Arfer effeithiol Archives - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Golygfa ystafell ddosbarth gyda myfyrwyr mewn gwisg yn eistedd wrth ddesgiau, ac athro yn y tu blaen, yn trafod pwnc ger bwrdd gwyn.

Gwybodaeth am yr ysgol / darparwr  

Mae Ysgol Sant Julian yng Nghasnewydd yn ysgol gyfun fawr, amrywiol a chynhwysol sy’n gwasanaethu 1,428 o ddisgyblion 11-18 oed. Mae’r ysgol yn cynnal canolfan adnoddau awdurdod lleol, y Ganolfan Datblygu Dysgu (CDD), ar gyfer disgyblion ag anawsterau dysgu cymedrol i ddifrifol. Mae canran uwch na’r cyfartaledd cenedlaethol o ddisgyblion yn derbyn prydau ysgol am ddim yn yr ysgol. Mae bron i hanner o garfan yr ysgol yn byw mewn ardaloedd sydd â’r lefelau uchaf o amddifadedd yng Nghymru. O gymharu â’r cyfartaledd cenedlaethol, mae gan gyfran uwch o lawer o ddisgyblion yn yr ysgol naill ai gynllun datblygu unigol (CDU) ar gyfer anghenion dysgu ychwanegol neu anghenion addysgol arbennig. Mae nifer y disgyblion sy’n siarad Saesneg fel iaith ychwanegol gryn dipyn yn uwch na’r rhan fwyaf o ysgolion yng Nghymru. Mae’r ysgol wedi wynebu heriau sylweddol yn y blynyddoedd diwethaf. Ym mis Tachwedd 2014, cafodd ei gosod yn y categori statudol gwelliant sylweddol gan Estyn, ac ym mis Mehefin 2017, cafodd ei gosod yn y categori mesurau arbennig. Ym mis Ebrill 2020, penodwyd pennaeth newydd, a arweiniodd at ailstrwythuro’r tîm arweinyddiaeth. Tynnwyd yr ysgol o’r categori mesurau arbennig yn llwyddiannus ym mis Tachwedd 2021. Parhaodd Ysgol Sant Julian â’i thaith ar i fyny, gan derfynu ag arolygiad cadarnhaol gan Estyn ym mis Mai 2024, a amlygodd nifer o lwyddiannau allweddol, a chydnabuwyd cynnydd a chyflawniadau’r ysgol. 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol  

Gyrrwyd y penderfyniad i ganolbwyntio ar wella medrau llafaredd yn Ysgol Sant Julian gan werthusiadau mewnol ac argymhellion allanol, fel ei gilydd. Amlygodd argymhelliad allweddol o arolygiad Estyn ym mis Rhagfyr 2014 fod angen gwella datblygiad medrau llythrennedd disgyblion. I ddechrau, canolbwyntiodd yr ysgol ar wella medrau darllen ac ysgrifennu trwy ddyfeisio ac ymgorffori strategaethau ysgol gyfan ar wahân ac egluro rôl yr athro pwnc mewn cefnogi datblygiad darllen ac ysgrifennu ysgol gyfan; effeithiodd hyn ar hyfedredd dysgwyr yn y meysydd hyn. Fodd bynnag, trwy brosesau monitro, adolygu a gwerthuso parhaus, daeth yn amlwg fod angen datblygu medrau llafaredd disgyblion ymhellach. Daeth yr angen hwn yn fwy amlwg ar ôl y pandemig, gan fod llawer o ddisgyblion wedi treulio cyfnodau estynedig gartref, yn aml gyda chyfleoedd cyfyngedig i ryngweithio a mynegi eu hunain ar lafar a chymryd rhan mewn deialog ystyrlon.  

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch  

Fframwaith Llafaredd 

Yn dilyn llwyddiant gweithredu fframweithiau darllen ac ysgrifennu clir, dyfeisiodd yr ysgol ddull tebyg ar gyfer llafaredd wedi’i anelu at ymestyn gallu disgyblion i fynegi eu hunain yn glir gan ddefnyddio geirfa yn benodol i bwnc, gwrando’n astud, ac ymgysylltu’n ystyrlon yn ystod tasgau llafaredd strwythuredig a siarad yn yr ystafell ddosbarth.  

Cynlluniwyd y fframwaith llafaredd yn Ysgol Sant Julian i ddatblygu medrau siarad disgyblion, o gamau cychwynnol trefnu eu meddyliau i gwblhau perfformiadau llafar strwythuredig yn derfynol neu siarad yn gydlynus a huawdl yn yr ystafell ddosbarth.  

Gofynnwyd i athrawon o bob maes pwnc ddarparu cyfleoedd rheolaidd ac ystyrlon i ddisgyblion fynd ati i siarad a gwrando yn eu gwersi. Gan ddefnyddio’r fframwaith llafaredd, ymgorfforwyd ymagwedd strwythuredig at wella llafaredd ar draws yr ysgol. Mae’r fframwaith yn cynnwys pum cam. Caiff y model hwn ei arddangos ym mhob ystafell ddosbarth i atgyfnerthu’r fframwaith a sicrhau cysondeb yn ymagwedd yr ysgol at lafaredd.   

Cam 1: Diben, Cynulleidfa, Fformat a Thôn (PAFT) – Gofynnir i ddisgyblion ystyried diben y gweithgareddau siarad y maent yn ymgymryd â nhw yn gyntaf. Ystyrir bod gweithgareddau naill ai’n ffurfiol, fel cyflwyniadau, trafodaethau, ac ati, neu’n anffurfiol, fel trafodaethau digymell yn yr ystafell ddosbarth neu ymateb i gwestiynau athrawon. Wedyn, os yw’n berthnasol (yn enwedig ar gyfer gweithgareddau ffurfiol), y gynulleidfa, fformat y gweithgaredd, ac mae angen nodi’r dôn neu’r gofrestr i gefnogi’r camau canlynol. 

Cam 2: Cynllunio – Nod y cam nesaf yw sicrhau bod disgyblion yn paratoi’r hyn y maent yn mynd i’w ddweud. Yn ei hanfod, caiff dysgwyr eu hannog i feddwl cyn siarad i feithrin cyfraniadau meddylgar ac ystyrlon. Mae’r strategaethau i helpu disgyblion yn dibynnu ar b’un a ydynt yn ymgymryd â thasg siarad ffurfiol neu anffurfiol. Mae athrawon yn defnyddio strategaethau fel ‘troi a siarad’ neu ‘mae pawb yn ysgrifennu’ i gefnogi amser meddwl disgyblion a’u helpu i drefnu eu syniadau a’u meddyliau. Ar gyfer tasgau siarad mwy ffurfiol, awgrymir offer cynllunio cynhwysfawr, fel mapiau meddwl neu siartiau llif.   

Cam 3: Manwl Gywirdeb – Yn y cam nesaf, mae’r pwyslais ar sicrhau bod lleferydd disgyblion yn gywir a huawdl. Trwy fireinio manwl gywirdeb, gall disgyblion gyfathrebu’n gliriach ac yn fwy effeithiol. Mae gan athrawon rôl hanfodol yma fel modelau iaith da. Maent yn cynorthwyo disgyblion trwy gyflwyno ymadroddion allweddol neu ddechreuwyr brawddegau i helpu disgyblion i fireinio’u hiaith lafar. Mae strategaethau’n cynnwys annog disgyblion i ddefnyddio brawddegau llawn ac iaith fwy ffurfiol, tra’n canolbwyntio ar ddileu llenwyr sgyrsiol. Mae athrawon yn ymyrryd ac yn herio cyfraniadau disgyblion ar lafar trwy ofyn iddynt aralleirio neu ddefnyddio geirfa amrywiol. 

Cam 4: Perfformiad – Os yw’n berthnasol, mae athrawon yn darparu strategaethau i helpu disgyblion i fireinio’u medrau cyflwyno, fel addasu eu cyflymdra siarad, taflu eu llais, neu ddefnyddio iaith y corff. Mae adborth amser real yn galluogi disgyblion i ymarfer a gwella’u medrau llafaredd yn barhaus. Mae gweithgareddau’n canolbwyntio ar berfformio, yn cynnwys ymarfer areithiau, chwarae rôl, ac ymarferion siarad cyhoeddus, yn hanfodol wrth fagu hyder a gallu disgyblion i gyflwyno’u syniadau’n effeithiol. 

Cam 5: Cyfranogi – Yn olaf, caiff disgyblion eu hannog i fynd ati i’w cynnwys eu hunain mewn trafodaethau ystafell ddosbarth a gweithgareddau siarad trwy wrando ac ymateb, gofyn cwestiynau, ymuno ag ymatebion corawl, gan feddwl am yr hyn sydd wedi cael ei ddweud ac adeiladu ar farn pobl eraill. Mae athrawon yn atgyfnerthu disgwyliadau ystafell ddosbarth i greu amgylchedd cefnogol lle mae pob un o’r disgyblion yn teimlo bod eu cyfraniadau’n cael eu gwerthfawrogi.   

Mae ffocws ar ddatblygu geirfa ac ansawdd holi yn ganolog i’r fframwaith llafaredd. Caiff athrawon eu hyfforddi i fodelu geirfa gyfoethog a defnyddio cwestiynau treiddgar sy’n herio disgyblion i feddwl yn ddwys a mynegi eu meddyliau’n glir.  

Cwricwlwm Ymddygiad 

Wrth ymateb i heriau ar ôl y pandemig, rhoddodd Ysgol Sant Julian gwricwlwm ymddygiad ar waith i gynorthwyo disgyblion a oedd yn ei chael yn anodd deall disgwyliadau ymddygiad ac ymgysylltu ysgol uwchradd. Er bod gan athrawon strategaethau effeithiol ar gyfer rheoli ymddygiad, daeth yn amlwg fod angen arweiniad cliriach ar ddisgyblion ar sut i ymddwyn ac ymgysylltu’n briodol yn y dosbarth i gefnogi eu dysgu eu hunain a dysgu disgyblion eraill. 

Cynlluniwyd y cwricwlwm ymddygiad i fynd i’r afael â’r bwlch hwn, gyda ffocws ar addysgu ymddygiadau a thechnegau ymgysylltu penodol disgyblion bob mis, er enghraifft sut i fynd i mewn i’r ystafell ddosbarth, a gadael, sut i wrando ar athrawon a chyfoedion, sut i ateb cwestiynau, a sut i godi pryderon. Cyflwynwyd y sesiynau hyn gan diwtoriaid dosbarth, a oedd yn cael eu cefnogi gan sesiynau dysgu proffesiynol bob pythefnos. Bwriad gweithredu’r cwricwlwm hwn oedd nid yn unig gwella ymddygiad ar gyfer dysgu, ond hefyd effeithio ar fedrau llafaredd disgyblion, gan ei fod yn datblygu medrau metawybyddol dysgwyr o ran sut i gymryd rhan mewn trafodaeth, gofyn cwestiynau a gwrando ar bobl eraill, yn ogystal â phwysigrwydd y medrau hyn.  

Dysgu Proffesiynol 

I sicrhau llwyddiant y fframwaith llafaredd a’r cwricwlwm ymddygiad, buddsoddodd Ysgol Sant Julian mewn dysgu proffesiynol parhaus ar gyfer athrawon. Roedd y sesiynau hyn yn hanfodol wrth arfogi athrawon â’r strategaethau oedd eu hangen i feithrin medrau llafaredd a chefnogi ymddygiad priodol yn yr ystafell ddosbarth yn effeithiol. Hyfforddwyd athrawon i ddod yn hwyluswyr llafaredd, gan greu amgylcheddau lle roedd disgyblion yn teimlo’n hyderus i siarad a chymryd rhan. Pwysleisiodd y sesiynau dysgu proffesiynol bwysigrwydd athrawon fel modelau iaith da hefyd, gan amlygu sut gallai eu defnydd o iaith a holi effeithio ar fedrau cyfathrebu disgyblion yn sylweddol. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr? 

Roedd y fframwaith llafaredd a’r cwricwlwm ymddygiad yn cael eu hintegreiddio’n hynod effeithiol. Wrth i ddisgyblion ddysgu sut i ymddwyn yn briodol mewn gwahanol gyd-destunau ysgol, roeddent hefyd yn datblygu medrau cyfathrebu gwell. Roedd y ffocws ar wrando, siarad, ac ymateb yn y cwricwlwm ymddygiad yn ychwanegu at y fframwaith llafaredd, gan arwain at ymgysylltiad a chyfranogiad gwell disgyblion mewn trafodaethau ystafell ddosbarth. Mae’r fframwaith llafaredd wedi cynorthwyo disgyblion i fod yn fwy hyderus yn mynegi eu syniadau, siarad yn glir ac yn gryno mewn gwersi, a’u galluogi i ddefnyddio geirfa uchelgeisiol ac yn benodol i bwnc wrth siarad.  

