Hyrwyddo cwricwlwm newydd trwy glwstwr ysgolion
Quick links:
Cyd-destun
Er mis Mehefin 2016, mae pob ysgol gynradd yng nghlwstwr Y Barri ym Mro Morgannwg wedi bod yn gweithio gyda’i gilydd i baratoi ar gyfer datblygu’r cwricwlwm. Mae Ysgol Gynradd Romilly ac Ysgol Gynradd Tregatwg, ill dwy wedi’u lleoli yn Y Barri, wedi hwyluso’r cydweithio hwn.
Cam 1: Arfarnu’r cwricwlwm presennol o fewn trefniadau hunanarfarnu ehangach
Mae pob ysgol yn y clwstwr wedi enwebu ‘Hyrwyddwr Donaldson’. Nid swydd â thâl a chyflog ychwanegol yw hon, ac nid yw’r hyrwyddwyr yn aelodau o uwch dîm arweinyddiaeth eu hysgolion. Fodd bynnag, mae’r athrawon sydd wedi ymgymryd â’r rôl ym mhob ysgol yn dangos yr ymroddiad, yr ymdrech a’r brwdfrydedd i symud y prosiect ymlaen a dylanwadu ar bobl eraill. Mae’r cynrychiolwyr o bob ysgol yn cyfarfod bob mis trwy gydol y flwyddyn ysgol. O’r cychwyn, cytunodd y penaethiaid i ddarparu adnoddau priodol ar gyfer y prosiect. Mae hyn wedi sicrhau bod staff, llywodraethwyr a rhanddeiliaid eraill wedi deall gwerth a statws uchel gwaith y grŵp. Mae’n golygu bod y grŵp yn cyfarfod mewn lleoliad priodol i ffwrdd o ysgolion yr aelodau, a’u bod yn neilltuo hanner diwrnod llawn i bob agenda heb gael eu hamharu.
Mae cyfarfodydd grŵp bob amser yn cynnwys agenda glir ac allbwn fwriadedig, er bod digon o hyblygrwydd bob amser i drafod materion y mae unigolion yn eu codi o’r gwaith a wna ysgolion rhwng cyfarfodydd. Mae cyfarfodydd yn cynnwys ethos gweithio cadarnhaol, fel gweithdy, ac yn cynhyrchu llawer o syniadau. Mae strwythur y sesiynau’n hyblyg ac wedi newid dros gyfnod, gan ymateb i ble mae ysgolion wedi cyrraedd ar eu taith i ddatblygu’r cwricwlwm, neu’r ffordd y mae gwahanol bobl eisiau gweithio. Er enghraifft, dechreuodd y grŵp trwy ddatblygu meysydd diddordeb penodol yn y cwricwlwm, fel ymwybyddiaeth ddiwylliannol, dysgu yn yr awyr agored a datblygiad creadigol. Fodd bynnag, canfu aelodau nad oedd hyn yn gweithio cystal ag yr oeddent wedi gobeithio, felly penderfynwyd newid cyfeiriad a gweithio’n benodol gyda’r pedwar diben a amlinellir yn Dyfodol Llwyddiannus (Donaldson, 2015). Mae pob cyfarfod yn caniatáu trafod a dadlau sylweddol, ac mae aelodau’n codi cwestiynau pwysig, fel:
- Beth yw cwestiwn mawr, a pha mor rhagnodol ydyw?
- Sut ydym ni’n sicrhau bod y profiadau rydym ni’n eu darparu i ddisgyblion yn eu helpu i ddysgu’n fwy effeithiol?
- A yw’n ddigon fod disgybl yn cymryd rhan mewn profiad neu a ydym yn disgwyl iddo ymateb i’r profiad hwnnw neu brofi ei fod wedi dysgu rhywbeth oddi wrtho?
Mae aelodau’n gadael pob cyfarfod gyda syniad clir o’r hyn y maent yn bwriadu ei wneud yn eu hysgol cyn y cyfarfod nesaf. Mae hyn bob amser yn cynnwys adborth i staff yr ysgol, wedi’i ddilyn gan dasgau i’w cwblhau. Efallai mai’r tasgau fydd ymgymryd ag ymchwil weithredu yn yr ystafell ddosbarth mewn maes dysgu a phrofiad penodol, er enghraifft i greu ac arbrofi ag adnoddau, neu roi dull addysgu newydd ar waith.
