Ymyriadau arloesol sy’n arwain at welliant mewn cyrhaeddiad

Mae Ysgol Gynradd Oldcastle yng nghanol tref Pen-y-bont ar Ogwr.  Mae 437 o ddisgyblion ar y gofrestr, gan gynnwys 58 o ddisgyblion yn nosbarth meithrin yr ysgol.  Mae disgyblion wedi eu trefnu yn 15 dosbarth.

Mae tua 8% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, sy’n is na’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 21%.  Mae ychydig iawn o ddisgyblion yn derbyn gofal gan yr awdurdod lleol.  Mae ychydig iawn o ddisgyblion yn siarad Cymraeg gartref.  Mae rhai disgyblion yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol, a dim ond yn ddiweddar iawn y mae llawer o’r disgyblion hyn wedi ymuno â’r ysgol.

Mae’r ysgol wedi nodi bod gan ryw 12% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol.  Mae hyn islaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 25%.  Mae gan ychydig iawn o ddisgyblion ddatganiad o anghenion addysgol arbennig.

Mae’r ysgol yn ysgol arloesi ar hyn o bryd, ac mae’n gweithio gyda Llywodraeth Cymru ac ysgolion eraill i fwrw ymlaen â datblygiadau sy’n ymwneud â’r cwricwlwm a dysgu proffesiynol arall.

Arolygwyd yr ysgol ddiwethaf ym Mehefin 2017.  Dechreuodd y pennaeth yn y swydd ym Mawrth 2013.

Cyd-destun a chefndir yr arfer sy’n arwain y sector

Mae llawer o ysgolion yn mabwysiadu dulliau i gynorthwyo disgyblion trwy ymyriadau strwythuredig, hyfforddi staff a gweithio gydag ysgolion eraill i ddarparu hyfforddiant a chymorth.  Dechreuodd Oldcastle fwy neu lai yn yr un ffordd, ar ôl ymchwilio i ymyrraeth rifedd lwyddiannus iawn a gynorthwyodd staff addysgu a staff cymorth i ddatblygu lefel uchel o ddealltwriaeth fathemategol.  Adeiladodd yr ymyrraeth ar ymchwil sy’n dangos bod ymyriadau strwythuredig yn fwy tebygol o arwain at welliannau mwy arwyddocaol mewn cyrhaeddiad.  Wedyn, gwelodd staff gyfle addysgol mewn defnyddio teletherapi i gynorthwyo disgyblion ag anghenion lleferydd ac iaith.

Mae cyfuno dulliau o ddysgu, sy’n adeiladu ar bartneriaethau gyda phrifysgolion a’r sector preifat, wedi gwella deilliannau ar gyfer disgyblion.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Mae defnyddio ymyrraeth strwythuredig wedi trawsnewid mathemateg ar gyfer y dysgwyr â’r cyflawniad isaf ac wedi codi safonau ar gyfer pob un o’r dysgwyr yn yr ysgol.  Yn Oldcastle, mae staff yn defnyddio strategaeth ymyrraeth ddwys ar gyfer dysgwyr ym Mlynyddoedd 1 i 6 sy’n cael yr anawsterau mwyaf â mathemateg.  Defnyddiant athro sydd wedi’i hyfforddi’n arbennig i gyflwyno’r ymyrraeth.  Mae’r athro hwn hefyd yn cynorthwyo staff eraill yn yr ysgol i ddatblygu dealltwriaeth fanwl a phroffesiynol o fathemateg, gan wella’r defnydd o adnoddau sylweddol a darparu amgylchedd dysgu cyfoethog.
 
