad trwy waith tîm.  

Mae arweinwyr wedi creu cysylltiadau cadarn a chefnogol gyda rhieni trwy rannu gwybodaeth ddefnyddiol, er enghraifft trwy gylchlythyr wythnosol a’u gwahodd i sesiynau bore coffi cyson er mwyn trafod unrhyw bryder. Cefnogwyd y prosiect hwn trwy gyllid penodedig gan y gymdeithas rieni.   

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r gwaith hwn wedi cyfrannu at godi safonau lles ymhlith y disgyblion, ac wedi gwella ymddygiad disgyblion ar draws yr ysgol. Mae ein system 3 haen wedi sicrhau nad yw’r ymyraethau wedi eu hynysu. Mae’r adborth i athrawon dosbarth wedi cael ei ddarparu gan staff profiadol a chymwys mewn lles plant o fewn yr ysgol, er mwyn sicrhau bod cefnogaeth o fewn y dosbarth yn adlewyrchu’r gefnogaeth ‘Y Nyth’, a’r sesiynau ymyrraeth tymor byr. Mae’r disgyblion yn fwy ymwybodol o’u teimladau a’u hemosiynau, ac o ganlyniad, maent wedi datblygu aeddfedrwydd i allu adnabod pryd mae angen mynediad i’r ardaloedd lles.  

Mae’r holl strategaethau hyn wedi cyfrannu’n sylweddol at wella lles emosiynol disgyblion, datblygu perthnasoedd ag eraill, ac felly maent yn fwy parod i fod yn unigolion iach, hyderus ac uchelgeisiol. 

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Er bod y prosiect hwn yn ei ddyddiau cynnar, rydym wedi rhannu arfer dda gyda rhanddeiliaid yr ysgol, er enghraifft yn ystod nosweithiau rhieni a chyfarfodydd llywodraethwyr. 

Rydym wedi llunio pamffledi sy’n esbonio ein gweledigaeth a’r ddarpariaeth sydd ar gael i ddisgyblion yn ‘Y Nyth’, sy’n cael ei rannu trwy ein gwefan ysgol a’n sianeli cymdeithasol.  

Rydym wedi rhannu arfer dda gydag athrawon ac arweinwyr lles ysgolion eraill o fewn y awdurdod lleol. 

 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Yn 2019, yn dilyn cyfnod o ansefydlogrwydd mewn arweinyddiaeth, newid cyflym yng nghymhlethdod anghenion disgyblion a’r angen i weithredu’r Cwricwlwm newydd i Gymru a gweddnewid ADY, gorchmynnodd y corff llywodraethol i’r pennaeth newydd gyflawni newid sylweddol ar draws yr ysgol. Mae’r corff llywodraethol wedi bod yn allweddol yn hyrwyddo, yn cefnogi ac yn hwyluso newid, mewn partneriaeth â’r pennaeth a’r uwch dîm arweinyddiaeth newydd.

Sicrhaodd y corff llywodraethol a’r pennaeth fod rhesymeg glir ar gyfer newid. Roedd hyn yn allweddol i sicrhau bod pob un o’r staff yn deall yr angen, roeddent yn rhan o’r newid ac yn deall y rhesymeg ar gyfer newid. O’r herwydd, mae staff ar draws yr ysgol wedi bod yn allweddol o ran diffinio, dylanwadu ar, ac arwain newid ym mhob un o feysydd gwaith yr ysgol.

Sut gwnaethom ni hyn?

Ar y cychwyn, gweithiodd tîm arweinyddiaeth yr ysgol yn agos ag amrywiaeth o bartneriaid, gan gynnwys y consortiwm rhanbarthol ac arbenigwyr allanol i sefydlu gwaelodlin a chytuno ar flaenoriaethau allweddol ar gyfer newid dros gyfnod o dair blynedd. Rhoddodd y waelodlin gytunedig hon gyfarwyddyd clir i’r uwch dîm arweinyddiaeth a’r corff llywodraethol am yr hyn roedd angen ei wella a ffurfiodd sail cynllun gwella’r ysgol. Roedd yn bwysig i bawb dan sylw yn y broses rheoli newid yr ymgynghorwyd yn llawn â’r holl bartneriaid trwy gydol y broses, a bod yr holl newidiadau’n cael eu gwneud mewn ymgynghoriad â phob un o’r staff, y disgyblion a’r rhieni / gofalwyr.

Mae’r corff llywodraethol wedi bod trwy newid sylweddol dros y tair blynedd ddiwethaf, yn ailwerthuso’i rôl fel ffrind beirniadol i’r ysgol. Mae cyflwyno llywodraethwyr fel cadeiryddion i’r is-bwyllgor sy’n monitro cynnydd yn erbyn y blaenoriaethau strategol yn golygu bod gan y llywodraethwyr ddealltwriaeth drylwyr bellach o gryfderau’r ysgol a’r meysydd i’w datblygu. Maent wedi defnyddio’u

meysydd arbenigedd yn dda i gefnogi uwch arweinwyr a staff trwy’r cyfnod hwn o newid sylweddol.

Sefydlwyd tîm amlddisgyblaethol sy’n cynnwys staff yr ysgol, Gyrfa Cymru, yr awdurdod lleol, llywodraethwyr a’r coleg addysg bellach i adolygu’r cynnig dysgu, y pecyn achredu, gofal a chymorth, a seilwaith yr ysgol o’r herwydd.

Cytunodd y corff llywodraethol i ehangu’r uwch dîm arweinyddiaeth a datblygodd yr ysgol rôl y penaethiaid cynorthwyol i fod yn benaethiaid sectorau, gan roi ymreolaeth a chymorth iddynt gynnal eu sector. Rhoddwyd y dull sectorau ar waith ym mis Medi 2020, gan ddarparu strwythur ar gyfer staff a disgyblion. Mae pob sector yn darparu arlwy cwricwlwm teilwredig i ddiwallu anghenion penodol eu disgyblion a gweithio gyda’i gilydd yn agos i gefnogi pontio wrth iddynt symud o un sector i’r llall.

Trafododd yr ysgol newid rheolaeth o ran y diwrnod ysgol. O ganlyniad, mae pob un o’r staff cymorth bellach yn mynychu diwrnodau hyfforddiant mewn swydd yr ysgol ac yn cael eu cynnwys yn llawn ym mhob un o feysydd datblygu’r ysgol, gan gynnwys datblygu ymagweddau at y pedwar diben, arlwy’r cwricwlwm a datblygu’r camau bach ar gyfer dysgu’r disgyblion.

