Gwella medrau pobl ifanc ag anawsterau dysgu
Quick links:
Cyd-destun a chefndir i arfer sy’n arwain y sector
Agorodd Trinity Fields School and Resource Centre ym 1998. Mae gan ddisgyblion amrywiaeth o anawsterau dysgu, gan gynnwys anhwylderau ar y sbectrwm awtistig, anawsterau dwys a lluosog, anghenion meddygol sylweddol a syndromau perthynol, namau ar y synhwyrau, anhwylderau cyfathrebu, problemau emosiynol neu anawsterau corfforol.
Mae’r ganolfan adnoddau yn darparu gwasanaethau yn yr ysgol, y gymuned ac yn y cartref i blant, rhieni, gofalwyr a gweithwyr proffesiynol.
Yr amcanion allweddol yw:
• datblygu gweithgareddau hamdden;
• hybu cynhwysiant;
• gwella’r trefniadau ar gyfer pontio o’r ysgol i wasanaethau oedolion; a
• hwyluso cydweithio da rhwng asiantaethau sy’n darparu ar gyfer plant a phobl ifanc ag anableddau, a’u teuluoedd.
Galluogodd cyllid o £8.8 miliwn gan y Gronfa Gymdeithasol Ewropeaidd i wasanaethau canolfannau adnoddau gael eu datblygu ymhellach ar draws naw awdurdod lleol yn ne Cymru. Nodweddion allweddol y model cyflwyno Cyfleoedd Gwirioneddol yw cynllunio sy’n canolbwyntio ar yr unigolyn a chymorth mentor cymheiriaid. Mae pum llwybr rhyngddibynnol yn y pontio i oedolaeth wrth graidd y model. Y llwybrau hyn yw dysgu gydol oes, perthnasoedd, cyfleoedd hamdden, cyflogaeth a byw’n annibynnol.
Galluogodd sefydlu dogfennau, gweithdrefnau a strwythurau staffio unedig i wasanaeth cydlynol gael ei gyflwyno ar draws y naw awdurdod lleol. Datblygwyd cyrsiau achrededig Agored Cymru i fodloni anghenion pobl ifanc a’u rhieni a’u gofalwyr, yn ogystal â chyfleoedd rhwydweithio a hyfforddi i staff. Mae gweithlyfrau cwrs a deunyddiau cysylltiedig, y cawsant eu treialu a’u hadolygu yng Nghaerffili, yn sicrhau eu bod yn effeithiol cyn eu dosbarthu i awdurdodau eraill.
Natur strategaeth neu weithgaredd a nodwyd yn arfer sy’n arwain y sector
Mae ‘Cyfleoedd Gwirioneddol’ yn mynd i’r afael â’r bwlch mewn cymorth i bobl ifanc 14-19 oed sydd ag anawsterau dysgu difrifol, anawsterau dysgu dwys a lluosog, ac anhwylderau ar y sbectrwm awtistig sy’n pontio rhwng addysgu amser llawn a chyflogaeth. Mae tîm amlddisgyblaeth o staff ym mhob awdurdod yn gweithio gydag asiantaethau eraill, rhieni/gofalwyr a phobl ifanc i gynnig pecyn personol o gynllunio a chymorth ar gyfer pontio. Y nod yw dileu’r rhwystrau sy’n atal y bobl ifanc hyn rhag cymryd rhan mewn gweithgareddau bob dydd trwy wella’u medrau a chodi eu dyheadau. Trwy broses gyfeirio ac asesu integredig, gall pobl ifanc ddewis manteisio ar un neu sawl rhan o’r gwasanaeth.
Gan weithio gydag ysgolion, mae ‘Cyfleoedd Gwirioneddol’ yn adeiladu ar ddysgu disgyblion trwy weithgareddau ymarferol sy’n eu cynorthwyo i drosglwyddo medrau i’r cartref ac i’r gymuned leol.
Trwy gyrsiau hyfforddi achrededig a addaswyd i anghenion penodol disgyblion, nod y fenter yw helpu pobl ifanc i ddod mor annibynnol â phosibl.
Mae ystod eang o gyrsiau ar gael, gan gynnwys hyfforddiant teithio, coginio, rheoli arian, gofal/hylendid personol, cadw’n ddiogel, materion yn ymwneud â bwlio, pendantrwydd, rheoli ymddygiad/emosiynau, magu hyder, ffrindiau, hamdden yn y gymuned, cymorth mentor cymheiriaid, a deall rhyw a pherthnasoedd.
Mae’r adran nesaf yn rhoi manylion pellach ynghylch rhai o’r cyrsiau sydd ar gael:
Deall Rhyw a Pherthnasoedd
Galluogodd cydweithio effeithiol gyda phartneriaid o’r bwrdd iechyd lleol a’r gwasanaeth ieuenctid i’r cwrs hwn gael ei ddatblygu a’i gyflwyno. Mae gweithio mewn partneriaeth â rhieni a gofalwyr yn arbennig o bwysig cyn cyflwyno’r cwrs hwn.
