Newid strwythur y cyngor ysgol

Gwybodaeth am yr ysgol

Ysgol uwchradd Gymraeg sydd yn darparu addysg ar gyfer 800 o ddisgyblion 11-18 oed yw Ysgol Gyfun Gymraeg Bryn Tawe.  Mae’r ysgol wedi’i lleoli yng ngogledd Abertawe gyda 30.2% o’r disgyblion yn byw yn ardaloedd 20% mwyaf difreintiedig Cymru a 10.6% ohonynt yn gymwys i brydau ysgol am ddim.  Mae 24% o’r disgyblion ar gofrestr anghenion addysgol ychwanegol yr ysgol ac mae 1.8% ar ddatganiad o anghenion addysgol arbennig.  Daw tua 10% o’r disgyblion o gartrefi lle mae’r Gymraeg yn cael ei siarad ar yr aelwyd ac mae bron bob un yn rhugl yn y Gymraeg.  Mae gan yr ysgol uned iaith, lleferydd a chyfathrebu cyfrwng Cymraeg ar gyfer disgyblion oedran cynradd ac uwchradd dinas a sir Abertawe.  

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Yn hanesyddol, roedd cyngor yr ysgol yn dilyn strwythur traddodiadol o ethol un bachgen ac un ferch o bob blwyddyn i gynrychioli llais y disgyblion.  Byddai’r disgyblion hyn yn gweithio’n ddiwyd i wireddu amcanion y cyngor, ond roedd pwysau mawr ar oddeutu 15 o ddisgyblion yn unig.  Er bod cynghorau blwyddyn hefyd yn bodoli, teimlodd yr ysgol nad oedd digon o ddisgyblion yn cael eu cynrychioli ar y cyngor ysgol ac o’r herwydd, nad oedd digon o ddisgyblion yn cyfrannu tuag at newidiadau hanfodol ac allweddol o fewn yr ysgol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Penderfynwyd y byddai chwe chyngor gwahanol yn cael eu sefydlu o dan adain y Cyngor Ysgol, gyda phob cyngor yn gweithio ar flaenoriaethau penodol.  Y chwe chyngor ydy’r Cyngor Dysgu ac Addysgu, Cyngor Cymreictod, Cyngor Iechyd a Lles, Cyngor Eco ac Amgylchedd, Cyngor E-ddysgu a’r Cyngor Elusennol.  Mae’r cynghorau i gyd yn ymateb i Gonfensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau’r Plentyn ac yn benodol, yr hawl i ddweud eich barn ac i rywun i wrando arnoch.

Dilëuwyd yr arfer o ethol disgyblion.  Erbyn hyn, mae pob disgybl sydd yn awyddus i gyfrannu at ac i arwain ar un o’r cynghorau yn ysgrifennu llythyr cais yn nodi sgiliau a phrofiadau perthnasol yn ogystal â’u gweledigaeth ar gyfer gwaith y flwyddyn.  Mae hyn yn galluogi disgyblion i fod yn rhan o gynghorau sydd o ddiddordeb penodol iddynt ac o ganlyniad, mae gwaith y cynghorau wedi bod yn fwy llwyddiannus.

Yn ogystal â’r gwaith gyda’r Cyngor Ysgol, mae gwrando ar lais y disgyblion yn rhan annatod a pharhaus o fyfyrio a chynllunio pob adran a Meysydd Dysgu a Phrofiad.   

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae newid strwythur y Cyngor Ysgol wedi cael effaith drawiadol ar y nifer o ddisgyblion sydd bellach yn ymgymryd yn llawn â rolau a chyfrifoldebau o arwain gwelliannau o fewn yr ysgol.  Yn flynyddol, mae dros 60 o ddisgyblion, gan gynnwys disgyblion sydd yn gymwys i brydau ysgol am ddim a disgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol, yn gweithio’n wythnosol ar faterion sydd o bwys iddyn nhw er mwyn sicrhau bod yr ysgol yn gymuned hapus a gofalgar sy’n parhau i anelu at ragoriaeth.  Rhennir gwaith y cynghorau yn gyson mewn gwasanaethau ysgol ac mewn cyfarfodydd llywodraethol, gyda’r disgyblion yn arwain ar sicrhau bod pawb yn ymwybodol o’r ffordd y maent yn cael effaith uniongyrchol ar fywyd yr ysgol.

Mae’r Cyngor Dysgu ac Addysgu yn angerddol dros ehangu gwybodaeth ddiwylliannol disgyblion. Trwy gydweithio’n agos gydag adrannau penodol ac athrawon, maent wedi sicrhau pwyslais cryfach ar hanes a diwylliant Cymru ar draws y cwricwlwm ac wedi rhannu eu barn am y profiadau mwyaf buddiol a defnyddiol iddyn nhw mewn gwersi drwy glipiau fideo a chyflwyniadau mewn cyfarfodydd staff.  Mae’r disgyblion hyn yn gweitho gydag adrannau penodol ac yn cael effaith uniongyrchol ar yr hyn sy’n digwydd ar lawr dosbarth.  Cesglir miloedd o bunnoedd yn flynyddol gan y Cyngor Elusennol, gydag elusennau’n cael eu henwebu gan y disgyblion eu hunain, weithiau yn dilyn profiadau personol.  Mae’r Cyngor Eco ac Amgylchedd wedi sicrhau bod cyfleusterau ailgylchu plastig ym mhob dosbarth ac mae’r Cyngor Cymreictod yn cynnal sesiynau ymwybyddiaeth iaith ynghyd â gweithgareddau ehangach gyda disgyblion iau yr ysgol ac ysgolion y clwstwr, sy’n cael effaith gadarnhaol ar agwedd y disgyblion tuag at Gymru a’u Cymreictod.  Yn ogystal, gweithia’r Cyngor E-ddysgu yn agos gyda Dewiniaid Digidol ysgolion cynradd y clwstwr er mwyn datblygu medrau digidol a rhannu arferion da yn ogystal â chynnal sesiynau hyfforddi gwerthfawr i staff a disgyblion.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol yn rhannu gwaith yn seiliedig ar lais y disgybl yn gyson gyda’r rhieni, y llywodraethwyr a’r gymuned leol trwy gyfrwng ei gwefan a chyfrwng trydar yr ysgol.  Gweithia’n agos gydag ysgolion eraill Dinas a Sir Abertawe wrth hyrwyddo llais y disgybl gan fynychu digwyddiadau tymhorol i rannu arferion da y cynghorau ysgol ledled y sir.  Mae’r Cyngor Cymreictod a’r Cyngor E-ddysgu yn benodol, yn gweithio’n agos gydag ysgolion cynradd y clwstwr er mwyn datblygu perthnasoedd cadarnhaol, rhannu arferion da a sicrhau cysondeb wrth bontio rhwng cyfnod allweddol 2 a 3. Yn ogystal mae’r disgyblion wedi cyflwyno eu gwaith yn y cynghorau i benaethiaid rhwydwaith ysgolion cyfrwng Cymraeg y De.