Rhannu rhagoriaeth mewn addysgu
Quick links:
Cyd-destun
Mae Ysgol Gynradd Parcyrhun ar gyrion tref Rhydaman yn Sir Gaerfyrddin. Mae tua 210 o ddisgyblion ar y gofrestr. Mae gan yr ysgol ffrwd Gymraeg a ffrwd Saesneg, a defnyddir y ddwy iaith ym mywyd yr ysgol o ddydd i ddydd. Mae canolfan adnoddau i blant â nam ar eu clyw, sy’n gwasanaethu Sir Gaerfyrddin, yn rhan ychwanegol o’r ysgol. Mae’r ysgol wedi’i rhannu’n wyth dosbarth oedran cymysg yn y brif ffrwd, ac un ystafell ddosbarth ychwanegol yn y ganolfan adnoddau i blant â nam ar eu clyw. Mae’r ysgol yn cyflogi deg o athrawon amser llawn, gan gynnwys y pennaeth, a dau athro rhan-amser.
Mae ychydig dros 20% o ddisgyblion yn gymwys am brydau ysgol am ddim.Mae’r ysgol yn nodi bod gan ryw 50% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol ac mae hyn yn cynnwys disgyblion sy’n mynychu’r ganolfan adnoddau.Ychydig iawn o ddisgyblion sy’n dod o gartrefi Cymraeg eu hiaith neu gefndiroedd ethnig lleiafrifol.
Ni fu unrhyw newidiadau nodedig yn staff yr ysgol ers yr arolygiad.Penodwyd y pennaeth ym mis Ionawr 2009, yn dilyn cyfnod byr fel dirprwy bennaeth yr ysgol.
Strategaeth a chamau gweithredu
O’r cychwyn, roedd gan y pennaeth weledigaeth glir yn seiliedig ar sicrhau bod disgyblion yn Ysgol Parcyrhun yn cael addysg o’r safon uchaf i’w galluogi i gyflawni hyd eithaf eu gallu. Pan ddechreuodd weithio yno, sylweddolodd pa mor hanfodol yw rôl yr ysgol o ran darparu profiadau eang a chyfoethog ar gyfer ei disgyblion.
Yn fuan ar ôl dechrau ar ei swydd fel pennaeth, penododd y dirprwy bennaeth, sy’n rhannu ei gweledigaeth ac yn gweithio’n effeithiol gyda hi. Gyda’i gilydd, maent yn rhoi cynlluniau monitro, hunanarfarnu a chynlluniau strategol ar waith i’w galluogi i nodi cryfderau’r ysgol a’i meysydd i’w gwella. O ganlyniad, penderfynwyd bod angen codi disgwyliadau athrawon o’r hyn y gallai disgyblion ei gyflawni, roedd angen sefydlu gweithdrefnau atebolrwydd ac roedd angen i arfer orau mewn addysgu fod yn gyson ar draws yr ysgol. Mae’r astudiaeth achos hon yn canolbwyntio ar sicrhau cysondeb mewn arfer addysgu effeithiol ar draws yr ysgol.
Sefydlodd arweinwyr egwyddorion sylfaenol yn gynnar i sicrhau bod yr addysgu yn effeithiol. Roedd y rhain yn cynnwys darparu cyfleoedd a chymorth dysgu proffesiynol effeithiol ar gyfer staff, a sicrhau bod ganddynt adnoddau priodol i gyflawni eu rolau’n llwyddiannus.
Mae gweithdrefnau ar gyfer monitro a rheoli perfformiad staff bellach yn rhan annatod o waith yr ysgol, ac yn ffordd o gydnabod arfer dda a nodi anghenion datblygu pob unigolyn. Mae arweinwyr yn trefnu gweithgareddau dysgu proffesiynol penodol i fynd i’r afael ag anghenion datblygu pob aelod o staff. Maent yn arfarnu dysgu proffesiynol yn fanwl ac yn nodi ei effaith yn glir. Mae cyfleoedd dysgu proffesiynol yn amrywio yn ôl angen unigol ac yn cynnwys gweithgareddau fel mynychu cyrsiau allanol, rhannu arfer dda o fewn ac ar draws yr ysgol ac ysgolion eraill, neu weithio gydag aelod arall o staff sydd ag arbenigedd penodol.
Mae ffocws clir ar ddisgwyliadau uchel a darpariaeth gyson ar draws yr ysgol, yn enwedig rhwng y ddwy ffrwd. Er mwyn sicrhau hyn a lleihau’r baich gwaith, mae athrawon yn aml yn gweithio mewn parau i gynllunio gwersi, cynhyrchu adnoddau a chymedroli asesiadau. Mae hyn yn gyfle da iddynt rannu eu harbenigedd, a chynorthwyo a herio syniadau ei gilydd.