Paratoi ar gyfer Gwaith Achrededig
Yn hanesyddol, canran isel iawn o bobl ifanc sydd ag anabledd dysgu neu anhwylder ar y sbectrwm awtistig sy’n mynd ymlaen i gael gwaith â thâl. Mae Cyfleoedd Gwirioneddol yn cefnogi cynnwys pobl ifanc ag anawsterau dysgu ag anableddau drwy newid amgyffredion ac arferion cyflogwyr. Mae’n cynorthwyo pobl ifanc, rhieni a gofalwyr i oresgyn eu rhwystrau rhag gweithio a’u pryderon ynghylch gweithio. Mae’r rhaglen yn cynnwys y cyfle i gael profiad o wahanol amgylcheddau gwaith ac mae’n ymdrechu i sicrhau gwaith rhan-amser, â thâl.
Mentora Cymheiriaid
Mewn partneriaeth ag ysgolion uwchradd a darpariaeth ieuenctid, mae gwirfoddolwyr ifanc yn cael hyfforddiant i gynnig cymorth mentor cymheiriaid i bobl ifanc mewn lleoliadau addysg, cymdeithasol a gwaith.
Effaith mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr
O ganlyniad i’r cydweithio agos yn sgil y ‘Rhaglen Cyfleoedd Gwirioneddol’, bu gwelliant mewn cynllunio a chydlynu ar gyfer y bobl ifanc a’u teuluoedd. Mae gweithio rhagorol mewn partneriaeth yn yr awdurdod ac ar draws awdurdodau, a rhwng cyflogwyr ac asiantaethau gwirfoddol a statudol, cenedlaethol a lleol. Yn ogystal â gweithio effeithiol ar y cyd, caiff digwyddiadau hyfforddi a seminarau rhwydwaith eu trefnu lle gall staff o asiantaethau statudol a gwirfoddol o bob awdurdod ddod ynghyd i rannu profiadau, dysgu dulliau newydd o weithio a hybu arfer dda.
Cyhoeddir e-gylchlythyr misol sy’n cynnwys straeon newyddion da ynghylch cyflawniadau cyfranogwyr ynghyd â materion y dydd a allai fod o ddiddordeb i bobl ifanc, rhieni/gofalwyr a gweithwyr proffesiynol. Hefyd, mae gwefan, Facebook a Twitter.
Mae’r gwaith hwn wedi llenwi bwlch a nodwyd mewn darpariaeth yn y naw awdurdod lle mae’n mynd rhagddo. Mae’r Rhaglen Cyfleoedd Gwirioneddol wedi helpu pobl ifanc ag anableddau i ddatblygu eu hannibyniaeth, medrau bywyd a dysgu. O ganlyniad, maent wedi cynyddu eu cylchoedd cyfeillion, eu lles ac wedi ehangu cyfleoedd i fynd i’r coleg, gwneud gwaith gwirfoddol neu gael gwaith â thâl.
Mae Cyfleoedd Gwirioneddol yn cynnal cofnodion a thystiolaeth gynhwysfawr am effaith a chyflawniadau pobl ifanc, gan gynnwys ystadegau ac astudiaethau achos. Er enghraifft, ar gyfer y cyfnod o Fedi 2010 i Dachwedd 2012:
• Nifer y bobl ifanc anabl a gafodd dystysgrif cymhwyster – 414
(Mae llawer mwy yn mynd drwy’r broses wirio ar hyn o bryd)
• Nifer y bobl ifanc anabl a fynychodd y cwrs achrededig ar Ryw a Pherthnasoedd – 151
• Nifer yr unedau achrededig a gyflwynwyd – 2036
(Mae’r rhan fwyaf o bobl ifanc yn cyflawni unedau lluosog)
• Nifer y bobl ifanc anabl sy’n cael gwaith â thâl – 23
• Nifer y bobl ifanc anabl sy’n cymryd rhan mewn gwaith pontio – 708
• Nifer y bobl ifanc sy’n cymryd rhan mewn cynhwysiant ieuenctid – 365
• Nifer y bobl ifanc a gymerodd ran yn y cwrs achrededig ar fentora cymheiriaid – 794
Yn ogystal â chomisiynu ei ymchwil a’i werthusiad allanol ei hun, mae’r prosiect yn cymryd rhan mewn tair astudiaeth genedlaethol, un ar weithio allweddol ynghylch pontio, un arall ar ddarpariaeth ôl-16 i bobl ifanc ag anableddau dysgu dwys a lluosog a’r trydydd ar ddeilliannau cyflogaeth i bobl ifanc ag anhwylderau ar y sbectrwm awtistig.