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda? 

Mae’r ysgol wedi rhannu’r arfer hon gyda’r awdurdod lleol, y consortiwm ac ysgolion eraill trwy gyfarfodydd rhwydwaith a thrafodaeth broffesiynol. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Mae grŵp o bedwar athrawes, sy'n gwisgo bathodynnau adnabod, yn cymryd rhan mewn trafodaeth fywiog mewn ystafell ddosbarth wedi'i haddurno â phosteri addysgol a gwaith myfyrwyr.

Gwybodaeth am yr ysgol / darparwr  

Mae Ysgol Sant Julian yng Nghasnewydd yn ysgol gyfun fawr, amrywiol a chynhwysol sy’n gwasanaethu 1,428 o ddisgyblion 11-18 oed. Mae’r ysgol yn cynnal canolfan adnoddau awdurdod lleol, y Ganolfan Datblygu Dysgu (CDD), ar gyfer disgyblion ag anawsterau dysgu cymedrol i ddifrifol. Mae canran uwch na’r cyfartaledd cenedlaethol o ddisgyblion yn derbyn prydau ysgol am ddim yn yr ysgol. Mae bron i hanner o garfan yr ysgol yn byw mewn ardaloedd sydd â’r lefelau uchaf o amddifadedd yng Nghymru. O gymharu â’r cyfartaledd cenedlaethol, mae gan gyfran uwch o lawer o ddisgyblion yn yr ysgol naill ai gynllun datblygu unigol (CDU) ar gyfer anghenion dysgu ychwanegol neu anghenion addysgol arbennig. Mae nifer y disgyblion sy’n siarad Saesneg fel iaith ychwanegol gryn dipyn yn uwch na’r rhan fwyaf o ysgolion yng Nghymru. Mae’r ysgol wedi wynebu heriau sylweddol yn y blynyddoedd diwethaf. Ym mis Tachwedd 2014, cafodd ei gosod yn y categori statudol gwelliant sylweddol gan Estyn, ac ym mis Mehefin 2017, cafodd ei gosod yn y categori mesurau arbennig. Ym mis Ebrill 2020, penodwyd pennaeth newydd, a arweiniodd at ailstrwythuro’r tîm arweinyddiaeth. Tynnwyd yr ysgol o’r categori mesurau arbennig yn llwyddiannus ym mis Tachwedd 2021. Parhaodd Ysgol Sant Julian â’i thaith ar i fyny, gan derfynu ag arolygiad cadarnhaol gan Estyn ym mis Mai 2024, a amlygodd nifer o lwyddiannau allweddol, a chydnabuwyd cynnydd a chyflawniadau’r ysgol.   

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol  

Yn dilyn arolygiad Estyn ym mis Tachwedd 2014, daeth dau argymhelliad allweddol am arweinyddiaeth i’r amlwg, sef gwella prosesau hunanwerthuso a chynllunio datblygiad yr ysgol a chryfhau rôl arweinwyr canol, gan sicrhau eu bod yn gwbl atebol am safonau, darpariaeth, a sicrhau ansawdd o fewn eu hadrannau. Roedd ymgorffori ethos o welliant parhaus yn canolbwyntio ar ‘wella yn hytrach na phrofi’ yn brif ffocws i’r uwch dîm arweinyddiaeth (UDA) newydd. Canolbwyntiodd arweinwyr ar ddatblygu cylch hunanwerthuso trylwyr, wedi’i gefnogi gan brosesau monitro, adolygu a gwerthuso (MAG) effeithiol, ac yn cael ei yrru gan gynlluniau gwella ystyrlon a hylaw a fyddai’n cael effaith gadarnhaol ar addysg disgyblion. Dull allweddol arall a fabwysiadwyd gan uwch arweinwyr oedd ‘ymreolaeth gydag atebolrwydd’. Nod y cysyniad hwn oedd sicrhau bod gan bob un o’r athrawon y rhyddid i wneud penderfyniadau am eu haddysgu tra’n parhau i fod yn atebol am ddeilliannau a chynnydd disgyblion. Yn unol â’r dull hwn, aeth uwch arweinwyr ati i rymuso arweinwyr canol i gymryd cyfrifoldeb i arwain gwelliannau yn eu meysydd pwnc eu hunain. 

I sicrhau bod arweinwyr canol yn canolbwyntio’n bennaf ar welliant ysgol, sefydlodd uwch arweinwyr bum disgwyliad allweddol i’r rôl. Roedd y disgwyliadau hyn (hunanwerthuso; cynllunio datblygiad; cymorth, her a dysgu proffesiynol; monitro, adolygu a gwerthuso; a datblygu’r cwricwlwm) yn rhoi eglurder o ran y tasgau allweddol sydd eu hangen ar gyfer arwain adrannau a phobl yn effeithiol. Roeddent yn cael eu hatgyfnerthu a’u defnyddio’n rheolaidd gan uwch arweinwyr i ddatblygu arweinwyr canol, a’u dwyn i gyfrif. Roedd cyfarfodydd arweinyddiaeth yn canolbwyntio ar ddatblygiad proffesiynol i gefnogi gallu arweinwyr canol i gwblhau’r tasgau hyn, yn ogystal â darparu cyfleoedd i rannu arfer dda.  

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Mae strategaeth wella’r ysgol yn cynnwys tair elfen benodol sy’n hanfodol i’w gilydd:  

  • hunanwerthuso 
  • cynllunio datblygiad 
  • monitro, adolygu a gwerthuso (MAG)  

Hunanwerthuso  

Mae’r ysgol wedi datblygu dogfen hunanwerthuso bwrpasol gan ddefnyddio canllawiau ‘Yr Adnodd Cenedlaethol: Gwerthuso a Gwella’ Llywodraeth Cymru a fframwaith arolygu Estyn. Er nad yw adroddiad hunanwerthuso yn ofynnol cyn arolygiad mwyach, mae uwch arweinwyr yn teimlo’i fod yn hanfodol i werthuso pob agwedd ar waith yr ysgol yn drylwyr i sicrhau bod y blaenoriaethau a fyddai’n effeithio fwyaf ar welliant ysgol, yn enwedig dysgu’r disgyblion, yn cael eu nodi’n briodol.  

Caiff dogfen hunanwerthuso’r ysgol ei diweddaru bob tymor gan ystyried tystiolaeth o werthusiadau blaenorol y cynllun datblygu ysgol (CDY), gwerthusiadau presennol y CDY, blaenoriaethau cenedlaethol, MAG parhaus a barn rhanddeiliaid a gasglwyd yn ystod y flwyddyn. Wedyn, caiff cryfderau a meysydd i’w datblygu eu nodi, ac maent yn llywio dewis blaenoriaethau allweddol ar gyfer gwella. Mae dogfen hunanwerthuso’r ysgol yn cynnwys pum adran (dysgu ac addysgeg, cwricwlwm, cymorth i fyfyrwyr, cynhwysiant a thegwch, ac arweinyddiaeth) sy’n cael eu gwerthuso gan ddefnyddio nifer o gwestiynau allweddol. 

Ar lefel adran, mae arweinwyr canol yn ystyried cyfres o gwestiynau gwerthusol yn canolbwyntio ar ddysgu ac addysgeg, y cwricwlwm ac arweinyddiaeth. Wedyn, maent yn nodi cryfderau a meysydd i’w datblygu allweddol ar gyfer pob adran ar hunanwerthusiad yr adran.  

Cynllunio Datblygiad 

Mae proses y cynllun datblygu ysgol (CDY) wedi’i strwythuro o gwmpas y blaenoriaethau gwella allweddol a nodwyd o ddogfen hunanwerthuso’r ysgol. Wedyn, ystyrir bod meini prawf llwyddiant, camau gweithredu, graddfeydd amser, pobl, tystiolaeth ac adnoddau / costau yn cefnogi gweithredu’r cynllun. I sicrhau bod blaenoriaethau’r CDY yn cyd-fynd â dogfen hunanwerthuso’r ysgol, ac wedi cael eu hystyried yn ofalus fel y maes i’w ddatblygu a fydd yn cael yr effaith fwyaf ar addysg disgyblion, caiff rhesymeg ei chynnwys ar gyfer pob blaenoriaeth ar y CDY. Bob tymor, mae uwch arweinwyr yn gwerthuso pob un o flaenoriaethau’r CDY y maent yn gyfrifol amdanynt yn erbyn y meini prawf llwyddiant a amlinellwyd ar ddechrau’r cylch, gan addasu, dileu neu ychwanegu camau gweithredu trwy gydol y flwyddyn academaidd.  

Mae arweinwyr canol yn defnyddio hunanwerthusiadau eu hadran i nodi blaenoriaethau gwella allweddol ac yn defnyddio’r un dull i ffurfio cynlluniau datblygu adrannau. 

Monitro, Adolygu a Gwerthuso 

I gefnogi gwerthusiadau yn nogfen hunanwerthuso’r ysgol a’r CDY gyda thystiolaeth gadarn a chywir, mae’r ysgol wedi sefydlu proses sicrhau ansawdd amlhaen. Mae proses MAG yr ysgol yn cynnwys tair elfen, sef: adolygiadau dysgu, MAG dysgwyr a deallusrwydd meddal.  

MAG Arweinwyr – Mae uwch arweinwyr ac arweinwyr canol yn ymgymryd ag ystod o weithgareddau MAG rheolaidd, sy’n canolbwyntio ar werthuso pob agwedd ar fywyd ysgol. Mae’r math o weithgareddau MAG yn amrywio, yn dibynnu ar y dystiolaeth y gofynnir amdani, ac fe gaiff y rhain eu cynllunio’n ofalus ar ddechrau pob cylch gwella i gyd-fynd â blaenoriaethau gwella. Mae MAG ar y cyd rhwng uwch arweinwyr ac arweinwyr canol yn cefnogi deialog broffesiynol barhaus ynglŷn â sut i werthuso a gwella dysgu.  

Deallusrwydd Meddal – Mae uwch arweinwyr yn dibynnu ar ddeallusrwydd meddal i gefnogi hunanwerthuso. Gallai’r math hwn o MAG anffurfiol gynnwys galw i mewn i wersi neu sgyrsiau cyffredinol â gwahanol randdeiliaid. Mae’n galluogi pob un o’r arweinwyr i gael darlun anffurfiol o gryfderau’r ysgol a’i meysydd i’w datblygu, ac yn cefnogi ffurfio trywyddau ymholi allweddol y gellir mynd ar eu trywydd trwy ddwy elfen arall o MAG yr ysgol. 

