Arfer effeithiol Archives - Page 13 of 67 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Educ8 Training Group yn ddarparwr hyfforddiant annibynnol. Mae Educ8 yn gweithio gyda phedwar is-gontractwr i gyflwyno rhaglenni prentisiaeth i ryw 2500 o ddysgwyr, ac yn cyflogi bron i 200 o staff. Mae Educ8 a’i bartneriaid yn cyflwyno rhaglenni prentisiaeth ar lefelau 1 i 5 ar draws y meysydd dysgu iechyd a gofal cymdeithasol, gofal plant, gofal am geffylau ac anifeiliaid, trin gwallt, medrau rheoli a digidol. 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Ym mis Ebrill 2018, recriwtiodd Educ8 aelod o staff arweiniol ar gyfer y cwricwlwm digidol. Cynlluniwyd y rôl hon i ddatblygu a gweithredu technolegau newydd, arloesol a oedd yn cyfoethogi addysgu a dysgu prentisiaethau, yn enwedig cyflwyno ar-lein. Roedd y buddsoddiad cynnar hwn yn hanfodol pan gyrhaeddodd y pandemig yn 2020. Roedd Educ8 yn gallu symud yn gyflym i addysgu a dysgu ar-lein, ac roedd staff eisoes yn gyfarwydd ag e-bortffolios ac amgylcheddau dysgu rhithwir. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Er 2020, mae Educ8 wedi datblygu eu hamgylchedd dysgu rhithwir (ADRh), Moodle, ymhellach i gynnwys yr holl feysydd dysgu. Mae strategaeth y cwricwlwm yn ymrwymo i greu arlwy arloesol, difyr a heriol. Mae’r cwricwlwm eang yn helpu datblygu medrau personol, cymdeithasol a galwedigaethol dysgwyr. Caiff cynnwys y cwricwlwm a sut caiff ei gyflwyno i ddysgwyr, ac yn rhyngweithio â nhw, ei ddatblygu’n gyfan gwbl mewn partneriaeth â rhanddeiliaid allweddol. 

Yn ogystal â chynnwys sy’n alwedigaethol benodol, mae pob cwrs Moodle yn cynnwys amrywiaeth o offer addysgu a chynnwys rhyngweithiol sydd wedi’u dylunio gan ystyried y dysgwr. Er enghraifft, gall dysgwyr Trin Gwallt gymryd rhan mewn amrywiaeth o sesiynau tiwtorial fideo ymarferol, tra caiff dysgwyr Rheoli eu harwain at ddarllen pellach a phodlediadau pynciol arbenigol. Mae staff cyflwyno yn defnyddio cynnwys Moodle mewn ymweliadau wyneb yn wyneb neu ar-lein i gynorthwyo’u strategaeth addysg, a gallant osod gweithgareddau ychwanegol neu hunanastudio dan arweiniad fel blaengynllun. Mae Moodle hefyd yn storio ystod eang o adnoddau llythrennedd, rhifedd a llythrennedd digidol, sy’n cynorthwyo dysgwyr i ddatblygu’r medrau hyn trwy gydol y rhaglen, ac yn darparu dysgu tuag at gymwysterau medrau hanfodol. Caiff themâu trawsbynciol, testunau lles dysgwyr a datblygiad medrau personol eu storio o fewn Moodle, hefyd.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Roedd amgylchedd dysgu rhithwir Moodle yn werthfawr yn ystod cyfnod y pandemig. Cyrhaeddodd ymgysylltu ar y platfform dros 80% o ddysgwyr yn ystod cyfnodau clo, ac roedd dysgwyr yn gallu parhau â’u haddysgu a’u dysgu, hyd yn oed os na ellid cynnal asesiad ffurfiol. Ar ôl y pandemig, mae ymgysylltu’n parhau ar gyfraddau tebyg a dywed dysgwyr fod Moodle yn cefnogi eu datblygiad galwedigaethol a phersonol yn effeithiol, ac yn eu hannog i gymryd perchnogaeth o’u dysgu, gweithio’n annibynnol ac yn eu cymell i ddatblygu medrau lefel uwch.  
 
Tra bod cynlluniau dysgu yn unigol, gall staff cyflwyno, dysgwyr a chyflogwyr weld cynllun gwaith argymelledig ar gyfer pob uned a pharatoi ar gyfer modiwlau yn y dyfodol. Mae swyddogaethau asesu ffurfiannol ar Moodle wedi rhoi’r gallu i staff cyflwyno a dysgwyr wirio a chadarnhau cynnydd dysgu i lywio cynllunio asesu yn effeithiol. Mae Moodle wedi galluogi i fedrau personol a phroffesiynol a themâu trawsbynciol fod ar gael i ddysgwyr o ddechrau eu rhaglen. Gall staff cyflwyno gyfeirio dysgwyr at destunau perthnasol ar gyfer ymchwil a thrafod ac mae hyn ar gael trwy gydol eu dysgu. Dywed dysgwyr eu bod yn cael mynediad haws at destunau sy’n ddiddorol, yn eu barn nhw, ac yn bwysig, gallant elwa ar ystod o adnoddau lles a allai fod yn rhy bersonol i’w trafod gyda’u hasesydd. 

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Yn fewnol, newidiwyd y Moodle dysgwyr i ‘Moodle staff’. Mae’r platfform yn cynnal sesiynau ymsefydlu ar gyfer staff newydd, sesiynau dysgu a datblygu a sesiynau dysgu proffesiynol galwedigaethol. Mae platfform Moodle wedi’i glonio i’w ddefnyddio ar draws is-gontractwyr, gan roi’r gallu iddynt addasu eu hadnoddau eu hunain a brand eu sefydliad.  

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am y lleoliad

Mae Cylch Meithrin Hill Street wedi’i leoli mewn adeilad symudol ar safle Ysgol Plas Coch. Ar hyn o bryd, mae ganddo 16 o blant, dau aelod staff amser llawn ac un aelod staff rhan-amser. Mae ganddo rieni Saesneg, yn bennaf, ynghyd â nifer fach o deuluoedd Cymraeg eu hiaith. Mae’r rhan fwyaf o’r plant sy’n mynychu’r Cylch yn symud ymlaen i’r dosbarth meithrin yn yr ysgol.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Mae’r Cylch yn ceisio sicrhau ei fod yn bodloni anghenion y plant unigol wrth sicrhau eu bod yn rhan o’r Cylch. Ei nod yw bod y plant yn cyd-chwarae’n hapus â’i gilydd a bod pob plentyn yn cael yr un cyfleoedd i archwilio, tyfu a datblygu yn yr amgylchedd naturiol sydd newydd ei ddatblygu. Mae ymarferwyr yn credu’n gryf mewn rhoi’r dechrau gorau posibl mewn bywyd i bob plentyn yn y Cylch ac yn ceisio cefnogi plant ag anghenion unigol i ddatblygu eu llawn botensial.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Yn ystod yr arolygiad diweddar gan Estyn, cydnabuwyd y lleoliad am ei arfer dda o ran creu amgylchedd cynhwysol i blant ag anghenion unigol ychwanegol. Mae cyfarfodydd tîm rheolaidd i drafod y plant er mwyn addasu arfer a darpariaeth yn ôl eu hanghenion.

Yn ddiweddar, mae’r lleoliad wedi datblygu’r canlynol: trefn arferol, meysydd diddordeb a gwahoddiadau i ddysgu ar sail diddordebau’r plant. Mae wedi sefydlu ardal byd bach deinosoriaid o rilenni er mwyn i blentyn allu chwarae’n agos at yr ardal hunangofrestru ac amser stori. Mae ymarferwyr hefyd wedi addasu amser croeso i fod yn fyrrach ac wedi defnyddio lluniau mawr, sy’n golygu y gall y gweithgaredd o ddewis lluniau gael ei gwblhau’n annibynnol ac yn gyflym.

Mae’r lleoliad hefyd wedi ymestyn chwarae rhydd yn ystod y sesiwn er mwyn rhoi amser i’r plant archwilio a chwarae’n annibynnol yn yr ardaloedd heb darfu ar eu chwarae. Mae hyn yn gweithio’n dda ac mae plant ag anghenion ychwanegol wedi ymgartrefu’n fwy ac yn hapusach wrth chwarae. Mae ymarferwyr wedi addasu elfen o’u sesiynau ioga dyddiol hefyd er mwyn i un plentyn gael cyfle i archwilio symudiadau y tu allan, gan ganiatáu i’r plant eraill fwynhau’r profiad. Ychwanegwyd blychau bach o ‘ddarnau rhydd’ i’r amgylchedd hefyd i ennyn diddordeb y plant.

Mae’r lleoliad wedi cydweithio’n agos â rhieni a gofalwyr i gwblhau proffiliau un-dudalen i ddatblygu cynlluniau penodol i blant unigol. Yn yr un modd, mae’r holl aelodau staff yn cael gwybod am bethau sy’n gofidio plentyn neu nad yw’n eu hoffi er mwyn sicrhau bod profiad pob plentyn yn un hapus.

 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau plant?

Wrth weithio tuag at y cwricwlwm newydd, mae’r lleoliad wedi cyflwyno amgylchedd naturiol sydd â phwyslais ar ddarnau rhydd. Mae hyn wedi cael effaith fawr ar ddysgu’r plant. Mae ymarferwyr yn teimlo bod hyn wedi caniatáu i’r amgylchedd ganolbwyntio ar y plentyn ac i blant gael profiadau chwarae ar eu lefel a’u cyflymder eu hunain. Bu hyn o fudd i les y plant ac mae wedi rhoi cyfle iddynt lwyddo, sy’n rhan bwysig iawn o addysg gynnar plentyn ifanc. Mae’r holl ymarferwyr yn rhyngweithio’n sensitif â’r plant ac yn ofalus i’w cefnogi yn ôl yr angen, heb ymyrryd yn rhy fuan. Mewn cyfarfodydd staff, mae ymarferwyr yn trafod datblygiad a chynnydd pob un o’r plant mewn medrau gwahanol ac yn siarad am yr hyn y gellir ei wneud i’w hannog a’u cefnogi orau.

Sut ydych wedi rhannu eich arfer dda?