Cam 2: Cynllunio a pharatoi ar gyfer newid
Yn ôl yn eu hysgolion, mae hyrwyddwyr Donaldson yn cyflwyno sesiynau i athrawon, cynorthwywyr cymorth dysgu, disgyblion a llywodraethwyr. I sicrhau neges a dealltwriaeth gyson, mae ysgolion wedi rhannu dulliau ac adnoddau. Er enghraifft, bu pob ysgol yn y clwstwr yn ystyried beth roedd y pedwar diben yn ei olygu iddynt yn un o’r meysydd dysgu a phrofiad. Arweiniodd un ysgol gynradd y ffordd trwy ddefnyddio amlinelliad o berson bach sinsir i egluro eu meddyliau am iechyd a lles. Bu athrawon, staff cymorth a disgyblion yn meddwl am y math o weithgareddau y dylai eu disgyblion eu profi fel rhan o iechyd a lles ac yn ystyried sut roeddent yn cyfrannu at ddatblygu’r pedwar diben. Roeddent yn cynnwys gweithgareddau fel rhedeg milltir, cymryd rhan mewn ymweliad preswyl â chanolfan gweithgareddau awyr agored a choginio pryd bwyd iach. Cymerodd ysgolion eraill y syniadau hyn a’u haddasu yn ôl eu cyd-destunau eu hunain, ac anghenion eu staff a’u disgyblion.
Roedd tasg dros dro arall i ysgolion yn cynnwys meddwl am y pedwar diben yn fwy beirniadol ac ystyried sut gallai disgybl ddatblygu pob un o’r pedwar diben wrth iddynt symud trwy’r ysgol. Bu staff pob ysgol yn ystyried pa un o’r dibenion oedd gryfaf yn eu hysgol yn eu barn nhw, ac fe wnaethant geisio esbonio pam. Wedyn, fe wnaethant geisio egluro sut olwg, er enghraifft, fyddai ar unigolyn iach a hyderus yn eu hysgol ym mhob grŵp blwyddyn, o’r dosbarth meithrin i Flwyddyn 6.
O ganlyniad i’r gwaith sydd wedi digwydd hyd yma, mae rhai ysgolion wedi adolygu a diwygio eu cynllunio tymor canolig i adlewyrchu’r newidiadau a wnaed. Yn ychwanegol, mae pob ysgol wedi cofrestru ar gyfer Adduned Y Barri, sef cyfres o brofiadau yn gysylltiedig â phob un o’r pedwar diben a amlinellir yn Dyfodol Llwyddiannus, (Donaldson, 2015), y mae pob ysgol wedi cytuno bod eu hangen ar eu disgyblion wrth iddynt symud trwy eu gyrfa yn yr ysgol. Mae’n golygu y bydd unrhyw ddisgybl sy’n mynychu ysgol yn Y Barri yn cael yr un cyfleoedd. Ymgynghorodd yr ysgolion â disgyblion i greu’r rhestr hon o brofiadau. Er enghraifft, i annog disgyblion i fod yn unigolion iach a hyderus, bydd pob disgybl yn cymryd rhan mewn amrywiaeth o brofiadau dysgu yn yr awyr agored, gan gynnwys gosod pabell a gwersylla’r tu allan, hedfan barcud, a syllu ar y sêr. Maent yn ystyried creu ap ar gyfer ffonau symudol a fydd yn galluogi disgyblion i gasglu e-fathodynnau i gydnabod eu cyflawniadau.
