Arfer effeithiol Archives - Page 11 of 67 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol / darparwr

Mae Ysgol Y Bont-faen yn ysgol gynradd cyfrwng Saesneg sydd ag un dosbarth ym mhob grŵp blwyddyn, ac wedi’i lleoli yn nhref Y Bont-faen ym Mro Morgannwg.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae cynllunio a datblygu cwricwlwm pwrpasol yn seiliedig ar ymholi wedi bod wrth wraidd dysgu proffesiynol yn Ysgol Gynradd Y Bont Faen ers cyflwyno Cwricwlwm i Gymru. Mae creadigrwydd wedi bod yn sbardun wrth gynllunio cwricwlwm yr ysgol i sicrhau bod disgyblion yn profi ac yn datblygu cyfoeth o fedrau creadigol yn seiliedig ar Olwyn Arferion Creadigol y Meddwl (Spencer, Lucas a Claxton, 2012).

Er mwyn helpu disgyblion i ddatblygu i fod yn feddylwyr creadigol sydd â lefel uchel o fedrau yn y celfyddydau creadigol, mae’r ysgol wedi ymgysylltu’n llwyddiannus â Chynllun Ysgolion Creadigol Arweiniol Cyngor Celfyddydau Cymru. Er y bu ffocws pob prosiect yn wahanol, mae’r bwriad i ddatblygu, gweithredu a mireinio addysgeg greadigol fel staff cyfan wedi aros yn ganolbwynt i ddysgu proffesiynol yr ysgol, ac wedi bod yn flaenoriaeth ar gyfer gwella’r ysgol.

Fel rhan o wella medrau creadigol disgyblion, canolbwyntiodd yr ysgol ar ddysgu proffesiynol wedi’i lywio gan dystiolaeth ar gyfer pob un o’r staff ar fetawybyddiaeth a hunanreoleiddio. Cynorthwyodd y dull hwn yr ysgol i ddatblygu iaith gyffredin y mae staff a disgyblion yn ei defnyddio i siarad am eu dysgu, a defnyddio offer a strategaethau cyffredin i wneud meddwl yn weladwy. Er enghraifft, mae defnyddio fframiau meddwl ar draws yr ysgol yn cynorthwyo disgyblion i fod yn ymwybodol o’u prosesau meddwl, siarad am eu dysgu a gofyn cwestiynau myfyriol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch a gafodd ei nodi yn arfer effeithiol neu arloesol

Ar ddechrau proses cynllunio’r cwricwlwm, pennodd yr ysgol y dylai creadigrwydd o bob math ategu ei ‘Chwricwlwm Ysbrydoli’ (‘Inspire Curriculum’). Ar yr adeg hon, bu’r ysgol yn archwilio cyfleoedd i adeiladu ar gyfoeth y medrau creadigol ymhlith y staff ac yn chwilio am gyfleoedd ar gyfer dysgu proffesiynol pellach, fel ymgysylltu â chynllun Yr Ysgol Arweiniol a datblygu medrau staff mewn gwella gallu disgyblion fel dysgwyr annibynnol a hunanymwybodol. Un o gryfderau proses cynllunio’r cwricwlwm yw cynllunio ymholiadau dosbarth gan yr ysgol gyfan o dan dri thestun ymbarél gan ddefnyddio dogfennau dilyniant wedi’u creu gan y clwstwr. Y diwrnodau cynllunio hyn oedd y camau cyntaf mewn datblygu cwricwlwm sy’n sicrhau bod gwybodaeth a medrau yn datblygu’n olynol.

Trwy gynllunio ymholiadau tymhorol gan yr ysgol gyfan, mae athrawon wedi datblygu profiadau dysgu sy’n datblygu gwybodaeth disgyblion am ddiwylliant, celfyddydau a threftadaeth Cymru, a dealltwriaeth disgyblion o amrywiaeth ledled y byd.

Galluogodd y Cynllun Ysgolion Creadigol Arweiniol i bob aelod o staff weithio gydag ymarferwr creadigol, datblygu eu medrau, a meithrin ymagwedd greadigol at addysgu medrau a gwybodaeth ar draws y cwricwlwm. Datblygwyd hyn ymhellach trwy sesiynau hyfforddi ysgol gyfan yn gysylltiedig â thueddiadau Cyngor Celfyddydau Cymru, ‘Olwyn Arferion Creadigol y Meddwl’. Galluogodd y sesiynau hyfforddi hyn i staff ddatblygu medrau yn ymwneud â phob prosiect hefyd, er enghraifft printio sgrin, ffeltio, celf amgylcheddol, drama, ysgrifennu caneuon a chreu ffilmiau. Er enghraifft, bu disgyblion ym Mlwyddyn 2 yn gweithio gydag arlunydd tecstilau i ddatblygu eu medrau llythrennedd a llafaredd, tra’n gwella’u lles, codi ymwybyddiaeth am fwlio ac yn archwilio neges wrthfwlio’r ysgol, hefyd. Arddangoswyd hyn mewn oriel ym Mae Caerdydd am nifer o wythnosau.

Er mwyn cynorthwyo disgyblion i fod yn ddysgwyr annibynnol ac uchelgeisiol, datblygodd yr ysgol ardaloedd her ar gyfer disgyblion ym Mlwyddyn 3 i Flwyddyn 6. Mae’r ardaloedd hyn yn galluogi disgyblion i gymhwyso’u medrau meddwl a chreadigol mewn gwahanol gyd-destunau. Er enghraifft, creu cwestiynau ‘beth os….’, dylunio a chreu cynhyrchion o wahanol ddeunyddiau ac ysgrifennu’n ddychmygus gan ddefnyddio gwahanol symbyliadau. Caiff y gweithgareddau hyn effaith fuddiol ar fedrau, gwybodaeth a dealltwriaeth disgyblion.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

O ganlyniad i’r mentrau hyn, mae disgyblion yn cyflwyno’u hunain yn hyderus ac yn fynegiannol mewn amrywiaeth o sefyllfaoedd ac i wahanol gynulleidfaoedd. Mae disgyblion hŷn yn aml yn siarad yn huawdl gan ddefnyddio geirfa gymhleth ac iaith soffistigedig gyda lefel uchel o hyder. Mae disgyblion yn cydweithio’n effeithiol mewn amrywiaeth o sefyllfaoedd, er enghraifft trwy chwarae a choreograffu a pherfformio dawnsiau. O ganlyniad i ystod eang o brofiadau ysgogol, mae llawer o ddisgyblion yn cynhyrchu gwaith dychmygus o ansawdd uchel mewn celf, dawns ac ysgrifennu, gan gynnwys wrth ddefnyddio’r amgylchedd awyr agored. Mae datblygu llais disgybl cryf wedi galluogi disgyblion i wneud dewisiadau annibynnol, creadigol ac amrywiol yn y ffordd y maent yn cyflwyno’u dysgu. Mae disgyblion yn deall ac yn gwerthfawrogi’r broses greadigol ac yn defnyddio ystod o dechnegau i fireinio’u dysgu. Fel rhan o’r broses ymholi, mae disgyblion yn datblygu a dyfnhau eu medrau meddwl yn feirniadol, gan gymhwyso’r rhain i brofiadau dysgu bywyd go iawn dilys lle maent yn gwneud penderfyniadau defnyddiol am eu dysgu. Mae’r profiadau hyn yn cynorthwyo disgyblion i fod yn ddysgwyr gwydn sy’n cymhwyso strategaethau datrys problemau yn hyderus.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Rhannwyd arfer dda trwy nifer o ffyrdd. Cyflwynwyd canlyniad y prosiectau mewn digwyddiad rhannu gan Gyngor Celfyddydau Cymru gan yr aelodau staff sy’n llywio’r Cynllun Ysgolion Creadigol Arweiniol. Mae’r ysgol wedi cydweithio â dwy o ysgolion eraill y clwstwr i ddatblygu medrau meddwl disgyblion. Mae hyn wedi darparu cyfleoedd gwerthfawr i rannu, ymestyn ac ymgorffori arfer dda o fewn ein hysgol ac ymhlith y clwstwr.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol neu’r darparwr