Yn y gorffennol, mae ymarferwyr wedi rhannu arfer dda â lleoliadau eraill drwy ymweliadau a’r tu allan i’r sir hefyd, wrth i leoliadau ymweld â’u hathrawon ymgynghorol. Maent hefyd yn rhannu arfer ddyddiol â rhieni a gofalwyr drwy dudalen gaeedig ar gyfryngau cymdeithasol ac yn rhannu arfer dda â chyd-ymarferwyr drwy luniau ar dudalen Facebook caeedig ar gyfer Addysg Gynnar a Ariennir yn Sir Wrecsam.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr Awdurdod Addysg Lleol

Mae gan Awdurdod Addysg Lleol Gwynedd weledigaeth glir yng nghyd destun addysg trwy gyfrwng Y Gymraeg ar gyfer dysgwyr trwy gydol eu cyfnod ym myd addysg. Mae Polisi Iaith Gwynedd yn anelu at fagu dysgwyr a dinasyddion dwyieithog hyderus. Yng Ngwynedd mae’r Gymraeg yn perthyn i bawb a’r polisi yn gosod cyfeiriad ac atebolrwydd clir i’r holl ysgolion. 

Mae Adran Addysg Cyngor Gwynedd yn ymroddedig i gyfrannu tuag at strategaethau a deddfwriaeth cenedlaethol o ran hybu a chynyddu defnydd o’r Gymraeg. I’r perwyl hwn, mae’r adran wedi paratoi a chyflwyno Cynllun Strategol y Gymraeg mewn Addysg (CSGA) sy’n amlinellu gweledigaeth addysg cyfrwng Cymraeg o fewn yr awdurdod dros y deng mlynedd nesaf.  Yn unol â’r gofyn statudol mae’r Cyngor hefyd o dan adran 44 Mesur Y Gymraeg (Cymru) 2011 wedi llunio a chyhoeddi strategaethau sirol sydd yn amlinellu sut y byddant yn cyfrannu at y nod cenedlaethol a osodir yn Strategaeth Y Gymraeg Llywodraeth Cymru, Cymraeg 2050, i gynyddu nifer y siaradwyr ledled Cymru ac i gynyddu’r cyfleoedd i bobl ddefnyddio’r Gymraeg o ddydd i ddydd. Mae Strategaeth Iaith sirol Gwynedd (Cynllun Hybu’r Gymraeg yng Ngwynedd 2018-23) yn gosod yr ymrwymiad a’r weledigaeth ar gyfer y sir, ac mae gwaith yr Adran Addysg a nodau’r CSGA yn cyfrannu at amcanion y strategaeth sirol honno. 

Datblygu adnoddau Cymraeg ar gyfer dysgwyr ag anghenion dysgu ychwanegol a chynhwysiad

Mae’r awdurdod, ar y cyd â Chyngor Sir Ynys Môn, wedi buddsoddi mewn gwasanaeth Anghenion Dysgu Ychwanegol a Chynhwysiad (ADY a Ch) canolog. Mae’r gwasanaeth hwn ar gael i bob darparwr addysg o fewn y sir ar gyfer darparu cefnogaeth a chyngor ar gyfer dysgwyr sydd ag anghenion ADY a Ch neu ar gyfer atal yr anghenion hyn rhag datblygu. Mae hyn trwy ddarparu adnoddau, hyfforddiant a mewnbwn uniongyrchol ar gyfer ysgolion a dysgwyr. 

Mae’r gwasanaeth ADY a Ch yn darparu gwasanaeth cwbl ddwyieithog, gyda phob aelod o staff y gwasanaeth yn medru darparu trwy gyfwng Y Gymraeg. Pwysleisir yr angen am ddarpariaeth yn y Gymraeg o fewn y broses recriwtio. 

Mae datblygu adnoddau trwy gyfrwng y Gymraeg yn rhan annatod o’r gwaith yma, ac mae’r hyfforddiant sydd yn cael ei ddarparu gan y tîm ar gael trwy gyfrwng y Gymraeg. Ceir ystod eang o adnoddau pwrpasol sydd yn cael eu datblygu yn barhaus i gyd-fynd â’r angen sydd yn cael ei adnabod, ac i gyd-fynd â’r ddarpariaeth sydd yn cael ei chynnig. Mae hyn yn cynnwys meysydd cynnal ymddygiad, llesiant a iechyd meddwl, anghenion dysgu penodol (llythrennedd a rhifedd), cyfathrebu a rhyngweithio, ac anghenion synhwyraidd, meddygol a chorfforol. Mae gwefan benodol wedi ei sefydlu ar gyfer defnydd rhieni a gofalwyr, a gwefan benodol ar gyfer staff ysgolion sydd yn eu galluogi i lawrlwytho adnoddau, ynghyd â dosbarth ar lein ar gyfer adnoddau anghenion dysgu penodol. Mae popeth ar y wefan ar gael yn ddwyieithog: www.adyach.cymru. Mae’r Cynllun Datblygu Unigol ar lein hefyd yn gwbl ddwyieithog fel bod modd cwblhau yn iaith ddewis y teulu. 

Golyga’r uchod bod y ddarpariaeth ADY a Ch yn cyd-fynd gyda’r ethos a’r ddarpariaeth addysgu o fewn y sir, ac yn hybu medrau a dwyieithrwydd y dysgwyr o’r cychwyn. Mae’n golygu hefyd bod modd i rieni a gofalwyr gyfrannu at drafodaethau person ganolog eu plant trwy’r Gymraeg neu Saesneg gyda staff sydd yn medru’r ddwy iaith. 

Y gyfundrefn addysg drochi

Er mwyn i bolisi iaith yr Awdurdod fod yn gynhwysol, darperir gwasanaeth arbenigol o fewn y sir, sef Y Gyfundrefn Addysg Drochi.  Ers ei sefydlu ar ei newydd wedd ym mis Ionawr 2023 ceir chwe lleoliad strategol ar draws y sir sy’n darparu gwasanaeth i hwyrddyfodiaid i gaffael y Gymraeg. 

Er mwyn sicrhau cyfleoedd modern a chyfoes i’r dysgwyr ymarfer geirfa a phatrymau iaith yn y canolfannau trochi mae staff y Gyfundrefn Addysg Drochi wedi cydweithio gydag unigolion a chwmni allanol i greu pentref rhithwir arloesol. Mae’r prosiect hwn wedi ei ddatblygu gydag arian grant refeniw Llywodraeth Cymru. Mae’r cynllun newydd hwn yn seiliedig ar bentref dychmygol o’r enw Aberwla ac mae’n ymgorffori patrymau iaith penodol o fewn y continwwm iaith yng Nghwricwlwm i Gymru.  Mae’n gynllun perthnasol i’r unfed ganrif ar hugain ac yn adlewyrchu’r Gymru gyfoes. Dyma brosiect sy’n galluogi hwyrddyfodiaid i gamu i Aberwla ar blatfform rhithwir i ymarfer patrymau iaith mewn amrywiol leoliadau yn y pentref.  Ar y platfform digidol hwn caiff y dysgwyr gyfle i chwarae gemau gyda’i gilydd, e.e. wrth lenwi eu basged yn yr archfarchnad neu trwy ddarllen cyfarwyddiadau a dilyn rhestr siopa. Cânt hefyd gyfarfod cymeriadau a chreaduriaid gwahanol i’r arfer ar Fferm Tyddyn Swnllyd ac aros am noson neu ddwy yn y Cae Glampio. Yn ogystal cânt dreulio amser yn y ganolfan hamdden, yr amgueddfa neu helpu Ceri’r mecanic yn y Garej. Hefyd mae’n bosib benthyg drôn o’r siop gajets i hedfan uwchben y pentref i ymarfer patrymau gorchmynnol a chyfeiriadau, e.e. de a chwith, ymlaen ac yn ôl. 

Mae swyddogion Llywodraeth Cymru yn awyddus iawn i Wynedd rannu’r adnodd hwn yn genedlaethol ac wedi rhyddhau cyllid i hwyluso hyn.  Mae’r awdurdod yn falch o’r cyfle i’w rannu er budd dysgwyr a chefnogi nod y Llywodraeth yn Cymraeg 2050 ar hyd a lled Cymru. Mae croeso i bob awdurdod yng Nghymru i ddefnyddio’r adnodd hwn trwy gysylltu â  

Mae adnoddau amlgyfrwng i atgyfnerthu patrymau iaith a geirfa yn werthfawr, yn enwedig adnoddau digidol rhithwir sy’n apelio i blant a phobl ifanc. Mae’r adnodd hwn yn gyfrwng i atgyfnerthu’r medrau angenrheidiol i alluogi dysgwyr i ddefnyddio’r Gymraeg mewn cyd destunau ffurfiol ac anffurfiol. 

Yr hyn sy’n dod yn amlwg yw’r diddordeb sydd gan y dysgwyr yn yr adnodd. Mae’n apelio’n fawr at hwyrddyfodiaid o’r cynradd i’r uwchradd. Mae’r elfen rithwir yn fodd i alluogi’r dysgwyr i ymgolli yn y gweithgaredd ac wrth gamu ar y platfform maent yn hapus i roi cynnig arni i gyfathrebu trwy’r Gymraeg. Mae’r elfen o hwyl a’r pleser sydd ynghlwm â’r adnodd yn sicr yn dylanwadu’n gadarnhaol ar eu datblygiad ac yn gyfrwng i normaleiddio’r Gymraeg a’i gwneud yn gyfoes yn y maes rhithwir a digidol. 

Adnodd blaengar arall gwerth ei rannu yn genedlaethol yng nghyd destun addysg Gymraeg yw’r podlediad ‘Am filiwn’, sydd yn trin a thrafod agweddau ar fyd athro sy’n arwain at gynyddu a datblygu disgyblion i fod yn siaradwyr Cymraeg ac anelu at greu miliwn o siaradwyr. Mae’r podlediad hwn yn mynd o dan groen addysg drochi a’r hyn sydd yn digwydd yn y canolfannau iaith o fewn y Gyfundrefn Addysg Drochi.  Yn y podlediad mae rhai o’r dysgwyr a’u rhieni yn rhannu eu profiadau wrth iddynt fynychu’r unedau trochi iaith yng Ngwynedd i ddysgu Cymraeg.  Yn ogystal mae athro profiadol yn sgwrsio am y prif egwyddorion trochi sydd wedi profi’n llwyddiannus  o fewn Cyfundrefn Addysg Drochi Gwynedd. Dyma adnodd gwerthfawr i fyfyrwyr sy’n dilyn cwrs hyfforddi athrawon, i athrawon newydd gymhwyso neu i athrawon ar ddechrau eu gyrfa i godi ymwybyddiaeth ac i ddysgu am egwyddorion a strategaethau trochi effeithiol. Datblygwyd y  Podlediad Am Filiwn (ypod.cymru) mewn cyfres o bodlediadau ar gyfer AGA, Prifysgol Bangor mewn cydweithrediad gyda sefydliadau Addysg Gychwynnol Athrawon Cymru trwy nawdd Y Coleg Cymraeg Cenedlaethol. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr Ysgol:

Mae Ysgol Gyfun Aberaeron yn ysgol gyfun ddwyieithog 11-19 oed a gynhelir gan awdurdod lleol Sir Ceredigion. Mae 581 o ddisgyblion ar y gofrestr. Mae tua 27% o’r disgyblion ac anghenion dysgu ychwanegol (ADY), sydd uwchlaw’r cyfartaledd cenedlaethol (dros dair blynedd) mewn ysgolion uwchradd, sef 16.1%. 