Mabwysiadodd yr ysgol fodel cydweithredol ar gyfer datblygu ei hymagwedd at y Cwricwlwm i Gymru. Mae’n canolbwyntio ar ddyheadau pontio sydd gan ddisgyblion a’r medrau sydd eu hangen arnynt i gefnogi eu cyfnod pontio. Mae dadansoddi ac archwilio’r pedwar diben gyda staff, disgyblion a rhieni wedi arwain at arlwy cwricwlwm clir a dilynol ym mhob sector sy’n rhoi cyfleoedd i ddisgyblion ddatblygu ym mhob un o’u meysydd dysgu.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau?

Mae cyflwyno’r dull sectorau wedi galluogi a grymuso staff addysgu a staff cymorth, fel ei gilydd. O ganlyniad i’r dull sectorau a mabwysiadu’r model cynradd ar draws yr ysgol, mae staff wedi gwella’u medrau mewn meysydd penodol o ddiddordeb ac arbenigedd. Mae hyn wedi golygu bod disgyblion yn teimlo’n llai pryderus ynglŷn â symud a newid ac yn gwneud cynnydd cryf ym mhob un o’u meysydd dysgu.

Mae’r newid i reolaeth o ran y diwrnod ysgol wedi galluogi’r ysgol i ymestyn y dysgu proffesiynol ar gyfer pob un o’r staff. O ganlyniad, mae bron pob un o’r staff cymorth bellach yn mynychu ein diwrnodau hyfforddiant mewn swydd, gan arwain at ddatblygu gweithlu hynod arbenigol.

Mae’r datblygiadau cydweithredol ar y Cwricwlwm i Gymru a’r cynnig dysgu i ddisgyblion yn golygu bod disgyblion yn gwneud cynnydd cryf mewn meysydd sy’n bwysig iddyn nhw ac ar eu cyfer. Mae disgyblion bellach yn gadael yr ysgol gydag ystod eang o achrediad pwrpasol sy’n cefnogi eu cyfnod pontio i addysg bellach neu hyfforddiant.

 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Cydnabu’r corff llywodraethol a’r uwch dîm arweinyddiaeth y newidiadau cyflym yng nghymhlethdod anghenion disgyblion yn mynychu Ysgol Sant Christopher. Roedd gweithredu Deddf Anghenion Dysgu Ychwanegol a’r Tribiwnlys Addysg 2018 a’r Cwricwlwm i Gymru yn golygu bod angen i’r ysgol ddatblygu ei chymorth ar gyfer lles disgyblion yn gyflym, yn ogystal â dysgu proffesiynol staff i reoli’r heriau hyn.

Roedd yr uwch dîm arweinyddiaeth yn ymwybodol iawn o oblygiadau’r diwygiadau addysg ac eisiau sicrhau bod cymorth ac arweiniad arbenigol ar gael i bob un o’r staff i’w cefnogi trwy’r newidiadau.

Roedd y pennaeth eisiau grymuso staff i sicrhau eu bod yn gallu manteisio ar gyngor ac arweiniad arbenigol amserol i ddiwallu anghenion eu disgyblion yn eu dosbarth. Mae sefydlu’r tîm lles, ymestyn darpariaeth fewnol a threfnu panel cymorth yn sicrhau bod staff yn gallu gofyn am gyngor, cymorth ac arweiniad ychwanegol mewn ffordd adeiladol. O ganlyniad, mae disgyblion yn derbyn cymorth ac ymyriadau amserol, ac mae hyn wedi cryfhau atgyfeiriadau i asiantaethau allanol yn ddiweddarach ar ôl disbyddu holl gymorth mewnol yr ysgol.

Mae’r ysgol mewn sefyllfa gryfach erbyn hyn i gynorthwyo disgyblion, rhieni a staff wrth i garfan y disgyblion newid yn sylweddol a gweithredu’r diwygiadau addysg.

Sut gwnaethom ni hyn?

Yn 2019, arweiniodd penodi pennaeth newydd at ailstrwythuro’r uwch dîm arweinyddiaeth yn yr ysgol. Roedd y ffocws cychwynnol ar ddatblygu tîm lles cyffredinol i gefnogi cymuned yr ysgol. Ffurfiwyd y tîm o amgylch swyddog cyswllt teuluoedd, arweinydd presenoldeb ac ymgysylltu a chydlynydd gofal iechyd. Ymestynnwyd hyn yn ddiweddarach i gynnwys cydlynydd iechyd meddwl. Mae’r tîm cyffredinol yn gweithio gyda’i gilydd yn dda i ddarparu’r cyswllt cyntaf yn yr ysgol ar gyfer teuluoedd. Maent yn ymateb i anawsterau o ran presenoldeb, ymholiadau am yr ysgol a phroblemau mewn ystafelloedd dosbarth, ac yn gweithio’n agos gyda theuluoedd newydd wrth iddynt gynefino yn yr ysgol.

Yn 2021-2022, ehangodd y tîm lles i gynnwys ymarferwyr arbenigol i gynorthwyo disgyblion a staff yn yr ysgol. Roedd hyn yn cynnwys penodi therapydd lleferydd ac iaith, seicolegydd addysg cynorthwyol, dadansoddwyr ymddygiad a therapydd galwedigaethol gan yr ysgol.

Mae’r ysgol yn hwyluso panel darpariaeth a chymorth mewnol bob mis sy’n cael ei gadeirio gan y pennaeth. Gall staff yr ysgol gyfeirio at y panel darpariaeth a chymorth i ofyn am gymorth ac arweiniad ychwanegol wrth iddynt gynllunio i ddiwallu anghenion eu disgyblion yn y dosbarth. Mae’r panel darpariaeth a chymorth yn dod â’r tîm arbenigol at ei gilydd i drafod yr holl atgyfeiriadau, penodi gweithiwr proffesiynol arweiniol i gynorthwyo staff a thrafod strategaethau ychwanegol i gefnogi. Mae’r tîm arbenigol yn gweithio’n agos gyda staff, disgyblion a theuluoedd i asesu ein disgyblion, rhoi cyngor a modelu sut orau i ddiwallu anghenion. Mae’r panel darpariaeth a chymorth yn cefnogi atgyfeiriadau i asiantaethau allanol hefyd i gefnogi, yn ôl yr angen.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau?

Mae cyflwyno’r tîm cyffredinol a’r tîm lles arbenigol a’i gydlynu trwy’r panel darpariaeth a chymorth wedi cael effaith gadarnhaol iawn ar ddisgyblion, teuluoedd a staff yn yr ysgol.

Mae cyfleoedd i drafod a rhannu syniadau yn ogystal â dysgu proffesiynol teilwredig gan y tîm lles arbenigol yn golygu bod staff yn teimlo’n fwy hyderus yn diwallu ac yn cynllunio ar gyfer anghenion disgyblion ag amrywiaeth o anghenion ychwanegol cymhleth. Mae gallu manteisio ar y cymorth hwn a modelu strategaethau mewn modd amserol yn magu hyder a medrau staff i ddiwallu anghenion carfan sy’n newid yn Ysgol Sant Christopher.

