Sut gall cwricwlwm yn seiliedig ar ymholi gefnogi ysgol mewn cymuned amrywiol i baratoi disgyblion ar gyfer bywyd fel dinasyddion yn y Gymru fodern.
Quick links:
Gwybodaeth am yr ysgol neu’r darparwr
Mae Ysgol Gynradd Yr Eglwys yng Nghymru Sant Paul yn ysgol amrywiol sydd wedi’i lleoli yng nghanol Grangetown. Mae’r ysgol o fewn un o’r ardaloedd mwyaf difreintiedig yn economaidd yng Nghymru. Mae Saesneg yn ail iaith i ryw 48% o’r disgyblion, roedd gan 9% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol adeg yr arolygiad, ac roedd 34% o’r disgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim dros gyfartaledd tair blynedd. Mae gan yr ysgol le i 24 yn y dosbarth meithrin.
Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol
Mae’r ysgol yng nghanol y gymuned ac mae ganddi ethos twymgalon a chroesawgar iawn. Mae rhieni’n gwybod y bydd yr ysgol yn gweithio gyda theuluoedd i wneud yn siŵr fod pob plentyn yn cyrraedd ei lawn botensial. Mae’r ysgol yn gweithio’n galed i fod yn amgylchedd cynhwysol ac yn parchu disgyblion a theuluoedd o bob cefndir, diwylliant a gallu. Mae cefndiroedd diwylliannol, ethnig a chrefyddol y disgyblion yn amrywiol, ac adlewyrchir hyn yn y weledigaeth ar gyfer yr ysgol a’r cwricwlwm, sef ‘teulu o ddysgwyr sy’n credu, yn perthyn ac yn llwyddo gyda’i gilydd.’
Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch
Wrth ddatblygu’r cwricwlwm i ddechrau, bu arweinwyr a staff yn gweithio gyda’i gilydd i ddeall y pedwar diben. Ystyriwyd treftadaeth ddiwylliannol y disgyblion hefyd ochr yn ochr â beth fyddai hynny’n ei olygu i’r plant sy’n tyfu i fyny mewn Cymru sy’n esblygu o hyd. Cafodd yr amser a roddwyd i’r pedwar diben ddylanwad sylweddol ar gyfeiriad y dysgu sy’n seiliedig ar ymholi a fyddai’n dilyn.
Pennodd uwch arweinwyr beth ddylai addysgu uniongyrchol ei olygu. Er enghraifft, roedd ffoneg a meddwl cyfrifiadol yn rhai o’r meysydd a gafodd eu cynnwys. Mae saith elfen yn rhedeg trwy’r cwricwlwm, a’r rhain yw’r meysydd y credai pob un o’r rhanddeiliaid y byddent yn cael eu cynnig yn Ysgol Sant Paul, ni waeth am yr ymholiad a’r newid mewn ffocws. Mae llinynnau’r cwricwlwm wedi cael eu cynllunio’n raddol ar draws pob sector. Er enghraifft, un o’r elfennau yw dysgu yn yr awyr agored, ac mae hyn yn cwmpasu rhai o’r gofynion o’r MDPh Gwyddoniaeth a Thechnoleg.
Wrth symud ymlaen i gynllunio tymor canolig, penderfynwyd cynllunio tri chyd-destun y flwyddyn fel y gellid rhoi mwy o amser i sicrhau ansawdd a manylder o fewn dysgu ac addysgu. Cafodd y rhain eu harwain gan y wybodaeth a’r medrau o’r tri MDPh: y dyniaethau, gwyddoniaeth a thechnoleg a’r celfyddydau mynegiannol. Penderfynodd yr ysgol y byddai’r meysydd dysgu a phrofiad iechyd a lles, iaith, llythrennedd a chyfathrebu, a mathemateg a rhifedd yn cael eu datblygu trwy gydol unrhyw ymholiad a oedd yn cael ei gynllunio.
Roedd ffocws pob ymholiad ar ‘gwestiwn mawr’ wedi’i seilio ar ymholiad, wedi’i ategu gan gysyniadau allweddol. Er enghraifft, mae disgyblion ym Mlwyddyn 1 yn edrych ar arweinyddiaeth trwy gwestiwn eu hymholiad, ‘Ydym ni’n gallu cael cymuned heb ofal?’ Caiff y cysyniad ei ddatblygu ymhellach wrth iddynt symud trwy’r ysgol, gan edrych yn olaf ar y cysyniad eto yn ystod yr ymholiad gwyddoniaeth a thechnoleg ym Mlwyddyn 6, ‘Dim ond oherwydd bod ni’n gallu, ydy hyn yn golygu y dylem ni?’