Mae tua 30.5% o’r disgyblion yn siarad Cymraeg gartref, 50.1% ddim yn siarad Cymraeg gartref a 19.4% ddim yn gallu siarad Cymraeg. Mae bron pob disgybl yn dod o gefndir gwyn, Prydeinig. Mae’r uwch dim arwain yn cynnwys y pennaeth, y dirprwy bennaeth, dau bennaeth cynorthwyol ac un uwch athro. 

Mae gan yr ysgol ganolfannau dysgu arbenigol ar gyfer disgyblion yn cynnwys: 

  • Canolfan y Môr – Canolfan arbenigol sy’n darparu ar gyfer disgyblion sydd ag anghenion lleferydd a chyfathrebu dwys ynghyd a disgyblion sydd ag anghenion awtistiaeth, synhwyraidd a meddygol. 
  • Canolfan Croeso – Canolfan sgiliau bywyd sy’n rhoi darpariaeth unigol i ddisgyblion ynghyd a’u cynnal (yn ddibynol ar oed a gallu) trwy ddarpariaethau prif ffrwd. 

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol:

Gweledigaeth yr ysgol yw ‘sicrhau bod ein myfyrwyr yn barod i wynebu heriau’r 21ain Ganrif a’n bod yn eu cefnogi i ddatblygu eu potensial yn academaidd, yn gorfforol, yn gymdeithasol ac yn emosiynol’. Mae arweinwyr ac athrawon drwy brosesau arfarnu ysgol gyfan wedi mynd ati i ddatblygu medrau darllen disgyblion. Yn benodol, y ffocws yw datblygu darllen ar gyfer dealltwriaeth. I fynd i’r afael gyda hyn, ynghyd ag ymyraethau ar lefel adrannol, datblygwyd rhaglen ysgol gyfan i godi safonau darllen.   

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Datblygwyd y strategaeth yn seiliedig ar waith ymchwil ac yna trwy gyd-gynllunio a chyd-greu rhwng y Cydlynydd Anghenion Dysgu Ychwanegol (CADY), yr uwch athro Dysgu ac Addysgu a phennaeth yr adrannau Gymraeg a Saesneg.   .

Mae’r cynllun darllen yn seiliedig ar egwyddorion ‘Darllen ar y cyd’.  Y bwriad yw: 

  • hybu perthnasoedd cadarn rhwng athro a disgybl ac o ddisgybl i ddisgybl. 
  • hybu dysgu ar y cyd gan bod disgyblion yn dysgu oddi wrth ei gilydd   
  • adeiladu hyder disgyblion trwy ymweld â thestun mwy nag unwaith. 
  • modelu darllen o ansawdd trwy fodelu gan yr athro. 
  • datblygu sgiliau darllen a deall amrywiol. 

Er mwyn gallu rhedeg y sesiynau, ail-drefnwyd grwpiau cofrestru a chynlluniwyd yn fanwl i sicrhau bod y ddarpariaeth yn gallu rhedeg i bob disgybl ym mlynyddoedd 7 i 9 ar yr un pryd. Mewn ysgol ddwyieithog sydd â chyfradd uchel o ddisgyblion ag ADY, bu rhaid addasu amserlenni a chynllunio yn fanwl. 

Rhoddwyd hyfforddiant gan arweinwyr y cynllun i’r holl staff dysgu a chefnogi dysgu. Bu’r elfen o hyfforddi pawb ar y cyd yn nodwedd bwysig o ddatblygu’r cynllun fel strategaeth ysgol gyfan.  Esboniwyd i staff sut i arwain y gweithgareddau a sut i fodelu’r darllen yn effeithiol. Gan bod hyn yn flaenoriaeth a luniwyd yn seiliedig ar farn staff, ymrwymodd y rhan fwyaf o’r staff i’r cynllun yn dda iawn.   

Mae 2 sesiwn pob wythnos. Yn ystod y sesiwn gyntaf, mae trafodaeth gychwynnol o’r testun – ‘beth ydym yn gallu gweld am y darn yn syth?’ Yna, mae cyfnod o ddarllen tawel, annibynnol. Wedi hyn, mae’r athro yn modelu darllen gan roi sylw llawn i fynegiant a thonyddiaeth gan ddefnyddio ‘pwyntiwr’ i gysylltu’r geiriau gyda’u llais. I gloi’r sesiwn, mae cyfle i ddisgyblion ymarfer darllen y darn ar goedd i’r dosbarth. 

Yn ystod yr ail sesiwn, mae’r athro yn modelu darllen effeithiol eto – gan ddefnyddio’r un darn. Mae disgwyl i ddisgyblion ddarllen ar goedd hefyd. Mae cyfle i wirio dealltwriaeth disgyblion o ystyr geiriau a’r darn yn ei gyfanrwydd. Yna, mae disgyblion yn cymhwyso’r wybodaeth, sydd erbyn hyn yn gyfarwydd iddynt, drwy ateb cwestiynau ar ffurf – ‘Darllen Caredig’ (Crynhoi, Awgrymu, Rhagfynegi, Esbonio, Dilyniant, I gof, Geirfa).  

Tra bod y mwyafrif o ddisgyblion yn cwblhau’r gweithgareddau yn eu dosbarthiadau cofrestru, mae disgyblion sydd â medrau darllen llai datblygedig yn cael eu cefnogi gan staff yr adran ADY. Mae’r strwythur i’r cynllun yr union yr un fath ond mae disgyblion yn cael cefnogaeth mewn grwpiau pwrpasol. Mae’r CADY’n dewis a/neu greu testunau darllen bachog a diddorol, sydd wedi cael eu gwahaniaethu’n sylweddol – hyd at 5 gwahanol lefel er mwyn sicrhau’r her briodol i bawb

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r gwaith hwn yn Ysgol Gyfun Aberaeron wedi arwain at godi proffil pwysigrwydd darllen ymysg disgyblion a staff yr ysgol. Mae wedi arwain at gynnig cyfleoedd darllen ehangach mewn gwersi ar draws yr ystod o bynciau. Wedi casglu barn staff, mae’r mwyafrif yn cydnabod bod medrau darllen disgyblion yn gwella. 

Nodwyd yn ystod arolygiad Estyn bod y ‘rhan fwyaf o ddisgyblion yn barod i ddarllen ar goedd a llawer yn hyderus wrth wneud hynny’ (Estyn, Mawrth 2023) a nodwyd mai ‘enghraifft neilltuol o gefnogaeth yw’r sesiynau darllen grŵp dwyieithog ddwywaith yr wythnos lle mae nifer o ddisgyblion sydd â medrau darllen gwan yn gwneud cynnydd sylweddol dros amser yn eu medrau darllen a phrosesu.’ Mae arweinwyr yn ffocysu ar wella a chryfhau medrau darllen disgyblion â hybu eu diddordeb a’u mwynhad o ddarllen. Mae’r ysgol yn meithrin diwylliant o ddarllen sy’n cynnig profiadau buddiol i ddisgyblion ar draws yr ysgol. Mae’r cyfleoedd fel y sesiynau darllen o dan arweiniad, yn hybu mwynhad ac yn annog disgyblion i fod yn ddarllenwyr annibynnol 

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae Ysgol Gyfun Aberaeron wedi rhannu’r arferion yma gydag ysgolion eraill o fewn yr awdurdod lleol yn ystod cyfarfodydd rhwng ysgolion.   

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am y lleoliad

Mae Crossway Nursery yn credu mewn ymagwedd gyfannol integredig at ofal plant. Mae’n cynnig profiadau dilys a bywyd go iawn sy’n dilyn diddordebau plant ac yn annog annibyniaeth ac archwilio. Mae wedi creu amgylchedd cartrefol naturiol a niwtral gan ddod â’r tu allan y tu mewn, gan annog gofal a pharch am natur a’r amgylchedd. Mae amrywiaeth o gyfleoedd chwarae ar gael, yn cynnwys coginio a garddio. Mae’r lleoliad yn darparu llawer o brofiadau chwarae anniben a phenagored gan ddefnyddio deunyddiau ac adnoddau naturiol, y gall plant eu defnyddio’n annibynnol trwy gydol y dydd. Mae hyn yn eu cynorthwyo i ddatblygu hyder a dilyn eu diddordebau eu hunain. Mae plant yn dysgu, yn ymchwilio, yn archwilio, yn datblygu, yn magu hyder, yn meithrin perthnasoedd, yn gwella iechyd corfforol ac iechyd meddwl ac yn dysgu ymwybyddiaeth foesol ac ysbrydol tra’n chwarae mewn amgylchedd cartrefol, diogel a hapus. Mae gan y lleoliad gysylltiadau cymunedol cryf a pherthnasoedd da â phlant a’u teuluoedd, sy’n cefnogi dysgu plant yn llwyddiannus. Mae’n lleoliad bach a chlyd, sydd wedi’i gofrestru i ofalu am hyd at 10 o blant rhwng 18 mis oed a phedair blwydd oed. Mae Crossway Nursery wedi’i leoli yng nghanol Caldicot mewn eiddo bach, sengl. Mae gardd fach yn y tu blaen a gofod chwarae mwy yn y cefn, sy’n cynnwys teganau ac adnoddau. Caiff plant fynediad at ardaloedd yn yr awyr agored bob dydd, ac fe gaiff y rhain eu harchwilio trwy gydol y dydd, ochr yn ochr â thripiau i’r parc, y llyfrgell neu’r castell lleol, sydd wedi’u lleoli o fewn pellter cerdded. Mae dwy ystafell chwarae o fewn yr eiddo sy’n cynnwys cyflenwad da o deganau, ac adnoddau amrywiol i alluogi chwarae a meithrin creadigrwydd. Mae’r lleoliad yn darparu adnoddau sy’n adlewyrchu ystod o ddiwylliannau ac offer i weddu i bob grŵp oedran. Mae ganddo ofod hefyd i fwynhau gweithgareddau chwarae anniben a gwlyb, ac mae ei ystafell chwarae lai yn ardal drosiannol dawel lle gall plant orffwys neu gysgu yn ystod y dydd.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae’r lleoliad yn ymfalchïo mewn hyrwyddo dysgu gweithredol trwy brofiad. Mae’n cynllunio ystod eang o weithgareddau dysgu difyr a diddorol sy’n helpu datblygu medrau plant tra’n sicrhau cyfleoedd iddynt ddilyn eu cyfareddion a’u diddordebau. Mae dysgu am wahanol dymhorau a’r tywydd yn bwysig iawn i’r lleoliad. Ymestynnir hyn trwy archwilio llyfrau a storïau, helfeydd chwilod, casglu dail, a sylwi ar newidiadau yn yr amgylchedd o’n cwmpas. Mae ymarferwyr yn credu bod annog cyfathrebu yn hanfodol ac maent yn canolbwyntio ar ofyn cwestiynau sy’n annog plant i wneud penderfyniadau pwrpasol am eu chwarae.

