Yr amrywiaeth o gyfleoedd a gaiff disgyblion er mwyn datblygu eu medrau arwain, a sicrhau bod eu llais yn cael ei glywed.
Quick links:
Gwybodaeth am yr ysgol
Mae Ysgol Stanwell yn ysgol gyfun sylfaen gymysg 11 i 19 cyfrwng Saesneg, sydd wedi’i lleoli ym Mhenarth, Bro Morgannwg. Mae 1,984 o ddisgyblion ar y gofrestr (Rhagfyr 2021), y mae tua 470 ohonynt yn y chweched dosbarth. Mae’r ysgol yn gwasanaethu cymunedau Penarth a Sili, a hefyd yn denu tua thri o bob 10 disgybl o’r tu allan i’r dalgylch. Mae tua 6% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, sydd ymhell islaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 17.5%. Mae ychydig dros 6% o ddisgyblion yn byw yn y 20% o’r ardaloedd mwyaf difreintiedig yng Nghymru. Mae gan ryw un o bob 10 disgybl angen addysgol arbennig. Mae tua 15% o ddisgyblion o gefndir ethnig lleiafrifol heblaw gwyn Prydeinig. Caiff cyfran fechan o ddisgyblion gymorth i ddysgu Saesneg fel iaith ychwanegol (4%). Mae 3% o ddisgyblion yn siarad Cymraeg yn rhugl.
Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol
Mae llais y dysgwr wedi bod yn hanfodol i ddiwylliant yr ysgol ers blynyddoedd lawer. Datblygwyd llais y dysgwr dros gyfnod trwy gyngor ysgol ffyniannus ac ymroddgar, ynghyd â llawer o is-grwpiau eraill. Yn sgil cyflwyno’r Cwricwlwm i Gymru, rhoddwyd cyfle i’r ysgol ail-lunio ffocws ei gweithgareddau llais y dysgwr i sicrhau mai ffocws unrhyw weithgaredd llais y dysgwr oedd darparu cyfle helaeth i ddatblygu arweinyddiaeth disgyblion ymhellach. Dros y pum mlynedd ddiwethaf, mae’r ysgol wedi creu systemau ac arferion sy’n cynorthwyo disgyblion i ymgymryd â rôl weithredol mewn gwneud penderfyniadau sy’n effeithio arnyn nhw. Mae cyfleoedd arweinyddiaeth disgyblion wedi bod yn hanfodol yn yr ymagwedd ysgol gyfan at ddylunio’r cwricwlwm, cydweithio, a datblygu dealltwriaeth ysgol gyfan o’r themâu trawsbynciol fel amrywiaeth a Chonfensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau’r Plentyn (CCUHP).
Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch
Cynhaliodd uwch arweinwyr ac arweinwyr canol nifer o drafodaethau myfyriol lle buont yn archwilio eu dealltwriaeth o’r hyn y mae arweinyddiaeth disgyblion yn ei olygu iddyn nhw, pam mae’n bwysig a sut mae’n cysylltu â dysgu, ymgysylltu, gwella’r ysgol a chyflawni diwygio cenedlaethol. Gwerthuson nhw’r ddarpariaeth bresennol, ac o ganlyniad, creon nhw nifer o systemau newydd i gryfhau cyfleoedd i ddatblygu arweinyddiaeth disgyblion ymhellach yn yr ysgol.
Mae cyflwyno Grŵp Ymgynghori ar y Cwricwlwm wedi bod yn hanfodol wrth sicrhau bod arweinyddiaeth disgyblion yn cael ei datblygu gyda ffocws penodol ar ddylunio’r cwricwlwm. Mae’r ysgol wedi penodi 47 o ddisgyblion i weithredu fel Ymgynghorwyr y Cwricwlwm ar draws pob grŵp blwyddyn. Maent wedi gweithio gyda staff addysgu, uwch arweinwyr, cyd-ddisgyblion a rhanddeiliaid, gan ffurfio a dylunio ymateb yr ysgol i’r Cwricwlwm i Gymru a holl elfennau Cenhadaeth ein Cenedl. Ffurfiwyd tîm o Ymgynghorwyr y Cwricwlwm i sicrhau ei fod yn cynrychioli cymuned yr ysgol, ac yn ddiweddar, mae wedi bod yn canolbwyntio ar ddatblygu ymateb yr ysgol i themâu trawsbynciol trwy sicrhau bod cynlluniau dysgu yn dathlu amrywiaeth a hyrwyddo cydraddoldeb. Mae Ymgynghorwyr y Cwricwlwm yn cyfarfod bob hanner tymor ac wedi ennill gwybodaeth ymarferol fanwl am broses dylunio’r cwricwlwm. Maent wedi mynychu diwrnodau cynllunio rheolaidd ar gyfer meysydd dysgu a phrofiad gydag arweinwyr canol, ac fe gânt eu cynnwys yn rheolaidd mewn prosiectau cynllunio ac ymholi cydweithredol. Mae ymgynghorwyr y cwricwlwm yn sicrhau bod gan ddisgyblion rôl ddilys mewn dylunio’r cwricwlwm, ac wedi bod yn allweddol mewn creu gweledigaeth yr ysgol ar gyfer y Cwricwlwm i Gymru.