Mae disgyblion wedi elwa ar gymorth amserol ac arbenigol mewn amgylchedd y maent yn teimlo’n ddiogel ynddo. Bu ffocws penodol ar ddiweddaru proffiliau cyfathrebu a dysgu disgyblion cyn iddynt adael yr ysgol, gan olygu bod y cyfnod pontio yn fwy esmwyth a dilyniant wedi’i gynllunio’n well.

Gall rhieni a gofalwyr droi at y tîm yn rheolaidd, gan roi mwy o strategaethau cymorth a modelu iddynt eu defnyddio gartref.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer?

Mae Ysgol Sant Christopher wedi gweithio gydag ysgolion uwchradd eraill yn Wrecsam i rannu eu harbenigedd, eu cyngor a’u cymorth.

Mae’r ysgol yn cynnal nosweithiau gwybodaeth yn rheolaidd ar gyfer rhieni a gofalwyr lle mae’r tîm lles yn arwain ac yn hwyluso gwybodaeth a sesiwn anffurfiol yn seiliedig ar adborth gan deuluoedd.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Mae’r awdurdod lleol yn blaenoriaethu datblygiad proffesiynol staff yr awdurdod lleol ac ysgolion yn dda. Mae wedi ymrwymo i ‘dyfu ei arweinwyr ei hun’ i gefnogi cynllunio olyniaeth a gwella. Er mwyn ymateb i heriau o ran recriwtio penaethiaid ysgol ac uwch arweinwyr o ansawdd uchel, mae’r awdurdod lleol wedi sefydlu Rhaglen Darpar Arweinwyr hynod effeithiol. Modelwyd hyn ar raglen bresennol i uwch arweinwyr ar gyfer staff y cyngor, a oedd wedi’i llywio gan ymchwil ac a oedd yn canolbwyntio’n glir ar arweinyddiaeth ymarferol. Mae’r rhaglen hon wedi helpu i sbarduno datblygiad personol a phroffesiynol a datblygu arweinwyr y dyfodol ar gyfer ysgolion yn RhCT.

Mae’r awdurdod lleol hefyd yn gwneud defnydd cryf o raglenni prentisiaeth a graddedigion i ddatblygu gweithlu tra medrus. Er enghraifft, mae’r Cynllun Graddedigion yn cynnig lleoliad gwaith penodedig am ddwy flynedd a chyfleoedd strwythuredig i ddatblygu medrau rheoli mewn sefydliad dynamig ac amrywiol, ynghyd â Chymhwyster Rheoli Prosiectau Lefel 4.

 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae diwylliant cryf yn y Cyngor o fuddsoddi yn natblygiad proffesiynol ei staff. Mae cynllunio ar gyfer dysgu a datblygiad proffesiynol wedi’i gysylltu’n uniongyrchol â chyflawni blaenoriaethau’r Cyngor, gan gynnwys y Cynllun Corfforaethol a’r Cynllun Strategol Addysg.

Mae’r ALl yn cefnogi datblygiad darparwyr arweinwyr ysgolion yn dda. Maent yn sicrhau y caiff ystod eang o gyfleoedd eu cynnig i arweinwyr canol ac uwch arweinwyr ddatblygu a gwella eu medrau arweinyddiaeth. Mae Rhaglen Darpar Arweinwyr yr awdurdod lleol yn gryfder penodol. Caiff y rhaglenni hyn eu cynllunio a’u gwerthuso’n effeithiol i fodloni disgwyliadau ac anghenion darpar arweinwyr, a chânt eu hesblygu a’u haddasu i sicrhau eu bod yn parhau’n addas i’r diben.

Mae Rhaglen Darpar Arweinwyr RhCT yn unigryw o ran ei dyluniad a’r modd y caiff ei chyflwyno. Caiff y rhaglen ei chynllunio er mwyn ymateb i anghenion penodol y garfan yn ogystal a blaenoriaethau lleol a chenedlaethol.  Bu’n arbennig o lwyddiannus o ran hyrwyddo twf personol a phroffesiynol y cyfranogwyr. Bu’n gymorth effeithiol, nid yn unig i arweinwyr newydd benodedig, ond hefyd o ran cynllunio olyniaeth uwch arweinwyr ym mhob ysgol yn RhCT dros y degawd diwethaf.

Mae diwylliant cryf o nodi a chefnogi potensial mewn cyflogeion ac mae’r awdurdod lleol yn buddsoddi’n gryf mewn datblygu ei weithlu. Er enghraifft, gall staff yr awdurdod lleol sy’n dyheu am swyddi rheoli fanteisio ar amrywiaeth o gyfleoedd dysgu strwythuredig, gan gynnwys ystod eang o raglenni arweinyddiaeth.

Er 2005, mae llawer o staff addysg wedi cymryd rhan mewn ystod o brosiectau trawsgyfarwyddiaeth, gan gynnwys datblygu medrau annog a mentora a chymryd rhan mewn prosiectau ymchwil.

Mae’r ystod eang hon o strategaethau wedi cefnogi cynllunio olyniaeth yn yr awdurdod lleol yn dda. Mae llawer o gyn brentisiaid, graddedigion a hyfforddeion yn mynd ymlaen i gael swyddi parhaol gan gynnwys rolau arweiniol yn y Cyngor.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae arweinyddiaeth ar draws y gyfarwyddiaeth yn gryf ac yn effeithiol. Mae’r ystod eang o hyfforddiant wedi cefnogi arweinwyr ar bob lefel i ddatblygu ystod o fedrau. Maent yn arwain trwy esiampl yn dda ac wedi sicrhau gwelliannau effeithiol ar draws y gyfarwyddiaeth. Er enghraifft, mae’r tîm gwella ysgolion wedi cryfhau’r ffordd y mae’n herio ac yn cefnogi’r consortiwm rhanbarthol i wella cymorth i’w hysgolion.

Mae Rhaglen Darpar Arweinwyr ysgolion yr awdurdod lleol yn uchel ei pharch ymhlith arweinwyr ysgolion ac wedi cefnogi twf a datblygiad y cyfranogwyr hyn yn dda. Mae’r holl staff a gymerodd ran yn y rhaglen ddiweddar wedi cael swyddi arweinyddiaeth.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Bu datblygu systemau rheoli gwybodaeth (SRhG) a defnyddio data a gwybodaeth yn effeithiol yn ganolog i strategaeth gwella’r awdurdod lleol. Yn yr arolygiad diwethaf yn 2012, nododd Estyn fod angen i’r gyfarwyddiaeth ‘wella arfarniadau a dadansoddiadau data ar draws meysydd gwasanaeth a phartneriaethau i ysgogi gwelliannau mewn deilliannau ar gyfer dysgwyr’.