Mae ymarferwyr yn darparu cyfleoedd cyffrous i blant archwilio a datrys problemau. Maent yn annog medrau cyfathrebu trwy roi digonedd o amser iddynt feddwl a siarad â’i gilydd. Mae teganau ac adnoddau yr un mor bwysig gan eu bod yn ymestyn ymchwilio a’r dychymyg. Caiff plant gyfleoedd i ddefnyddio adnoddau diddorol a heriol i ddatblygu eu dysgu, fel chwyddwydrau i edrych ar hadau, a phestl a mortar i falu a chymysgu hadau a pherlysiau ffres o’r ardd. Mae cael cyfle i elwa ar ddeunyddiau naturiol fel cerrig, pren, bambŵ, mwclis a gwrthrychau bywyd go iawn fel blodau tymhorol, ffrwythau a llysiau, yn ymestyn eu dysgu’n fawr.

Yn yr hydref, mae’r lleoliad yn cynnwys llawer o goncyrs, moch coed, dail, pwmpenni a gwreiddlysiau eraill yn y rhan fwyaf o weithgareddau cynlluniedig trwy gydol y tymor. Mae’r gwrthrychau hyn yn rhoi digonedd o gyfleoedd i blant fod yn greadigol a’u defnyddio mewn amrywiaeth o ffyrdd dychmygus. Mae’r lleoliad yn darparu adnoddau fel chwyddwydrau, camerâu, clipfyrddau ac offer creu marciau gydag oedolyn sy’n galluogi dysgu yn gofyn cwestiynau penagored fel “beth wyt ti’n meddwl yw hwn?”, “wyt ti’n ei hoffi?” “ar gyfer beth gellid ei ddefnyddio?” Mae hyn yn annog plant i feddwl mewn ffyrdd newydd a datrys problemau, a dechrau deall achos ac effaith. Trwy brofi a methu, maent yn magu hyder i fynegi eu hunain ac ennill dealltwriaeth well o’r byd.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Caiff darparu amgylchedd dysgu cyfoethog ei ymestyn trwy sicrhau bod plant yn cael digonedd o gyfleoedd i wneud penderfyniadau, gofyn cwestiynau a datrys problemau. Caiff arsylwadau o ddiddordebau, cyfareddion a sgemâu pob plentyn eu cynnwys mewn gweithgareddau cynlluniedig gyda llawer o gynllunio ymatebol sy’n cael ei arwain gan y plentyn. Mae arsylwadau o amgylch sgemâu yn sicrhau bod oedolion sy’n galluogi dysgu yn ymateb i anghenion unigol plant.

Er enghraifft, yn yr ardd, mae ymarferwyr yn trefnu gweithgaredd yn y gegin fwd, sy’n cynnwys ystod o wahanol offer. Maent yn gofyn i’r plant sut gallent ddefnyddio’r offer mewn gwahanol ffyrdd ac yn ymchwilio i sut y gallent ddefnyddio gwahanol gynwysyddion i symud dŵr o un lle i’r llall. Maent yn mwynhau gwneud te gyda’i gilydd, ac yn datblygu hyder i gydweithio gyda’i gilydd i ddatrys eu problema

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau plant?

Bob dydd, mae’r plant yn cymryd rhan mewn nifer o weithgareddau a phrofiadau difyr a fydd yn ymestyn ac yn datblygu’r holl feysydd dysgu a datblygu. Nod ymarferwyr yw bod yn gyfannol yn eu hymagwedd at ddysgu, gan gefnogi a datblygu’r “plentyn cyfan”. Maent yn annog y plant i gymryd rhan mewn gweithgareddau ioga, ymlacio ac ymwybyddiaeth ofalgar syml hefyd.

Caiff plant gyfle i fwynhau gweithgareddau coginio a pharatoi eu byrbryd eu hunain gan ddefnyddio medrau echddygol manwl ymarferol, asesu risg a datblygu annibyniaeth. Caiff plant fynediad at yr amgylchedd awyr agored trwy gydol y dydd. Cânt fynediad at adnoddau a datblygu eu medrau corfforol trwy adeiladu gyda chratiau a phlanciau. Maent yn chwarae ar feiciau neu sgwteri ac yn rhoi cynnig ar dyfu eu planhigion eu hunain. Er mwyn i blant ddod yn archwilwyr hyderus, mae ymarferwyr yn caniatáu iddynt wneud dewisiadau a phenderfyniadau am eu dysgu. Mae hyn yn ymestyn hyder ac annibyniaeth plant, ac yn cefnogi eu lles yn llwyddiannus hefyd.

Mae hyrwyddo ac annog annibyniaeth a hyder ymhlith plant yn ymestyn ymdeimlad o berthyn. Mae ymagwedd gadarnhaol gan oedolion galluogol yn effeithio ar les y plant. Mae modelu arferion ac ymddygiad da gan oedolion yn annog plant i ymddwyn mewn ffordd debyg. Mae ymarferwyr yn annog plant i siarad â’i gilydd, ac maent yn siarad am fod yn garedig gyda ffrindiau a theulu.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae’r lleoliad yn rhoi gwybodaeth i rieni am destunau a meysydd i’w datblygu y mae’n bwriadu canolbwyntio arnynt gan ei fod o’r farn fod hyn yn rhoi cyfle i rieni gael eu cynnwys yn weithredol yn nysgu a datblygiad eu plentyn. Mae Crossway Nursery yn sicrhau bod pob un o’r plant yn teimlo’u bod yn cael eu croesawu a’u gwerthfawrogi trwy feithrin perthnasoedd cadarnhaol â phlant, rhieni a brodyr a chwiorydd. Mae ymarferwyr yn gwrando’n astud ar feddyliau, syniadau, awgrymiadau a storïau plant, gan ymateb yn ystyriol ac yn sensitif i blant bob amser. Mae croesawu pob un o’r plant â’r un cyfarchiad a gwên gynnes ar ddechrau pob diwrnod yn hollbwysig. Mae ymarferwyr yn canmol plant am eu cyflawniadau a’u hymdrechion ac yn gwerthfawrogi diwylliannau a chefndiroedd unigol pawb. Mae gan y lleoliad amrywiaeth o deganau ac adnoddau amlddiwylliannol yn yr ystafell chwarae, ac mae’n cyflenwi byrbrydau a phrydau bwyd sy’n adlewyrchu ystod eang o ddiwylliannau. Mae’n arddangos gwaith celf a dyfyniadau gan y plant. Mae ymarferwyr yn cyfarfod â rhieni a gofalwyr yn rheolaidd i drafod datblygiad plant ochr yn ochr ag arsylwadau misol ar y cyd â rhieni trwy ddefnyddio’r ap teuluoedd.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Uwchradd Woodlands yn rhan o’r Western Learning Federation sy’n gweithio ochr yn ochr ag Ysgol Riverbank ac Ysgol Tŷ Gwyn. Mae’n darparu addysg ddydd ar gyfer disgyblion rhwng 11 ac 19 mlwydd oed. Mae mwyafrif y disgyblion o oedran ysgol statudol, ac mae tua 40% ohonynt mewn addysg ôl-orfodol. Mae anghenion dysgu ychwanegol y disgyblion yn amrywiol, ac mae gan bob un o’r disgyblion ddatganiad o angen addysgol arbennig. Mae gan ryw 44% o ddisgyblion anawsterau dysgu difrifol, mae gan un o bob pump ohonynt anghenion corfforol a meddygol, anghenion lleferydd, ac mae gan un o bob pump arall ohonynt anawsterau cyfathrebu ac iaith. Mae ychydig o ddisgyblion yn awtistig neu mae ganddynt anhawster dysgu cyffredinol. Mae gan ychydig iawn o ddisgyblion namau ar y synhwyrau ac anawsterau dysgu dwys a lluosog.  

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol  

Dair blynedd yn ôl, aeth Ysgol Woodlands ar daith i gyflwyno’r Cwricwlwm newydd i Gymru. Fel rhan o gamau cychwynnol cynllunio’r cwricwlwm, pleidleisiodd disgyblion dros themâu, a threfnwyd digwyddiadau agoriadol i sicrhau bod disgyblion yn dangos brwdfrydedd ac wedi ymgysylltu ar ddechrau pob thema. Wrth i’r cwricwlwm ddatblygu, mae disgyblion wedi cael eu cynnwys yn gynyddol mewn datblygu’r cwricwlwm ar y cyd, ac erbyn hyn, maent yn gyrru pob thema trwy ddatblygu cwestiynau ymholi a nodi prosiectau ymholi. Ymgynghorom ni hefyd â rhieni, a gofyn am eu barn ar y cwricwlwm. Yn sgil myfyrio yn ystod y broses gynllunio, awgrymwyd y byddai cyfleoedd i ddisgyblion arddangos a rhannu eu dysgu yn rhoi cyfleoedd ehangach iddynt gymhwyso a defnyddio’u medrau mewn gwahanol gyd-destunau, ac i rieni ac aelodau eraill o’r gymuned rannu yn nheithiau dysgu disgyblion.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

  • Ar ddechrau thema newydd, mae disgyblion yn cymryd rhan mewn digwyddiad agoriadol i ymgysylltu â nhw ac ennyn eu brwdfrydedd  

  • Yn dilyn gweithgareddau cychwynnol, mae disgyblion yn gweithio gyda staff i nodi eu diddordebau a’u cwestiynau am y thema. Cynorthwyir pob un o’r disgyblion i gymryd rhan, p’un ai drwy ddefnyddio symbyliadau ac arsylwadau o ymatebion disgyblion, neu drwy ddisgyblion yn datblygu ac yn mireinio eu cwestiynau eu hunain. 

  • Mae staff yn defnyddio’r cwestiynau a ofynnir gan ddisgyblion i lywio’u cynllunio. Caiff profiadau dysgu eu datblygu, a chynorthwyir disgyblion i’w harchwilio a datblygu eu gwybodaeth a’u medrau. 