Er mwyn datblygu ei hymagwedd ysgol gyfan at amrywiaeth ymhellach, mae’r ysgol wedi creu grŵp PRIDE a grŵp Niwroamrywiaeth hefyd. Mae’r grwpiau hyn yn creu cyfleoedd i ddatblygu arweinyddiaeth disgyblion gyda ffocws penodol ar gynrychiolaeth, cynhwysiant ac amrywiaeth. Mae dysgwyr yn cyfarfod yn rheolaidd ac wedi ymgymryd â rôl arweiniol mewn gwerthuso’r ymateb cychwynnol i ddylunio’r cwricwlwm, ac wedyn yn cydweithio â staff i drafod cyfleoedd ar gyfer datblygu amrywiaeth o fewn dylunio’r cwricwlwm ac ym mhob agwedd ar fywyd yr ysgol.
Mae grwpiau Ymgynghorwyr y Cwricwlwm, Pride a Niwroamrywiaeth yn ychwanegu at y cyngor ysgol sydd eisoes wedi’i sefydlu’n gadarn, grwpiau llais y dysgwr sy’n benodol i bwnc a’r rhaglen mentora cymheiriaid i gymheiriaid. Gwnaed gwaith i sefydlu rolau clir ar gyfer pob llwybr arweinyddiaeth disgyblion. Ailedrychwyd ar ddatganiad cenhadaeth y cyngor ysgol i adlewyrchu’r ffyrdd y byddai’r gwahanol gyfleoedd arwain i ddisgyblion yn triongli ac yn cydweithio. Mae’r cyngor ysgol wedi canolbwyntio ar werthuso a chyfrannu at ddylunio’r cwricwlwm gyda ffocws ar ddatblygu CCUHP, ac yn fwyaf diweddar, gellir ei gydnabod am ei rôl yn ennill gwobr am waith yr ysgol ar barchu hawliau plant a phobl ifanc. Mae is-grwpiau o’r cyngor ysgol yn cymryd rôl arwain weithredol mewn datblygu dysgu ac addysgu gan fod pob adran wedi penodi swyddogion sy’n benodol i bwnc sy’n ymgynghori’n rheolaidd â dysgwyr a staff addysgu i sicrhau bod safbwyntiau’n cael eu cynrychioli’n briodol. Mae hyn yn bwydo i gylch monitro a gwerthuso’r ysgol gyfan. Datblygwyd arweinyddiaeth myfyrwyr ymhellach trwy greu Is-Grwpiau Amgylchedd, Cymuned, Elusen a Lles.
Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?
Mae datblygu arweinyddiaeth disgyblion wedi cael effaith gadarnhaol ar ddarpariaeth, yn enwedig o ran dylunio’r cwricwlwm. Mae arweinyddiaeth myfyrwyr a chydweithio â staff wedi sicrhau ymdriniaeth well, fwy ystyrlon a dilys â’r holl themâu trawsbynciol. Mae arweinyddiaeth disgyblion wedi cyfrannu at y ddealltwriaeth a’r ymagwedd ysgol gyfan at amrywiaeth, cynrychiolaeth a chynhwysiant, ac wedi effeithio ar benderfyniadau ysgol gyfan yn ymwneud â strwythur a chyflwyno’r maes dysgu a phrofiad Iechyd a Lles. Mae cyfleoedd arwain myfyrwyr wedi cael effaith gadarnhaol ar allu disgyblion i feddwl yn strategol a chyfathrebu’n huawdl ag ystod o randdeiliaid. Mewn prosiectau ymholi diweddar a wnaed i werthuso effeithiolrwydd cyfleoedd arwain disgyblion, dywedodd y disgyblion fod ganddynt ymdeimlad gwell o berthyn, ac yn gwerthfawrogi’r cydweithio dilys a grëwyd o ganlyniad i’r gwaith hwn. Mae disgyblion wedi datblygu i fod yn gyfathrebwyr, yn gydweithwyr, yn arloeswyr ac yn strategwyr effeithiol. Mae cyfleoedd arwain i ddisgyblion wedi cael effaith gadarnhaol ar lefel ddiwylliannol.
Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?
Caiff gwybodaeth am yr holl gyfleoedd arwain ar gyfer disgyblion a’r gwaith a wnânt ei rhannu’n rheolaidd yng nghymuned yr ysgol trwy ddiweddariadau bwletin. Rhennir diweddariadau rheolaidd gyda rhieni, gofalwyr a’r gymuned ehangach hefyd trwy wefan yr ysgol a chylchlythyrau wythnosol.
Mae gwaith yr ysgol yn datblygu cyfleoedd arwain i ddisgyblion yn ymwneud â dylunio’r cwricwlwm, yn fwyaf arbennig yng ngwaith Ymgynghorwyr y Cwricwlwm, wedi cael ei rannu mewn llawer o ddigwyddiadau dysgu proffesiynol a drefnwyd gan y consortia rhanbarthol. Fe’i rhannwyd yn nigwyddiadau Llywodraeth Cymru hefyd, gan gynnwys cynhadledd ARC 2019, ac yn fwyaf diweddar, cyflwynodd Ymgynghorwyr y Cwricwlwm eu gwaith mewn ymweliad â Llywodraeth Cymru ar gyfer grŵp o Uwch Arweinwyr gwadd ac aelodau o Weinyddiaeth Addysg Lithwania.