Adolygiadau Dysgu – Nod y drydedd elfen ym mhroses MAG yr ysgol yw gwerthuso addysgu a dysgu yn fforensig i gasglu darlun cywir o ansawdd yr addysgu ar gyfer adrannau a’r ysgol gyfan, yn ogystal â darparu cymorth datblygiad ar gyfer athrawon unigol. Cynhelir adolygiadau dysgu yn ystod y ddwy ffenestr chwe wythnos ar ddechrau’r hydref a’r gwanwyn. Mae’r adolygiadau hyn yn weithgareddau ffurfiol sy’n cynnwys proses pum cam. Caiff un dosbarth ar amserlen athro ei ddewis gan uwch arweinwyr i fod yn ffocws ar gyfer yr holl weithgareddau. I sicrhau cysondeb, caiff tasgau MAG eu cynnal ar y cyd ag arweinwyr canol sy’n arwain y broses, tra bod uwch arweinwyr yn cefnogi ac yn sicrhau ansawdd. Darparwyd dysgu proffesiynol ar gyfer arweinwyr i’w helpu i gynnal y tasgau MAG hyn yn effeithiol, a lluniwyd arweiniad cynhwysfawr ar gyfer pob gweithgaredd. Mae’r broses fel a ganlyn:  

  • Cam 1 – Hunanwerthuso Athrawon: Mae athrawon yn defnyddio pecyn cymorth hunanwerthuso wedi’i ddyfeisio gan yr ysgol i asesu effaith eu haddysgu ar ddysgu, gan ganolbwyntio ar y dosbarth a ddewiswyd. Mae athrawon yn ailedrych ar feysydd datblygu o gylchoedd blaenorol, hefyd. Cynhelir deialog broffesiynol rhwng yr arweinydd canol a’r athro i drafod hunanwerthuso, nodi cryfderau a meysydd i’w datblygu. 
  • Cam 2 – Adolygiadau Gwaith: Mae arweinwyr yn adolygu holl lyfrau / gwaith disgyblion yn y dosbarth ar y cyd gan ganolbwyntio ar briodoldeb y gweithgareddau (addysgu), ymatebion disgyblion i weithgareddau (dysgu), ansawdd yr adborth, a’r ymateb i adborth athrawon.  
  • Cam 3 – Trafodaethau â Dysgwyr: Mae sampl gynrychioliadol o bum disgybl yn cymryd rhan mewn trafodaeth ag arweinwyr. Mae cwestiynau’n asesu lefel disgyblion o ran caffael a chadw gwybodaeth, defnydd disgyblion o derminoleg pwnc, a gallu disgyblion i gymhwyso gwybodaeth. 
  • Cam 4 – Arsylwadau Gwersi: Mae arsylwi gwers am 30 i 60 munud yn gwerthuso effeithiolrwydd yr addysgu. 
  • Cam 5 – Adborth a Hyfforddi: Mae arweinwyr canol, wedi’u harsylwi gan uwch arweinwyr, yn darparu adborth yn seiliedig ar hyfforddi, gan ennyn athrawon i gymryd rhan mewn deialog fyfyriol. Cytunir ar y cyd ar gryfderau a meysydd i’w datblygu, gyda chynlluniau gweithgarwch dilynol gwahaniaethol. 

Caiff canlyniad pob adolygiad dysgu ei ddogfennu mewn adroddiad unigol a’i rannu â’r athro, yr arweinwyr canol a’r uwch arweinwyr, a’r pennaeth. Mae arweinwyr yn defnyddio arddull werthuso ‘achos ac effaith’ i bwysleisio effaith yr addysgu ar ddysgu. Mae’r broses 5 cam yn rhoi darlun cyflawn / cyfannol o ansawdd y dysgu a’r addysgu, na fyddai un neu’r ddau weithgaredd MAG yn ei roi ar eu pen eu hunain. 

Wedyn, defnyddir canfyddiadau pob adolygiad at ddau ddiben gwahanol: 

  • Yn gyntaf, mae arweinwyr canol yn gyfrifol am fynd i’r afael â meysydd datblygu athrawon unigol, gyda chymorth gan uwch arweinwyr, yn ôl yr angen. Caiff y gweithgareddau MAG a ddefnyddir ar gyfer gweithgarwch dilynol eu gwahaniaethu yn ôl cam datblygu unigol yr athro. Caiff y gweithgareddau gweithgarwch dilynol a’r amseroedd eu nodi ar yr adroddiadau adolygu dysgu unigol. Cynhelir cyfarfodydd wedi’u hamserlennu rhwng arweinwyr canol ac athrawon ar adegau allweddol yn ystod y flwyddyn academaidd i alluogi athrawon i fyfyrio ar eu cynnydd a darparu tystiolaeth i arweinwyr canol o’r cynnydd yn erbyn y camau datblygu penodol. Yn eu tro, mae uwch arweinwyr yn cyfarfod ag arweinwyr canol yn rheolaidd i drafod cynnydd unigolion ac adrannau o’r adolygiadau dysgu. Darperir cymorth gan arweinwyr canol ac uwch arweinwyr i unigolion y mae angen mwy o gymorth arnynt i wneud cynnydd yn erbyn eu pwyntiau datblygu a nodwyd. Yn olaf, cynhelir cyfarfod rhwng y pennaeth a’r penaethiaid adrannau ar ddiwedd y flwyddyn academaidd i drafod effaith cymorth a her yr arweinydd canol i athrawon, ac effeithiolrwydd unrhyw ddysgu proffesiynol adrannol a ddarperir.  
  • Yn ail, mae’r dirprwy bennaeth sy’n gyfrifol am welliant yr ysgol, yn creu adroddiad cryno trwy ddefnyddio holl ganfyddiadau’r adolygiadau dysgu, gan amlygu cryfderau a meysydd i’w datblygu a gwerthusiad parhaus o’r broses i sicrhau ei fod yn parhau i fod yn hynod effeithiol. Defnyddir y crynodeb hwn i ddiweddaru’r CDY a dogfen hunanwerthuso’r ysgol. Rhoddir adborth cyffredinol i bob un o’r staff, ac eir i’r afael â phryderon trwy ddysgu proffesiynol, cyngor neu nodiadau atgoffa. Gallai rhai meysydd i’w datblygu gael eu nodi ar gyfer cynlluniau datblygu yn y dyfodol. Caiff arferion unigolion neu adrannau effeithiol eu rhannu gyda chydweithwyr, hefyd. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr? 

O ganlyniad i brosesau hunanwerthuso a MAG fforensig a thrylwyr, gall arweinwyr werthuso’n gywir. Ar ôl hynny, maent wedi dod yn fedrus o ran nodi blaenoriaethau gwella priodol a chamau penodol ar gyfer sicrhau gwelliant. Mae monitro cynlluniau gwella’r ysgol ac adrannau, yn cynnwys mynd ar drywydd adolygiadau dysgu unigol, wedi arwain at welliannau sylweddol mewn addysgu a dysgu. 

Mae gweithredu prosesau clir ar gyfer gwella’r ysgol, dan arweiniad arweinwyr canol tra bydd uwch arweinwyr yn eu cefnogi ac yn sicrhau eu hansawdd, wedi cryfhau rôl arweinwyr canol yn sylweddol yn Ysgol Sant Julian. Mae pob un o’r arweinwyr canol yn meddu ar ddealltwriaeth gynhwysfawr o gryfderau a meysydd i’w datblygu eu hadran erbyn hyn. Mae hyn wedi gwella’u gallu i fonitro, adolygu a gwerthuso’u hadrannau, gan arwain at osod camau effeithiol ar gyfer gwella. Yn ychwanegol, maent yn fwy hyderus o lawer yn trafod eu gwaith gyda rhanddeiliaid erbyn hyn. Wrth i arweinwyr canol ddod yn fwy atebol ac wedi’u grymuso, maent wedi dod yn fwy allweddol o ran gyrru gwelliannau’r ysgol a sicrhau safonau uchel ar draws yr ysgol. 

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda? 

Mae’r ysgol wedi rhannu’r arfer hon gyda’r awdurdod lleol, y consortiwm ac ysgolion eraill trwy gyfarfodydd rhwydwaith a thrafodaeth broffesiynol. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Plant yn chwarae ar faes chwarae, gydag un plentyn yn gwenu blaen ac yn dal gafael ar offer pren.

Gwybodaeth am yr ysgol/darparwr 

Mae Ysgol Bro Eirwg yn ysgol gyfrwng Gymraeg sydd wedi ei lleoli yn Llanrhymni, gorllewin Caerdydd. Mae 394 o ddisgyblion ar y gofrestr gan gynnwys 64 yn y dosbarth meithrin. Mae 28.9% o’r disgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim. Mae’r ysgol yn rhan o Ffederasiwn y Ddraig a gafodd ei sefydlu ym mis Medi 2019 ac mae’r ysgol yn cydweithio’n agos iawn â’r ysgol arall sydd yn rhan o’r Ffederasiwn, sef Ysgol Pen y Pîl, er mwyn rhoi’r addysg orau i’r holl ddisgyblion. 

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol   

Mae dau ddosbarth derbyn a dau ddosbarth meithrin rhan amser yn yr ysgol. Mae gan yr ysgol  ddosbarthiadau mawr gydag ardaloedd eang y tu allan. Roedd y staff yn awyddus i ddatblygu’r amgylchedd addysgu fel bod y disgyblion ieuengaf yn dysgu drwy chwarae a chael profiadau ymarferol, ‘bywyd go iawn’, mewn amgylchedd croesawgar, deniadol, ond yn ddi-ffws heb fod yn or-ysgogol. Roedd datblygu’r ardal gyfan yn bwysig i’r staff – bod yr ardal allanol yn rhan annatod o’r amgylchedd ddysgu barhaus.  

Wedi sefydlu eu gweledigaeth, aeth y staff ati i ymchwilio drwy ddarllen erthyglau, blogiau a llyfrau, chwilio am hyfforddiant addas ac yna mynd ati i arbrofi, treialu a myfyrio er mwyn penderfynu ar y ffordd mwyaf addas ymlaen. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd 

Mae amgylchedd addysgu y blynyddoedd cynnar wedi ei drawsnewid. Mae’r staff wedi datblygu ardaloedd pendant gan ddefnyddio deunyddiau naturiol sydd yn tawelu yn hytrach na chyffroi’r disgyblion. Mae’r ardal tu allan yn estyniad o’r ardal tu fewn ac mae’r disgyblion yn symud yn ôl ac ymlaen rhwng y ddwy ardal yn naturiol. Mae’r amgylchedd yn ysgogol ac yn annog chwilfrydedd.  

Mae’r staff yn cyd-gynllunio yn ofalus er mwyn darparu gweithgareddau sydd yn rhoi cyfleoedd i’r disgyblion ddysgu drwy arsylwi, ymchwilio, arbrofi a chwarae. Mae llais y plentyn yn bwysig a thrwy drafod gyda’r disgyblion ac arsylwi’n anffurfiol arnynt yn gyson, mae’r staff yn cynllunio, addasu a datblygu’r ddarpariaeth a’r gweithgareddau yn ôl eu gallu a’u diddordebau. 

Mae’r holl weithgareddau sydd yn cael eu darparu yn cynnig digon o gyfleoedd ac amrywiaeth er mwyn i’r disgyblion wneud eu penderfyniadau eu hunain sydd yn annog a meithrin creadigrwydd, annibyniaeth a rhyddid i archwilio. Mae’r disgyblion yn treulio’u hamser yn dewis eu dysgu yn hytrach na chyflawni cyfres o dasgau caeedig ac mae cyfleoedd i gymryd risg a deall ffiniau, er enghraifft defnyddio offer mawr i ymarfer cydbwyso a dringo. Mae’r disgyblion yn mwynhau archwilio ac ymchwilio ar ben eu hunain ac ar y cyd ag eraill. 

Mae’r staff yn modelu agwedd bositif at ddysgu, gan annog a chefnogi chwilfrydedd naturiol y disgyblion drwy chwarae yn yr ardaloedd gyda nhw. Gwneir y mwyaf o’r dysgu digymell sy’n digwydd yn naturiol wrth i’r staff eistedd a chwarae gyda’r disgyblion neu wrth arsylwi arnynt yn cyflawni eu gweithgareddau.  

Cynhelir ‘Dydd Gwener Gwyllt’ yn wythnosol yn y dosbarth meithrin ble mae’r disgyblion yn treulio eu hamser y tu allan beth bynnag fo’r tywydd, yn archwilio, yn arsylwi ac arbrofi, ac o ganlyniad yn dysgu am ryfeddodau byd natur.  

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr? 

Mae’r gwaith yma wedi cael effaith fawr ar ddisgyblion ieuengaf yr ysgol. Mae’r dull addysgu a dysgu hwn wedi magu annibyniaeth a hyder yn y disgyblion, wedi annog eu medrau creadigol a’u gallu i archwilio ac arbrofi. Mae wedi rhoi’r cyfle i’r disgyblion feddwl yn greadigol, i ddatrys problemau ac i feddwl am sut i wella a datblygu. Drwy gael y cyfle i ddewis yr hyn maent yn ei wneud ac yn ei greu, maent yn teimlo perchnogaeth a balchder yn eu dysgu a thuag at yr ysgol. Drwy gael y rhyddid i ddysgu yn unigol neu gydag eraill, mae’r gwaith wedi cael effaith gadarnhaol ar les y disgyblion gan arwain at gyd-weithio a chyd-chwarae hapus. Mae’r rhyddid yn rhoi mwy o reolaeth personol ac wedi arwain at agweddau cadarnhaol tuag at eu dysgu. Maent yn fodlon cymryd risg a dysgu drwy eu camgymeriadau. Maent yn mwynhau ac yn hapus yn yr ysgol.  

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda? 

