Gweithio mewn partneriaeth yn cynnig ystod eang o gyfleoedd dysgu
Quick links:
Cyd-destun a chefndir i arfer sy’n arwain y sector
Mae Coleg Sir Gâr yn Goleg Addysg Bellach mawr, aml-safle. Mae ganddo tua 10,000 o ddysgwyr, y mae tua 3,000 ohonynt yn rhai amser llawn a 7,000 ohonynt yn rhai rhan-amser. Mae tua 950 o ddysgwyr addysg uwch.
Mae’r Coleg wedi’i leoli yn ne orllewin Cymru, ac mae ganddo bum prif gampws yn Llanelli (Graig), Caerfyrddin (Pibwrlwyd a Jobs Well), Rhydaman a Llandeilo (Gelli Aur). Mae hefyd yn cynnig ei ddarpariaeth ar-lein, trwy bartneriaethau mewn lleoliadau cymunedol, ac yn y gweithle. Mae’r campysau’n amrywio o ran eu maint a’u natur, ac yn cynnig amrywiaeth o bynciau. Yn gyffredinol, ni chaiff pynciau eu dyblygu ar draws y campysau oni bai bod galw uchel iawn yn cyfiawnhau hynny.
Mae gan y Coleg ystod gynhwysfawr ac eang o addysg academaidd a galwedigaethol, ynghyd â rhaglenni hyfforddi. Mae’r rhain yn amrywio o lefel cyn-mynediad i lefel ôl-raddedig, ac yn darparu gwasanaeth i’r gymuned ddysgu gyfan. Mae’n cynnig addysg bellach, dysgu oedolion yn y gymuned, addysg uwch a dysgu yn y gwaith. Mae hefyd yn darparu ar gyfer nifer fawr o ddisgyblion ysgol rhwng 14 a 16 oed, sy’n mynychu’r Coleg neu’n cael eu haddysgu gan staff y Coleg yn eu hysgolion.
Mae gan y Coleg drosiant blynyddol o £30m ac mae’n cyflogi cyfanswm o 854 o staff. O’r rhain, mae 451 ohonynt wedi’u cysylltu’n uniongyrchol ag addysgu ac mae 403 ohonynt mewn swyddogaethau cymorth a gweinyddol.
Yn ôl Mynegai Amddifadedd Lluosog Cymru (2011), mae sawl ardal o amddifadedd yn Sir Gâr, ac mae nifer fach ohonynt ymhlith y 10% mwyaf difreintiedig yng Nghymru. Mae’r rhain o gwmpas y canolfannau â’r poblogaethau mwyaf yn bennaf, sef Caerfyrddin, Llanelli a Rhydaman. Mae data gan yr Adran Addysg a Sgiliau (AdAS) yn dangos bod tuag 14.8% o ddysgwyr yn byw yn yr ardaloedd mwyaf difreintiedig yn Sir Gâr.
Mae data Llywodraeth Cymru ar gyfer Mawrth 2013 yn dangos bod 66.2% o drigolion Sir Gâr dros 16 oed mewn cyflogaeth o gymharu â’r cyfartaledd yng Nghymru, sef 67.3%. Mae’r data’n dangos bod 72% o’r oedolion o oed gwaith yn meddu ar gymhwyster lefel 2 o leiaf, o gymharu â 74% yng Nghymru. Mae 33% o’r oedolion o oed gwaith yn meddu ar gymhwyster lefel 4 neu’n uwch, o gymharu â’r cyfartaledd o 32% yng Nghymru. Canran yr oedolion o oed gwaith heb gymhwyster yw 13%, sydd ychydig yn uwch na’r cyfartaledd yng Nghymru, sef 11%. Mae tuag 8,500 o unedau busnes yn Sir Gâr. Mae’r gyfran uchaf o fusnesau yn ymwneud â’r tir, manwerthu, adeiladu a gweinyddu.
Yn ôl Cyfrifiad 2011, gall tua 46% o boblogaeth Sir Gâr siarad, darllen neu ysgrifennu yn Gymraeg. Dyma’r bedwaredd ganran uchaf yng Nghymru. Fodd bynnag, mae gan Sir Gâr y nifer fwyaf o siaradwyr Cymraeg yng Nghymru.