Mae Ysgol Gynradd Adamsdown yn ysgol gymunedol sydd wedi’i lleoli yn ardal canol dinas Adamsdown yng Nghaerdydd. Mae mwyafrif helaeth y dalgylch yn disgyn ymhell o fewn y 10% o’r ardaloedd mwyaf difreintiedig yng Nghymru. Mae llawer o blant yn Adamsdown yn wynebu rhwystrau rhag dysgu, sef Saesneg fel iaith ychwanegol (SIY) (72%), anghenion dysgu ychwanegol (ADY) (9%), yn derbyn prydau ysgol am ddim (65%), materion amddiffyn plant, tai gwael, problemau iechyd a phresenoldeb gwael.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Ar ôl cael eu gosod mewn categori Estyn, ‘angen gwelliant sylweddol’, yn 2015, dechreuodd yr ysgol ar daith gyflym i sicrhau bod arweinyddiaeth yn cael ei dosbarthu ar draws y tîm addysgu. Cafodd pob aelod o’r staff addysgu hyfforddiant trylwyr i fod yn arweinwyr cwricwlwm, a dyrannwyd cyfrifoldebau iddynt yn unol â’r raddfa gyflog athrawon. Yn ychwanegol, arweiniodd archwiliad o fedrau a phrofiadau athrawon, ochr yn ochr â rhaglen dysgu proffesiynol gynhwysfawr dros flwyddyn academaidd, at roi rhaglen hunanwerthuso effeithiol ar waith. Sicrhaodd y camau hyn fod yr ysgol yn cael ei thynnu o gategori Estyn ar ôl pedwar tymor yn unig. Caniataodd hyn gyfle i’r pennaeth adolygu gweledigaeth ac arferion yr ysgol cyn gweithredu’r cwricwlwm newydd.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Er mwyn cynnal gwelliannau diweddar a wnaed, roedd angen i’r pennaeth adolygu gweledigaeth yr ysgol gyda’r holl randdeiliaid. Roedd hyn yn cynnwys ymgorffori rhaglen fonitro, gwerthuso ac adrodd i sicrhau bod yr holl randdeiliaid yn ymwybodol o waelodlin safonau’r ysgol ar draws pob maes o fywyd yr ysgol, wedi’i dilyn gan y blaenoriaethau cyn cyflwyno cwricwlwm newydd. Wedyn, datblygwyd llinell amser i roi’r weledigaeth ar waith. Trwy gyfres o ddiwrnodau hyfforddiant ysgol gyfan, datblygodd rhanddeiliaid yr ysgol ei nodau ar gyfer y 3 i 5 mlynedd nesaf. Ailysgrifennwyd gweledigaeth yr ysgol i adlewyrchu anghenion amrywiol y dysgwyr yn gywir. Roedd y broses hon yn cynnwys arweinwyr, llywodraethwyr, staff, disgyblion, rhieni a chysylltiadau â’r gymuned.

I gefnogi’r tîm arweinyddiaeth i roi’r weledigaeth ar waith, cynhaliwyd treial arloesol i gyflwyno system newydd ar gyfer grwpio disgyblion yn 2017. Arweiniwyd hyn gan y pennaeth cynorthwyol ac athrawon ar y raddfa gyflog uwch. Dadansoddwyd data a gynhyrchwyd o gyfarfodydd cynnydd disgyblion, a dangosodd fod disgyblion wedi gwneud cynnydd cyflym yn y treial. Dadansoddwyd y data hwn gan arweinwyr â chyfrifoldeb addysgu a dysgu ar draws y pynciau craidd, sef Mathemateg, Saesneg a Gwyddoniaeth. Adolygwyd yr holl agweddau ar y cwricwlwm, wedi’i gefnogi gan athrawon ar y brif raddfa gyflog a oedd yn arwain meysydd pynciau sylfaen.

Roedd cyfrifoldebau arwain yn ystod y cyfnod treialu yn cynnwys adrodd i randdeiliaid, arwain cyfarfodydd, monitro, gwerthuso ac adrodd am weithgareddau, mynychu cyfleoedd dysgu proffesiynol, ymchwil, a dadansoddi data disgyblion yn helaeth.

Cafodd yr holl staff addysgu eu cynnwys mewn datblygu’r system newydd hon, gan sicrhau bod y gymuned gyfan yn parhau i ddylanwadu ar welliannau yn sgil newidiadau i’r agenda genedlaethol ac anghenion esblygol y disgyblion. Arweiniodd hyn at ymrwymiad cynyddol gan y gymuned i ddeall yr anghenion a’r rhesymau dros newid.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae’r ysgol wedi rhoi system newydd arloesol ar waith ar gyfer addysgu a dysgu ac wedi llwyddo i greu cwricwlwm ar gyfer dysgwyr sy’n sicrhau bod yr holl ddisgyblion yn gwneud cynnydd o’u mannau cychwyn unigol.

Mae arweinyddiaeth ddosbarthedig wedi ymestyn set sgiliau ymarferwyr, gan sicrhau eu bod i gyd wedi gallu chwarae rôl mewn datblygu rhaglen wella’r ysgol. Darparon nhw dystiolaeth sylweddol i sicrhau dilyniant ar y raddfa gyflog uwch, yn ogystal â datblygu i arweinyddiaeth ganol ac uwch arweinyddiaeth.

Cafodd Adamsdown adroddiad cryf gan Estyn ym mis Mai 2023.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Trwy astudiaethau achos amrywiol a gasglwyd ynghyd gan y consortiwm a Phrifysgol Caerdydd.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Parkland yn Sgeti, Abertawe, yn ysgol cyfrwng Saesneg sydd â 651 o ddisgyblion, gan gynnwys 124 o ddisgyblion rhan-amser. Mae 28% o ddisgyblion yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol, sydd uwchlaw’r cyfartaledd cenedlaethol. Mae tua 12% o’r disgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, sydd islaw’r cyfartaledd cenedlaethol, ac mae gan ryw 7% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol, sydd hefyd islaw’r cyfartaledd cenedlaethol. Mae’r ysgol yn cynnal cyfleuster addysgu arbenigol i gynorthwyo disgyblion ym Mlynyddoedd 3 i 6 sydd ag anghenion dysgu ychwanegol ar draws yr awdurdod lleol.     

Mae uwch dîm arweinyddiaeth yr ysgol yn cynnwys y pennaeth, dau ddirprwy bennaeth, pedwar arweinydd sector ac un CydADY.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arlo

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Parkland yn ysgol cyfrwng Saesneg sydd wedi’i lleoli yn Sgeti, Abertawe. Mae 651 o ddisgyblion ar y gofrestr, y mae 124 ohonynt yn rhan-amser. Mae 28% o ddisgyblion yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol sydd gryn dipyn uwchlaw’r cyfartaledd cenedlaethol. Mae gan ryw 12% o boblogaeth y disgyblion hawl i gael prydau ysgol am ddim, sydd islaw’r cyfartaleddau cenedlaethol a lleol, fel ei gilydd. Nodwyd bod gan ryw 7% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol, sydd hefyd islaw’r cyfartaledd cenedlaethol. Mae’r ysgol yn cynnal cyfleuster addysgu arbenigol i gynorthwyo disgyblion ym Mlynyddoedd 3 i 6 sydd ag anghenion dysgu ychwanegol ar draws yr awdurdod lleol. 

Mae uwch dîm arweinyddiaeth yr ysgol yn cynnwys y pennaeth, dau ddirprwy bennaeth, pedwar arweinydd sector ac un CydADY.  