Yn Oldcastle, defnyddiodd staff ran o’i Grant Amddifadedd Disgyblion i ariannu strategaeth ‘rhifau’n cyfri’.  Maent yn gweithio mewn partneriaeth â Cymunedau yn Gyntaf, nid yn unig i dargedu disgyblion yn yr ysgol ond ar draws y clwstwr o ysgolion.  Mae’r strategaeth ymyrraeth hon yn targedu disgyblion a’u rhieni neu’u gofalwyr.  Mae’n canolbwyntio ar wella cyrhaeddiad mathemategol y rhai sydd â’r cyflawniad isaf ac mae hefyd yn cyfoethogi addysgu mathemateg ar gyfer pob disgybl ym mhob dosbarth.  Mae wedi galluogi’r ysgol i gynorthwyo athro mathemateg ‘arbenigol mewnol’, sy’n helpu i godi safonau ar gyfer pob un o’r dysgwyr a’r staff.  Mae llawer o arbenigwyr yr ysgol wedi cymryd cyfleoedd dilyniant gyrfa i gefnogi ac arwain ysgolion eraill.

Mae ymyrraeth strwythuredig Oldcastle yn defnyddio athro sydd wedi’i hyfforddi’n arbennig sy’n rhoi o leiaf dair gwers 30 munud i ddysgwyr bob wythnos am dymor (12 wythnos, 40 sesiwn), yn unigol neu mewn parau neu grwpiau o dri.  O bryd i’w gilydd, mae Swyddog Cymorth Dysgu yn gweithio gyda grwpiau bach o ddisgyblion targed hefyd.  Ar ôl asesiad diagnostig manwl, mae’r athro yn cynllunio rhaglen deilwredig ar gyfer pob disgybl.  Mae athrawon yn rhoi cynlluniau ac adnoddau manwl i’r staff cymorth dysgu i helpu cyflawni eu brîff.  Mae gwersi trylwyr a gweithredol yn canolbwyntio ar rif a chyfrifo, gan helpu dysgwyr i ddatblygu medrau ac agweddau a fydd yn sicrhau cynnydd da mewn gwersi dosbarth.  Mae’r athro arbenigol yn cysylltu â rhieni ac yn rhannu ei wybodaeth arbenigol gyda chydweithwyr yn anffurfiol a thrwy DPP strwythuredig, gan godi safonau ar gyfer yr holl ddysgwyr.

Mae hyfforddiant a datblygiad proffesiynol yn hanfodol ar gyfer sicrhau bod yr ymyrraeth yn llwyddiannus.  Mae hyn yn cynnwys nifer o ddiwrnodau o hyfforddiant lleol gan hyfforddwr achrededig dros ddau dymor, gwybodaeth bynciol fathemategol ac addysgegol fanylach y tu hwnt i’r hyn a fyddai’n ofynnol fel myfyriwr israddedig arbenigol nad yw’n ymwneud â mathemateg.  Mae hefyd yn cynnwys datblygiad proffesiynol parhaus o ansawdd uchel ar gyfer staff cymorth mewn defnyddio strategaethau ymyrraeth strwythuredig sy’n arwain at achrediad ar gyfer yr athro, y swyddog cymorth dysgu a’r ysgol.  Mae datblygiad proffesiynol parhaus a darparu adnoddau a chymorth yn parhau i adeiladu set medrau pob un o’r staff dan sylw.

Yn ogystal â’r strategaeth ymyrraeth mathemateg hon, mae’r ysgol yn dweud mai hi oedd yr ysgol gyntaf yng Nghymru i ddefnyddio teletherapi i gefnogi therapi lleferydd ac iaith disgyblion.  Gan ddefnyddio llwyfan ar-lein a adeiladwyd yn bwrpasol, “Speech Deck”, a ddarperir gan ddarparwr gwasanaeth, nodwyd disgyblion i gymryd rhan mewn sesiynau wythnosol yn gysylltiedig â thargedau clir.  Ar ôl cyfnod byr iawn, sylwodd Oldcastle fod ei disgyblion yn uniaethu â’r system newydd hon yn dda, mewn sesiynau penodol ac yn ôl yn eu dosbarthiadau arferol.  Mae’r system yn galluogi’r ysgol i olrhain a defnyddio data yn fwy effeithlon mewn perthynas â thargedau lleferydd ac iaith, ac yn bwysicach, mae disgyblion yn cael deilliannau gwell.
 