I gefnogi hyn, canolbwyntiodd yr awdurdod lleol yn ofalus ar:

  • sefydlu SRhG canolog sy’n hwyluso mynediad rhwydd at setiau data helaeth sy’n cael eu dadansoddi’n rheolaidd at ddibenion hunanwerthuso a sbarduno gwelliant ar draws gwasanaethau a lleoliadau addysgol yr awdurdod lleol;
  • datblygu setiau data byw, lle bo hynny’n bosibl, sy’n cael eu dadansoddi mewn modd amserol i nodi tanberfformiad yn effeithiol a llywio ymyriadau targedig a deilliannau gwell; a
  • defnyddio data fel offeryn i gryfhau gwaith trawsgyfarwyddiaeth, cynllunio strategol, partneriaethau’r awdurdod lleol ac ysgolion.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Integreiddiodd y Gyfarwyddiaeth Addysg a Chynhwysiant dair system rheoli gwybodaeth a nifer o ffrydiau data i greu un system ddata wedi’i symleiddio. Mae hyn wedi darparu sylfaen gadarn i ddatblygu setiau data, dangosfyrddau a chapasiti adrodd mwyfwy soffistigedig.

Mae’r system integredig hon yn galluogi swyddogion i fanteisio’n ddi-oed ar ystod eang o ddata a gwybodaeth yn ymwneud ag ysgolion a gwasanaethau. Mae hyn, ynghyd â phrosesau monitro a gwerthuso clir, yn galluogi’r awdurdod lleol i nodi meysydd i’w gwella ac ymateb yn gyflym.

Er mwyn sicrhau’r gwelliant hwn, mae’r awdurdod lleol wedi:

  • adolygu a gwerthuso systemau a ffynonellau data yn strategol;
  • sicrhau y cadwyd swyddogaethau data mewn un Tîm Data tra arbenigol;
  • recriwtio graddedigion a phrentisiaid o ansawdd uchel trwy gynllun arobryn y Cyngor a buddsoddi yn eu dilyniant gyrfa a’u dysgu;
  • meithrin gallu mewnol, gan leihau unrhyw ddibyniaeth ar asiantaethau ac arbenigwyr allanol fel bod gwasanaethau’n parhau’n gost effeithiol ac yn effeithlon;
  • cefnogi ysgolion â’u SRhG, gan gynnwys cysoni systemau’n ddyddiol a chynnal cywirdeb data craidd;
  • comisiynu un system gwybodaeth disgyblion i’r awdurdod lleol, wedi’i chefnogi a’i datblygu gan y Tîm Gwybodaeth Data Addysg dynodedig;
  • sicrhau llif effeithiol o wybodaeth a data gan ysgolion drwy’r system ganolog ac i’r offerynnau adrodd priodol;
  • datblygu adroddiadau awtomataidd i ddarparu gwybodaeth ddefnyddiol i gefnogi swyddogion i nodi patrymau cronolegol a daearyddol mewn setiau data;
  • gwella cyfathrebiadau mwy effeithlon a dulliau casglu data syml.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae argaeledd data byw gan 115 o ysgolion, ar draws hyd at 30 o wasanaethau ac â thros 500 o ddefnyddwyr yn galluogi swyddogion i fanteisio ar ystod eang o wybodaeth berthnasol a chyfredol. Erbyn hyn, mae gan y Gyfarwyddiaeth Addysg drosolygon byw o ystod eang o ddata rhyngweithiol.

Mae’r wybodaeth a’r data hyn yn ganolog i’r holl gynllunio strategol ar draws y Gyfarwyddiaeth Addysg, gan gynnwys ad-drefnu ysgolion, hunanwerthuso gwasanaethau, cynllunio strategol a rheoli perfformiad. Mae adroddiadau i gyfarfodydd y Cabinet a chyfarfodydd craffu wedi’u llywio’n dda trwy allu manteisio ar y setiau data byw hyn.

Mae’r awdurdod lleol yn defnyddio ystod eang o wybodaeth, gan gynnwys tueddiadau demograffig, data ar enedigaethau a datblygiadau tai i ystyried nifer y lleoedd mewn ysgolion a derbyniadau ysgolion yn ofalus.

Roedd gallu manteisio ar ddata perthnasol yn hollbwysig wrth gefnogi’r ymateb i Covid. Cafodd dysgwyr bregus, yn enwedig lle’r oedd problemau cysylltiedig, eu targedu’n dda ar gyfer darpariaeth ac ymweliadau lles a chefnogaeth arall. Sicrhaodd gwaith â chydweithwyr yn y Gwasanaethau Plant fod gan ysgolion ddata cyfredol ar ddysgwyr bregus yn eu hysgolion yn ôl categorïau bregusrwydd gwahanol.

Gan fod staff yn gweithio mewn modd hybrid erbyn hyn, mae darparu data gweithredol i ddyfais addas wedi dod yn hanfodol. Erbyn hyn, gall staff presenoldeb a lles fanteisio ar ddata ar absenoldebau yn uniongyrchol ar eu ffonau symudol a defnyddio hyn i herio ysgolion mewn modd amserol.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Galluogodd cymorth i’r timau Profi, Olrhain a Diogelu yn ystod y pandemig i ddata cyswllt strwythuredig gael ei ddarparu’n uniongyrchol o systemau ysgolion mewn fformat addas i’w lanlwytho’n uniongyrchol i systemau iechyd. Rhannwyd y broses hon â’r holl awdurdodau lleol yng Nghymru. Mae RhCT yn gweithredu’n rheolaidd fel cyswllt a man cyfeirio ar gyfer gwybodaeth a chyngor technegol a strategol penodol. Mae’r tîm yn cyfrannu’n weithredol at grwpiau defnyddwyr yng Nghymru trwy dechnoleg MS Teams ac, ers yr adferiad Covid, trwy arddangosiadau wyneb‑yn-wyneb i awdurdodau lleol eraill.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Agorwyd Ysgol Wirfoddol a Gynorthwyir Penrhyn Dewi ym mis Medi 2018. Mae’r ysgol, sydd wedi’i lleoli ar draws tri champws, yn gwasanaethu cymuned wledig yn bennaf. Mae gan yr ysgol ethos cynhwysol cryf a adlewyrchir yn ei harwyddair, sef  “gwnewch y pethau bychain”. Mae 622 o ddisgyblion ar y gofrestr ar hyn o bryd: 191 yn y sector cynradd a 431 yn y sector uwchradd. Mae tua 11% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, a nodwyd bod gan 24% angen dysgu ychwanegol.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr Ysgol