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Ers rhoi’r Cwricwlwm i Gymru ar waith, un o amcanion allweddol yr ysgol fu sicrhau bod prosesau asesu yn rhan annatod o gynllunio’r cwricwlwm. Man cychwyn yr ysgol oedd cynllunio darpariaeth, i ddiwallu anghenion dysgwyr a darparu adborth sy’n galluogi disgyblion i wneud cynnydd effeithiol. Yn y gorffennol, mae cynnydd ac adborth wedi cael eu nodi’n bennaf yn unol â deilliannau a lefelau’r Cwricwlwm Cenedlaethol. Mae prosesau newydd yn mabwysiadu ymagwedd gyfannol at asesu cynnydd, lle mae’r holl randdeiliaid yn gyfranogwyr gweithredol ac adborth yn cael ei bersonoli i bob disgybl.  

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Strategaeth yr ysgol yw ymgorffori amrywiaeth o brosesau i ddarparu adborth personoledig a diagnostig i ddisgyblion sy’n eu cynorthwyo i wneud cynnydd yn eu dysgu.  

Mae’r ysgol wedi ymrwymo i asesu ffurfiannol i lywio’r camau nesaf ar gyfer dysgwyr ar eu continwwm, ac mae cynnydd pob disgybl wedi’i seilio ar gydweithio, gyda disgyblion yn cymryd rôl weithredol. Marcio byw yw’r broses pan fydd ymarferwyr yn cydweithio â disgyblion i nodi cynnydd a chamdybiaethau yn eu dysgu. Mae marcio byw yn cyfuno adborth llafar ac ysgrifenedig. Mae’n digwydd ar unwaith i bob dysgwr ac yn galluogi disgyblion i gymryd camau cadarnhaol yn eu dysgu. Mae marcio byw yn golygu bod angen i ddisgyblion weithredu ac ymateb i adborth, sy’n cynorthwyo dysgwyr i gyflawni eu camau nesaf.  

Mae Ysgol Gynradd Parkland yn rhoi pwys uchel ar fetawybyddiaeth a’i rôl yn yr ystafell ddosbarth, gan fod ei heffaith ar gynnydd a pherfformiad dysgwyr wedi cael ei hymchwilio a’i dogfennu’n dda. Metawybyddiaeth yw’r gallu i feddwl am eich meddyliau’ch hun, a’u rheoli. Mae staff yn defnyddio ‘munudau meta’, sef cyfnodau myfyrio cydweithredol cynlluniedig a dynamig rhwng ymarferwyr a disgyblion. Ymgorfforir ‘munudau meta’ o oedran ifanc ac mae hyn yn galluogi disgyblion i ddod yn fwy hyfedr wrth ddisgrifio’u dysgu. Wrth i ddisgyblion wneud cynnydd, maent yn datblygu repertoire ehangach o fedrau metawybyddol ac iaith ac yn dod yn gymwys yn asesu eu dysgu eu hunain a dysgu disgyblion eraill. 

Mae’r holl staff addysgu a staff cymorth yn Ysgol Gynradd Parkland yn defnyddio cyfnodolion gwerthuso fel offeryn ar gyfer asesu ac olrhain cynnydd disgyblion bob dydd. Defnyddir y cyfnodolion hyn gan staff i fyfyrio ar gynnydd disgyblion a nodi heriau a/neu gamsyniadau, sy’n eu galluogi i wneud penderfyniadau gwybodus a chynllunio dysgu yn y dyfodol yn unol â hynny. Mae’r arfer hon yn sicrhau ymagwedd ymatebol a thargedig at gynllunio, meithrin twf parhaus ac ymestyn y profiad dysgu cyffredinol ar gyfer pob disgybl. 

Yn ystod y daith i weithredu’r Cwricwlwm i Gymru a datblygu ymagwedd gyfannol at asesu cynnydd disgyblion, un o’r newidiadau allweddol ar gyfer Parkland oedd cyflwyno cyfarfodydd cynnydd staff a disgyblion, sy’n cofnodi cynnydd grwpiau a disgyblion unigol. Mae gweithdrefn y cyfarfodydd cynnydd yn cynnwys ymarferwyr a disgyblion yn cymryd rhan mewn deialog i amlygu cynnydd pob disgybl a’i gamau nesaf mewn dysgu. Cynhelir cyfarfodydd cynnydd bob tymor ac mae’r holl randdeiliaid yn cydweithio i gefnogi disgyblion ar eu taith. Mae ymarferwyr yn cydweithio trwy ddeialog broffesiynol a gweithdrefnau monitro trylwyr i arsylwi’r cynnydd sy’n cael ei wneud.  

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Trwy roi’r prosesau asesu hyn ar waith, mae ymarferwyr yn gwybod bod y ddarpariaeth wedi cael effaith gadarnhaol. Yn gyntaf, mae bron pob un o’r disgyblion yn meddu ar ymwybyddiaeth gref o ble maen nhw ar eu taith ddysgu, o’u camau nesaf er mwyn gwneud cynnydd, sut i gymryd camau a pha gamau i’w cymryd i wneud y cynnydd hwn. Mae disgyblion yn fwy hyfedr wrth ddisgrifio eu dysgu eu hunain a dysgu disgyblion eraill, ac yn datblygu repertoire ehangach o strategaethau i asesu a symud eu dysgu ymlaen, gan felly eu grymuso i wella’u dysgu eu hunain. Mae gan ymarferwyr amrywiaeth o brosesau asesu i asesu cynnydd disgyblion ac mae gwybodaeth gynhwysfawr ar gael am bob disgybl. Cofnodir cynnydd pob disgybl mewn naratif ac mae’n datblygu wrth iddynt wneud cynnydd ar eu taith ddysgu.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol wedi rhannu ei hymagwedd arloesol at asesu gydag ysgolion o fewn yr ardal leol a’r tu hwnt, ac wedi llunio rhestr chwarae sydd wedi cael ei rhannu ar lefel genedlaethol. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Cae’r Gwenyn yn ysgol ar gyfer plant 3 i 5 oed. Mae’r rhan fwyaf o blant sy’n mynychu’r ysgol wedi cael eu cyfeirio gan yr awdurdod lleol i gael asesiad pellach o fewn ei darpariaeth ag adnoddau. Mae’r ysgol yn darparu ar gyfer plant ar draws Bwrdeistref Sirol Wrecsam. Mae’r awdurdod lleol wedi nodi bod angen lleoliad ag adnoddau ar 59 o blant.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae bron pob un o’r plant y neilltuwyd lle iddynt yn Ysgol Cae’r Gwenyn yn blant nad ydynt wedi dechrau siarad eto. Mae’r ysgol wedi cyflwyno ystod o strategaethau a mentrau i hyrwyddo a datblygu medrau ymgysylltu a chyfathrebu pob disgybl. Mae staff yn creu amgylchedd sy’n gyfoethog o ran iaith i helpu hyrwyddo a meithrin medrau iaith. Maent yn ymdrechu i greu amgylchedd dysgu hwyliog, anogol a chadarn lle gall plant fentro a theimlo’n ddiogel i fynegi eu hunain mewn amrywiaeth o ffyrdd.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Yn Ysgol Cae’r Gwenyn, mae ymgysylltu a rhyngweithio cadarnhaol â disgyblion iau yn allweddol i gefnogi eu datblygiad iaith. Mae staff yn chwarae â’r disgyblion, ac ochr yn ochr â nhw, gan gynnig sylwebaeth ar eu chwarae, ailadrodd seiniau a geiriau, a modelu iaith. Maent yn dilyn arweiniad y disgybl, gan sicrhau bod y rhyngweithio’n llawn hwyl. Mae ymarferwyr yn adnabod y disgyblion yn dda ac yn fedrus wrth eu hannog a’u herio. Mae pob un o’r ymarferwyr yn sensitif i anghenion y disgyblion ac yn addasu eu rhyngweithio, yn dibynnu ar yr anghenion unigol.

Yn dilyn arsylwadau ac asesiadau agos, mae ymarferwyr yn nodi disgyblion a fyddai, yn eu barn nhw, yn elwa ar ymyrraeth a chymorth dwys ac wedi’u cynllunio’n ofalus. Rhoddir cyfleoedd i’r disgyblion hyn ymgysylltu â sesiynau un i un gydag ymarferwr hyfforddedig mewn man tawel lle nad oes llawer o bethau yn tynnu eu sylw.