Mae gwasanaeth Lleferydd ac Iaith Oldcastle wedi newid y ffordd y mae’n cyflwyno therapi lleferydd ac iaith, gan symleiddio cyfathrebu rhwng yr athro, y therapydd a’r rhieni a chyflwyno ymyrraeth yn seiliedig ar dystiolaeth nad yw nid yn unig yn swyddogaethol ond hefyd yn llawn hwyl!  Nod yr ysgol yw creu profiadau therapiwtig cofiadwy ar gyfer disgyblion a phob un o’r staff addysgu.

Mae lefelau uchel o ddatblygiad proffesiynol parhaus ar gyfer staff cymorth yn cyd-fynd â’r pecyn cymorth, sy’n sicrhau eu bod yn magu hyder ac yn gallu cymhwyso’r medrau a ddysgwyd mewn gwahanol gyd-destunau.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r ymyriadau strwythuredig hyn wedi galluogi athrawon i gynllunio cwricwlwm perthnasol a difyr sy’n bodloni anghenion pob dysgwr.  Mae athrawon wedi sicrhau eu bod yn defnyddio amgylchedd dysgu cyfoethog yr ysgol yn effeithiol i ddarparu cyd-destunau heriol i ddatblygu medrau rhifedd, iaith a chyfathrebu disgyblion.  Mae’r ysgol yn datgan bod disgyblion yn cymhwyso ystod o fedrau rhifedd yn hyderus i safon dda iawn erbyn hyn, yn enwedig mewn gwersi mathemateg, ac mae bellach yn cymhwyso’r rhain ar draws y cwricwlwm.  Mae arweinwyr yn teimlo bod yr effaith hon yn amlwg yn yr ysgol ac ar draws yr ysgolion partneriaeth.  Mae’r ysgol yn datgan bod disgyblion ar yr ymyrraeth dan arweiniad athro yn nodweddiadol yn gwneud gwerth 14 mis a mwy o gynnydd dros bedwar mis, ac mae llawer ohonynt yn gwneud gwerth tua 20 mis o gynnydd yn y cyfnod hwn.  Mae dysgwyr ar yr ymyriadau gan y Swyddog Cymorth Dysgu yn gwneud tua 12 mis o gynnydd dros dri mis.  Mae’r rhan fwyaf o’r disgyblion hyn yn cadw’r enillion a wnaed ar yr adegau gwirio bob tri a chwe mis.  Mae arweinwyr yn Oldcastle yn teimlo bod disgyblion ag anghenion lleferydd a chyfathrebu wedi gweld mantais sylweddol wrth ddefnyddio’r system teletherapi.  Mae llawer o ddisgyblion ag Anhwylder y Sbectrwm Awtistig yn cynnal eu lle mewn darpariaeth prif ffrwd a dywed rhieni ei bod wedi newid eu bywydau nhw.  Mae’r ysgol yn teimlo bod yr holl ddisgyblion sy’n cael eu targedu yn gwneud cynnydd rhagorol yn eu hasesiadau llafaredd.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae staff yn y ddau brosiect wedi rhannu eu harfer â nifer o ysgolion lleol a grwpiau o athrawon.  Mae athrawon, uwch arweinwyr a staff cymorth wedi ymweld â’r ysgol i gysgodi staff, ac arsylwi gweithgareddau a strategaethau yn ymarferol.  Maent wedi arsylwi’r modd y mae’r ysgol yn datblygu ei darpariaeth ar gyfer defnyddio adnoddau sylweddol mewn mathemateg.  Maent wedi rhannu’r arfer â phrifysgolion partner hefyd, yng Nghymru ac yn Lloegr, a gyda gweithwyr proffesiynol eraill a rhieni.