Sut mae’r ysgol yn defnyddio’r amgylchedd awyr agored a’r gymuned ehangach (Cynefin) i ehangu profiadau dysgu disgyblion
Quick links:
Gwybodaeth am yr ysgol
Agorwyd Ysgol Wirfoddol a Gynorthwyir Penrhyn Dewi ym mis Medi 2018. Mae’r ysgol, sydd wedi’i lleoli ar draws tri champws, yn gwasanaethu cymuned wledig yn bennaf. Mae gan yr ysgol ethos cynhwysol cryf a adlewyrchir yn ei harwyddair, sef “gwnewch y pethau bychain”. Mae 622 o ddisgyblion ar y gofrestr ar hyn o bryd: 191 yn y sector cynradd a 431 yn y sector uwchradd. Mae tua 11% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, a nodwyd bod gan 24% angen dysgu ychwanegol.
Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol
Mae Parc Cenedlaethol Arfordir Penfro yn darparu amgylchedd dysgu unigryw a naturiol ar gyfer yr ysgol, ac mae gan bob campws ei amgylchedd a’i gymuned ei hun. Cyn agor, cynhaliodd y corff llywodraethol dros dro gyfres o gyfarfodydd â rhanddeiliaid cymunedol gan sefydlu gweithgor i ddatblygu’r amgylcheddau dysgu awyr agored. Mae wedi sefydlu cysylltiadau cryf â’r gymuned lle mae disgyblion yn rhyngweithio’n rheolaidd ag artistiaid, grwpiau cymunedol, busnesau fferm, a gwasanaethau cyhoeddus lleol i ymestyn eu profiadau dysgu. Fel aelodau o’r Fforwm Ysgolion Pob Oed, teithiodd staff i Sweden a Gwlad yr Iâ i ymchwilio i fentrau dysgu awyr agored. Mae’r cynnig cwricwlwm ôl-14 yn cynnwys cyrsiau mewn Lletygarwch ac Arlwyo, Amaethyddiaeth, Peirianneg a Gofal Plant er mwyn ymateb i anghenion cyflogaeth lleol. Mae’r Eglwys Gadeiriol yn adnodd unigryw ar gyfer dysgu am hanes, diwylliant, crefydd a chymuned, ac mae clerigwyr yn cyfrannu at ddatblygu cerddoriaeth a gwerthoedd Cristnogol.
Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd
Defnyddir Cynefin fel cyfrwng i yrru’r dysgu. Er enghraifft, llwyddodd cyllid gan ‘Dysgu drwy Dirweddau Cymru’, i hwyluso dysgu proffesiynol a chaffael adnoddau allweddol ar gyfer adeiladu cuddfannau, offer cynnau tân a chwrs cyfeiriannu. O ganlyniad i ymchwil gan staff, mae strategaethau dysgu yn cynnwys comisiynau dilys. Mae datblygiad medrau disgyblion mewn cysylltiad â chyd-destunau bywyd go iawn wedi’u cysylltu â’r pedwar diben. Mae’r dysgu wedi canolbwyntio ar themâu lleol a chenedlaethol, ac mae disgyblion wedi:
- Cael eu comisiynu i fod yn grewyr cynnwys i ymchwilio a chreu gwefannau Olympaidd, er enghraifft wrth ysgrifennu am, a chyfweld â’r cyn-ddisgybl Jasmine Joyce, sydd wedi chwarae rygbi yn y Gemau Olympaidd, ac yn rhyngwladol dros Gymru.
- Dod yn rheolwyr digwyddiadau ar gyfer digwyddiad Olympaidd ar Draeth Porth Mawr. Cafodd y disgyblion eu hyfforddi gan gatrawd y Signalwyr Brenhinol sydd wedi eu lleoli ym Mreudeth.
- Creu timau cynhyrchu theatr i lansio, marchnata, pennu costau a pherfformio The Lion King a chodi £3000 ar gyfer disgyblion o Wcráin yn yr ysgol.
- Cynnal nifer o arddangosfeydd yn Oriel y Parc, (canolfan groeso), yn cynnwys arddangosfeydd celf a ‘Beth sy’n Gwneud Cymru’n Rhyfeddol’ (‘What makes Wales Wonderful’) 2022.
- Gweithio ar gynaliadwyedd, bioamrywiaeth a ffermio heb ychwanegion a oedd yn cynnwys gweithdai gyda Câr-Y-Môr, (y fferm gwymon a physgod cregyn fasnachol gyntaf yng Nghymru) ac ymweliadau ag Ynys Dewi gyda’r RSPB.
- Cwblhau prosiectau gyda Fforwm Arfordir Sir Benfro, Darwin Science a Dŵr Cymru ar newid hinsawdd a llygredd arfordirol.
Mae disgyblion yn ymweld ag Erw Dewi (gardd gymunedol gynaliadwy leol) a Fferm Treginnis Isaf, Farms for City Children yn rheolaidd, i helpu tyfu a phwyso cynnyrch, a’i roi mewn bagiau, sy’n cael ei werthu er budd y banc bwyd lleol. Mae’r dysgu wedi cynnwys dylunio maes chwarae naturiol, ‘bio blitzes’ a dysgu am brosesau bywyd.
Mae disgyblion yn defnyddio adnoddau cymunedol yn ystod ‘Dydd Iau Gwefreiddiol’ (‘Thrilling Thursday’). Mae hyn yn cynnwys sefydlu siopau dros dro i werthu eitemau sy’n cael eu creu yn yr ysgol. Mae ‘ardaloedd di-sbwriel’ mewn cysylltiad â Caru Cymru (Cadwch Gymru’n Daclus) ac mae disgyblion yn cymryd rhan mewn digwyddiadau codi sbwriel cymunedol rheolaidd fel dinasyddion egwyddorol wybodus.
Mae gan gymuned yr ysgol gysylltiadau cryf yn fyd-eang. Cyn ymweliad ag ysgol bartner yn Lesotho, i gydweithio a gyrru dysgu ar nodau datblygu cynaliadwy a lles disgyblion, cynhaliwyd ‘taith gerdded rithwir’ â Lesotho ym mis Gorffennaf 2022 a ‘North Peninsula Big Switch Off’. Bu disgyblion o’r ysgol yn cymryd rhan mewn taith gyfnewid gyda disgyblion o Wexford i ddysgu am y dreftadaeth, y bererindod a’r diwylliant a rennir.
Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?
Mae’r profiadau dysgu hyn yn niwtral o ran cost ar y cyfan, ac felly’n gynhwysol. Mae Cynefin wedi bod yn gyfrwng i ysbrydoli a gwella agweddau at ddysgu. Mae’r gweithgareddau hyn wedi darparu platfform difyr ar gyfer datblygu’r pedwar diben a medrau disgyblion. Pan ymgorfforir ‘Cynefin’ neu ddysgu awyr agored, mae’r cynllunio ar gyfer dysgu yn gadarn ac yn hwyluso cynnydd cryf, mae ansawdd yr addysgu yn gyson uchel, a thros gyfnod, ac mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion yn gwneud cynnydd cryf yn eu dysgu. Mae defnydd dychmygus o ‘Cynefin’ yn galluogi disgyblion i ddysgu mewn cyd-destunau dilys. Mae arweinwyr yn cynllunio’r cwricwlwm yn strategol i ddisgyblion hŷn astudio ystod eang o gymwysterau addas sy’n gwneud defnydd gwerthfawr o’r ardal leol, ei hadnoddau a’i chyflogwyr.