Mae defnyddio adnoddau wedi’u dewis yn ofalus, a gweithgareddau hwyliog a heriol, yn helpu cefnogi cyfathrebu a datblygiad iaith yn y blynyddoedd cynnar.

Yn dilyn arsylwadau ac asesiadau agos, mae ymarferwyr yn nodi disgyblion a fyddai, yn eu barn nhw, yn elwa ar ymyrraeth a chymorth dwys ac wedi’u cynllunio’n ofalus. Rhoddir cyfleoedd i’r disgyblion hyn ymgysylltu â sesiynau un i un gydag ymarferwr hyfforddedig mewn man tawel lle nad oes llawer o bethau yn tynnu eu sylw. Mae defnyddio adnoddau wedi’u dewis yn ofalus, a gweithgareddau hwyliog a heriol, yn helpu cefnogi cyfathrebu a datblygiad iaith yn y blynyddoedd cynnar.

Mae staff yn gweithio’n agos gyda’r gwasanaeth Lleferydd ac Iaith i gefnogi medrau iaith disgyblion. Mae Therapyddion Lleferydd yn sicrhau bod staff yn cael eu hyfforddi mewn amrywiaeth o ymyriadau sy’n gweithio ar hanfodion cynnar iaith. Maent yn gweithio mewn partneriaeth â rhieni i fodelu iaith.

Trwy gydol y sesiwn, mae ymarferwyr yn defnyddio amrywiaeth o adnoddau gweledol i gynorthwyo cyfathrebu a chefnogi dealltwriaeth. Mae adnoddau’n cynnwys Byrddau Nawr a Nesaf, ffotograffau o ardaloedd ystafell ddosbarth ar ffobiau allwedd ac amserlenni gweledol. Mae pob un o’r staff yn defnyddio arwyddion Makaton fel ffordd weledol o gynorthwyo cyfathrebu.

Mae amser byrbryd yn rhan bwysig iawn o bob sesiwn. Mae bwyd yn gymhelliant gwych wrth annog defnydd o fyrddau dewis, defnyddio arwyddion Makaton, ac ati. Defnyddir caneuon a rhigymau trwy gydol y sesiwn. Cânt effaith gadarnhaol iawn ar iaith disgyblion yn ogystal â darparu ymdeimlad o hwyl a chyffro. Mae gan yr ysgol amrywiaeth o adnoddau sy’n lliwgar, yn ysgogol ac yn apelgar i blant, ac sy’n cefnogi medrau gwrando a datblygiad iaith. Mae’r rhain yn cynnwys pypedau, dyfeisiau recordio lliwgar, llyfrau naid, goleuadau tylwyth teg ac offerynnau cerddorol anarferol.

Mae ymarferwyr yn cadw eu hiaith yn fyr a syml ac yn defnyddio lleisiau diddorol a mynegiannau wyneb priodol i gefnogi cyfathrebu. Mae ailadrodd yn helpu datblygiad iaith ac yn cynyddu hyder. Mae staff yn dilyn yr un fformat dyddiol, yn canu’r un caneuon, yn ailadrodd yr un cyfarwyddiadau, cyfeiriadau, ac ati, ar adegau allweddol o’r dydd. Ar lawer o adegau, mae’n ymddangos nad yw disgyblion yn gwrando nac yn talu unrhyw sylw i’r hyn sy’n digwydd o’u cwmpas, ond mae’n bwysig peidio â gwneud rhagdybiaethau ynglŷn â ph’un a yw plentyn yn gwrando ac yn ymddiddori yn yr iaith. Pan fydd yr amser yn iawn, mae llawer o ddisgyblion yn dangos eu bod yn talu sylw ond wedi dewis rhannu eu lleisiau pan fyddant yn barod.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae arsylwadau manwl ymarferwyr yn dangos bod bron pob un o’r plant yn gwneud cynnydd yn eu datblygiad iaith. Mae’r ymyriadau sy’n cael eu rhoi ar waith yn effeithio’n gadarnhaol ar allu disgyblion i gyfleu eu hanghenion a’u teimladau. Mae gwybodaeth a diddordeb ymarferwyr mewn cefnogi medrau iaith a chyfathrebu disgyblion, yn eu helpu i ddiwallu eu hanghenion datblygiad proffesiynol eu hunain, ac yn allweddol i godi safonau yn yr ysgol.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae Ysgol Cae’r Gwenyn yn croesawu cydweithwyr o ysgolion lleol i arsylwi eu harfer. Caiff ymwelwyr gyfle i drafod eu harsylwadau ar ôl eu hymweliad a gofyn cwestiynau ynghylch datblygiad iaith. Mae’r ysgol yn cynnal sesiynau galw i mewn ar gyfer staff o ysgolion yn yr awdurdod, lle mae adnoddau iaith difyr yn cael eu harddangos, a syniadau a strategaethau’n cael eu rhannu. Mae’r ysgol yn rhannu syniadau ar gyfer datblygu medrau iaith gyda rhieni mewn cyfarfodydd adolygu ac mewn gweithdai wedi’u harwain gan staff.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr Ysgol

Lleolir Ysgol Brynaman mewn ardal wledig wrth droed y Mynydd Du. Mae’r ysgol yn gwasanaethu’r pentref a’r pentrefi cyfagos o Rosaman, Ystradowen a Cefnbrynbrain. Yn ogystal, mae tua 20% o’r plant yn byw yn awdurdod lleol Castell Nedd a Phort Talbot. Daw 15% o blant o gartrefi lle siaradwyd Cymraeg yn rhugl, sy’n rhif sydd wedi gostwng yn araf dros y blynyddoedd. 

Mae gan ddysgwyr amrywiaeth o gefndiroedd cymdeithasol, gyda lleiafrif yn dod o deuluoedd difreintiedig. 25% o blant sydd yn gymwys i dderbyn prydau ysgol am ddim, sy’n rhif sydd wedi codi yn sylweddol ers y cyfnodau clo. Mae oddeutu 5% o blant ar y gofrestr ADY.  

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Nod y staff, a rhan o weledigaeth yr ysgol yw sicrhau fod pob disgybl yn gwbl ddwyieithog wrth adael Ysgol Brynaman. Dros y tair blynedd diwethaf, ychydig iawn o blant sydd yn dechrau’r dosbarth meithrin gydag unrhyw fedrau Cymraeg. Yn ogystal, o ganlyniad i’r pandemig, roedd lleiafrif o blant wedi colli’r hyder i siarad Cymraeg trwy’r ysgol. Roedd rhaid felly i’r ysgol ail edrych ar ei chwricwlwm, cynllunio ac addysgeg. Y nod oedd sicrhau fod digon o gyfleoedd bwriadus i ddisgyblion glywed iaith gyfoethog trwy fodelu da o’r Gymraeg, a fyddai wedyn yn eu hysgogi i fedru siarad yn y Gymraeg yn rhugl. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae gan arweinwyr ddisgwyliadau uchel a phendant i hybu’r iaith Gymraeg sydd yn treiddio trwy holl staff yr ysgol. Mae staff yn modelu’r iaith yn gywir yn gyson. Maent yn defnyddio amrywiaeth o ddulliau yn grefftus sy’n helpu disgyblion i ddatblygu eu rhuglder. Maent yn bwydo geirfa yn fwriadus ac mae ganddynt ddisgwyliadau uchel wrth annog disgyblion i ymateb yn gywir mewn sesiynau siarad a gwrando penodol. Pwysleisir tafodiaith unigryw yr ardal yn gyson mewn gweithgareddau a gwasanaethau. Anogir disgyblion i siarad Cymraeg gan y Criw Cymraeg, gyda chaneuon Cymraeg yn cael eu chwarae ar y buarth bob amser chwarae i godi proffil yr iaith yn ystod amseroedd hamdden.  