  • Bydd pob dosbarth yn paratoi rhywbeth i gyflwyno ac arddangos eu medrau, eu dealltwriaeth a’u gwybodaeth am y thema y maent wedi’i hastudio. Bydd pob dosbarth yn paratoi rhywbeth gwahanol. Gallai hyn gynnwys darnau o waith ysgrifenedig, gwaith celf, llysiau wedi’u tyfu, fideos neu gyflwyniadau byw. 

  • Mae disgyblion yn gwahodd aelodau o gymuned yr ysgol i’w digwyddiad cloi. Gallai hyn gynnwys rhieni, llywodraethwyr, staff ar draws y ffederasiwn, partner gwella ysgolion ac aelodau o’r gymuned leol.  

  • Mae cymuned yr ysgol gyfan yn ymuno â dathlu dysgu’r disgyblion dros y tymor yn y digwyddiad cloi. Mae disgyblion yn siarad am yr hyn y maent wedi’i wneud a’r medrau newydd y maent wedi’u dysgu. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

  • Mae disgyblion yn hynod falch o’r gwaith a wnânt. Maent yn mynegi eu bod yn mwynhau’r ysgol ac yn edrych ymlaen at y gweithgareddau. 

  • Mae disgyblion yn pleidleisio dros destunau y maent eisiau dysgu amdanynt, er enghraifft planhigion yn erbyn anifeiliaid. Caiff hyn effaith gadarnhaol ar eu dysgu oherwydd rhoddir perchnogaeth o’r testunau iddynt. 

  • Mae medrau siarad a gwrando disgyblion wedi gwella am fod ganddynt ddiben i esbonio i rieni beth maent wedi bod yn ei ddysgu yn ystod y tymor hwnnw.  

  • Mae dysgwyr hŷn o’r farn fod y cwricwlwm yn eu paratoi yn well ar gyfer yr adeg pan fyddant yn gadael yr ysgol. 

  • Mewn adborth gan staff, adroddwyd am lefelau cynyddol o ymgysylltiad gan fyfyrwyr yn ystod digwyddiadau agoriadol a digwyddiadau cloi.  

  • Mae disgyblion bellach yn fwy hyderus i siarad am eu dysgu a’u cynnydd gyda’u cyfoedion trwy’r digwyddiad hwn.  

  • Mae disgyblion yn elwa ar weithgareddau pwrpasol oddi ar y safle ac yn yr ardal leol sy’n gysylltiedig â’r testunau.  

  • Ceir cyfleoedd cynyddol i ddisgyblion rannu eu dysgu â rhieni ac aelodau o gymuned ehangach yr ysgol ar ôl Covid-19. 

  • Rhoddodd llawer o staff 4 neu 5 seren allan o 5 i’r cwricwlwm yn yr arolwg staff diweddaraf ar y cwricwlwm.   

  • At ei gilydd, dywed disgyblion fod eu mwynhad mewn dysgu wedi cynyddu. 

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

  • Gwahoddir rhieni i fynychu holl ddigwyddiadau’r cwricwlwm; digwyddiadau agoriadol a digwyddiadau cloi. 

  • Gwahoddir llywodraethwyr i’r digwyddiadau hyn ac maent yn eu mynychu.

  • Caiff gwefan yr ysgol ei diweddaru â’r holl wybodaeth. 

  • Caiff ein digwyddiadau eu rhannu mewn cyfarfodydd panel. 

  • Mae’r cyfryngau cymdeithasol yn arddangos uchafbwyntiau’r digwyddiadau. 

  • Trafodir y digwyddiadau yn ystod caffi rhieni lle gall rhieni gyfrannu a rhoi sylwadau. 

  • Rhennir digwyddiadau’r cwricwlwm yng nghyfarfodydd y ffederasiwn. 

  • Rhennir tystiolaeth o’r digwyddiadau hyn yn ein cylchgrawn ar gyfer y ffederasiwn. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Tŷ Gwyn yn rhan o’r Western Learning Federation sy’n gweithio ochr yn ochr ag Ysgol Riverbank ac Ysgol Woodlands. Mae Ysgol Tŷ Gwyn yn ysgol arbennig yn awdurdod lleol Caerdydd. Mae 222 o ddisgyblion 3-19 oed ar y gofrestr. Nodir bod gan bob un o’r disgyblion anghenion dysgu ychwanegol. Mae anghenion dysgu ychwanegol y disgyblion yn amrywiol; mae tua 36% o ddisgyblion yn awtistig ac mae gan 35% arall anawsterau corfforol a meddygol. Mae gan weddill y disgyblion amrywiaeth o anawsterau dysgu, gan gynnwys anawsterau dysgu dwys a lluosog, anawsterau dysgu difrifol, ac anawsterau dysgu cymedrol a chyffredinol. Yn ychwanegol, mae gan ychydig o ddisgyblion namau ar y synhwyrau.

Mae 29 o ddosbarthiadau yn yr ysgolion, ac mae un ohonynt yn ddosbarth meithrin. Mae 45.8% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim.

Mae 32% o ddisgyblion yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol, sydd gryn dipyn uwchlaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 6%.

Cyd-destun a chefndir

Y nod y tu ôl i’n Prosiect Celfyddydau Mynegiannol oedd defnyddio’r celfyddydau, yn enwedig drama, i helpu lleihau gorbryder ynghylch apwyntiadau meddygol, digwyddiadau bywyd go iawn a datblygu medrau bywyd ar gyfer y disgyblion yn Ysgol Tŷ Gwyn.

Mae gan lawer o’n disgyblion anghenion dysgu ac anghenion iechyd cymhleth, ac maent yn aml yn mynychu amrywiaeth o apwyntiadau yn gysylltiedig ag iechyd. Gall hyn fod yn gyfnod hynod bryderus i ddisgyblion a rhieni, fel ei gilydd, fel y gall apwyntiadau fel ymweld â’r siop trin gwallt, y deintydd a’r optegydd, hefyd. Yn ychwanegol, mae gweithgareddau bob dydd fel gwisgo a mynd i siopa yn gallu bod yn her i rai o’n disgyblion. Mae cynorthwyo disgyblion i ddatblygu medrau bywyd yn flaenoriaeth allweddol ar draws yr ysgol.

Rydym yn darparu cyfleoedd i ddisgyblion archwilio’r gwrthrychau y gallent ddod ar eu traws yn ystod yr ymweliadau hyn. Rydym yn defnyddio drama a gweithgareddau creadigol eraill i’w paratoi ar gyfer apwyntiadau yn y dyfodol.

Disgrifiad

Datblygwyd ein dull ar y cyd â seicolegwyr, nyrsys ysgol a chydweithwyr o’r tîm dysgu ac anableddau. Trafodom yr heriau y mae ein disgyblion a’n teuluoedd yn eu hwynebu wrth fynychu apwyntiadau, a sut gallem ni wneud eu profiadau yn llai   trawmatig. 

Creom gronfa o weithgareddau ac adnoddau a ddefnyddiwyd i ddadsensiteiddio disgyblion ar gyfer ymweliadau â’r meddyg, y deintydd, y siop trin gwallt a thripiau siopa, er enghraifft. Roedd y gweithgareddau a grëwyd yn cynnwys sgriptiau drama synhwyraidd, syniadau ar gyfer chwarae rôl, gweithgareddau celf, sesiynau synhwyreg, cylchedau synhwyraidd, storïau cymdeithasol a gweithgareddau cerddoriaeth. Hefyd, helpodd tîm nyrsio’r ysgol greu fideos i ddangos rhywun yn cael ei bwyso a’i fesur, cymryd tymheredd a monitro pwysedd gwaed.

Mae’r gweithgareddau ar gael i bob dosbarth eu defnyddio mewn ffordd sy’n gweddu orau i’w dosbarthiadau.

Roedd rhai o’r adnoddau a archebom yn cynnwys doliau wedi’u creu yn arbennig a oedd yn adlewyrchu rhai o gyflyrau meddygol ein disgyblion, er enghraifft doliau â gastrostomïau trwynol, bagiau stoma, a chitiau diabetes. Defnyddiom gopïau o rai o’r offer a ddefnyddir gan y nyrsys ysgol hefyd, fel siartiau taldra a chlorian, dillad doli, clipwyr triniwr gwallt, bwyd ac adnoddau siopa a llawer mwy! Roedd y nyrsys yn gallu darparu offer wedi dyddio, nad oeddent yn cael eu defnyddio, fel chwistrellau, tiwbiau bwydo a blychau meddyginiaeth gwag i ddisgyblion eu harchwilio yn ystod sesiynau, ac mae staff a rhieni yn garedig wedi rhoi amrywiaeth o ddillad gwisg ffansi, hefyd.

Effaith

Mae’r ystafell ddrama wedi darparu gofod i ddisgyblion gymryd rhan mewn drama synhwyraidd, sesiynau chwarae rôl ac ystod eang o adnoddau yn seiliedig ar yr hyn y gallent ddod ar ei draws yn ystod apwyntiadau go iawn. Gallant wneud hyn mewn amgylchedd diogel a rhagweladwy, ac rydym yn gobeithio, gydag amser, y bydd newid cadarnhaol yn lefel y gorbryder ar gyfer disgyblion sy’n mynychu apwyntiadau.

Rydym wedi cryfhau’r berthynas â’n cydweithwyr ym maes iechyd. Mae hyn yn ei dro yn cael effaith fuddiol ar y disgyblion yn Ysgol Tŷ Gwyn.

Yn sgil cyflwyno gweithdai hyfforddiant, rhoddwyd cyfle i staff drafod sut gallent ddefnyddio ein dull, ein gweithgareddau a’n hadnoddau ar gyfer disgyblion o fewn eu dosbarth, a sut gallen nhw elwa, hefyd.

Mae’r prosiect yn esblygu o hyd, ac mae llawer o gyfle ar gyfer twf a pharhad syniadau newydd. Rydym yn annog ac yn edrych ymlaen at y twf parhaus a geir o fewn y prosiect ac at yr effaith gadarnhaol barhaus y gall ei chael ar ddisgyblion, eu teuluoedd ac Ysgol Tŷ Gwyn.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am y lleoliad

Mae Rachael’s Playhouse yn Aberdâr yn wasanaeth gofal dydd llawn sy’n cynnig gofal ac addysg i blant rhwng 18 mis a 5 mlwydd oed. Mae’r lleoliad yn ddwyieithog. Mae’n lleoliad cofrestredig Dechrau’n Deg ac yn ddarparwr addysg nas cynhelir. Mae’r lleoliad yn canolbwyntio ar y plentyn ac yn cynnig llif rhydd parhaus sy’n galluogi plant i gael mynediad bob amser at yr amgylchedd dysgu y maen nhw’n ei ffafrio. Mae Rachael’s Playhouse yn rhoi lle plant a staff yn ganolog i’w arferion.