Mae’r ysgol wedi rhannu’r gwaith gydag ysgolion eraill yn y clwstwr ac mae staff o ysgolion eraill wedi bod yn arsylwi ar yr arfer dda.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Mae lleoliad ystafell ddosbarth gyda myfyrwyr yn eistedd wrth ddesgiau'n canolbwyntio ar ysgrifennu, tra bod athro yn goruchwylio yn y cefndir.

Gwybodaeth am yr ysgol / darparwr 

Mae Ysgol Gynradd Romilly yn Y Barri yn awdurdod lleol Bro Morgannwg. Mae rhwng 680 a 750 o ddisgyblion ar y gofrestr rhwng 3 ac 11 oed, trwy gydol y flwyddyn. Mae 21 dosbarth oedran unigol yn yr ysgol, gyda 4 dosbarth meithrin rhan-amser yn darparu ar gyfer 130 o ddisgyblion. Mae 22 o athrawon amser llawn ac wyth o athrawon rhan-amser, gyda thros 70 o staff addysgu a dysgu i gyd.   

Mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion o dras gwyn Prydeinig ac yn dod o gartrefi lle siaredir Saesneg fel y brif iaith. Mae ychydig iawn o ddisgyblion yn siarad Cymraeg ar yr aelwyd. Cyfartaledd treigl tair blynedd disgyblion sy’n gymwys i gael prydau ysgol am ddim yw tua 15%. Mae hyn yn is na’r ffigur cenedlaethol, sef 22%. Mae’r ysgol yn nodi bod gan ryw 4.5% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol. Mae hyn yn is na’r ffigur cenedlaethol, sef 16.1%. Mae tua 3% o’r disgyblion yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol.  

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol 

Mae arweinwyr yn Ysgol Gynradd Romilly wedi buddsoddi yn nysgu a datblygiad proffesiynol pob un o’r staff addysgu, gan eu bod yn cydnabod mai hyn sy’n cael yr effaith fwyaf ar ‘gau’r bwlch’ ar gyfer y disgyblion hynny sy’n byw mewn tlodi, ac yn sicrhau darpariaeth deg i bawb. 

 Yn Ysgol Gynradd Romilly, mae arweinwyr a staff yn credu mai ‘cwricwlwm’ yw addysgu a dysgu. Yn sgil y newidiadau a ysgogwyd gan Gwricwlwm i Gymru, gofynnodd arweinwyr gwestiynau iddyn nhw eu hunain fel, ‘Ydym ni’n gwneud y peth iawn?’, ‘Sut beth yw asesu nawr?’ ‘A oes angen mwy o ddysgu yn yr awyr agored arnom ni?’ Nodon nhw hefyd fod angen profiadau dysgu mwy dilys ar ddisgyblion, yn cynnwys defnyddio tripiau ac ymwelwyr. Cydnabu arweinwyr a staff mai’r agwedd bwysicaf ar waith yr ysgol yw cael yr addysgu a’r dysgu’n gywir a chadw gwerthoedd a chredoau ar y cyd yr ysgol. 

Mae’r ysgol yn aros yn driw i’w gweledigaeth, sef; ‘Sicrhau rhagoriaeth mewn mynediad, agweddau a chyflawniad’, a ymgorfforir yn ei datganiad cenhadaeth, sef ‘Dysgu, tyfu a llwyddo, gyda’n gilydd’. Mae arweinwyr yn credu y bydd pob un o’r athrawon a’r staff dysgu yn cyflwyno addysgu a dysgu rhagorol gyda’r diwylliant a’r cymorth cywir, ac y gallant wneud hynny; trwy ystyried bod datblygiad proffesiynol yn hawl i bawb, gan annog arloesi.  

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch  

Yn Ysgol Gynradd Romilly, mae arweinwyr yn cydnabod efallai na fydd strategaeth wella sy’n gweithio mewn un ysgol yn gweithio yng nghyd-destun ysgol arall, a bod angen ei theilwra i anghenion unigol ei staff a’r disgyblion.  

Mae ethos arweinyddiaeth yn Ysgol Gynradd Romilly yn ymwneud â ‘bygythiad isel, her uchel’, sy’n helpu datblygu’r ymddiriedaeth sydd ei hangen ar gyfer twf personol a phroffesiynol staff. Mae arsylwadau gwersi gan y tîm arweinyddiaeth wedi cael eu disodli â theithiau dysgu ac arsylwadau athrawon mewn triawdau, yn ogystal ag athrawon yn ffilmio’u hunain ac yn myfyrio ar eu harfer. Mae pob un o’r rhain yn canolbwyntio ar feysydd penodol i’w gwella. Mae athrawon yn rhoi gwybod i’r tîm arweinyddiaeth am y meysydd yr hoffent gael adborth a chymorth arnynt. Wedyn, mae arweinwyr yn rhoi cyfle i athrawon ailaddysgu’r gwersi ac adolygu sut mae’r newidiadau hyn wedi effeithio ar gynnydd disgyblion. Mewn llawer o achosion, mae athrawon yn rhannu eu harfer fwyaf effeithiol gyda’u cydweithwyr trwy lyfrgell addysgu electronig. Mae platfform y llyfrgell addysgu yn gronfa adnoddau o arfer effeithiol i athrawon ac athrawon cymorth allu manteisio arni i weld sut beth yw gweithredu da, a nodi at bwy y gallant droi os oes eisiau cymorth arnynt mewn maes penodol. Mae’r math o arfer y bydd staff yn ei rhannu yn amrywio o ddefnydd effeithiol o’r arwydd  aros tawel ac arferion ystafell ddosbarth buddiol, a ffyrdd o ddatblygu agweddau cadarnhaol tuag at ddysgu trwy asesu cyfoedion, hunanasesu, modelu tawel, siarad â phartneriaid, seibiannau byr, a holi o ansawdd da.   

Caiff effaith addysgu ar ddysgu a chynnydd ei monitro a’i gwerthuso trwy gydol y flwyddyn trwy drafodaethau proffesiynol, bwrw golwg ar lyfrau, gwrando ar ddysgwyr, teithiau dysgu, fideos, a thrafod data yn ystod cyfarfodydd cynnydd. Mae’r tîm arweinyddiaeth, yn ogystal â staff a llywodraethwyr, yn ymgymryd â’r gweithgareddau hyn. Cyflwynir hyfforddiant i staff a llywodraethwyr ar sut i fwrw golwg ar lyfrau, a’r mathau o gwestiynau i’w gofyn i ddisgyblion yn ystod sesiynau gwrando ar ddysgwyr, i weld a ydynt yn deall eu dysgu a beth yw’r camau nesaf.  

Bob blwyddyn, mae arweinwyr yn rhoi cyfle i athrawon benderfynu ar faes yr hoffent ymchwilio iddo, y bydd eu disgyblion yn elwa arno, yn eu barn nhw. Maent yn gweithio’n unigol neu mewn timau. Maent yn rhannu effaith eu hymchwil weithredu gyda’u cydweithwyr a’u llywodraethwyr ar adegau amrywiol yn ystod y flwyddyn, yn cynnwys llwyddiannau a methiannau’r mentrau y maent wedi’u treialu. Mae ffocws eu hymchwil wedi cynnwys cynyddu annibyniaeth ym Mlwyddyn 6, gwella ansawdd asesu cymheiriaid, gwella presenoldeb grwpiau bregus, a datblygu lleferydd ac iaith yn y blynyddoedd cynnar. Rhaid iddynt roi rhesymeg ynglŷn â pham maent wedi dewis y maes hwn, ynghyd â sail dystiolaeth i’w gyfiawnhau, ynglŷn ag anghenion unigol y disgyblion sydd ganddynt yn eu dosbarth.   

Nid gweithgarwch tymhorol yn unig yw monitro effaith addysgu ar ddysgu’r disgyblion, mae’n hanfodol i bopeth a wnânt.  

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr? 

Mae addysgu a phrofiadau dysgu ar draws yr ysgol yn gryf. Mae’r staff yn rhoi adborth ar lafar o ansawdd uchel i ddisgyblion i’w hannog i feddwl yn ddyfnach a’u sbarduno i fyfyrio ar ansawdd eu gwaith ar draws meysydd y cwricwlwm. Er enghraifft, o ganlyniad i adborth ffocysedig ac amserol, mae safonau ysgrifennu disgyblion wedi gwella’n sylweddol. 

Ceir diwylliant cryf o hunanwella a myfyrio yn yr ysgol. Mae creu amser a chyfleoedd o ansawdd uchel i bob un o’r staff gydweithio, myfyrio ar eu harfer, a’i gwella er budd disgyblion, wedi cyfrannu’n gryf at gyflawni safonau lles uchel a gwelliannau sylweddol i ansawdd yr addysgu. 

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda? 

Mae gan Ysgol Gynradd Romilly gysylltiadau cryf â’r ysgol uwchradd leol. Gyda’i gilydd, maent wedi cydweithio i ymestyn dysgu proffesiynol eu staff eu hunain a staff yr ysgol uwchradd ymhellach, trwy rannu arfer ragorol ar draws y lleoliadau. Mae hon yn broses ddatblygiadol ddwy ffordd, lle mae staff yn arsylwi athrawon yn lleoliadau ei gilydd i ddysgu a chael syniadau y gallant eu defnyddio’n ddiweddarach yn eu dosbarthiadau eu hunain o fewn eu hysgolion eu hunain.   

Mae’r ysgol yn cefnogi ysgolion eraill o fewn y consortiwm i helpu datblygu darpariaeth deg a gwella ansawdd yr adborth i gyflymu cynnydd disgyblion. Gwnaed hyn trwy deithiau dysgu, rhannu dysgu a deialog broffesiynol a chynllunio gwelliant.   

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Grŵp o unigolion sy'n cymryd rhan mewn ymarfer loncian dan do mewn campfa, gyda chonau oren wedi'u sefydlu ar hyd eu llwybr.

Gwybodaeth am yr ysgol  

Mae Ysgol Gymunedol Dylan Thomas (DTCS) yn ysgol 11-16 cyfrwng Saesneg a gynhelir gan awdurdod lleol Abertawe. Mae’r ysgol wedi’i lleoli yng Nghocyd yn Abertawe ac yn gwasanaethu cymunedau sy’n profi lefelau sylweddol o her economaidd-gymdeithasol. Mae 701 o ddisgyblion ar y gofrestr, sef y nifer uchaf mewn cyfnod o dair blynedd, ac yn gynnydd o 136 o ddisgyblion ers yr un dyddiad yn 2021. Mae bron i 79% o’r disgyblion yn byw yn y 20% o’r ardaloedd mwyaf difreintiedig o blith yr holl ardaloedd yng Nghymru, ac mae 66% yn byw yn y 10% o’r ardaloedd mwyaf difreintiedig. Y cyfartaledd tair blynedd ar gyfer disgyblion sy’n gymwys i gael prydau ysgol am ddim yw tua 51%, sydd gryn dipyn uwchlaw cyfartaledd Cymru, sef 21.2%.  

Mae tua 10% o’r disgyblion yn siarad Saesneg fel Iaith Ychwanegol (SIY). Mae gan ryw 36% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol, sydd gryn dipyn yn uwch na chyfartaledd yr awdurdod lleol, sef 19.5%. Mae oedran darllen llawer (hyd at 75%) o blant sy’n dechrau yn yr ysgol islaw eu hoedran cronolegol. Ychydig iawn o ddisgyblion sy’n clywed neu’n siarad Cymraeg ar yr aelwyd neu yn y gymuned. 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol  

Sbardunodd Cwricwlwm i Gymru yr ysgol i werthuso sut maent yn datblygu ymdeimlad disgyblion o ‘gynefin’ ar draws y cwricwlwm cyfan. O ganlyniad i’r gwerthusiad hwn, sefydlwyd gweithgor gyda’r nos i ymestyn y dimensiwn Cymreig ar draws pob maes dysgu a phrofiad (MDPh). Gwnaed gwaith sylweddol ar draws pob MDPh i sicrhau bod y cwricwlwm yn darparu cyfleoedd dilys i ddisgyblion ryngweithio â’r Gymraeg, ei hanes a’i diwylliant.  