Mae staff y dosbarthiadau meithrin a derbyn yn darparu cyfleoedd buddiol i ddisgyblion canu rhigymau, ac ymarfer patrymau iaith mewn sesiynau torfol byr a bachog.  Atgyfnerthir y rhain mewn  gweithgareddau grŵp hwylus ac ymarferol yn yr ardal byd dychmygol. Er enghraifft, yn y dosbarth meithrin, maent yn darparu adnoddau synhwyraidd i gyd-fynd â stori’r Tri Mochyn Bach. Wrth i’r disgyblion arbrofi gyda’r brigau a gwellt, gan chwythu a chnocio, mae staff yn chwarae wrth eu hochrau, gan fwydo geirfa yn gyson ac yn eu hannog i ymateb yn briodol. Enghraifft arall yw’r defnydd effeithiol o weithgareddau rhifedd ymarferol yn y dosbarth derbyn wrth i’r disgyblion ychwanegu gwelltyn i’r wynebau moel, gyda staff yn bwydo’r eirfa’n fwriadus iddynt. Ar draws yr ysgol, ceir sesiynau darllen torfol ar ddiwedd y dydd. Er enghraifft, ym Mlwyddyn 2 mae disgyblion yn pleidleisio am y stori maent am glywed, gyda’r athrawes eto yn defnyddio geirfa megis teitl, broliant, awdur a darlunydd i atgyfnerthu geirfa lenyddol i’r disgyblion cyn darllen y stori. Defnyddir arwyr cyfoes a lleol i hybu diddordeb y disgyblion. Er enghraifft, ym Mlwyddyn 6, defnyddir clip fideo yn Gymraeg o gapten rygbi Cymru sy’n cyn disgybl yr ysgol yn gosod her rhifedd i’r disgyblion. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

O ganlyniad i’r dulliau a’r gweithgareddau uchod, datblygwyd ethos Cymreig yn yr ysgol gyda’r rhan fwyaf o ddisgyblion yn falch iawn eu bod yn mynychu ysgol Gymraeg ac yn defnyddio’r iaith gyda balchder. Mae plant y dosbarthiadau meithrin a derbyn yn datblygu medrau gwrando a siarad Cymraeg o oedran cynnar. Wrth i’r disgyblion symud trwy’r ysgol, maent yn dod yn siaradwyr gynyddol hyderus. Maent yn cynnig atebion i staff yn Gymraeg ac yn awyddus i siarad gydag ymwelwyr. Mae’r defnydd o arwyr cyfoes lleol wedi datblygu agwedd o berthyn i’w cymuned, balchder cynyddol i siarad Cymraeg yn y dosbarth, ond hefyd ar y buarth hefyd. Erbyn diwedd eu hamser yn Ysgol Brynaman, mae’r rhan fwyaf o’r disgyblion hynaf yn falch o fod yn ddisgyblion hollol ddwyieithog. 

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Rhannwyd arfer dda yn gyntaf gyda’r holl staff, i sicrhau cysondeb yn natblygiad yr iaith drwy’r ysgol. Rhannwyd hyn hefyd gyda’n rhanddeiliaid, megis mewn cyfarfordydd llywodraethwyr, ac nosweithiau agored i rieni, ble yn ogystal rhoddwyd syniadau i rieni ar sut i hybu ac helpu eu plant i siarad Cymraeg tu allan i’r ysgol.

Rydym wedi rhannu ein arfer dda gydag ysgolion y clwstwr hefyd wrth iddynt ymweld â’r ysgol.  

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Sefydlwyd Genus Education ym mis Chwefror 2010 fel ysgol arbennig annibynnol ar gyfer disgyblion ag anawsterau cymdeithasol, emosiynol ac ymddygiadol. Gweinyddir yr ysgol gan Genus Care Limited sy’n gweithredu saith cartref plant ledled De Cymru ar hyn o bryd. Mae Genus Education yn darparu addysg ar gyfer plant sy’n byw yng nghartrefi plant y cwmni nad ydynt yn gallu derbyn addysg brif ffrwd. Mae’r ysgol wedi’i chofrestru ar gyfer hyd at ddeg disgybl rhwng saith ac un deg wyth oed. Mae chwe disgybl ar y gofrestr ar hyn o bryd, ac mae gan ryw hanner ohonynt ddatganiad o anghenion addysgol arbennig. Caiff yr holl ddisgyblion eu lleoli gan awdurdodau lleol yng Nghymru. Mae’r pennaeth addysg wedi bod yn ei swydd er 2019 ac yn goruchwylio addysg ar draws safleoedd yr ysgol. Caiff ei gynorthwyo gan dîm o dri athro a staff gofal sy’n gweithio yn y cartrefi preswyl. Cynhaliwyd yr arolygiad llawn diwethaf gan Estyn ym mis Medi 2023. Roedd yr ymweliad monitro diwethaf ym mis Medi 2022. 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae Genus Education, sy’n cael ei arwain gan ymrwymiad i addysg gyfannol, yn croesawu athroniaeth Syr Ken Robinson, sy’n cydnabod y doniau cynhenid arbennig ym mhob plentyn. Trwy ddeall arwyddocâd amlygu disgyblion i gasgliad amrywiol o weithgareddau, mae’r ysgol wedi cyflwyno menter ‘Darganfod fy Elfen’. Nod y rhaglen hon yw grymuso disgyblion trwy ddarparu cyfleoedd i archwilio diddordebau newydd, datblygu medrau cymdeithasol hanfodol ac amlygu doniau cudd. Mae Genus Education yn credu bod amlygrwydd cyfyngedig i weithgareddau amrywiol yn gallu bod yn rhwystr rhag darganfod y doniau hyn. Mae menter ‘Darganfod fy elfen’ (‘Finding my element’) yn cynnig platfform misol i ddisgyblion ymgymryd â sbectrwm eang o weithgareddau nad oeddent wedi cael eu harchwilio o’r blaen. Mae hyn nid yn unig yn meithrin twf personol a datblygiad cymdeithasol, ond mae hefyd yn gosod y sylfaen ar gyfer archwilio gyrfaoedd yn y dyfodol. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Mae’r fenter yn mynd rhagddi trwy weithgareddau archwilio misol sy’n cwmpasu chwaraeon, y celfyddydau, digwyddiadau diwylliannol, teithiau natur, gwasanaeth cymunedol, a gweithdai galwedigaethol. Er enghraifft: gwaith gof, celf graffiti, ffensio, gwaith dj, crochenwaith, syrffio, gweithdai hud a lledrith, marchogaeth a chrefft ymladd.  

Mae’r gweithgareddau hyn yn gynhwysol, yn annog pob un o’r disgyblion o fewn Genus Education i gymryd rhan. Ymestynnir hyn trwy sesiynau myfyrio dan arweiniad i helpu disgyblion i ddisgrifio eu diddordebau esblygol a sgwrs benodol gyda hyfforddwyr yn rhoi manylion am lwybrau gyrfa o fewn y gweithgaredd. Mae’r strategaeth hefyd yn pwysleisio datblygu medrau cymdeithasol trwy weithgareddau grŵp ac yn ymgorffori cynlluniau dysgu personoledig i gyd-fynd â thwf academaidd a phersonol. 

Mae menter ‘Darganfod fy elfen’ Genus Education yn meithrin archwilio, hunanddarganfod a datblygiad cymdeithasol. Nod yr ysgol yw paratoi disgyblion ar gyfer llwyddiant academaidd ond hefyd ar gyfer bywyd yn llawn diben a chyflawniad. Mae adolygu ac addasu’r fenter yn barhaus yn dangos ymroddiad i sicrhau ei llwyddiant parhaus wrth gyflawni ei hamcanion. Trwy’r polisi cynhwysfawr hwn, mae Genus Education yn ffurfio cenhedlaeth o ddisgyblion sydd wedi’u harfogi i gyfrannu’n gadarnhaol at gymdeithas a byw bywydau ag iddynt arwyddocâd. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae disgyblion yn darganfod angerdd sy’n mynd y tu hwnt i bynciau academaidd traddodiadol.  Adlewyrchir y pwyslais ar fedrau cymdeithasol mewn perthnasoedd rhyngbersonol gwell, cyfathrebu effeithiol, cydweithredu, datrys gwrthdaro ac arweinyddiaeth. Mae’r cynlluniau dysgu personoledig yn sicrhau bod diddordebau disgyblion yn cael eu hintegreiddio yn eu taith addysgol, gan greu amgylchedd dysgu cefnogol. Mae’r fenter nid yn unig yn paratoi disgyblion ar gyfer dysgu gydol oes ac archwilio gyrfaoedd, ond hefyd yn cyfrannu’n gadarnhaol at eu twf personol a’u grymuso. 