Mae Ysgol Eglwys Bach yn ysgol Gymraeg, wledig gyda 62 o ddisgyblion wedi eu trefnu ar draws 3 dosbarth. Un dosbarth gyda’r plant dan 7 a dau ddosbarth ar gyfer disgyblion hŷn, y naill ar gyfer Blwyddyn 3 a 4, a’r llall ar gyfer Blwyddyn 5 a 6.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Mae annibyniaeth yn y dosbarthiadau ddisgyblion dan 7 wedi datblygu’n dda dros y blynyddoedd diwethaf. Roedd lledaenu’r arfer yma i ben uchaf yr ysgol yn bwysig ac yn rhan o weledigaeth yr ysgol ar gyfer y Cwricwlwm i Gymru. Y bwriad oedd sicrhau bod y disgyblion hynaf yn cael mwy o gyfleodd i arwain eu trywyddau dysgu eu hunain, i weithio’n annibynnol ac i ddal ati i oresgyn heriau. Hynny yw, yn hytrach na deall ystyr y 4 Diben ar lafar, bod y disgyblion yn byw a bod ac yn gwireddu egwyddorion y 4 Diben o fewn eu gwaith dosbarth a thrwy waith ‘cynghorau’r 4 Diben.’ 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae disgyblion Blwyddyn 5 a 6 wedi eu rhannu yn 4 grŵp, neu yn gynghorau’r 4 Diben. Mae cyngor ar gyfer pob diben. Bob hanner tymor mae’r 4 cyngor yn cyd-weithio ar un cywaith gyda phob grŵp yn arwain ar weithgareddau, ynghlwm a’u diben, er mwyn ymateb i’r cyd-destun. Er enghraifft, o dan bennawd ‘Yr Wcráin’ penderfynodd un grŵp bod angen casglu arian ar gyfer elusen drwy drefnu taith gerdded. Trefnodd y disgyblion y bws, ar ôl cysylltu â sawl cwmni er mwyn cael y pris gorau. Cysylltodd y grŵp drwy e-byst gydag ysgolion Eglwys eraill er mwyn eu gwahodd ar y daith. Trefnodd y disgyblion lwybr y daith gan ystyried pellter, amser, asesiad risg o ran diogelwch a chyfleusterau. Coginiodd grŵp fisgedi gyda banner yr Wcráin mewn eisin glas a melyn ar gyfer seibiant hanner ffordd. Trefnodd y grŵp olaf bob gohebiaeth, gan gynnwys manylion sut i noddi a rhoi at yr elusen, ar gyfer y rhieni a’r gymuned. Yn ystod gwaith cynghorau’r 4 Diben,  nid ein rôl ni fel athrawon yw arwain, ond yn hytrach i gefnogi’r disgyblion i wireddu eu syniadau, ac i holi ‘Sut mae hyn am weithio?’

I gyd fynd â gwaith cynghorau’r 4 Diben mae disgyblion 7 – 11 oed yn cael dau ‘Brynhawn Prysur,’ yr wythnos. Mae’r athrawon yn cyd-weithio i greu grid o 6 thasg ar gyfer y ddau oedran, sef Blwyddyn 3/4 a Blwyddyn 5/6. Ym Mlwyddyn 5/6 mae’r tasgau wedi eu gosod ar lwyfan digidol yr ysgol ynghyd â dolenni at  wefannau  a thestunau ymchwil y bydd angen ar y disgyblion i gwblhau’r tasgau. Ym Mlwyddyn 3/4 mae llai o ganllawiau ar y llwyfan digidol gan fod mwy o egluro, ar lafar, yn digwydd cyn i’r disgyblion gychwyn ar eu gwaith. Yn ystod y prynhawniau, mae’r disgyblion yn cael dewis pa dasgau i’w cwblhau o’r grid. Mae’r tasgau bob tro yn cynnwys gweithgareddau technoleg, gwyddoniaeth, iechyd corfforol, dylunio ac amrywiaeth o agweddau o’r celfyddydau mynegiannol. Os oes angen dysgu sgil newydd er mwyn gallu ymateb i un o’r tasgau, rhywbeth sydd angen mwy o eglurhad nac y gellir rhannu ar y llwyfan digidol, yna mae’r athrawon yn cynnal gwers ffurfiol ar yr agwedd benodol ar ddechrau’r hanner tymor. Mae’r disgyblion yn cael dewis i gyd-weithio efo ffrind neu weithio’n annibynnol er mwyn cwblhau’r tasgau. Wrth i’r disgyblion weithio ar eu tasgau, heb unrhyw bwysau i orffen mewn un wers neu brynhawn, gall yr athrawon gamu’n ôl gan adael i’r disgyblion arbrofi. Nid yw’r athrawon yn ymyrryd os nad yw pethau’n gweithio. Maent yn gadael i’r disgyblion weithredu eu syniadau ac maent yno i’w cefnogi os ddaw camgymeriadau i’r amlwg. Eto, cwestiynu yw gwaith yr athrawon, gan hwyluso gwaith meddwl y disgyblion. Holi cwestiynau fel, ‘Pam na weithiodd hynny?’, ‘fedri di feddwl am ffordd wahanol i wneud hyn?’, ‘oes ‘na rhywun arall yn y dosbarth sydd â phroblem debyg?’ Os yw’r disgybl yn hapus gyda’r darn gorffenedig yna maent yn gallu symud at dasg arall neu i weithio ar heriau sy’n meithrin eu lles emosiynol.  Ond os nad yw’r darn wedi cyflawni’r disgwyliadau, yna mae’n bwysig bod y disgybl yn cael amser i ail-feddwl a rhoi cynnig arall arni. Mae ethos y dosbarthiadau yn annog y disgyblion i roi cynnig ar eu syniadau, gan ddysgu drwy eu llwyddiannau neu, yn bwysicach, drwy eu camgymeriadau.

Yn ystod yr hanner tymor gall tasgau ymestynol gael eu hychwanegu fel bo’r angen, er mwyn herio’r disgyblion ynmhellach. Er enghraifft, roedd disgyblion Blwyddyn 5 a 6 wedi dylunio a chreu Tegan symudol gan ddefnyddio pŵer batri. Nawr bod y disgyblion yn deall cylched trydan, maent wedi gweithio ar greu cerdyn Nadolig sydd yn goleuo bwlb ‘LCD’ wrth agor a chau’r cerdyn, a chysylltu â thorri’r gylched.