Bu’r ysgol yn gweithio ochr yn ochr â’r sefydliad Dysgu Proffesiynol Amrywiaeth a Gwrth-hiliaeth (DARPL) i ddatblygu ymagwedd wrth-hiliol at bob agwedd ar ddysgu ac addysgu. Mae lens wrth-hiliol i brofiadau erbyn hyn. Mae dysgu trwy brofiad wedi datblygu ochr yn ochr â’r ymagwedd hon. Mae ymwelwyr wedi ymuno â’r ysgol trwy Teams ac wyneb yn wyneb, ac mae ymweliadau wedi tyfu’n gyflymach ac yn gyflymach. Ar gyfer ymholiadau ym Mlynyddoedd 2, 5 a 6, bu tystion arbenigol, yn cynnwys dawnsiwr ac archwiliwr lleol, nid yn unig yn ateb cwestiynau am eu meysydd arbenigedd, ond gofynnwyd cwestiynau cysyniadol iddynt hefyd, fel ‘Beth mae perthyn yn ei olygu?’ Mae arweinwyr cymunedol yn siarad â’r disgyblion am gydlyniant cymunedol. Mae disgyblion yn cyfweld ag aelodau’r Senedd am eu plentyndod a sut mae ganddynt ymdeimlad o ‘gynefin’.
Mae’r ysgol yn rhan o’r rhwydwaith ‘More in Common’ sy’n gweithio tuag at gydlyniant cymunedol. Mae tri digwyddiad mawr wedi cael eu cynnal, yn cynnwys picnic cymunedol.
Caiff pob ymholiad ei gynllunio gyda’r cysyniadau allweddol yn ganolog iddo. Mae’r athrawon yn rhoi pwys ar brofiadau, llais y dysgwr, dangos dealltwriaeth, a gweithredu. Mae pob dosbarth yn dilyn saith cyfnod y cylch ymholi, sef: bod yn ymwybodol, darganfod, didoli, mynd ymhellach, creu cysylltiadau a gweithredu, gan gofnodi eu canfyddiadau a’u myfyrdodau yn gyson.
Rhoddir llawer o bwysigrwydd ar hawliau’r plentyn ac mae’r ysgol yn gweithio tuag at ei gwobr aur fel Ysgol sy’n Parchu Hawliau. Mae’r plant yn ymwybodol o’u hawliau ac mae hyn yn rhan annatod o ethos a diwylliant yr ysgol.
Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?
Mae adborth gan ymwelwyr ac o fonitro yn dangos bod manylder dealltwriaeth y disgyblion yn aruthrol. Mae disgyblion yn deall pwysigrwydd hunaniaeth. Maent yn gwybod am bwysigrwydd democratiaeth ac eirioli. Maent yn deall eu hawliau ac yn gallu siarad yn hyderus am degwch. Dywed rhieni fod y cwestiynau y mae plant yn eu gofyn gartref yn fwy penagored, ac ymddengys fod disgyblion yn ymgysylltu mwy â’u dysgu yn yr ysgol.
Mae’r ysgol yn adolygu ei chwricwlwm yn barhaus gan mai ei nod yw adlewyrchu’r byd a’r gymuned sy’n newid. Mae effaith mapio cysyniadau allweddol yn raddol wedi golygu bod y rhan fwyaf o ddisgyblion yn gwneud cynnydd da ar draws pob maes o’r cwricwlwm.
Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?
Cynhaliwyd HMS clwstwr ar y cyd yn Ysgol Sant Paul yn canolbwyntio ar effaith lens wrth-hiliol ar gwricwlwm yn seiliedig ar ymholi. Rhannwyd yr HMS hwn â Llywodraeth Cymru hefyd, ac agorwyd yr HMS gan aelod o’r Senedd. Mae arweinwyr yr ysgol wedi creu grŵp llywio gwrth-hiliol ar gyfer ysgolion lleol Grangetown. Mae’r ysgol wedi cyfrannu at flog DARPL ac yn gweithio gyda DARPL i ddatblygu adnodd digidol yn seiliedig ar y cwricwlwm ar gyfer athrawon.