Yn 2021, teimlai’r ysgol y dylent fod yn gwneud mwy i ddatblygu cariad am y Gymraeg, a’r defnydd a wneir ohoni, yn ogystal â hyrwyddo ac ymestyn hunaniaeth Gymreig disgyblion a’r ffordd y maent yn eu hystyried eu hunain yn ‘Gymry’. O’r herwydd, nodwyd bod gwersi Addysg Gorfforol yn gyfrwng ar gyfer cefnogi ymdrech yr ysgol i ddatblygu medrau Cymraeg disgyblion. Datblygwyd rhaglen arloesol i gyflwyno gwersi Addysg Gorfforol dwyieithog gan y Pennaeth Cynorthwyol a’r arweinydd MDPh ar gyfer Iechyd a Chwaraeon a staff o’r bartneriaeth AGA leol. Treialwyd hyn i ddechrau ar gyfer disgyblion ym Mlwyddyn 7 fel peilot, ac mae wedi’i gysylltu â rhaglen dargedig o ddysgu proffesiynol ar gyfer staff. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Ar gychwyn y prosiect Addysg Gorfforol dwyieithog, derbyniodd y tîm MDPh Iechyd a Chwaraeon gymorth teilwredig gan staff yn y bartneriaeth AGA leol i ddatblygu eu medrau Cymraeg. Roedd staff yn yr adran Addysg Gorfforol yn addysgu gwersi Addysg Gorfforol yn ddwyieithog yn ddieithriad. Trefnwyd hefyd fod aelod o’r tîm addysgu Cymraeg yn ‘addysgu timau’ ac yn cynorthwyo cydweithwyr yn y gwersi hyn, gan oresgyn unrhyw heriau pe baent yn codi. Ar ddiwedd y flwyddyn gyntaf, gwerthuswyd y cynllun peilot, a chytunwyd y byddai’n cael ei gyflwyno ymhellach, fel bod Cyfnod Allweddol 3 i gyd yn derbyn eu gwersi Addysg Gorfforol yn ddwyieithog erbyn hyn. 

I ychwanegu at y prosiect hwn a’i gefnogi, darparwyd dysgu proffesiynol yn y Gymraeg ar gyfer pob un o’r staff, a chymorth gan uwch gydweithwyr i wella’u hyder a’u defnydd o’r Gymraeg ar draws yr ysgol. Mae hyn yn helpu arweinwyr i yrru’r Gymraeg ymlaen ar draws yr ysgol.  

Mae gwaith y Cyngor Ysgol yn gryfder yn yr ysgol, a manteisiwyd ar hyn i wella datblygiad y dimensiwn Cymreig ymhellach. Yn ogystal â’r grwpiau llywio LHDTC+, Eco a Du, Asiaidd ac Ethnig Lleiafrifol presennol sydd eisoes ar waith, cyflwynwyd grŵp llywio Dimensiwn Cymreig hefyd i alluogi disgyblion i gael effaith fwy arwyddocaol ar y modd y mae’r ysgol yn datblygu’r Gymraeg a ‘chynefin’ ar draws y cwricwlwm ac yng nghymuned ehangach yr ysgol. Mae’r disgyblion a gymerodd ran yng ngrŵp llywio’r Dimensiwn Cymreig wedi: 

  • Sefydlu clwb Cymraeg allgyrsiol sy’n cael ei drefnu a’i gynnal gan ddisgyblion Blwyddyn 10 a Blwyddyn 11 bob pythefnos  
  • Cyflwyno gwasanaethau ysgol gyfan i hyrwyddo’r Gymraeg a digwyddiadau Cymreig allweddol 
  • Cynllunio a chynnal gweithgareddau i nodi dathliadau digwyddiadau ysgol gyfan fel Dydd Shwmae, Dydd Santes Dwynwen a Dydd Gŵyl Dewi  

Ar ôl gwerthuso’r Gymraeg a ‘chynefin’ ar draws y cwricwlwm gan y ‘Gweithgor Dimensiwn Cymreig’, gwnaed cryn dipyn o waith i sicrhau bod y dysgu’n canolbwyntio ar themâu lleol a chenedlaethol sy’n ennyn diddordeb disgyblion, ac yn datblygu eu medrau ar draws y cwricwlwm.  

Mae’r cyfleoedd dysgu hyn wedi gwella’r ffordd y caiff y Gymraeg ei dirnad gan bob aelod o’r gymuned ddysgu ac wedi arwain at gyfleoedd pwrpasol i ddatblygu’r ymdeimlad o ‘gynefin’. Cynhelir nifer o weithgareddau ysgol gyfan cydlynus yn rheolaidd. Er enghraifft, sefydlwyd ‘Dydd Mercher Cymraeg’ wythnosol ar draws yr ysgol, lle mae tiwtoriaid dosbarth yn arwain gweithgaredd Cymraeg neu ddiwylliannol sy’n cael ei gynllunio i atgyfnerthu’r iaith a astudir gan ddisgyblion mewn gwersi Cymraeg y tu allan i’r ystafell ddosbarth Gymraeg. Mae hyn hefyd yn gyfle i diwtoriaid dosbarth hyrwyddo ‘Brawddeg yr Wythnos’.  

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr? 

Mae faint o Gymraeg a ddefnyddir ar draws yr ysgol, nid yn unig mewn gwersi Addysg Gorfforol, wedi cynyddu’n sylweddol. Mae’n arfer gyffredin fod staff a disgyblion yn defnyddio’r Gymraeg ar draws yr ysgol fel rhan o gyfathrebu bob dydd. Ym mhob gwers, mae disgyblion yn gyfarwydd â derbyn ac ymateb i gyfarwyddiadau yn Gymraeg. 

Mae ymrwymiad yr ysgol i ddatblygu medrau Cymraeg disgyblion a’u hymdeimlad o ‘gynefin’ ar draws yr ysgol wedi cael effaith uniongyrchol ar sut mae disgyblion yn cyflawni yn y Gymraeg fel pwnc. Mae agweddau disgyblion at ddysgu wedi gwella, ac o ganlyniad, mae nifer y disgyblion sy’n cael gradd A*-C mewn Cymraeg ail iaith TGAU wedi mwy na dyblu ers i’r ysgol ymgymryd â’r gwaith hwn i ddechrau yn 2019. Yn ychwanegol, mae cyfran y disgyblion sy’n cyflawni gradd A*-A mewn Cymraeg ail iaith wedi gwella hefyd. Mae hyn o ganlyniad i’r disgwyliadau uchel sydd gan bob un o’r staff ynglŷn â’r Gymraeg ar draws yr ysgol, sydd wedi gwella statws y pwnc yn rhyfeddol y tu mewn a’r tu allan i’r ystafell ddosbarth.  

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Mae person mewn gwisg felen yn cymryd rhan mewn trafodaeth gyda thri chydweithiwr mewn lleoliad swyddfa.

Gwybodaeth am yr ysgol 

Mae Ysgol Gynradd Evenlode yn ysgol sydd â dau ddosbarth mynediad ar gyfer disgyblion o’r dosbarth Meithrin i Flwyddyn 6. Mae gan yr ysgol gapasiti ar gyfer 510 o ddisgyblion (mae capasiti yn y dosbarth meithrin ar gyfer 96 o leoedd rhan-amser a derbynnir disgyblion deirgwaith y flwyddyn). Mae 2% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, mae 5% yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol, ac mae gan 3% anghenion dysgu ychwanegol (ADY). Mae gan yr ysgol ddiwylliant myfyrio sy’n sail i’w gweledigaeth a’i gwerthoedd.  

Gweledigaeth Evenlode  

‘Mae Ysgol Gynradd Evenlode yn gymuned o berthyn. Rydym wedi ymrwymo i ysbrydoli pob unigolyn i ffynnu a blodeuo trwy ein profiadau dysgu cyfoethog. Caiff pob plentyn ei werthfawrogi yn ein hysgol gynhwysol, fywiog ac anogol.’   

Gwerthoedd:  

Mae’r pedwar diben canlynol yn sail i werthoedd yr ysgol: 

  • Fel dinasyddion egwyddorol a gwybodus, rydym yn barchus ac yn dosturiol 
  • Fel cyfranwyr mentrus a chreadigol, rydym yn benderfynol ac yn gallu meddwl yn greadigol 
  • Fel dysgwyr uchelgeisiol a medrus, rydym yn wydn ac yn chwilfrydig 
  • Fel unigolion iach a hyderus, rydym yn gadarnhaol ac yn garedig 

Arwyddair: 

Perthyn, Credu, Cyflawni. 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol 

Ymgorfforir diwylliant myfyriol neu ‘ddolen adborth parhaus’ ym mhob agwedd ar y diwylliant yn Ysgol Gynradd Evenlode. Roedd newidiadau diweddar i gyd-destun yr ysgol, yn cynnwys uno â’r feithrinfa leol, newidiadau mewn arweinyddiaeth, rhoi prosesau cwricwlwm ac asesu newydd ar waith, yn cynnig cyfle unigryw i adolygu prosesau strategol. Mae’r ysgol wedi sicrhau bod adlewyrchu ei hethos a’i gwerthoedd, ei haddysgeg, ei chwricwlwm a’i phrosesau hunanwerthuso, yn ganolog i’w gwaith a’i gwelliant. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch 

Cymuned: Fforwm Rhieni 

Sefydlwyd Fforwm Rhieni yng Ngwanwyn 2023, i ymateb i angen a nodwyd i ddatblygu partneriaethau a chyfathrebu cryfach rhwng yr ysgol a’r rhieni. Cynrychiolir pob grŵp blwyddyn mewn cyfarfodydd bob hanner tymor, lle mae uwch arweinwyr ac Is-Gadeirydd y Llywodraethwyr yn cyfarfod i drafod agweddau ar waith yr ysgol yr hoffai rhieni wybod mwy amdanynt. Yn y cyfarfodydd hyn, gall rhieni godi unrhyw ymholiadau. Mae’r fforwm hwn yn creu dolen adborth effeithiol gan rieni i arweinwyr a llywodraethwyr, ac yn arwain at newidiadau i fywyd yr ysgol. 

Cymuned: Ymchwil Weithredu Gwrth-hiliaeth. 

Cafodd yr ysgol ei chynnwys yn yr ymchwil weithredu gwrth-hiliaeth gyntaf yn ALl Bro Morgannwg. Bu staff yn myfyrio’n bersonol ac yn broffesiynol ar werthoedd, ethos a chwricwlwm yr ysgol yn ystod ei gwaith i ddatblygu ysgol wrth-hiliol. Rhoddwyd amser i staff ymchwilio i syniadau allweddol gan ddefnyddio ymagwedd ‘meddwl, paru, rhannu’: treulio amser yn myfyrio’n unigol, mewn grwpiau blwyddyn ac fel cymuned staff gyfan. O ganlyniad, mireiniodd yr ysgol ei gweledigaeth, gwnaeth newidiadau i’w chwricwlwm dyniaethau a’r adnoddau, yn cynnwys llyfrau a ddefnyddir i gefnogi dysgu. Yn ychwanegol, cymerodd yr ysgol ran mewn dau brosiect celf yn archwilio themâu dathlu, hunaniaeth a pherthyn trwy ddawns. Mae cynlluniau ar waith i ddatblygu’r gwaith hwn ymhellach trwy gynnwys rhieni a llywodraethwyr. 

Gweithwyr proffesiynol myfyriol 

Yn ystod cyfnod o dair blynedd, bu’r pennaeth yn arwain gweithredu cwricwlwm pwrpasol a phrosesau asesu newydd. Yn rhan o’r gweithredu hwn ac i sicrhau bod y gwaith yn cael effaith gadarnhaol ar ddysgu, roedd arweinwyr ac athrawon yn cyfarfod bob hanner tymor i fyfyrio ar arfer a deilliannau. Mae’r cyfarfodydd hyn yn canolbwyntio ar ddeialog broffesiynol drylwyr a gonest am effaith strategaethau addysgeg a’r cwricwlwm: beth sy’n gweithio’n dda a beth sydd angen ei newid? Mae’r gwerthusiadau’n bwydo i mewn i’r cylch adolygu gwella’r ysgol, a gwneir addasiadau pan fydd angen. Er enghraifft, gwnaeth yr ysgol newidiadau i’r addysgu o ganlyniad uniongyrchol i ddeialog broffesiynol yn y cyfarfodydd hyn. Mae’r ysgol hefyd yn defnyddio hyfforddi i alluogi athrawon i fyfyrio ar eu harfer eu hunain.  