Ar ddiwedd pob tasg, mae gofyn i’r disgyblion uwch-lwytho eu gwaith neu ffotograff o’u gwaith a’i werthuso ar apiau pwrpasol i’w hoedran. Wedi gwerthuso eu gwaith eu hunain, ar adegau maent wedyn yn gwerthuso gwaith eu cyfoedion fesul par neu ar y cyd fel dosbarth.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae bron bob disgybl yn hyderus wrth ddewis eu tasgau gan eu bod yn cael dewis yr hyn sydd o ddiddordeb iddynt. Maent yn dewis a chasglu eu hadnoddau’n ofalus ac yn ymwybodol o leihau gwastraff. Maent yn gweithio’n ddiogel ac yn hollol annibynnol ac yn gwybod pryd i ofyn am gymorth ac at bwy i droi, pan fo’r angen. Mae bron bod disgybl yn barod i fentro ac yn dal ati er mwyn gwella eu gwaith. Mae creadigrwydd ar draws y ddau ddosbarth wedi blodeuo wrth i’r disgyblion fynd ati i gwblhau’r un dasg mewn ffyrdd hollol wahanol. Oherwydd y gallu i ddewis tasgau sydd o ddiddordeb iddyn nhw, mae pawb ar dasg  ac mae hyn yn cynnal safon uchel o ymddygiad. Wrth werthuso gwaith mae’r disgyblion yn datblygu eu gallu i dderbyn adborth, a’i weld yn beth cadarnhaol. Maent hefyd yn magu hyder gan  gynnig adborth i’w cymheiriaid a  chanolbwyntio ar y pethau pwysig.
 

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae tair ysgol leol, o’n clwstwr, wedi bod i weld ein Prynhawniau Prysur a gwaith cynghorau’r 4 Diben. Mae ein Consortia, GwE a’r Esgobaeth yn ymwybodol o’n gweledigaeth i foderneiddio a pharatoi’r disgyblion am fyd sy’n newid.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Yn Caban Kingsland, mae hunanwerthuso wedi bod yn asgwrn cefn gwaith y lleoliad. Mae ymarferwyr yn adolygu eu harferion yn barhaus i sicrhau bod y broses yn parhau i adlewyrchu’r gwasanaeth ar hyn o bryd. Maent yn ystyried beth sydd wedi digwydd, ac yn rhannu syniadau i annog deilliannau lles, ymgysylltu ac addysgol ar gyfer pob un o’r plant yn eu gofal. Mae hyn yn cefnogi anghenion unigol pob plentyn ac yn galluogi’r tîm cyfan i ddeall y ffyrdd gorau posibl o greu darpariaeth sy’n ymateb i’r datblygiadau diweddaraf mewn addysg a gofal y blynyddoedd cynnar. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau plant?

Mae’n hanfodol fod arweinwyr yn sicrhau perchnogaeth y staff cyfan ar y broses hunanwerthuso. Nid trefn sy’n cymryd amser ac ymdrech yn unig mohoni. Mae’n broses sy’n galluogi pawb i fyfyrio ar lwyddiannau ac agweddau sydd angen eu datblygu ymhellach. Ar y dechrau,

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Agorwyd Ysgol Wirfoddol a Gynorthwyir Penrhyn Dewi ym mis Medi 2018. Mae’r ysgol, sydd wedi’i lleoli ar draws tri champws, yn gwasanaethu cymuned wledig yn bennaf. Mae gan yr ysgol ethos cynhwysol cryf a adlewyrchir yn ei harwyddair, sef  “gwnewch y pethau bychain”. Mae 622 o ddisgyblion ar y gofrestr ar hyn o bryd: 191 yn y sector cynradd a 431 yn y sector uwchradd. Mae tua 11% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, a nodwyd bod gan 24% angen dysgu ychwanegol.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae Parc Cenedlaethol Arfordir Penfro yn gwasanaethu’r ysgol ag amgylchedd dysgu unigryw a naturiol, ac mae gan bob campws ei amgylchedd a’i gymuned ei hun. Cyn i’r ysgol agor, cynhaliodd y corff llywodraethol dros dro gyfres o gyfarfodydd cymunedol â rhanddeiliaid gan sefydlu gweithgor i ddatblygu’r amgylcheddau dysgu yn yr awyr agored. Mae wedi sefydlu cysylltiadau cryf â’r gymuned lle mae disgyblion yn rhyngweithio’n rheolaidd ag arlunwyr lleol, grwpiau cymunedol, busnesau fferm, a gwasanaethau cyhoeddus i ehangu eu profiadau dysgu. Fel aelodau o’r Fforwm Ysgolion Pob Oed, teithiodd staff i Sweden a Gwlad Yr Iâ i ymchwilio i fentrau dysgu yn yr awyr agored. Mae arlwy’r cwricwlwm ôl-14 yn cynnwys cyrsiau mewn Lletygarwch ac Arlwyo, Amaethyddiaeth, Peirianneg a Gofal Plant er mwyn ymateb i anghenion cyflogaeth lleol. Mae’r Eglwys Gadeiriol yn darparu adnodd unigryw i ddysgu am hanes, diwylliant, crefydd a chymuned, ac mae clerigwyr yn cyfrannu at ddatblygu cerddoriaeth a gwerthoedd Cristnogol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Defnyddir y ‘cynefin’ yn gyfrwng i yrru dysgu. Er enghraifft, fe wnaeth cyllid o ‘Dysgu drwy Dirweddau’, hwyluso dysgu proffesiynol a chaffael adnoddau allweddol ar gyfer adeiladu cuddfan, offer cynnau tân a chwrs cyfeiriannu. O ganlyniad i ymchwil staff, cafodd strategaethau dysgu gomisiynau dilys. Mae datblygiad medrau disgyblion wedi’i gysylltu â’r pedwar diben. Mae dysgu wedi canolbwyntio ar themâu lleol a chenedlaethol, gyda disgyblion:

  • Yn cael eu comisiynu fel crewyr cynnwys i ymchwilio i, a chreu, gwefannau Olympaidd, er enghraifft wrth gyfweld â’r cyn-ddisgybl Jasmine Joyce, sy’n chwaraewr rygbi Olympaidd a Rhyngwladol o Gymru, ac ysgrifennu amdani.
  • Yn dod yn rheolwyr digwyddiadau ar gyfer digwyddiad Olympaidd ar Draeth Porth Mawr. Cafodd disgyblion eu hyfforddi gan gatrawd Corfflu Brenhinol y Signalau sydd wedi’u lleoli ym Mreudeth.
  • Yn creu timau cynyrchiadau theatr i lansio, marchnata, pennu costau, cynhyrchu a pherfformio The Lion King a chodi £3000 ar gyfer disgyblion o Wcráin yn yr ysgol.
  • Yn cynnal nifer o arddangosfeydd yn Oriel y Parc, (canolfan groeso), gan gynnwys arddangosfeydd celf a ‘Beth sy’n Gwneud Cymru’n Rhyfeddol’ (‘What makes Wales Wonderful’) 2022.
  • Yn gweithio ar gynaliadwyedd, bioamrywiaeth a ffermio mewnbwn sero a oedd yn cynnwys gweithdai gyda Car Y Môr, (y fferm gwymon a physgod cregyn fasnachol gyntaf yng Nghymru) ac ymweliadau ag Ynys Dewi gyda’r RSPB.
  • Yn cwblhau prosiectau gyda Fforwm Arfordirol Sir Benfro, Darwin Science a Dŵr Cymru ar newid hinsawdd a llygredd arfordirol.