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae Genus Education yn cydnabod pwysigrwydd partneriaeth gref rhwng yr ysgol a rhieni neu warcheidwaid. Caiff cyfarfodydd rheolaidd, diweddariadau cynnydd, gweithdai a chyfleoedd ar gyfer ymgysylltu gweithredol eu hwyluso i’w cynnwys yn nhaith addysgol eu plentyn. Mae’r ymagwedd gydweithredol hon yn sicrhau bod manteision ‘Darganfod fy elfen’ yn ymestyn y tu hwnt i waliau’r ysgol, gan greu system cymorth cyfannol ar gyfer y disgyblion. 

Yn ychwanegol, mae’r ysgol yn mynd ati i rannu ei harferion da â’r gymuned addysgol ehangach.  

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol   

Mae Ysgol Emmanuel yn ysgol gynradd cyfrwng Saesneg sydd â dau ddosbarth mynediad yn Y Rhyl. Mae’r ysgol wedi’i lleoli mewn ardal o amddifadedd lluosog ac mae dalgylch yr ysgol yn cynnwys dwy o’r ardaloedd mwyaf difreintiedig yng Nghymru. Mae 460 o ddisgyblion ar y gofrestr a 63% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, sydd gryn dipyn yn uwch na’r cyfartaledd ar gyfer yr awdurdod lleol a Chymru. Ar hyn o bryd, mae 7% o ddisgyblion yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol gydag 11 o wahanol ieithoedd yn cael eu siarad. Ar hyn o bryd, mae 3% o ddisgyblion yn derbyn gofal neu wedi derbyn gofal yn y gorffennol. Mae gan yr ysgol ddarpariaeth adnoddau a ariennir ar gyfer disgyblion ag ADY, hefyd.   

Gweledigaeth yr ysgol yw: ‘fel cymuned, rydym yn dysgu, yn tyfu ac yn cyflawni gyda’n gilydd’. Prif nodau’r ysgol yw helpu pobl ifanc i ddeall sut i fod yn hapus a datblygu a chynnal eu lles emosiynol, corfforol a meddyliol eu hunain; bod yn gynhwysol; creu cymuned sy’n meithrin goddefgarwch, parch ac empathi mewn pobl ifanc; lleihau effaith tlodi ar ddeilliannau a lles ar gyfer disgyblion ac ymestyn datblygiad proffesiynol staff. Mae’r ymagwedd ysgol gyfan hon yn cyd-fynd â phob un o’r nodau hyn.  

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae’r ysgol wedi’i lleoli mewn ardal ag amddifadedd uchel, ac o’r herwydd, mae ganddi niferoedd uchel o ddisgyblion sydd wedi cael profiadau niweidiol yn ystod plentyndod. Rhoddir blaenoriaeth i wella ymgysylltiad disgyblion a chefnogi llwyddiant addysgol ac emosiynol. Yn hanesyddol, roedd rhai disgyblion wedi cael trafferth â hunanreoli a oedd yn effeithio ar ddysgu ac ymgysylltu. Roedd niferoedd cynyddol o ddisgyblion ag anghenion dysgu eraill ac roedd angen cymorth pwrpasol arnynt i’w helpu i gyflawni. Cydnabu’r ysgol fod angen ymagwedd wahanol gan nad oedd arddull bresennol rheoli lles ac ymddygiad disgyblion yn gweithio’n effeithiol. Cytunwyd bod angen ymagwedd yn ystyriol o drawma sy’n seiliedig ar ymchwil. Byddai hyn yn galluogi staff i ddeall anghenion disgyblion a sut gallai trawma a phrofiadau niweidiol yn ystod plentyndod fod yn rhwystr rhag dysgu a llwyddo. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch  

Ar ôl gwerthuso darpariaeth yn yr ysgol, cwblhaodd uwch aelodau ddysgu proffesiynol, a oedd yn canolbwyntio ar niwrowyddoniaeth, straen gwenwynig, theori ymlyniad ac iechyd meddwl a lles ar gyfer disgyblion. Roedd yr hyfforddiant hwn wedi’i seilio ar dystiolaeth yn esbonio effeithiau straen gwenwynig ac yn cadarnhau’r rhesymau y tu ôl i lawer o’r ymddygiad negyddol neu’r dirywiad yn iechyd meddwl disgyblion a welwyd yn yr ysgol. Gan fod angen ymagwedd ysgol gyfan ar gyfer y newid hwn mewn meddylfryd, cyflwynwyd hyfforddiant ar gyfer pob un o’r staff a oedd yn canolbwyntio ar ddefnyddio ymagweddau sy’n ystyriol o drawma, gan gynnwys theori ymlyniad ac effeithiau niweidiol profiadau niweidiol yn ystod plentyndod ar ddisgyblion. Roedd y cynnig dysgu proffesiynol hwn hefyd yn canolbwyntio ar wahanol strategaethau i reoli a thawelu disgyblion a phwysigrwydd trefnu bod oedolyn ar gael yn emosiynol ar gyfer pob plentyn, pe bai angen.   

Cyflwynwyd ymateb graddedig ar gyfer disgyblion i ddiwallu eu hanghenion unigol gan ddefnyddio’r un ymagwedd ag ar gyfer disgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol (ADY) yn unol â gofynion newydd y Bil ADY. Defnyddiwyd offer asesu lles, atgyfeiriadau gan bobl broffesiynol neu geisiadau gan rieni a gofalwyr i nodi disgyblion â’r angen mwyaf dybryd am ymyrraeth. Ar ôl rhoi’r ymagwedd ar waith, estynnwyd dysgu proffesiynol i gynnwys hyfforddi staff ychwanegol mewn ymagweddau ymarferwyr sy’n ystyriol o drawma, a hyfforddwyd staff cymorth ychwanegol i gyflwyno ystod ehangach o ymyriadau lles pwrpasol, yn ogystal ag arfer cyfiawnder adferol. Recriwtiwyd therapydd chwarae cymwys, sy’n gweithio yn yr ysgol ddeuddydd yr wythnos, i gynorthwyo disgyblion â’r angen mwyaf. Trefnodd uwch arweinwyr, gan gynnwys y cydlynydd anghenion dysgu ychwanegol (CydADY), fore coffi cyfarfod a chyfarch ger gatiau’r ysgol i roi cyfle i rieni a gofalwyr fynegi unrhyw bryderon cyn i ddisgyblion ddechrau eu diwrnod ysgol. Mae staff yn cyfarfod a  chyfarch disgyblion wrth ddrws yr ystafell ddosbarth. Roedd gwiriadau dyddiol gyda disgyblion a oedd yn amharod i ddod i adeilad yr ysgol, neu a oedd angen cymorth ychwanegol i wneud hynny, yn cael eu rhoi ar waith gan y tîm lles. Roedd ci cymorth hyfforddedig yn darparu cymorth tyner a chyfeillgar i ddisgyblion. Roedd staff wedi’u hyfforddi hefyd mewn cymorth cyntaf iechyd meddwl i blant a daeth yr ysgol yn destun astudiaeth achos ar gyfer rhaglen mewngymorth beilot CAMHS.   