Dechreuodd Hannah a Rachael, sef yr unigolion cyfrifol, eu menter gofal plant yn warchodwyr plant yn gweithio o dŷ Rachael. Wedyn, aeth y ddwy ohonynt ymlaen i gwblhau gradd mewn Gofal Plant ac Addysg Gynnar. Maent wedi pwysleisio’r wybodaeth a’r ddealltwriaeth a gawsant o’r cymhwyster a sut mae hyn wedi dylanwadu ar eu harfer. Ar ôl iddynt gwblhau’r radd, cododd cyfle i ehangu’r busnes. Agorodd Hannah a Rachael eu meithrinfa gyntaf yn Aberdâr ym mis Mehefin 2018. Roedd yr arweinwyr yn rhannu angerdd i blant dderbyn gofal ac addysg o’r safon orau, i sicrhau bod sylfeini cryf yn cael eu gosod, sy’n ysbrydoli dysgu a datblygiad parhaus yn y dyfodol. Cyn hir, sefydlwyd gweledigaeth glir ar y cyd, un sy’n hyblyg ac yn parhau i ddatblygu er mwyn ymateb i ymchwil ac addysg ddiweddar.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae’r lleoliad wedi creu dull sy’n cynnwys elfennau o wahanol addysgegau, damcaniaethwyr a safbwyntiau rhyngwladol. Mae’r dull yn sicrhau bod plant yn elwa ar adnoddau a phrofiadau bywyd go iawn, chwarae mentrus a darnau rhydd. Caiff annibyniaeth ei hyrwyddo’n gryf ac mae gan staff ddisgwyliadau uchel ond realistig o’r plant. Mae Rachael’s Playhouse yn gwerthfawrogi pob cyfle fel cyfle i ddysgu. Caiff y plant eu hannog i gynnal eu ‘hasesiadau risg’ eu hunain a meddwl yn feirniadol pan fydd problemau’n codi. Caiff unrhyw adnoddau a allai achosi risg uwch i’r plant eu cyflwyno’n raddol. Mae staff yn rhoi pwys mawr ar feithrin perthynas gref â’r plant a chael dealltwriaeth fanwl o lefel y cymorth sydd ei hangen ar gyfer pob plentyn. Er enghraifft, mae’r lleoliad yn defnyddio llestri Tsieina a gwydr go iawn yn ystod amser byrbryd, ac os yw’n disgyn ar lawr ac yn torri, mae’n rhoi cyfle i staff siarad â’r plant am beth ddigwyddodd a pham. Mae cwestiynau fel “ydy unrhyw un yn gwybod pam dorrodd y plât hwn?”, “ydych chi’n gwybod o ba ddeunydd mae’r plât wedi’i wneud?”, “ydy unrhyw un yn gallu dangos sut i gario’r plât yn ddiogel ac yn gywir?”, yn hyrwyddo meddwl yn feirniadol a datrys problemau ac yn helpu datblygu hunan-barch plentyn wrth iddo ddod yn ddysgwr hyderus a medrus.

Er y bu’r lleoliad yn hyrwyddo ystod eang o gyfleoedd i blant ddatblygu eu medrau a’u gwybodaeth trwy gydol y dydd, roedd yn glir fod y cyfleoedd hyn yn cael eu colli yn ystod amser byrbryd ac amser cinio. Roedd y lleoliad eisiau amser byrbryd a oedd yn brofiad cymdeithasol, lle mae’r plant yn dysgu medrau newydd ac yn myfyrio ar eu diwrnod. Fodd bynnag, roedd amser byrbryd ac amser cinio yn adegau prysur iawn ac yn gallu bod yn eithaf di-drefn. Wrth nodi bod angen newid, arsylwodd y tîm yn Aberdâr amser byrbryd am ychydig ddyddiau i geisio sefydlu beth oedd yn digwydd a pham roedd amser byrbryd yn fwy prysur a mwy swnllyd na rhannau eraill o’r diwrnod. Ar sail arsylwadau a thrafodaethau, roedd y staff yn gallu myfyrio ar yr arfer bresennol. Roedd yn glir nad oedd pob un o’r plant yn barod yn ddatblygiadol i eistedd i lawr am ychydig o funudau i gael byrbryd, a oedd yn achosi iddynt redeg o gwmpas, a’r rhan fwyaf o blant yn dilyn a chopïo. Arweiniodd hyn i gyd at amser byrbryd gwyllt, pan nad oedd ymarferwyr yn gallu defnyddio strategaethau cyfathrebu effeithiol gan eu bod yn rhy brysur yn ceisio annog pob un o’r plant i eistedd i lawr. 

Mae’r plant bellach wedi’u rhannu’n grwpiau gwahanol, a chynigir darpariaeth byrbrydau parhaus i’r ddau grŵp. Nid oes mwy na chwech o blant yn eistedd wrth y bwrdd ar unrhyw adeg benodol. Mae hyn yn galluogi staff i sicrhau bod amser byrbryd yn brofiad cymdeithasol hamddenol, lle rhoddir cyfleoedd i blant elwa ar eu gwybodaeth a’u medrau presennol ac ymestyn y rhain bob tro.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Cyn i amser byrbryd ddechrau neu cyn dosbarthu unrhyw fwyd neu ddiodydd, mae staff yn gofyn i’r plant am alergeddau. Mae ffotograffau’r plant ag alergeddau, anoddefiadau neu hoffterau bwyd yn cael eu harddangos ger yr ardal byrbrydau gyda gwybodaeth mewn coch am fwydydd y mae’n rhaid iddynt eu hosgoi ac mewn gwyrdd ar gyfer dewisiadau amgen y gellir eu cynnig. Mae’r staff yn gofyn i’r plant a oes gan unrhyw un wrth y bwrdd unrhyw alergeddau; maent yn gofyn i’r plentyn ag alergeddau beth allai ddigwydd pe bai unrhyw groes-halogi a pha ddewisiadau amgen y gallent eu cael yn lle. Wedyn, mae’r staff yn gofyn i bob un o’r plant pa weithdrefnau y mae’n rhaid i ni eu dilyn i gadw eu ffrindiau sydd ag alergeddau yn ddiogel. Yn ystod amser byrbryd, caiff plant gyfle i blicio, torri, taenu a thywallt yn annibynnol. Rhoddir plicwyr go iawn a chyllyll miniog iddynt allu gwneud hyn. Cyn dosbarthu’r offer, gofynnir i’r plant am beryglon a pha weithdrefnau y mae angen iddynt eu dilyn i’w cadw eu hunain yn ddiogel. O ganlyniad i sefydlu perthnasoedd cryf, mae staff yn gymwys o ran gwybod pa lefel cymorth sydd ei hangen ar bob plentyn yn ystod amser byrbryd. Mae angen cymorth un i un ar rai ohonynt, ac mae rhai plant yn gwbl annibynnol. Cynigir canmoliaeth adeiladol trwy gydol yr amser, er enghraifft “diolch am d’amynedd yn aros i sedd fod ar gael”, “rwyt ti’n dangos medrau dyfalbarhad da iawn fan’ na” ac “rwyt ti wedi torri’r afal yn annibynnol, da iawn!”.

Caiff chwilfrydedd ei hyrwyddo’n gryf yn ystod amser byrbryd, bob bore a phrynhawn, a chynigir bwyd anarferol i’r plant ofyn cwestiynau amdano a rhagfynegi beth maen nhw’n meddwl allai fod y tu mewn i’r ffrwyth neu’r llysieuyn pan gaiff ei dorri ar agor. Enghraifft o hyn yw pomgranad. Mae plant yn trafod lliw’r ffrwyth ar y tu allan, ac yn meddwl am b’un a yw lliw’r ffrwyth yn wahanol ar y tu mewn. Maent yn rhagfynegi beth allai fod y tu mewn i’r ffrwyth ac yn dyfalu ble mae’r ffrwyth yn tyfu, gan roi rhesymau am eu hatebion. Gellir ymestyn y dysgu wedyn, hefyd. Er enghraifft, y diwrnod canlynol, os ydynt yn dod o hyd i hadau y tu mewn i ffrwyth, efallai y byddant yn siarad am blannu’r hadau a rhagfynegi beth fydd yn digwydd os byddant yn plannu’r hadau. Gallai hyn arwain at ofyn i’r plant beth sydd ei angen ar hadau neu blanhigion i dyfu’n iach. Yn ystod amser byrbryd, caiff plant a staff gyfle i fyfyrio ar eu diwrnod. Efallai y byddant yn siarad am yr hyn a fwynhaont y bore hwnnw ac amlygu unrhyw beth na wnaethant ei fwynhau, efallai. Gellid defnyddio’r wybodaeth hon i lywio cynllunio ar gyfer y prynhawn neu’r diwrnod canlynol.  

Tuag at ddiwedd y byrbryd, mae’r aelod o staff yn amlygu unrhyw sbwriel sydd yno ac yn gofyn i’r plant am y sbwriel neu’r gwastraff bwyd. Mae pob byrbryd yn wahanol, a bydd yr aelod o staff sy’n arwain byrbryd yn dilyn arweiniad y plant. Er enghraifft, ar un achlysur, gofynnodd yr aelod o staff i’r plant pam mae’n bwysig ailgylchu plastig. Atebodd y plant trwy ddweud bod plastig yn llygru’r blaned ac yn mynd i mewn i’n cefnforoedd. I orffen y profiad byrbryd, mae plant yn crafu eu gwastraff i mewn i’r bin gwastraff bwyd yn annibynnol ac yn gosod eu platiau a’u cwpanau budr ar y troli. Wedyn, maent yn mynd i’r ystafell ymolchi i olchi’u dwylo a’u hwynebau fel eu bod yn lân ar gyfer y prynhawn. Yn ystod byrbryd, mae aelodau o staff yn eistedd i fwyta’r un bwyd a ddarperir gyda’r plant.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau plant?