Dysgwyr myfyriol 

Gyda’r pedwar diben yn sail i sut caiff cwricwlwm Evenlode ei gynllunio a’i lunio, un o flaenoriaethau allweddol yr ysgol yw sicrhau bod disgyblion yn myfyrio’n ystyriol ar y byd o’u cwmpas, gan eu galluogi i fod yn ddinasyddion egwyddorol a gwybodus. Mae’r ysgol wedi rhoi ymholi athronyddol ar waith fel ymagwedd ysgol gyfan. Trwy’r ymagwedd athronyddol hon, mae disgyblion yn archwilio syniadau a chysyniadau mawr trwy ‘gwestiynau mawr’ ac yn cynllunio’u cwestiynau ymholi eu hunain ar gyfer dysgu. Mae disgyblion yn datblygu i fod yn ddysgwyr beirniadol, cydweithredol, creadigol a gofalgar effeithiol.  

Mae cwricwlwm ‘Hook, Book and Big Question’ yr ysgol yn darparu cyfleoedd defnyddiol i ddisgyblion ddylanwadu ar eu dysgu. Mae disgyblion yn dewis agweddau ar ddysgu yr hoffent ddysgu mwy amdanynt, yn cael cyfleoedd mynych i fyfyrio ar eu dysgu, ac yn ychwanegu at eu byrddau cynllunio’u hunain yn yr ystafell ddosbarth. Mae disgyblion hŷn yn llenwi cofnodion dysgu: myfyrdodau ar eu dysgu eu hunain, gan ddewis sut i gofnodi’r wybodaeth hon.  

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar ddysgu? 

Mae partneriaeth yr ysgol â rhieni yn cynnwys cynnal gweithdai sy’n eu cynorthwyo i ddeall trefniadau cwricwlwm ac asesu’r ysgol. Mae arweinwyr yn cynnwys asiantaethau a sefydliadau eraill, er enghraifft i ddarparu gwybodaeth am gymorth ADY, niwroamrywiaeth a defnydd disgyblion o ffonau clyfar. Bydd gweithdai yn y dyfodol yn cynnwys Cymraeg 2050. 

Cryfhawyd cwricwlwm yr ysgol trwy’r ymchwil weithredu gwrth-hiliaeth a’r ymagwedd ymholi athronyddol, ac fe gaiff disgyblion brofiad o ystod amrywiol o safbwyntiau. Mae disgyblion yn ymgysylltu’n dda â’u dysgu ac yn mwynhau cymryd perchnogaeth o’u cynnydd. Mae disgyblion yn gwneud eu barn yn glir, er enghraifft ymateb i’w dysgu: ‘mae’n eich herio ac yn ennyn eich diddordeb, ac rydych chi’n adeiladu ar syniadau pobl eraill’, ‘rydym ni’n dod i ddysgu am farnau pobl eraill yn ystod y sesiynau ac yn cadw meddwl agored’, ‘mae’n cysylltu ein dysgu mewn gwahanol ffyrdd’. Trwy ganolbwyntio ar gyfleoedd i ddisgyblion fyfyrio ar eu dysgu eu hunain, a’i gyfarwyddo, dangosant ymgysylltiad a chwilfrydedd, yn ogystal â chadw a dangos gwybodaeth, medrau a dealltwriaeth fanwl.  

Mae staff yn datblygu iaith a dealltwriaeth gyffredin o addysgeg ac asesu effeithiol, ac mae hyn yn arwain at gynnydd cryf dros gyfnod i ddisgyblion. Mae athrawon o’r farn fod ymagwedd yr ysgol yn eu galluogi i ‘edrych ar bethau gyda lens wahanol’ ac yn gweld bod hyn yn bwerus i adolygu, mireinio ac addasu ymagweddau at ddysgu a dysgu. 

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda? 

Mae’r ysgol wedi rhannu ei gwaith cwricwlwm gydag ysgolion eraill trwy gyfarfodydd clwstwr ac yn ystod hyfforddiant. Mae uwch arweinwyr wedi cyflwyno effaith gwaith gwrth-hiliol yr ysgol gydag uwch arweinwyr mewn ysgolion eraill ac enghreifftiau a rennir o arfer fyfyriol gyda’r Awdurdod Lleol.  

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Mae tri phlentyn yn eistedd wrth fwrdd mewn ystafell ddosbarth, gan ganolbwyntio ar ysgrifennu ar daflenni o bapur. Mae creonau lliwgar wedi'u gwasgaru ar y bwrdd.

Gwybodaeth am yr ysgol 

Lleolir Ysgol Cwm Banwy, yng nghanol pentref Llangadfan, Canolbarth Cymru, ac fe’i chynhelir gan Awdurdod Lleol Powys. Mae hi hefyd o dan Reolaeth Wirfoddol yr Eglwys yng Nghymru. Agorodd Ysgol Cwm Banwy ei drysau am y tro cyntaf yng nghanol y clo mawr yn mis Medi 2020, yn dilyn strategaeth trawsnewid Cyngor Sir Powys.  

Mae hi’n ysgol fechan, wledig, ble mae cymuned cefn gwlad yn greiddiol i’w hethos.  

Ysgol gyfrwng Gymraeg yw Ysgol Cwm Banwy gyda 50 o ddisgyblion ar y gofrestr. Daw tua hanner y disgyblion o gartrefi Cymraeg. Mae tua 11% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim. Canran y disgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol (ADY) yw tua 26% o boblogaeth yr ysgol yn gyffredinol.  

Mae’r weledigaeth ‘Y Mwynder Mewn Llawer Lliw:  Gyda’n Gilydd yn Lliwio’r Byd’  yn greiddiol i holl waith yr ysgol. 

Mae’r cwricwlwm yn modd cydlynus o gynllunio profiadau er mwyn gwireddu’r weledigaeth, law yn llaw ag arwain gwerthoedd Cristnogol yr ysgol, sef saith o werthoedd sy’n ymgorffori eu hunain i logo’r ysgol.   

Mae’r ddarpariaeth yn gyfoethog ac yn bersonol i’r disgyblion a’r gymuned.  Antur yw hon ar hyd llwybr lliwgar, cyffrous a byrlymus. Mae’r symbyliad tu ôl i logo’r ysgol, a gweledigaeth y cwricwlwm yn cyfleu hyn yn llwyddiannus. 

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Yn dilyn yr angen i ail-strwythuro staffio o ganlyniad i gyfnodau mamolaeth dros gyfnod o ddwy flynedd, a’r her o gyflogi athrawon cyfrwng Gymraeg, rheolwyd y newid yn effeithiol trwy gyd-gynllunio thematig ar draws yr ysgol.  Roedd yr angen yma i sicrhau ansawdd a chysondeb trwy gynllunio’r cwricwlwm yn fwriadus gan gynnig profiadau gwerthfawr a chydlynus ar draws yr ysgol a oedd yn ymateb i egwyddorion a gofynion Cwricwlwm i Gymru. 

Mae gweledigaeth glir holl randdeiliaid yr ysgol yn arwain yn greiddiol at gynllunio cwricwlwm eang a chytbwys sy’n llwyddo i ddatblygu uchelgais gytûn.   

Drwy gynllunio ar lefel ysgol gyfan, daeth i’r amlwg bod y ddarpariaeth gyfoethog o brofiadau trawsgwricwlaidd yn sicrhau bod y disgyblion yn elwa o fodel dilyniant o ran profiadau, medrau a gwybodaeth wrth iddynt symud ymlaen ar hyd y continwwm dysgu. Roedd y profiadau yn plethu’n naturiol i ofynion y Pedwar diben, y chwe maes dysgu a phrofiad ac roedd yma ymgysylltiad clir i’r Datgyniadau o’r hyn sy’n Bwysig. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd 

Prif nod yr athrawon oedd cynnwys holl randdeiliaid yr ysgol yn y daith gwricwlaidd o wireddu gweledigaeth eu cwricwlwm sef ‘Antur ar y llwybr lliw.’ Yma, roedd angen sicrhau ethos ac ymagwedd staff i dderbyn newid. 

Cydnabyddwyd bod cydweithio a chyd-gynllunio cadarn yn wraidd i lwyddiant wrth i’r athrawon, gyda mewnbwn staff y Cylch Meithrin,  rhieni a llywodraethwyr yr ysgol, ddefnyddio eu harbenigeddau i ddylunio’r cwricwlwm mewn modd dychmygus. Gwnaed hyn trwy gynnig profiadau pwrpasol a gwerthfawr oedd yn hyrwyddo medrau trawsgwricwlaidd y disgyblion, oedd yn datblygu’n naturiol i weithgareddau ymholi cyfoethog mewn dull thematig.  

Mae’r staff yn gosod yn glir y pwrpas i’r dysgu, gyda’r Datganiadau o’r hyn sy’n Bwysig yn llywio’r trywyddau dysgu yn naturiol.  

Enghreifftiau o themâu ysgol gyfan: 

  • Ewch amdani! (stori a chynhyrchiad Deryn)
  • Antur ar y llwybr lliw (dechreuad gweledigaeth ein cwricwlwm) 
  • Yma wyf innau i fod (Cynefin) 
  • Hapus fy myd (Gwahaniaethau ac ethnigrwydd) 
  • Troi’r Cloc yn ôl (Hanes Cymru) 

Enghreifftiau o fatiau thematig, gwahaniaethol ysgol gyfan (tasgau cyfoethog): 

  • Cynlluniad a datblygiad yr Ardd Goffa (rhifedd, lles, Gwyddoniaeth a Technoleg)
  • Ffenestri Lliw (rhifedd, llythrennedd, digidol, dyniaethau, celfyddydau mynegiannol, lles) 
  • Cynllunio Eisteddfod y Foel (rhifedd, llythrennedd)
  • Dewch i Faldwyn (rhifedd, digidol, dyniaethau, celfyddydau mynegiannol)

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

 Mae’r symbyliadau cyffrous ar lefel ysgol gyfan yn datblygu chwilfrydedd naturiol yr holl ddisgyblion, ble mae yna ymdeimlad dwfn o berthyn. Mae athrawon yn cynllunio’n bwrpasol sydd bellach wedi cynnig cyfleoedd cadarn a dysgu newydd i’r disgyblion, wrth iddynt hefyd gaffael ar fedrau allweddol o fod yn greadigol ac yn fentrus. O ganlyniad, mae’r disgyblion yn ymgysylltu’n dda gyda’u dysgu wrth i’r sbardunau a’r profiadau ddod â chwilfrydedd i’w bywydau o ddechrau eu cyfnod yn yr ysgol ar hyd y continwwm dysgu. Mae’r disgyblion yn ymateb yn ffafriol at y dull ysgol gyfan o ddysgu’n thematig, sydd wedi eu hannog i wneud penderfyniadau eu hunain trwy ddatrys problemau, ac i archwilio mewn dulliau ymholgar. Trwy’r dull yma o gynllunio ac arwain y dysgu, mae athrawon yn asesu cynnydd ar draws yr ysgol yn naturiol ac yn bwrpasol. 

Mae’r profiadau cyfoethog ar lefel ysgol gyfan, yn galluogi i’r disgyblion gymhwyso eu medrau llythrennedd, rhifedd a digidol yn gyson sydd yn arwain at gynnydd a dysgu dyfnach o’u cymharu â’u mannau cychwyn.  

Mae strategaethau marcio amserol yr ysgol hefyd yn cynorthwyo’r disgyblion o Flwyddyn 1 i fyny, i fod yn ymwybodol o’u camau nesaf ac i uwch-lefelu eu gwaith fel rhan naturiol o’u gwaith yn y dosbarth. Mae hyn yn arwain y disgyblion i fod yn ddysgwyr annibynnol sy’n cydweithio’n llwyddiannus i fanteisio ar arbenigeddau ei gilydd wrth iddynt gyrraedd brig yr ysgol. Maent yn fwy parod o ddysgu o gamgymeriadau ac i fyfyrio ar eu dulliau o feddwl. O ganlyniad, mae datblygiad cadarn yng ngwydnwch, gwybodaeth a llwyddiannau’r disgyblion i’w weld yn amlwg. 

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol yn rhoi gwybodaeth i rieni am yr hyn y mae’r disgyblion yn ei ddysgu, unai arf ffurf teitl i thema neu drwy amcanion matiau thematig. Mae mewnbwn holl randdeiliad yr ysgol gan gynnwys y llywodraethwyr a’r gymuned ehangach yn hollbwysig i lwyddiant eu gwaith. Mae unrhyw sbardun o ran thema newydd neu dasg gyfoethog yn cael eu rhannu gyda’r gymuned ehangach trwy dudalen fisol yn y papur bro, clipiau fideo neu drwy dudalen ar ffurf gwefan ar y cyfryngau cymdeithasol yn gyson. Mae’r ysgol hefyd wedi rhannu nifer o fatiau thematig, gwahaniaethol ar lefel ysgol gyfan gydag ysgolion y clwstwr, o fewn Cyngor Sir Powys a thu hwnt. Mae’r elfen greadigol, symbylus  a dychmygol y tasgau yn cael ei gydnabod fel arfer dda. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Oedolyn a thri o blant yn cymryd rhan mewn gweithgaredd garddio yn yr awyr agored, wedi'i amgylchynu gan blanhigion gwyrdd ffrwythlon o dan olau'r haul.

