‘Syr, beth oedd glo?’ A yw ysgolion yn addysgu’n ddigon da am hanes a diwylliant Cymru?

Pam mae addysgu hanes Cymru’n bwysig?

Pan oeddwn i’n ddirprwy bennaeth mewn ysgol yng Nghaerdydd, es i â grŵp o ddisgyblion i Barc Treftadaeth y Rhondda fel rhan o daith ‘gwobrwyo’ a drefnwyd gan elusen leol. Ar ôl taith ddiddorol o amgylch y pwll glo, trodd un o’r plant ataf a gofyn a oeddem yn arfer bwyta glo! Roedd hyn yn ysgytwad – pa mor dda ydyn ni’n addysgu plant yn ein hysgolion am hanes Cymru, yn enwedig hanes yr ardal leol? Yn gryno, heb lo, ni fyddai’r mwyafrif o Gaerdydd wedi’i ddatblygu o gwbl, ac eto roedd y plant hyn yn yr 21ain ganrif yn gwybod dim am y pwnc.

A ydyn nhw’n gywir?

Mae canfyddiadau arolygu yn dangos bod ganddi bwynt da mewn llawer o achosion. Mae plant yn gallu adnabod lluniau o wragedd Harri VIII ac yn gwybod am Dân Mawr Llundain, ond ychydig iawn a wyddant am Derfysgoedd Rebecca neu’r ymgais olaf i oresgyn Prydain a ddigwyddodd yn Abergwaun. Yn aml, mae disgyblion hŷn yn gwybod mwy am hanes gwledydd eraill, megis yr Almaen Natsïaidd neu Unol Daleithiau America, nac y gwyddant am eu gwlad eu hunain.

Mae gwledydd eraill fel Canada a Seland Newydd yn rhoi pwyslais cryf ar addysgu am hanes eu gwlad eu hunain mewn ysgolion.

Ond a fydd pethau’n newid?

Mae rhai arbenigwyr yn parhau i fod yn amheus ynghylch yr effaith y bydd hyn yn ei chael. Mae’r Athro Martin Johnes o Brifysgol Abertawe yn teimlo y gallai’r ongl Gymreig genedlaethol gael ei cholli wrth fynd ar drywydd hanes lleol neu enghreifftiau Prydeinig neu fyd-eang adnabyddus, ac o ganlyniad, nid oes unrhyw sicrwydd y bydd diwygio’r cwricwlwm yn arw