Mae disgyblion yn ymweld yn rheolaidd ag Erw Dewi (gardd gymunedol gynaliadwy leol) a Lower Treginnis, Farms for City Children, i helpu tyfu, pwyso a phecynnu cynnyrch sy’n cael ei werthu er budd y banc bwyd lleol. Mae dysgu wedi cynnwys dylunio maes chwarae naturiol, ‘bio blitzes’ a dysgu am brosesau bywyd.

Mae disgyblion yn defnyddio adnoddau cymunedol yn ystod ‘Dydd Iau Gwefreiddiol’ (‘Thrilling Thursday’). Mae hyn yn cynnwys sefydlu siopau dros dro i werthu eitemau a grewyd yn yr ysgol. Ceir ‘parthau sy’n rhydd rhag sbwriel’ ar y cyd â Caru Cymru (Cadwch Gymru’n Daclus) ac mae disgyblion yn cymryd rhan mewn digwyddiadau cymunedol rheolaidd i godi sbwriel fel dinasyddion egwyddorol a gwybodus.

Mae gan gymuned yr ysgol gysylltiadau cryf yn fyd-eang. Cynhaliwyd ‘taith rithwir’ â Lesotho ym mis Gorffennaf 2022 a ‘Diffodd y Pŵer ar Benrhyn y Gogledd’ cyn ymweld ag ysgol bartner yn Lesotho, i gydweithio a gyrru dysgu ar nodau datblygu cynaliadwy a lles disgyblion. Bu disgyblion o’r ysgol yn cymryd rhan mewn taith gyfnewid gyda disgyblion o Wexford i ddysgu am y dreftadaeth, y bererindod a’r diwylliant a rennir.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae’r profiadau dysgu hyn yn niwtral o ran cost ac felly’n gynhwysol. Mae ‘cynefin’ wedi bod yn gyfrwng i ysbrydoli a gwella agweddau at ddysgu. Mae’r gweithgareddau hyn wedi darparu platfform difyr ar gyfer datblygu’r pedwar diben a medrau disgyblion. Pan ymgorfforir ‘cynefin’ neu ddysgu yn yr awyr agored, mae cynllunio ar gyfer dysgu yn gadarn ac yn hwyluso cynnydd cryf, mae ansawdd yr addysgu yn gyson uchel, a thros gyfnod, mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion yn gwneud cynnydd cryf yn eu dysgu. Mae defnydd dychmygus o’r ‘cynefin’ yn galluogi disgyblion i ddysgu mewn cyd-destunau dilys. Mae arweinwyr yn cynllunio’r cwricwlwm yn strategol i ddisgyblion hŷn astudio ystod eang o gymwysterau addas sy’n gwneud defnydd gwerthfawr o’r ardal leol, ei hadnoddau a’i chyflogwyr.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Prif nod y ganolfan iaith ydy cynnig addysg drochi lwyddiannus a hwyliog i ddisgyblion newydd yr Ynys. Gwneir hyn trwy gynnig cwrs llawn, cwrs ôl ofal, cwrs cyn canolfan, cefnogaeth wyneb yn wyneb a ddigidol i athrawon ac ysgolion y sir, cynhyrchu a rhannu adnoddau ac wrth gwrs unrhyw hyfforddiant pwrpasol.

Mae’r ganolfan iaith ym Môn yn datblygu darpariaeth ar gyfer newydd-ddyfodiaid i’r iaith trwy;

  • Gynnal cwrs trochi llawn amser mewn dwy ganolfan iaith (Moelfre a Cybi)
  • Paratoi a chyflwyno cynllun newydd ar gyfer dosbarthiadau’r cyfnod sylfaen
  • Paratoi a chyflwyno cefnogaeth i ysgolion uwchradd y sir
  • Cynnig ôl ofal i gyn disgyblion y ganolfan (uwchradd a chynradd)
  • Cyflwyno adnoddau yn ddigidol sydd wedi eu hanelu at newydd-ddyfodiaid; i’w defnyddio yn ein hysgolion ar gyfer disgyblion yn yr ysgolion lleol
  • Adnoddau digidol
  • Cynnig hyfforddiant
  • Ap (wrthi’n cael ei chynllunio).

Cwrs trochi llawn amser

Cynigir  y cyfle gorau bosib i’n newydd-ddyfodiad trwy drefnu lle ar gyfer hyd at 16 o ddisgyblion ymhob canolfan pob tymor. Bydd y disgyblion yn cael eu haddysgu’n llawn amser am hyd at 12 wythnos gan ddwy athrawes, un athrawes i bob 8 plentyn. Cyflwynir cynllun pwrpasol wedi ei strwythuro’n ofalus i gyflwyno’r iaith mewn ffordd fyrlymus a dwys –  “Cynllun y Llan”. Y nod yw bod 80% o newydd-ddyfodiaid wedi cyrraedd Lefel 2 neu uwch (mam iaith) llafar a 75% wedi cyrraedd lefel 2 neu uwch darllen ac ysgrifennu erbyn diwedd y cwrs.

Mae canlyniadau’r ddwy Ganolfan yn gyson gadarnhaol. Ar ddiwedd pob tymor rhennir holiaduron â  phenaethiaid ac mae’r  penaethiaid yn nodi datblygiad amlwg yn lefelau Cymraeg disgyblion sydd wedi bod yn y Ganolfan Iaith.

Ôl Ofal

Fel dilyniant i’r cwrs trochi byddwn yn ail ymweld â newydd-ddyfodiaid y ganolfan yn flynyddol trwy ymweld â’r fam ysgol a chynnig sesiynau ôl ofal. Cyflwynir unedau gwaith ychwanegol o’r cynllun fel gweithgareddau ôl Ofal. Bydd athrawon o’r ddwy ganolfan yn cyflwyno sesiynau byrlymus o hyd at awr, unwaith yr wythnos yn y fam ysgol. Er mwyn mesur effaith y gwaith yma byddwn yn anfon holiaduron i’r ysgolion ar ddiwedd y cyfnod ac yn ymweld ag ysgolion i wirio dilyniant ieithyddol y disgyblion. Mae pob un ymateb yn bositif ac athrawon dosbarth yn gweld hyder y Newydd-ddyfodiaid yn ymestyn ymhellach yn dilyn y sesiynau yma.