Gwybodaeth am yr ysgol 

Mae meithrinfa Little Friends Nursery yn lleoliad gofal plant sy’n cael ei redeg yn breifat, yn ddarparwr addysg y blynyddoedd cynnar ac yn lleoliad Dechrau’n Deg nas cynhelir. Mae wedi’i leoli yn Ysgol Gynradd Ffynnon Taf, Ffynnon Taf, Caerdydd ac mae’n darparu gofal plant ac addysg o ansawdd uchel sy’n cefnogi datblygiad plant mewn amgylchedd diogel ac ysgogol. Mae’n cefnogi plant i ddysgu trwy chwarae ac yn cynnal partneriaeth agos â rhieni a gofalwyr. 

Gweledigaeth y lleoliad yw gweithio ochr yn ochr â theuluoedd i ddatblygu a chefnogi pob plentyn i gyrraedd eu llawn botensial. Mae’n cynnig ystod o brofiadau difyr ac adnoddau ysgogol i gefnogi eu chwarae a’u dysgu.   

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol 

Nododd pandemig COVID-19 fod angen i bawb dreulio mwy o amser yn yr awyr agored. Agorodd ymarferwyr y lleoliad newydd ym mis Tachwedd 2020, a oedd yng nghanol y pandemig. Gydag adeilad pwrpasol, roedd y tu mewn yn ddiogel ac yn sicr. Darparodd hyn gymhelliant i ganolbwyntio sylw ar greu hardd hyfryd, naturiol wedi’i sbarduno gan chwilfrydedd i’r plant ei mwynhau. 

Sylwodd ymarferwyr fod llawer o’r ardd a etifeddwyd (hen fuarth yr ysgol) yn lloriau caled, llawer o goncrit a hen fframiau pren ar gyfer pyllau tywod ac ati. Aethant ati â dril niwmatig a chreu gwelyau blodau naturiol o amgylch y buarth. Yna, gosodwyd lloriau diogelwch i ganiatáu i’r plant redeg yn rhydd heb grafu eu croen! 

Ar ôl treulio mwyafrif eu hamser y tu allan, roedd yn galluogi ymarferwyr i nodi angen am ardal o ansawdd da â chysgod y gallai’r plant ei defnyddio fel canolfan wrth chwarae yn yr awyr agored. Fe benderfynon nhw y byddai buddsoddi mewn ystafell ddosbarth awyr agored yn caniatáu i blant nad ydynt yn hoff iawn o’r gwynt a’r glaw gael eu cysgodi’n briodol wrth elwa ar fanteision chwarae naturiol ac awyr iach.  

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd 

Mae ardal yr ardd yn parhau i ddatblygu dros amser. Mae ymarferwyr wedi datblygu rhandir mawr fel estyniad i’r gwelyau blodau ac yn tyfu eu ffrwythau a llysiau eu hunain, yn ogystal ag ystod o goed, blodau, perlysiau, sbeisys ac ardal goedwigaeth. Mae’r plant yn dysgu sut i baratoi a choginio bwydydd gwahanol, archwilio blas a dysgu am holl fanteision iechyd cynhwysion naturiol. 

Mae gan ymarferwyr ardal adeiladu fawr sy’n cynnwys rhisgl a thywod, sydd hefyd yn cynnwys adnoddau fel peiriannau cloddio mecanyddol, ysgolion, trawstiau, basgedi, cytiau a gorsafoedd offer i’r plant gael profiad ohonynt.  

Mae ymarferwyr yn darparu llawer o gyfleoedd i fanteisio ar feiciau, sgwteri a cheir i’r plant eu harchwilio’n rhwydd, yn ogystal â ffrâm ddringo, trawstiau cydbwyso ac ardal glyd. 

Ers hynny, mae’r ystafell ddosbarth awyr agored wedi datblygu i fod yn fwy o fan mynegiannol yn hytrach nag yn lloches yn unig. Gan ddefnyddio diddordebau a syniadau’r plant, mae ymarferwyr wedi datblygu man lle gall plant fod yn greadigol gyda natur gan ddefnyddio mwd, clai, planhigion a blodau i greu celf neu fwynhau chwarae archwiliadol syml. Mae ymarferwyr yn parhau i ddatblygu ac addasu’r ardal hon yn unol â diddordebau’r plant. Ar hyn o bryd, maent yn datblygu ardal gerddorol, gan gynnwys llawysgrif gerddoriaeth wrth i’r plant ddysgu i adnabod nodau wrth greu eu hofferynnau a’u seiniau eu hunain o fyd natur. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau plant?

 Mae’r arfer wedi gwella’n sylweddol ym mhob adroddiad arolygu gydag arolygiadau SSTEW, Sicrhau Ansawdd ac AGC yn rhoi adborth rhagorol ym mhob maes. Mae staff wedi’u cymell i wella’r ddarpariaeth trwy roi’r cwricwlwm newydd ar waith ag angerdd a gofal. 

Mae’r lleoliad yn cynnig ardal ryfeddol o chwilfrydedd lle gallent fentro’n briodol mewn ffyrdd diddiwedd gyda chefnogaeth ac anogaeth gan staff. Gyda chymorth gan staff, mae’r plant yn defnyddio ystod eang o offer ac yn magu hyder wrth iddynt chwarae ar y ‘llwyfan’ bendigedig yn yr ystafell ddosbarth awyr agored. 

Mae ymarferwyr yn cynnig chwarae awyr agored di-dor i weddu i anghenion a gofynion y plant eu hunain. Maent yn mwynhau cyfleoedd i blant fod yn yr awyr agored ac yn mwynhau’r awyr iach a rhyfeddodau natur trwy gydol eu cyfnod yn y lleoliad.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda? 

Mae’r lleoliad wedi croesawu ymweliadau gan ymarferwyr o leoliadau eraill i weld sut mae wedi datblygu’r amgylchedd a’r ardaloedd awyr agored yn benodol. Mae ymarferwyr yn cydweithio’n agos ag ymgynghorydd y Blynyddoedd Cynnar i hwyluso’r ymweliadau arfer dda hyn.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Two children playing in a sandbox with various colorful toys.

Gwybodaeth am yr ysgol  

Mae Ysgol Gatholig y Santes Fair yn ysgol ofalgar sy’n rhoi’r gymuned wrth wraidd ei gwaith. Mae tua hanner y disgyblion yn dechrau yn yr ysgol â medrau llythrennedd a rhifedd islaw disgwyliadau yn gysylltiedig ag oedran. Fodd bynnag, o fewn cyfnod byr iawn, o ganlyniad i ystod eang o brofiadau dysgu cyfoethog, mae’r disgyblion ieuengaf yn gwneud cynnydd cryf. Mae bron pob un o’r disgyblion, gan gynnwys y rhai sy’n gymwys i gael prydau ysgol am ddim, y rhai sydd ag anghenion dysgu ychwanegol (ADY), a’r rhai y mae Saesneg yn iaith ychwanegol (SIY) iddynt, yn gwneud cynnydd cryf wrth iddynt symud trwy’r ysgol. Erbyn iddynt adael, mae bron pob un o’r disgyblion yn cyflawni’n dda ar draws y rhan fwyaf o feysydd y cwricwlwm.  

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Ym mis Medi 2021, penderfynodd yr ysgol wneud newidiadau allweddol i’w darpariaeth yn y blynyddoedd cynnar, gan uno’r dosbarth meithrin a’r dosbarth derbyn yn un lleoliad blynyddoedd cynnar o’r enw’r ‘Atelier’. Mae’r ysgol yn monitro, adolygu a myfyrio’n barhaus ar ei harfer yn y blynyddoedd cynnar i sicrhau bod effaith gadarnhaol ar les a dysgu plant. Mae’r broses hon yn galluogi’r ysgol i fod yn arloesol yn y ffordd y gwnaeth sefydlu a datblygu lleoliad Atelier y Blynyddoedd Cynnar yn yr ysgol. 

Mae hyn wedi cynnwys: 

  • Proses o ymchwilio manwl am arfer ragorol yn y blynyddoedd cynnar o leoliadau o gwmpas y byd. Roedd hyn yn cynnwys darllen ac ymchwil eang ar y thema, yn cynnwys edrych ar ‘Ymagwedd Chwilfrydedd’ ac ‘Ymagwedd Reggio Emilia’, wedi’i gydbwysp â Chwricwlwm i Gymru.  
  • Cyfnod o fyfyrio ac ymgynghori a arweiniodd at y strwythur sydd bellach ar waith. 
  • Buddsoddiad yn yr amgylchedd ffisegol ac mewn hyfforddi tîm o staff er mwyn gallu rhoi’r ymagwedd newydd ar waith yn effeithiol. 
  • Myfyrio ar ystod eang yr ymchwil i gael ymagwedd sy’n galluogi pob disgybl i weithredu o fewn ei barth datblygiad agosaf (ZPD), ni waeth beth yw ei oedran. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch 

Lleoliad sy’n cynnwys cyfuniad o’r dosbarth meithrin a’r dosbarth derbyn yw’r Atelier sy’n sicrhau bod dysgu wedi’i anelu at gyfnod datblygu pob plentyn, nid ei oedran. Mae’n darparu profiadau dysgu cyfoethog ar gyfer dysgwyr sy’n datblygu chwilfrydedd ac annibyniaeth. Mae ganddo ardaloedd dysgu helaeth dan do ac yn yr awyr agored y gall pob un o’r plant gael mynediad atynt i ddatblygu eu chwilfrydedd, eu hannibyniaeth, eu medrau datrys problemau a’u gallu i gydweithio. Mae cynllunio profiadau dysgu cyfoethog yr athrawon ar gyfer ein disgyblion yn gwella’u gallu i fentro, magu hyder a bod yn uchelgeisiol am eu dysgu yn sylweddol. 

Mae nifer o orsafoedd yn yr amgylchedd dan do sy’n galluogi disgyblion i gael profiadau dysgu cyfoethog. Er enghraifft: 

  • Yr Orsaf Gwirio Lles – Mae’r disgyblion yn ‘cofrestru’ pan maent yn cyrraedd yr ysgol yn y bore, a rhoddir cyfle iddynt fynegi sut maent yn teimlo. Gall oedolion gyfathrebu â disgyblion sydd efallai’n ddigalon.  
  • Mae’r Orsaf Toes Chwarae yn rhoi gwahoddiadau a chyfleoedd i ysbrydoli’r meddwl a bwriadau ystyriol. Caiff disgyblion eu hannog i wneud eu toes chwarae eu hunain a defnyddio adnoddau o ardaloedd eraill yn y lleoliad, gan roi dewis i blant a datblygu eu hannibyniaeth. 
  • Mae’r Orsaf Darnau Rhydd yn ardal adnoddau penagored sy’n deffro pob un o’r synhwyrau. Mae hyn yn cynnwys eitemau synthetig neu naturiol i alluogi plant i’w defnyddio mewn llawer o ffyrdd a’u cyfuno â darnau rhydd eraill trwy’r dychymyg a chreadigrwydd.  
  • Mae’r Gornel Gartref yn darparu amgylchedd cartrefol gan alluogi plant i brofi eitemau bywyd go iawn sydd fel arfer i’w gweld yn y cartref, er enghraifft set de Tsieina go iawn. Mae hyn yn hyrwyddo datblygiad cymdeithasol, emosiynol a lles y plant. Caiff plant eu hannog i chwarae rôl o’u profiadau uniongyrchol eu hunain gan yr oedolyn sy’n galluogi.  
Collage o dair delwedd yn arddangos gwahanol leoliadau dan do: plentyn yn chwarae gyda set de ar soffa, ystafell fyw fodern gyda soffa hufen a bwrdd coffi pren, cornel glyd gyda silff lyfrau a rygiau lliwgar, ac ystafell ddosbarth gyda gwaith celf yn cael ei arddangos ar y wal a dodrefn plant.
  • Mae’r Orsaf Greadigol yn darparu cyfleoedd i hyrwyddo chwilfrydedd, ymchwilio a darganfod, gan ganiatáu rhyddid i’r plant fynegi eu hunain. 
  • Mae’r Ardal Ddiwylliannol / Cynefin yn dathlu gwahaniaethau diwylliannol disgyblion ac yn helpu disgyblion i gydnabod eu bod yn perthyn i gymuned ysgol gyfoethog ac amrywiol. 
Arddangos arteffactau diwylliannol a memorabilia gan gynnwys dillad traddodiadol, ffotograffau, llyfrau, ac eitemau addurnol, wedi'u trefnu mewn ffenestr setup gyda chefndir o nodiadau a baneri lliwgar.
  • Mae’r Ardal Dywod i Ymchwilio yn ardal fawr synhwyraidd, lefel isel â phwll tywod lle mae plant yn tynnu eu hesgidiau a’u sanau yn annibynnol ac yn archwilio ac ymchwilio  adnoddau yn gysylltiedig â’r parth. Maent yn cael amser estynedig a chyfleoedd penagored i greu a datblygu. 
Plentyn yn chwarae gyda gogr mewn blwch tywod mewn ystafell ddosbarth, gyda phlentyn arall gerllaw.