Un o weithdrefnau mwyaf effeithiol yr ysgol i sicrhau cysondeb a safonau uchel o ran addysgu yw’r wythnos fonitro y mae’n ei chynnal bob tymor. Rhoddir proffil uchel i’r wythnos fonitro yng nghalendr tymhorol yr ysgol ac mae’n fforwm i alluogi arweinwyr ar bob lefel i arfarnu addysgu a dysgu a rhannu arfer dda. Mae arweinwyr, trwy ymgynghori ag athrawon, yn cytuno ar ffocws penodol ar gyfer yr wythnos, er enghraifft rhifedd, llythrennedd neu ddysgu annibynnol. Mae arweinwyr yn trefnu cyfleoedd defnyddiol i aelodau staff ymweld â dosbarthiadau ei gilydd i arsylwi arfer a chraffu ar waith disgyblion. Yn ystod yr wythnos, maent yn gwahodd llywodraethwyr sydd â chysylltiad penodol â maes penodol i gymryd rhan mewn teithiau dysgu. Mae hyn yn cyfoethogi ymwybyddiaeth llywodraethwyr o waith yr ysgol ac yn galluogi iddynt weithredu’n well yn eu rôl strategol.
O ganlyniad i’r cydweithrediad rheolaidd a llwyddiannus rhwng staff, maent bellach yn agored iawn â’i gilydd, yn onest â’u barnau ac yn fodlon cynorthwyo’i gilydd i wella er mwyn darparu’r addysg orau posibl ar gyfer disgyblion. Mae arweinwyr yn ystyried syniadau staff wrth gyflwyno strategaethau newydd, sy’n annog perchnogaeth a brwdfrydedd.
Er mwyn cyfoethogi hyn ymhellach, mae arweinwyr wedi dechrau’r arfer o ymgysylltu â disgyblion trwy holiaduron. Er enghraifft, mae cwestiynau arolwg yn gofyn pa fath o ddysgwyr ydynt yn eu barn nhw, pa strategaethau sillafu sy’n gweithio orau iddyn nhw a sut maent yn hoffi dysgu medrau cyfrifiadurol newydd.
Mae arferion athrawon bellach yn effeithiol ac yn seiliedig ar nifer o egwyddorion addysgol sy’n ymwneud â’r pedwar diben a nodwyd yn Dyfodol Llwyddiannus (Donaldson, 2015). Maent yn rhoi ffocws clir ar wella medrau llythrennedd disgyblion mewn Cymraeg a Saesneg, medrau rhifedd a medrau TGCh, ac yn darparu cyfleoedd rheolaidd iddynt gymhwyso’r medrau yn naturiol ar draws y cwricwlwm. Mae gwersi’n ennyn diddordeb bron pob un o’r disgyblion ac yn hyrwyddo eu medrau meddwl, eu hannibyniaeth a’u medrau cydweithredu yn dda.
Nid sicrhau addysgu da yw’r nod ynddo’i hun mwyach; mae bellach yn ymwneud yn fwy â rhannu a chynnal rhagoriaeth.
Deilliannau
Mae gan arweinwyr ddealltwriaeth glir o gryfderau’r ysgol a’i meysydd i’w gwella. Defnyddiant y wybodaeth hon yn dda i osod blaenoriaethau priodol ar gyfer cynllun datblygu’r ysgol.
Mae pob un o athrawon yr ysgol yn ymroddedig a hyderus yn eu gwaith. Maent yn agored a gonest â’i gilydd ac yn ffrindiau beirniadol effeithiol. Mae ganddynt ddisgwyliadau uchel ohonyn nhw eu hunain a disgyblion, ac yn fodlon rhoi cynnig ar syniadau newydd. Mae athrawon wedi ymgorffori egwyddor cysondeb ar draws yr ysgol. Maent yn gweithio’n effeithiol i sicrhau bod pob un o’r disgyblion yn cael y ddarpariaeth orau posibl.
Mae safonau dysgu disgyblion wedi gwella’n gyson dros y blynyddoedd diwethaf. Mae bron pob un o’r disgyblion bellach yn siarad yn hyderus am eu gwaith ac yn trafod cysyniadau cymhleth yn hyderus. Maent yn mynegi eu barn yn huawdl ac yn gwerthfawrogi’r hyn y mae’r ysgol yn ei wneud drostynt.
Y camau nesaf fel y nodwyd gan yr ysgol
Gan ddefnyddio’i chynlluniau thematig presennol, bydd yr ysgol yn adeiladu ar yr arfer ragorol sy’n bodoli er mwyn datblygu pob un o 12 egwyddor addysgegol Dyfodol Llwyddiannus (Donaldson, 2015).