 

ysgol emmanuel - tilly

Addaswyd polisïau, gweithdrefnau a strategaethau rheoli ymddygiad i newid ymagwedd yr ysgol at ymddygiad a lles, a chanolbwyntio ar y pethau cadarnhaol yn hytrach na’r pethau negyddol. Addaswyd amgylchedd ffisegol yr ysgol i ddiwallu anghenion disgyblion yn well a mireinio’r ymagwedd hon; cyflwynwyd corneli ymdawelu mewn ystafelloedd dosbarth a chrëwyd gofodau synhwyraidd i helpu disgyblion i reoli os oeddent yn uwch. Ailgyflwynwyd strategaethau i gynorthwyo disgyblion i reoli eu hymddygiad a chrëwyd tîm lles dynodedig i ddarparu cymorth uniongyrchol ar gyfer disgyblion. Yn dilyn yr ymagwedd hon sy’n ystyriol o drawma, bu’r ysgol yn cydweithio ag ysgolion lleol i gynorthwyo disgyblion sy’n ffoaduriaid a oedd wedi cyrraedd yr ardal yn ddiweddar ar ôl profi trawma rhyfel neu erledigaeth.  

ysgol emmanuel - garden

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr? 

Newidiodd ymagweddau’r ysgol feddylfryd staff a’u gwneud yn fwy ymwybodol o arwyddion iechyd meddwl gwael neu effeithiau profiadau niweidiol yn ystod plentyndod ar ymddygiad ac ymgysylltiad. Galluogodd hyn uwch arweinwyr i roi’r cymorth mwyaf priodol ar waith ar gyfer disgyblion. Mae safonau wedi gwella o ganlyniad i lefelau gwell o hunanreoli ac ymgysylltiad gan ddisgyblion; yn ychwanegol, mae lefelau gwaharddiadau wedi gostwng a nifer yr achosion o ymddygiad negyddol wedi lleihau. Mae’r ysgol yn amgylchedd tawelach, ac o ganlyniad, mae disgyblion yn barod i ddysgu ac yn gallu cyflawni eu potensial. Mae lefelau presenoldeb yn dychwelyd i lefelau cyn y pandemig ac mae disgyblion yn teimlo’n ddiogel a’u bod yn derbyn gofal yn yr ysgol.  

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol   

Mae Ysgol Uwchradd Gatholig Corpus Christi yn ysgol gyfun Gatholig wirfoddol a gynorthwyir 11-16 sydd wedi’i lleoli yng ngogledd Caerdydd. Mae 1130 o ddisgyblion ar y gofrestr ac mae niferoedd y disgyblion wedi cynyddu’n sylweddol yn y pum mlynedd ddiwethaf. Mae tua 21.5% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim (PYDd). Ar hyn o bryd, mae 337 sy’n siarad Saesneg fel iaith ychwanegol  

Mae’n gymuned Gatholig glos sy’n seiliedig ar werthoedd yr Efengyl. Cenhadaeth yr ysgol yw rhoi Crist yn ganolog i bopeth a wna’r ysgol. Defnyddir Dysgeidiaeth Gymdeithasol Gatholig i drwytho dysgwyr mewn synnwyr o gyfiawnder cymdeithasol, a gofalu a’m bobl eraill a’r byd.   

Mae disgyblion yn byw mewn dalgylch eang, ac yn dod o amrywiaeth eang o gefndiroedd economaidd-gymdeithasol, sy’n cynnwys wardiau Llys-faen, Cyncoed, yr Eglwys Newydd, Llanisien, Adamsdown, Llanedern, Pentre-Baen a Phentwyn. Mae tua hanner y disgyblion yn defnyddio cludiant cyhoeddus i deithio i’r ysgol. Daw disgyblion o chwe ysgol gynradd bartner yn bennaf, ond mae dalgylch amrywiol sy’n mynd y tu hwnt i’r chwe ysgol gynradd fwydo.  

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Yn dilyn y pandemig, cydnabu arweinwyr fod angen cynorthwyo dysgwyr bregus a oedd wedi syrthio’n ôl â’u dysgu. Defnyddiwyd cyllid o’r grant Recriwtio, Adfer a Chodi Safonau i benodi dau Bennaeth Cynorthwyol Cysylltiol a deg Arweinydd Adfer Cynnydd i gynorthwyo dysgwyr nad oeddent wedi ymgysylltu â dysgu cyfunol / hybrid. Datblygodd yr ysgol raglen o’r enw ‘ExCEL’ i fagu hyder, codi dyheadau ac ysbrydoli dysgwyr i wneud cynnydd yn eu hastudiaethau academaidd. Ystyr yr enw ExCEL yw Grymuso Dysgwyr Hyderus sydd wedi Ymgysylltu (Empower Confident Engaged Learners).   

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch  

Ar ôl y pandemig, nododd y rhaglen ‘ExCEL’ y 10% o’r dysgwyr mwyaf difreintiedig ym mhob grŵp blwyddyn, a bu’n gweithio gyda nhw. Nodwyd y dysgwyr hynny oedd â’r sgorau ‘agwedd at ddysgu’ isaf gan y Tîm Bugeiliol a rhoddwyd blaenoriaeth i ddisgyblion bregus neu’r rhai sy’n gymwys i gael prydau ysgol am ddim, sef tua 120 o ddisgyblion; 24 o bob grŵp blwyddyn. Roedd Arweinwyr Cynnydd yn gyfrifol am gyfarfod â dysgwyr ar ôl yr ysgol bob wythnos. Roedd y sesiynau’n canolbwyntio ar ddatblygu medrau mwy meddal dysgwyr, sef: meddylfryd twf, arferion dysgu da a dysgu’n annibynnol.   

Ar ôl dewis y dysgwyr, cysylltwyd â rhieni / gofalwyr i esbonio diben y rhaglen a’r rheswm dros ddewis eu plentyn nhw. Trafodwyd manteision ‘ExCEL’ i’w plentyn, rhwystrau rhag dysgu ac ymyriadau pwrpasol, a chytunwyd ar dargedau. Ffurfiodd cytundeb partneriaeth rhwng y cartref a’r ysgol ran annatod o’r rhaglen hon.  

Bob hanner tymor, cymerodd dysgwyr ran mewn ystod o sesiynau i wella meysydd penodol yr oedd angen eu datblygu. Cafodd rhwystrau rhag presenoldeb eu goresgyn trwy ddarparu cludiant gartref, gwobrau ar ffurf lluniaeth a chydnabod ymgysylltu cadarnhaol.   

Ar ôl blwyddyn gyntaf lwyddiannus o wella cyrhaeddiad, presenoldeb ac ymgysylltiad dysgwyr bregus yr ysgol, parhaodd Corpus Christi ag ‘ExCEL’ yn 2022-23 wrth iddi esblygu i raglen a oedd yn cefnogi blaenoriaethau gwella’r ysgol (BGY). Cafodd yr holl aelodau staff dan sylw fwy o hyfforddiant i’w harfogi â’r medrau i ddarparu sesiynau ar lythrennedd, rhifedd, iechyd meddwl, ymddygiad ac agweddau at ddysgu.   

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr? 

Mae rhaglen ‘ExCEL’ wedi cael effaith sylweddol ar ddysgwyr ac wedi cael ei chefnogi gan ymgysylltiad cryf gan rieni / gofalwyr. Fel rhan o’i hesblygiad, mae rhaglen ExCEL wedi meithrin cysylltiadau cryfach rhwng y systemau bugeiliol ac academaidd o fewn yr ysgol, sydd wedi arwain at gyrhaeddiad, lles a phresenoldeb gwell ar draws yr ysgol. Nod arweinwyr yw y bydd rhaglen ‘ExCEL’ yn un sy’n esblygu ac yn ymateb i anghenion dysgwyr.   