Mae llawer o gryfderau wedi deillio o gydweithio helaeth ac aeddfed rhwng yr ysgolion yn y clwstwr. Mae’r lefel uchel o ymddiriedaeth y mae penaethiaid wedi’i rhoi yn yr unigolion sy’n gysylltiedig â’r grŵp wedi helpu datblygu medrau arwain a hyder yr athrawon hynny. Maent yn teimlo eu bod wedi’u grymuso i wneud penderfyniadau ar ran eu hysgolion, ac wedi’u cymell i gynnal y partneriaethau a grëwyd. Mae wedi bod yn bwysig fod yr unigolyn dynodedig o’r ysgol arloesi wedi darparu arweinyddiaeth gref mewn cyfarfodydd. Mae hyn yn sicrhau bod gan y grŵp gyfeiriad clir, ei bod yn parhau i weithio’n ddiwyd, ac yn gwneud cynnydd. Fodd bynnag, mae cynrychiolwyr o ysgolion eraill wedi magu hyder erbyn hyn, ac maent yn dechrau ymgymryd â chyfrifoldebau arwain o fewn y grŵp, gan gynnwys cynllunio agendâu, arwain sesiynau a chydlynu dulliau rhwng ysgolion.
Er gwaethaf ei lwyddiannau, mae’r grŵp yn ddigon realistig i nodi bod rhai rhwystrau’n parhau. Rhaid i bob ysgol annog y rheiny sy’n amheus ymhlith y staff, sydd wedi bod yn amharod neu’n araf i newid. Ar y cyfan, mae aelodau wedi ymdrin â hyn trwy atgoffa cydweithwyr bod y cwricwlwm newydd ynglŷn â gwneud y gorau glas ar gyfer y disgyblion yn eu hystafelloedd dosbarth a’u paratoi ar gyfer y byd y byddant yn byw ynddo. Mae aelodau hefyd yn cydnabod ei bod weithiau’n heriol fod agendâu yn parhau’n ysgogol er mwyn sicrhau llwyddiant parhaus y prosiect. Fodd bynnag, maent yn credu bod elfennau canlynol eu gwaith wedi galluogi i’r ysgol lwyddo hyd yma, a chynnal hyn yn y dyfodol:
- penodi Hyrwyddwr Donaldson dynodedig ac enwebedig ym mhob ysgol
- cyfarfodydd rheolaidd ar yr un pryd ac yn yr un lleoliad bob mis, fel bod ysgolion ac unigolion yn ymrwymo i hyn ac yn cynllunio o’i gwmpas
- cyfeiriad ac agendâu clir fel bod pob aelod yn gwybod beth mae’n ei wneud mewn cyfarfodydd a beth sy’n ddisgwyliedig yn ystod y cyfnod dros dro rhwng cyfarfodydd
- meithrin cyfathrebu a hyder yn raddol o fewn y grŵp
- ysgolion nad ydynt yn ysgolion arloesi yn ymrwymo i’r prosiect ac yn rhyddhau pobl i fynychu
- cydweithio dilys rhwng ysgolion, gyda pharodrwydd i rannu llwyddiannau a methiannau ac ethos o onestrwydd ac uniondeb
- cynnwys yn y grŵp athrawon o wahanol oedrannau sydd â gwahanol safbwyntiau a chyfoeth o brofiad o gefndiroedd amrywiol ac amrywiaeth o ysgolion
- parodrwydd yr ysgol arloesi i rannu adborth o gyfarfodydd y grŵp meysydd dysgu a phrofiad, a chasglu gwybodaeth i’w rhannu â’r grwpiau hynny yn y pen draw
- cydraddoldeb o fewn y grŵp, lle nad oes synnwyr o statws a lle caiff pob barn ei gwerthfawrogi
- hwyluso’r grŵp yn gryf gan athrawon dosbarth
- ymrwymiad ariannol a phroffesiynol penaethiaid, uwch arweinwyr a llywodraethwyr ym mhob ysgol sy’n cymryd rhan, gan gynnwys amser rhyddhau ar gyfer cyfarfodydd ac amser HMS i ymgymryd â gweithgareddau dros dro
- adeiladu ar rwydweithiau presennol, gan gynnwys clystyrau, grwpiau gwella ysgolion, grwpiau anffurfiol o ysgolion
- ymateb yn gadarnhaol i adborth gan uwch arweinwyr a staff eraill ym mhob ysgol i ffurfio gwaith yn y dyfodol