Cynigir y cynllun ôl ofal yn arferol yn ystod tymor yr haf.

Bydd yr athrawon sydd ar ôl yn y ganolfan yn cynnig cwrs gloywi i ddisgyblion Cyfnod Allweddol 2 sydd yn ddihyder yn y Gymraeg. Dyma’r disgyblion sydd o bosib wedi cyrraedd y Cyfnod Sylfaen yn niwedd Blwyddyn 1 neu ym Mlwyddyn 2 a ddim wedi cael cyfle i lwyr ymdrochi yn yr iaith.

 

Cynllun Newydd Cyfnod Sylfaen

Mae’r awdurdod yn cyfarch barn rhanddeiliaid yn gyson. Er enghraifft wrth drafod gyda chydlynydd iaith ysgolion dalgylch Caergybi,   nodwyd  pryder ynglŷn ag iaith disgyblion Cyfnod Sylfaen yn dilyn y cyfnod clo. O ganlyniad, mae athrawon y Ganolfan wedi creu a chyflwyno cynllun unigryw sydd wedi ei gyflwyno yn nalgylch Cybi yn ystod tymor gwanwyn 2022. Roedd bron bob un ysgol yn nalgylch Cybi yn rhan o’r prosiect. Gwelwyd athrawes o’r ganolfan yn arddangos gwersi trochi byrlymus ar lawr dosbarth gan rannu amrywiol ddulliau a thechnegau trochi yn ystod y gwersi. Roedd athrawon a cymhorthyddion yn arsylwi yn ystod y gwersi ac roedd gan yr ysgol fynediad digidol at yr adnoddau a’r cynlluniau er mwyn datblygu’r gwaith.

Yn dilyn llwyddiant y cynllun fe gyflwynwyd y sesiynau yn ysgolion cynradd dalgylch Syr Thomas Jones yn ystod tymor Hydref 2022. Y bwriad yw cydweithio ac arddangos gwersi ymhob dalgylch ar yr ynys.

Cefnogaeth Uwchradd

Cynigwyd ôl ofal a chefnogaeth i ddisgyblion holl ysgolion uwchradd o dymor y Gwanwyn 2022. Mae athrawon o’r ganolfan yn teithio o gwmpas pob ysgol uwchradd yn cynnig sesiynau yn wythnosol ac yn rhannu cynlluniau a syniadau mewn dosbarth digidol pwrpasol. Mae athrawes o’r ganolfan yn gweithio’n agos efo pob ysgol uwchradd ac yn ymateb i anghenion pob ysgol yn unigol gan gynnig sesiynau ôl ofal neu sesiynau trochi yn ól yr angen. Mae ymateb y penaethiaid uwchradd i’r gefnogaeth yma yn hynod o bositif. Y bwriad yw defnyddio’r arian grant er mwyn ehangu a datblygu’r gefnogaeth yma ymhellach.

Cynllun cyn canolfan

Bydd rhestr aros o ddisgyblion  am fynediad i wasanaeth y ganolfan. Fel cefnogaeth i’r disgyblion a’r ysgolion hynny, rhennir cynllun cyn canolfan. Mae mynediad gan bob ysgol trwy ddolen i ddosbarth digidol. Mae hyn yn golygu bod y cynllun ar gael i’r disgyblion yn ôl yr angen. Cyflwynir chwe uned o waith yn ddigidol gan gynnwys gweithgareddau llafar yn ogystal â gemau. Byddwn yn diweddaru a datblygu’r cynllun yma’n flynyddol. Mae’r unedau gwaith yma yn rhoi sylfaen gadarn i’r disgyblion cyn derbyn cwrs trochi llawn.

 

Adnoddau digidol

Nid oedd cynnal cyrsiau llawn na chynnig ôl ofal wyneb-yn-wyneb yn bosib yn ystod  cyfyngiadau’r pandemig. Fel ymateb i’r cyfnod clo a’r angen am ddysgu o bell, crëwyd dosbarth digidol newydd oedd yn cynnwys adnoddau rhyngweithiol efo cymorth llafar ar gyfer rhieni. Roedd yr adnoddau yma ar gael i holl ysgolion Môn a chafwyd ymateb cadarnhaol i’r adnoddau gan benaethiaid ac athrawon. Mae’r dosbarth bellach yn parhau i dyfu ac yn cynnwys adnoddau thematig yn ogystal ag adnoddau sydd yn cyflwyno ac adolygu patrymau iaith ar lawr y dosbarth.

Mae’r dosbarth bellach ar gael i ysgolion fedru pori a dewis gweithgareddau yn ôl yr angen. Ceir hefyd cynllun syml ac adnoddau fel arweiniad i gyflwyno patrymau iaith trwy’r ‘Ysgol Camau Clebran’. Mae’r ddolen i’r dosbarth yma bellach wedi ei rhannu ag athrawon ar draws y sir yn sgil ymweliadau gan athrawon trochi iaith o wahanol ardaloedd yng Nghymru.

Hyfforddiant

Yn dilyn y cyfnod clo a’r diffyg cyfleoedd oedd disgyblion ein hysgolion wedi eu cael i ymarfer a defnyddio’r Gymraeg, gwelwyd yr angen am hyfforddiant dulliau trochi i staff ysgolion. Er mwyn i’r hyfforddiant yma fod ar gael yn syml ac yn gyfleus ynghanol amser heriol iawn i staff ysgolion penderfynwyd creu dosbarth digidol newydd. Yn y dosbarth cynigir clipiau hyfforddiant trochi. Mae mwy o glipiau yn cael eu hychwanegu yn rheolaidd. Mae athrawon y ganolfan yn ymweld ag ysgolion ac yn cynnig hyfforddiant trochi wyneb-yn-wyneb yn ôl dymuniad yr ysgol. Mae canolfan iaith Môn wedi cydweithio efo Canolfan Bedwyr ers sawl blwyddyn wrth gynnig sesiynau hyfforddiant trochi ar gyfer cymhorthyddion siroedd y Gogledd, sef ‘Y Cynllun Sabothol Cenedlaethol.’ Cafwyd ymatebion cadarnhaol iawn i’r sesiynau drwy brosesau gwerthuso y brifysgol.

Ap

Fel ymateb i’r angen am adnoddau cyfoes ar gyfer ein newydd-ddyfodiaid defnyddiwyd rhan o arian y grant trochi i ddechrau creu adnodd newydd pwrpasol ar gyfer dysgwyr. Rhennir arbenigedd athrawon canolfannau iaith Môn efo cwmni lleol er mwyn datblygu ap pwrpasol ar gyfer newydd-ddyfodiaid. Bydd yr ap yma ar gael yn fuan ac yn llawn adnoddau a gweithgareddau byrlymus.