Yn ei blwyddyn gyntaf, llwyddodd dros 85% o gyfranogwyr i wella’u hagwedd at ddysgu. Llwyddodd 82% o ddysgwyr ExCEL ym Mlwyddyn 11 i ragori ar eu targedau academaidd arfaethedig. Mae ‘Excel’ yn cynnwys rhaglen lythrennedd ar gyfer disgyblion ym Mlynyddoedd 7 ac 8, a llwyddodd 76% o ddisgyblion a oedd yn cymryd rhan yn y rhaglen i wella’u hoedrannau darllen o 6-12 mis, o leiaf, ac fe gafodd hyn effaith gadarnhaol ar yr holl feysydd dysgu. Mae’r rhaglen hefyd wedi cyflwyno ‘Ffynnu’ (‘Thrive’) i dros 60 o ddisgyblion i gynorthwyo’r rhai ag agweddau gwael at ddysgu a chefnogi eu hiechyd a’u lles emosiynol.   

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Rhiwbeina yn ysgol sydd â thri dosbarth ym mhob grŵp blwyddyn, sy’n gwasanaethu cymuned faestrefol yn bennaf yng ngogledd Caerdydd. Mae 683 o ddisgyblion ar y gofrestr. Mae tua 2% yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim ac mae’r ysgol wedi nodi bod gan ryw 1% o’r disgyblion anghenion dysgu ychwanegol (ADY). Mae tua 3% yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol (SIY). Mae gan yr ysgol ethos creadigol cryf, ac mae’n ymfalchïo mewn creu cysylltiadau lleol a diwylliannol dilys o fewn cyd-destun trawsgwricwlaidd. 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae treftadaeth hanesyddol gyfoethog yn Rhiwbeina a Chaerdydd ac mae’r ysgol wedi ceisio elwa ar hyn i gyfoethogi dealltwriaeth y disgyblion a’u hymdeimlad o berthyn i’w bro a’u treftadaeth. 

Mae’r ysgol yn defnyddio dull ‘thematig’ yn seiliedig ar y dyniaethau fel y sbardun y tu ôl i’w cwricwlwm. Maent yn defnyddio drama yn effeithiol i wella cyfathrebu disgyblion ar lafar ac yn ysgrifenedig. Dros gyfnod amser sylweddol, mae nifer o’r staff wedi ymchwilio i ddigwyddiadau, lleoedd a phobl o amrywiaeth o gyfnodau. Maent yn defnyddio’r wybodaeth hon i greu ‘storïau’ hygyrch ac ysbrydoledig yn seiliedig ar ffeithiau. Mae ymchwil hanesyddol drylwyr, gan ddefnyddio llyfrgelloedd lleol a’r Swyddfa Cofnodion Gwladol, yn ategu’r dull hwn. 

Trwy’r broses hon, mae’r ysgol wedi sefydlu cysylltiadau cryf â’r gymuned lle mae disgyblion yn ymweld yn rheolaidd â’r lleoedd y maent yn eu hastudio er mwyn atgyfnerthu ac ymestyn eu profiadau dysgu. Mae rhyngweithio ag aelodau o’r gymuned leol, busnesau, grwpiau cymunedol a gwasanaethau cyhoeddus wedi bod yn hanfodol wrth hwyluso’r dull hwn. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Bob hanner tymor, mae pob grŵp blwyddyn yn astudio testun newydd, yn canolbwyntio naill ai ar gyd-destunau lleol, cenedlaethol neu rai byd-eang. 

Mae enghreifftiau’n cynnwys: 

Lleol: 

  • ‘Y Tŷ Glo’, bywydau cymuned lofaol Trehafod ym 1900. 

  • ‘The Wenallt Warriors’, bywydau aelodau o lwyth Celtaidd y Silwriaid. 

  • ‘For King and Country’, bywydau trigolion Llandaf yn y Rhyfel Cartref yn y 1640au. 

  • ‘An Orphan’s Tale’, bywydau plant yn Oes Fictoria yng Nghaerdydd. 

  • ‘Keep Calm & Carry On’, bywydau plant a ymfudodd o Lundain i Riwbeina. Yn seiliedig ar adroddiad uniongyrchol rhywun pedair ugain mlwydd oed a ymfudodd i’r ardal o Tottenham. 

Cenedlaethol: 

  • ‘Rebellion 1400’, bywydau’r rhai a oedd yn cefnogi gwrthryfel Owain Glyndŵr, cymerwyd o gofnodion hanesyddol. 

  • ‘Pudding Lane 1665’, bywydau trigolion Pudding Lane, a gymerwyd o’r Dreth Aelwyd yn ystod Tân Mawr Llundain. 

  • ‘Prisoner in the Keep’, bywydau dilynwyr Tywysogion Cymru ym 1066. 

  • ‘Raiders of the Storm’, bywydau Bartholomew Roberts a’i griw. 

  • ‘A Titanic Tragedy’, bywydau’r teithwyr a’r criw, a’r ymchwiliad dilynol. 

Byd-eang: 

  • ‘Guardians of the Planet’, bywydau llwythi brodorol Amazon sydd dan fygythiad o ddatgoedwigo. 

Ar gyfer pob un o’r testunau hyn, mae athrawon yn rhoi enwau cymeriadau dilys i ddisgyblion a gwybodaeth yn seiliedig ar ymchwil ar gyfer pob cyfnod. Wedyn, mae’r plant yn ‘byw’ fel eu cymeriad am yr hanner tymor cyfan, gan ddarganfod mwy wrth i’w stori ddatblygu, trwy ddefnyddio  empathi ac ing. Caiff llawer o’u dealltwriaeth a’u hempathi eu creu yn ystod gweithgareddau drama a llafar a’u holrhain trwy waith ysgrifenedig yn yr ystafell ddosbarth. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae cyd-destunau a chymeriadau dilys yn galluogi’r plant i: 

  • Ymgysylltu ar lefel ddyfnach â’u dysgu 

  • Datblygu empathi 

  • Dod yn ddysgwyr moesegol a gwybodus, yn unol â’r pedwar diben, er enghraifft ‘Rwy’n gwybod am fy niwylliant, fy nghymuned, fy nghymdeithas, a’r byd, yn awr ac yn y gorffennol’ 

  • Datblygu ansawdd eu hiaith lafar; mae’r chwarae rôl cynaledig yn galluogi plant i ‘guddio’ y tu ôl i’w cymeriad, gan felly ddatblygu hyder, rhuglder a mynegiant gwell   

  • Archwilio materion a chyfyng-gyngor perthnasol Crefydd, Gwerthoedd a Moeseg mewn cyd-destun diogel 

  • Cymryd perchnogaeth o’u cymeriadau, ‘teuluoedd a llwythi’, sy’n ennyn teimladau dwys, gan eu galluogi i archwilio gwrthdaro a’i ddatrys  

  • Datblygu brwdfrydedd a chymhelliant ar gyfer ysgrifennu creadigol; ar ôl gweithgareddau drama, mae ymatebion disgyblion i ystod o ffurfiau ysgrifennu, fel dyddiaduron, barddoniaeth, storïau ac ysgrifennu perswadiol, yn gadarnhaol – gan eu bod ‘wedi’i brofi’, mae hyd yn oed dysgwyr amharod yn cael llawer o syniadau creadigol ac yn ymgysylltu’n dda â’u hysgrifennu 

  • Datblygu ansawdd eu hiaith ysgrifenedig; mae’r sgaffaldiau a ddarperir gan y ddrama yn sicrhau bod gan y disgyblion fframwaith clir i roi dilyniant i’w hysgrifennu; mae hyn o fudd arbennig i ddisgyblion llai abl, ac yn ychwanegol, mae’r dull hwn yn cyflwyno terminoleg thematig sy’n rhoi’r eirfa i’r plant gyfoethogi eu hiaith a’u hysgrifennu 

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Rhannwyd yr arfer dda hon o fewn yr ysgol trwy gyflwyno gwersi enghreifftiol ac addysgu mewn timau. Hefyd, lledaenwyd arfer dda yn ehangach mewn cyfarfodydd cyswllt Iaith, Llythrennedd a Chyfathrebu (ILlCh) gydag ysgolion bwydo a’r ysgol uwchradd leol.