Mae amser byrbryd wedi bod yn ffactor dylanwadol o ran y ffaith fod y rhan fwyaf o blant yn y lleoliad yn egwyddorol a gwybodus o oedran ifanc. Mae’r plant yn hyderus yn eu hatebion pan fyddant yn siarad am helpu planhigion i dyfu, ac ailgylchu. Defnyddir geirfa helaeth bob amser gan y plant gan mai dyma’r iaith y cânt eu hamlygu iddi yn gyson. Mae medrau iaith wedi gwella ymhlith y rhan fwyaf o blant. Nodwyd hyn mewn asesiadau, ac mae rhai plant yn defnyddio geirfa fwy helaeth. Mae’r plant yn dangos dealltwriaeth fanwl o ystyr yr eirfa. Er enghraifft, maent yn siarad am groes-halogi a beth mae hyn yn ei olygu. Maent yn trafod y ffaith nad yw plastig yn fioddiraddadwy a beth mae hyn yn ei olygu, ac maent yn deall y gweithdrefnau y dylid eu dilyn i’w cadw nhw eu hunain a phobl eraill yn ddiogel. Mae amser byrbryd yn brofiad mwy dymunol erbyn hyn, lle mae plant yn awyddus i eistedd i lawr a chymryd rhan. Mae lles plant a staff wedi gwella yn ystod amser byrbryd ac amser cinio. Mae’n creu ymdeimlad o berthyn oherwydd gall plant drafod materion sy’n effeithio arnyn nhw yn agored, a siarad am aelodau o’u teulu a beth maent yn ei wneud gartref. Mae wedi dod yn adeg sefydlu perthnasoedd ymhellach rhwng plant a staff. Mae oedolion yn dirnad bod plant yn ddysgwyr medrus, sy’n modelu medrau cyfathrebu da, gan gynnwys ymgysylltu â meddwl cynaledig ar y cyd a defnydd effeithiol o gwestiynau penagored i gefnogi meddwl. Mae staff yn gwneud defnydd effeithiol o gwestiynau penagored, sy’n sicrhau cydbwysedd â sylwadau, i gefnogi meddwl ac yn defnyddio modelu i gefnogi ac ymestyn cysyniadau a datblygiadau geirfa. Mae medrau annibyniaeth plant wedi gwella, sy’n amlwg trwy arsylwadau ac asesiadau.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Rhannwyd yr arfer gan rai lleoliadau sydd wedi ymweld â Rachael’s Playhouse.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr Ysgol: ​

Mae Ysgol Gyfun Aberaron yn ysgol gyfun ddwyieithog 11-19 oed a gynhelir gan awdurdod lleol Sir Geredigion. Mae 581 o ddisgyblion ar y gofrestr. Mae tua 27% o’r disgyblion ac anghenion dysgu ychwanegol (ADY), sydd uwchlaw’r cyfartaledd cenedlaethol (dros dair blynedd) mewn ysgolion uwchradd, sef 16.1%. 

Mae tua 30.5% o’r disgyblion yn siarad Cymraeg gartref, 50.1% ddim yn siarad Cymraeg gartref a 19.4% ddim yn gallu siarad Cymraeg. Mae bron pob disgybl yn dod o gefndir gwyn, Prydeinig. Mae’r uwch dîm arwain yn cynnwys y pennaeth, y dirprwy bennaeth, dau bennaeth cynorthwyol ac un uwch athro.  

Mae gan yr ysgol ganolfannau dysgu arbenigol ar gyfer disgyblion yn cynnwys: 

  • Canolfan y Môr – Canolfan arbenigol sy’n darparu ar gyfer disgyblion sydd ag anghenion lleferydd a chyfathrebu dwys ynghyd a disgyblion sydd ag anghenion awtistiaeth, synhwyraidd a meddygol. 

  • Canolfan Croeso –  Canolfan sgiliau bywyd sy’n rhoi darpariaeth unigol i ddisgyblion ynghyd a’u cynnal (yn ddibynol ar oed a gallu) trwy ddarpariaethau prif ffrwd. 

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol:

Gweledigaeth yr ysgol yw ‘sicrhau bod ein myfyrwyr yn barod i wynebu heriau’r 21ain Ganrif a’n bod yn cefnogi holl aelodau ein cymuned i ddatblygu eu potensial yn academaidd, yn gorfforol, yn gymdeithasol ac yn emosiynol.’ Yn y canolfannau dysgu arbenigol, mae amrywiaeth eang a chyfoethog o brosiectau ac ymyraethau yn cael eu darparu er mwyn sicrhau ymglymiad, lles a chynnydd ym medrau a sgiliau personol a chymdeithasol y disgyblion. Cyflwynwyd sesiynau therapi celf er mwyn datblygu medrau Llythrennedd Emosiynol y disgyblion a ‘chlwb clai’ er mwyn datblygu medrau motor llawysgrifen disgyblion ynghyd ag ymyraethau mwy traddodiadol. Sefydlwyd sesiynau ‘Tylino Stori’ yn ogystal â sesiynau Ioga a Meddwlgarwch. Mewn partneriaeth a’r theatr leol cynlluniwyd prosiectau perfformio er mwyn hybu medrau cyfathrebu disgyblion.  

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Er mwyn cefnogi disgyblion ag amrywiaeth eang o Anghenion Dysgu Ychwanegol (ADY),  defnyddir ymyraethau sy’n cynnwys: 

  • Clwb Clai: Clwb i ddatblygu medrau motor a llawysgrifen disgyblion yw’r Clwb Clai. Mae grwpiau o ddisgyblion yn cymryd rhan mewn ‘clwb clai’ hyd at 3 sesiwn yr wythnos – ymarferion clai i ddatblygu medrau motor disgyblion yn cynnwys defnydd o gerddoriaeth, symud a thrafod.   
  • Therapi Celf: Mae disgyblion yn derbyn y sesiynau yma er mwyn datblygu eu medrau personol a chymdeithasol ynghyd a’u lles. Mewn grwpiau bach neu fel unigolion, mae disgyblion yn cwblhau gwaith gyda’r therapydd celf arbenigol. Ceir arddangosfa o’u gwaith yn yr ystafell therapi ac mae’r disgyblion yn falch iawn o hyn. 
  • Celf ac Enaid / ‘Art and Soul’ – Mae’r CADY ynghyd a chymorthyddion arbenigol yr ysgol yn rhedeg sesiynau celf therapiwtig ar draws y canolfannau a grwpiau mynediad. Mae’r sesiynau yn dechrau gyda gwirio emosiynol, datganiad y dydd a thrafodaeth ac yna gweithgareddau celf. Mae’r gweithgareddau wedi eu gwahaniaethu yn ôl gallu, deallusrwydd a lefel medr y disgyblion. Y nod yw i ddatblygu medrau llythrennedd emosiynol, mewn awyrgylch diogel a thawel. 
  • Tylino stori – Sefydlwyd sesiynau tylino stori ynghyd a sesiynau ioga a meddwlgarwch i ddisgyblion fel modd o gyflwyno themâu cwricwlaidd ac o gefnogi eu lles. Mae staff wedi cael hyfforddiant penodol ac yn defnyddio sgriptiau gan gynnwys stori, darnau o farddoniaeth, deialog neu erthygl, sy’n cyd-fynd gyda’r symudiadau. Mae’n fodd effeithiol o addysgu agweddau penodol o destun i ddisgyblion ag ADY, yn enwedig y rheini sy’n dysgu mewn modd sensori. Mae hwn yn hybu lles a dysgu disgyblion y canolfannau.   
  • Performance project – This programme was developed to develop learners’ personal and social skills, communication skills and independent learning skills. Through weekly theatre experiences: movement, dance, role play, sensory play and filming, pupils develop a range of skills. By working with Theatr Felinfach, performances and workshops have been run to coincide with termly themes e.g., Joseph and the Amazing Technicolour Dreamcoat, The Red Dragon, Space.
  • Prosiect perfformio – Datblygwyd y rhaglen yma er mwyn datblygu medrau personol a chymdeithasol, medrau cyfathrebu a sgiliau dysgu annibynnol y dysgwyr. Trwy brofiadau theatr wythnosol: symud, dawns, chwarae rôl, chwarae synhwyraidd a ffilmio mae’r disgyblion yn datblygu ystod o sgiliau. Drwy gydweithio gyda theatr Felinfach mae perfformiadau a gweithdai wedi rhedeg i gyd-fynd gyda themâu tymhorol e.e.Joseff a’r Gôt Amryliw, Y Ddraig Goch, Y Gofod.  

          Llythrennedd a Rhifedd:

  • Ymyraethau fel Dyfal Donc a Geiriaduron Personol i ddatblygu medrau disgyblion 

  • Ymyraethau darllen estynedig wedi eu gwahaniaethu’n sylweddol – gweler astudiaeth achos ar raglen yr ysgol i ddatblygu medrau darllen 

  • Cyfri Ceredigion ac ymyraethau eraill i ddatblygu medrau rhifedd disgyblion. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Drwy’r gweithgareddau a’r ymyraethau amrywiol, mae’r ysgol yn gweld ymglymiad uchel a mwynhad wrth ddysgu gan bron bob disgybl. Mae hunanhyder disgyblion a’u parodrwydd i ymdrechu â gweithgareddau newydd wedi datblygu’n dda. Trwy’r gweithgareddau, mae disgyblion yn dyfnhau eu deallusrwydd o’r themâu neu’r testunau a astudir. 

Wrth graffu ar waith ddysgwyr, mae’r ysgol yn cydnabod cynnydd cam-wrth-gam ym medrau llythrennedd a rhifedd disgyblion. Mae’r disgyblion, yn nodi eu bod yn mwynhau’r ymyraethau yma ac yn nodi bod y gefnogaeth yn eu helpu i ddatblygu yn yr ysgol.    

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Ar hyn o bryd mae Ysgol Gyfun Aberaeron yn rhannu’r arferion da yn y rhanbarth trwy Wefan Iechyd a Lles, newyddlen yr Adran ADY a thrwy rhwydweithiau CADY. Mae’r CADY wedi cydweithio gyda therapydd celf i gynhyrchu llyfrynnau arweiniol ar weithgareddau celf sy’n hybu lles emosiynol disgyblion. Mae llwyddiant y prosiect perfformio theatr wedi arwain at ehangu’r prosiect ar draws yr awdurod i ganolfanau arbenigol eraill. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Agorwyd Ysgol Cybi yn Medi 2017 yn dilyn cau tair o ysgolion, fel Ysgol Eglwys yng Nghymru dan Reolaeth Wirfoddol. Mae’r ysgol wedi ei threfnu yn ddau o ddosbarthiadau ar gyfer pob blwyddyn ysgol ar wahân i flynyddoedd 2 a 6 sydd wedi’i trefnu yn dri dosbarth. Sefydlwyd dosbarthiadau anogaeth ar gyfer disgyblion 3–7 oed ac 7-11 oed yn ffocysu’n benodol ar ddatblygiad sgiliau rhyngbersonol, emosiynol ac ymddygiadol, yn ogystal â dosbarth ôl-gynnydd yn targedu sgiliau sylfaenol disgyblion cyfnod allweddol dau. Mae’r ganran o ddisgyblion sy’n gymwys ar gyfer prydau ysgol am ddim (27.5%) a’r ganran sydd ag anghenion dysgu ychwanegol (35%) yn sylweddol uwch na’r cyfartaledd cenedlaethol. Ychydig iawn o ddisgyblion sydd o gefndir ystyrir yn lleiafrif ethnig ac ychydig iawn hefyd sydd yn dod o aelwyd ble siaradir y Gymraeg.  