Mae goleuadau lefel isel ac awyrgylch tawel yn Atelier y Blynyddoedd Cynnar. Mae hyn yn cynorthwyo’r plant i ymdawelu i ddysgu yn gyflym, canolbwyntio’n dda ac osgoi pethau sy’n tynnu eu sylw wrth iddynt gwblhau eu tasgau. Mae plant yn archwilio’r amgylchedd dysgu yn hyderus ac yn symud rhwng y gwahanol ardaloedd yn bwrpasol, gwneud dewisiadau a datblygu annibyniaeth.  

Mae’r ymarferwyr yn sicrhau bod anghenion y plant yn cael eu diwallu trwy eu harsylwi yn yr amgylchedd, a ‘sylwi, dadansoddi ac ymateb’ i’w meddwl a’u dysgu. 

Mae’r amgylchedd dysgu yn yr awyr agored yn darparu cyfleoedd i ddisgyblion iau ddysgu gyda disgyblion hŷn. Mae staff yn uchafu’r defnydd o ardaloedd dysgu yn yr awyr agored yr ysgol a’r fro i gynnig profiadau dysgu dilys i ddisgyblion. Mae defnydd medrus athrawon o’r awyr agored yn cyfoethogi dysgu. 

Er enghraifft: 

  • Mae’r wenynfa yn galluogi disgyblion i ddysgu am gadw gwenyn, a’i brofi. Mae plant yn cynaeafu mêl i’w werthu i gymuned yr ysgol, gan ddatblygu medrau entrepreneuraidd. 
Collage o bedair delwedd yn dangos gwenynwyr mewn siwtiau amddiffynnol yn arolygu cychod gwenyn ac yn trin fframiau gyda gwenyn mewn gwenyn mewn gwenyn yn y wenynfa awyr agored.
  • Mae ardal y rhandir yn galluogi disgyblion i brofi plannu a thyfu llysiau, ac mae plant yn defnyddio’r llysiau i goginio prydau iach a’u gwerthu i gymuned yr ysgol. 
Mae dau blentyn yn plannu mewn gardd o fewn tŷ gwydr. Mae un plentyn yn dal can dyfrio bach ac yn dyfrio hadau sydd wedi'u plannu'n ffres, tra bod y llall yn arsylwi'n agos. Mae yna offer gardd a chynwysyddion pridd o'u cwmpas.
  • Mae’r ardal gadwraeth yn gryfder arbennig oherwydd y ffordd y mae disgyblion yn dysgu symud o gwmpas ardal y coetir yn ddiogel gan ddefnyddio’u medrau balansio a dringo tra’n datblygu medrau echddygol manwl a bras. Mae pwll yn ardal y coetir sy’n rhoi cyfle i blant gael profiad o archwilio’r pwll ac ymchwilio i wahanol blanhigion a chynefinoedd, gan ymestyn dysgu ar draws y cwricwlwm. Mae dysgu’r ysgol goedwig yn digwydd yn yr ardal gadwraeth, gan roi profiadau ysbrydoledig ac uniongyrchol i ddysgwyr yn yr amgylchedd naturiol. Mae’n cynorthwyo plant i fagu hyder wrth iddynt ddatrys problemau a dysgu rheoli risgiau.  
Collage o dair delwedd yn dangos plant yn cymryd rhan mewn gweithgareddau awyr agored. Mae'r chwith uchaf yn dangos plentyn mewn siaced las yn cael cymorth gyda garddio gan blentyn arall yn gwisgo fest. Mae'r dde uchaf yn darlunio plant mewn siwtiau glaw porffor yn chwarae ar drawst pren. Mae'r delweddau gwaelod yn cynnwys plant yn garddio ac yn tywallt dŵr o jwg, pob un yn gwisgo dillad awyr agored achlysurol.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr? 

Mae plant yr ysgol wedi gwneud cynnydd yn gyflym trwy’r Atelier ym mhob maes dysgu, gan osod y sylfeini ar gyfer dysgu yn y dyfodol. Mae hyn wedi cael effaith ddwys ar les plant, ac mae hyn yn amlwg o’r ffordd y mae’r plant yn y lleoliad yn symud o gwmpas mewn modd pwrpasol. Mae’r cyfnod pontio o’r dosbarth meithrin i’r dosbarth derbyn yn bwyllog ac yn esmwyth ar gyfer y plant.   

Mae’r ysgol wedi bod yn arloesol yn y ffordd y mae wedi sefydlu a datblygu Atelier Blynyddoedd Cynnar yr ysgol. O ganlyniad, 

  • Mae darpariaeth ragorol ar waith.   
  • Ceir lefel uchel o arbenigedd staff. Mae staff yn oedolion sy’n galluogi, sy’n gallu amgyffred pryd i helpu a chefnogi dysgu a datblygiad y disgyblion.  
  • Gall yr Atelier dargedu darpariaeth yn effeithiol ar gam datblygu pob plentyn unigol. 
  • Caiff plant gyfleoedd i gynllunio’u dysgu, ac mae ganddynt berchnogaeth o’u dysgu.  

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda? 

Mae’r ysgol yn gweithredu polisi drws agored i ymwelwyr weld yr Atelier ac mae nifer o ysgolion wedi ymweld i weld sut mae wedi cael ei roi ar waith. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Mae pedwar gweithiwr proffesiynol yn cydweithio wrth fwrdd gyda gliniadur mewn swyddfa wedi'i oleuo'n dda.

Gwybodaeth am y darparwr

Ar 1 Awst 2016, trosglwyddwyd cyfrifoldeb llawn am y sector Cymraeg i Oedolion i’r Ganolfan Dysgu Cymraeg Genedlaethol (y Ganolfan). Mae’r Ganolfan yn gorff hyd braich wedi’i hariannu gan Lywodraeth Cymru a’i chartrefu ym Mhrifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant.

Ailstrwythurodd y Ganolfan ddarpariaeth Cymraeg i Oedolion ledled Cymru gan sefydlu 11 darparwr Dysgu Cymraeg. Maer Ganolfan yn cyllido’r darparwyr Dysgu Cymraeg hyn i gynnig arlwy Cymraeg i oedolion o fewn eu cymunedau.

Un o argymhellion Estyn i’r Ganolfan yn dilyn arolwg 2021 oedd rhannu methodoleg addysgu a chaffael ail iaith lwyddiannus gyda sectorau perthnasol eraill i gefnogi nod Llywodraeth Cymru o gyrraedd miliwn o siaradwyr Cymraeg gweithredol erbyn 2050.

Sut mae’r maes arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector a nodwyd yn ystod arolygiad,  yn ymwneud â chwestiwn allweddol, dangosydd ansawdd a/neu agwedd benodol

Mae Cynllun Cymraeg Gwaith a sefydlwyd yn 2017 wedi caniatáu i’r Ganolfan ymgysylltu gyda nifer uchel o gyflogwyr a sectorau amrywiol ac mae hynny wedi cefnogi dysgwyr i gael mynediad hygyrch at wersi fel rhan allweddol o’u gwaith dydd i ddydd.   Mae’r Cynllun wedi gweithio gyda dros 1000 o gyflogwyr amrywiol, ac wedi datblygu cynlluniau sectorol benodol erbyn hyn, sy’n cynnwys y canlynol:

  • Iechyd a Gofal,
  • Gofal lliniarol a diwedd oes
  • Gofal cymdeithasol
  • Gweithlu Addysg a Gofal a blynyddoedd cynnar
  • Gweithlu addysg bellach ac addysg uwch
  • Awdurdodau lleol
  • Chwaraeon

Yn 2023 crëwyd cyfarwyddiaeth newydd o fewn strwythur y Ganolfan er mwyn cefnogi ymhellach y gwaith o ddysgu Cymraeg i’r gweithlu addysg. Yn 2023 cyflwynwyd astudiaeth i’r Llywodraeth yn cyflwyno achos i ymestyn gwaith y Ganolfan i gydlynu rhaglen genedlaethol dysgu Cymraeg i’r Gweithlu Addysg i Llywodraeth Cymru, gwireddwyd hynny yn 2024 gyda’r bwriad o barhau i ymestyn rôl y Ganolfan yn y maes hwn i’r dyfodol. 

Mae rhaglen Cymraeg yn y Cartref wedi tyfu hefyd, a bellach yn cynnwys rhaglen Clwb Cwtsh mewn partneriaeth a Mudiad Meithrin sy’n rhoi mynediad i rieni a gofalwyr at wersi sy’n rhoi blas iddynt o’r Gymraeg. Mae hyn yn ei dro yn eu hysbrydoli yn aml at ddechrau defnyddio’r Gymraeg gyda phlant ac at ddysgu Cymraeg mewn gwersi prif ffrwd. Yn yr un modd, mae partneriaeth rhwng y Mudiad Meithrin a’r Ganolfan o’r enw Camau yn darparu cyrsiau ar gyfer y gweithlu addysg blynyddoedd cynnar a gofal plant.  Mae Cymraeg yn y Cartref hefyd wedi datblygu rhaglen newydd sy’n lleoli Tiwtoriaid mewn Ysgolion cyfrwng Cymraeg er mwyn cynnig gwersi dysgu Cymraeg am ddim i deuluoedd sydd wedi dewis addysg Cymraeg i’w plant. 

Cyd-destun a chefndir i arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector

Mae’r Ganolfan yn rhannu ei wybodaeth addysgeg a chaffael iaith y tu hwnt i Gymru hefyd, ac wedi datblygu nifer o gysylltiadau rhyngwladol.  Mae hyn yn cynnwys cysylltiad gyda Llydaw ble mae’r Ganolfan wedi rhannu adnoddau i greu cwrs hunan-astudio cyntaf yn y Llydaweg.  Mae hefyd wedi rhannu gwybodaeth am gynllun Cymraeg Gwaith gyda chynllunwyr Polisi Quebec, ac wedi rhannu arferion addysgeg yn Ynys Manaw ac Iwerddon.  Cafwyd cyfle hefyd yn ystod 2024 i rannu gwybodaeth am waith y Ganolfan yng Nghynhadledd Cymdeithas y Comisiynwyr Iaith yng Nghaerdydd.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr

Mae gwersi prif ffrwd yn elfen hanfodol o waith y Ganolfan ac mae’r dysgwyr yn eu cymunedau wrth wraidd y ddarpariaeth.  Er hynny, mae’r Ganolfan wedi esblygu’r ddarpariaeth er mwyn cyrraedd cynulleidfaoedd newydd, gwahanol gan deilwra’r cynnig dysgu Cymraeg ar eu cyfer. Mae hyn yn e dro yn cael effaith gadarnhaol ar safonau dysgwyr ac, yn achos sectorau fel y gweithlu addysg, ar  dealltwriaeth ymarferwyr o addysgeg a dulliau caffael iaith llwyddiannus.

Dros amser, mae’r Ganolfan Dysgu Cymraeg Genedlaethol yn esblygu o fod yn ddarparwr cyrsiau a gweithgareddau Cymraeg i oedolion yn unig i fod yn ddylanwadwr ieithyddol. Mae’n ganolog i fentrau niferus i normaleiddio defnydd o’r iaith ymhlith dysgwyr a siaradwyr anfoddog o bob oedran, yn gymunedol ac o fewn sectorau allweddol.