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Mae adnabyddiaeth drylwyr a chydnabyddiaeth o’r heriau sydd yn atal ac/neu yn amharu ar gynnydd addysgol disgyblion yr ysgol. Yn  benodol –  

  • Presenoldeb ac/neu brydlondeb isel. Mesuryddion difreintedd sylweddol uwchlaw’r cyfartaledd cenedlaethol.
  • Nifer arwyddocaol o ddisgyblion mewn gofal.
  • Nifer arwyddocaol o ofalwyr ifanc. 
  • Nifer arwyddocaol o deuluoedd yr ysgol ar agor i wasanaethau cymdeithasol ac/neu yn derbyn cymorth asiantaethau lles allanol.
  • Canran uchel o ddisgyblion ar y gofrestr anghenion dysgu ychwanegol a charfan sylweddol â chanddyn nhw anghenion ystyrir yn ddwys.  

Mae cydnabyddiaeth hefyd o bwysigrwydd gwarchod, cynnal a blaenoriaethu lles pob disgybl yn cynnwys sicrhau datblygiad eu sgiliau personol, cymdeithasol ac emosiynol fel bod pob un yn barod i wneud cynnydd cadarn yn eu dysgu.  

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae cydweithio gofalus gyda rhanddeiliaid allweddol yr ysgol er mwyn (i) datblygu a chyflwyno gweledigaeth sydd yn blaenoriaethu lles yn effeithiol (ii) sefydlu isadeiledd cadarn, dibynadwy sy’n cefnogi lles pob disgybl (iii) annog a chefnogi’r dyhead i ddatblygu a gwella yn barhaus. 

(i) Gweledigaeth ysgol yn blaenoriaethu lles 

Darperir cyfleoedd blynyddol i ymgynghori gyda phlant, staff, rhieni a llywodraethwyr ar gynnwys gweledigaeth yr ysgol a’r camau ymarferol angenrheidiol er mwyn ei gwireddu. 

Ysgol Cybi

Ysgol Cybi fel ….. 

Ysgol Ofalgar sy’n blaenoriaethu iechyd, lles a diogelwch. 

  • Isadeiledd a trefniadau ysgol sy’n blaenoriaethu iechyd, lles a diogelwch disgyblion yn llwyddiannus ac yn sicrhau eu bod yn barod i ddysgu.
  • Cwricwlwm ysgol sy’n plethu llais y disgyblion yn effeithiol gyda disgwyliadau a gofynion statudol (e.e.’Iechyd a Lles’, ‘Addysg Cydberthynas a Rhywioldeb’,)  
  • Darpariaeth ysgol gyfoethog sy’n manteisio’n llwyddiannus ar gyfleoedd awyr agored, adnoddau ac arbenigedd lleol a cyfleoedd tu hwnt i’r amserlen ysgol traddodiadol.  
  • Isadeiledd a trefniadau ysgol sy’n cefnogi a cynnal lles staff ysgol yn llwyddiannus.  
  • Diwylliant o ymchwilio ac ymholi yn esgor ar welliannau parhaus i ddarpariaeth ar gyfer disgyblion a staff.  

(ii) Isadeiledd cadarn, dibynadwy yn cefnogi lles pob disgybl 

Swydd ddisgrifiadau manwl gyda chyfrifoldebau pendant wedi’i neilltuo, yn cynnwys –  

  • Dirprwy Bennaeth yn gyfrifol am agweddau lles e.e. disgyblion, staff, teuluoedd 
  • Athrawes Grwpiau Anogaeth yn bennaf gyfrifol am ddau ddosbarth anogaeth ac ethos anogaeth ysgol gyfan.  
  • Cydlynydd Anghenion Dysgu Ychwanegol.

Dilyniant a chysondeb effeithiol ym mhrofiad pob disgybl wth iddynt gyrraedd yr ysgol yn sicrhau gafael dda gan staff dysgu ar les unigolion a chyfleodd priodol i ymateb i unrhyw bryderon. Yn benodol –  

  • Croesawu disgyblion yn ddyddiol, wrth iddynt droedio ar dir yr ysgol.  
  • Cyfleoedd da i rannu teimladau ar gychwyn a diwedd diwrnod ysgol.  
  • Defnydd effeithiol o ardaloedd tawel ym mhob dosbarth er mwyn hyrwyddo hunan reoleiddio, adfyfyrio, rhannu teimladau neu gynnal ymyraethau penodol. 
  • Nodweddion anogaeth effeithiol yn bresennol ym mhob dosbarth yn cyfrannu’n llwyddiannus at ethos ysgol gyfan e.e. defnydd amserlen weledol, strategaethau hyrwyddo ymddygiad cadarnhaol, defnydd llwyddiannus o gorneli ac adnoddau pwyllo.

Dosbarthiadau anogaeth disgyblion 3-7oed (Y Nyth) a disgyblion 7-11 oed (Yr Hafan) yn darparu cymorth arbenigol a phenodol i anghenion unigolion a grwpiau. Mae strwythur y ddarpariaeth yn sicrhau cyfleoedd da i ddisgyblion ddatblygu sgiliau mewn grŵp llai am hyd at hanner diwrnod â chyfleoedd pellach i ddisgyblion gymhwyso ac atgyfnerthu yn ôl yn eu dosbarthiadau prif lif.  

Pob aelod o staff wedi’i hyfforddi’n effeithiol i ddefnyddio arddull bwyllog, addfwyn a chynhaliol wrth ymdrin â phob disgybl. Mae strwythur staffio’r ysgol yn sicrhau bod pob un yn ymwybodol at bwy ddylid troi am gefnogaeth pe cyfyd yr angen. Mae aelodau o staff penodol wedi’i uwchsgilio er mwyn ymateb yn effeithiol i anghenion penodol unigolion a/neu grwpiau o ddisgyblion. 

Darperir cyfleoedd da iawn i ddisgyblion gyfrannu tuag at gyfeiriad eu dysgu drwy gefnogi a hyrwyddo eu llais yng nghynllun thematig dosbarthiadau a chyfleoedd aml i adfyfyrio, adolygu a mireinio. Manteisir ar bob cyfle rhesymol i hyrwyddo perchnogaeth plant o’i profiadau yn yr ysgol ac i bwysleisio gwerth mwynhad, wrth i blant ymgymryd â’i dysgu.  

Mae grŵp lles staff dysgu’r ysgol yn ddatblygiad diweddar pwysig sydd yn cyfrannu’n llwyddiannus at ymledu’r ethos gofalgar a’r pwyslais ar les ar draws yr ysgol. Mae’r grŵp yn cynnwys cynrychiolaeth o wahanol swyddogaethau strwythur staffio’r ysgol ac yn ymgynghori’n effeithiol gyda’r uwch dim rheoli ar faterion lles staff. 

(iii) Dyhead i ddatblygu a gwella yn barhaus 

Mae’r uwch dim rheoli yn gwneud defnydd effeithiol o’r wybodaeth sydd ar gael ac â systemau effeithiol mewn lle i gyrchu gwybodaeth bellach. Defnyddir unrhyw wybodaeth a dealltwriaeth newydd arwyddocaol i yrru datblygiadau yn natur ac ansawdd y ddarpariaeth gan sicrhau o hyd ei fod yn gweddu i gyd-destun ac anghenion yr ysgol. Yn gryno –  

Cam 1: Hunan arfarnu ac adfyfyrio – yn cynnwys ar unrhyw feysydd datblygol newydd.   

Cam 2: Hyfforddiant ac ymchwil  

Cam 3: Darparu a monitro – gyda’r pwyslais ar gyd-destun ac anghenion yr ysgol.  

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae holiaduron disgyblion a thrafodaethau gyda grwpiau disgyblion yn cefnogi’r farn fod… 

  • rhan fwyaf yn hapus ac mewn lle da i wneud cynnydd cadarn yn eu dysgu. 
  • rhan fwyaf yn teimlo bod staff dysgu yn gwrando arnyn nhw a bod llais cryf ganddynt yn gyrru cyfeiriad eu dysgu.  

Mae rhan fwyaf o ddisgyblion sy’n mynychu grwpiau anogaeth yn gwneud cynnydd cadarn yn erbyn llinyn mesur priodol asesiadau Boxall, ac mae llawer yn medru cymhwyso’r sgiliau maent wedi’i datblygu yn dda yn cyd-destun dosbarthiadau prif lif.   

Mae’r gweithdrefnau sydd mewn lle er mwyn cefnogi presenoldeb a phrydlondeb disgyblion yn gynhwysol a chefnogol. Defnyddir y gweithdrefnau er mwyn targedu cymorth i deuluoedd ochr yn ochr ag asiantaethau allanol ac mae hyn wedi meithrin perthynas agos a chynhyrchiol rhwng yr ysgol â theuluoedd sydd angen cymorth. 

Mae bron pob staff dysgu wedi ei hyfforddi i lefel briodol ac yn ymgymryd â’i dyletswyddau yn llwyddiannus. Mae cydbwysedd rhesymol yn arddull rhan fwyaf o staff dysgu rhwng cynnal synnwyr o ddilyniant a chysondeb ar un llaw a’r angen i ymateb i anghenion penodol disgyblion a grwpiau ar y llaw arall.  

Mae strwythur staffio’r ysgol a’r fforymau a ddarperir i staff dysgu gyfranogi tuag at drafodaethau am ddarpariaeth lles disgyblion a’u hunain, yn effeithiol. Mae datblygiad diweddar y grŵp lles staff dysgu wedi tyfu i fod yn gorff ymgynghori llwyddiannus, yn cynnig sicrwydd bod llais pob un yn derbyn sylw da ac wedi arwain at newidiadau pwysig.  

Mae ethos anogaeth, ofalgar gryf drwy’r ysgol sydd yn cyfrannu’n llwyddiannus iawn at barodrwydd bron pob disgybl i ymgymryd â’i dysgu ac i wneud cynnydd da yn unol â’i potensial.  

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

  • Croesawyd ysgolion eraill y Sir i ymweld â’r ysgol.  
  • Cydweithio agos dalgylch yn cynnwys aelodau o’r Cydbwyllgor Anghenion Dysgu Ychwanegol Sirol.  
  • Cydlynydd Anghenion Dysgu Ychwanegol wedi cyflwyno sesiynau hyfforddiant penodol yn cynnwys amrywiaeth o ymyraethau ymddygiadol, emosiynol a chymdeithasol o fewn y Sir ac yn All-Sirol.