Mae’r pennaeth a’r uwch dîm rheoli yn rhoi blaenoriaeth strategol uchel i weithio mewn partneriaeth.
Mae’r coleg yn gweithio’n effeithiol iawn gydag ystod eang o bartneriaid sy’n cynnwys yr awdurdod lleol, ysgolion, partneriaeth ddysgu ranbarthol, cyflogwyr a darparwyr addysg a hyfforddiant eraill.
Mae’r partneriaethau wedi hen ennill eu plwyf ac fe geir llawer o ymddiriedaeth ar y ddwy ochr rhwng partneriaid. Mae’r coleg yn gweithio’n effeithiol iawn gyda’r partneriaid hyn i ddarparu ystod eang o gyfleoedd dysgu ledled Sir Gaerfyrddin. O ganlyniad i weithio mewn partneriaeth, mae’r Coleg wedi lleihau faint y mae’n dibynnu ar gyllid Addysg Bellach (AB), sef yr isaf o’r holl Golegau AB yng Nghymru.
Natur strategaeth neu weithgaredd a nodwyd yn arfer sy’n arwain y sector
Mae’r coleg yn brif bartner a darparwr mewn datblygiadau 14-16 ac 16-19. Mae’n gweithio’n dda iawn gyda’r awdurdod lleol wrth gynllunio datblygiadau newydd, fel ad-drefnu ysgolion uwchradd yn Ninefwr a darparu cyrsiau galwedigaethol mewn ysgolion uwchradd yn Sir Gaerfyrddin. Mae’n cyfrannu’n sylweddol at leihau nifer y bobl ifanc nad ydynt mewn addysg, cyflogaeth na hyfforddiant yn Sir Gaerfyrddin trwy ddarparu rhaglenni effeithiol sy’n bodloni anghenion y dysgwyr hyn.
Mae trefniant llywodraethu ffurfiol ar y cyd â’r awdurdod addysg lleol wedi’i sefydlu ar gyfer tri chlwstwr dysgu a’r clwstwr cyfrwng Cymraeg yn Sir Gaerfyrddin. Mae hwn yn drefniant llywodraethu hynod arloesol ac effeithiol sy’n cynnwys staff a rheolwyr o’r coleg, yr awdurdod lleol, ysgolion a chyflogwyr yn gweithio gyda’i gilydd i reoli’r ddarpariaeth. Mae’r trefniant hwn yn hyrwyddo cydweithio, yn cael gwared ar gystadleuaeth ddi-fudd rhwng darparwyr ac yn galluogi’r coleg, ysgolion, cyflogwyr a’r awdurdod i gynllunio a chyflwyno’r cwricwlwm 14-19 yn effeithiol i fodloni anghenion dysgwyr a chyflogwyr.
Caiff y ddarpariaeth alwedigaethol helaeth i ddisgyblion 14-16 oed ei chefnogi’n gryf gan yr ysgolion uwchradd yn y tri dalgylch daearyddol a’r clwstwr Cymraeg ledled y sir o’r enw Partneriaith. Mae’r ddarpariaeth hon yn hynod lwyddiannus ac yn rhoi cyfleoedd cynyddol i ddysgwyr symud ymlaen i addysg bellach. Mae’n cyfrannu’n sylweddol at drefniadau pontio ac mae’n cynnwys darpariaeth i ddysgwyr mwy abl a dawnus. O ganlyniad, mae tua 1,000 o ddisgyblion ysgol yn dilyn cyrsiau yn y coleg bob wythnos.
Mae’r Coleg yn brif bartner yn y Bartneriaeth Ddysgu Ranbarthol (PDdR). Mae’r bartneriaeth hon yn dod â phartneriaid addysg ac adfywio at ei gilydd i helpu i ddarparu dyfodol gwell ar gyfer dysgwyr ac unrhyw ddysgwyr posibl ledled y Canolbarth a De Orllewin Cymru. Mae’n gweithredu i helpu i sicrhau bod darparwyr dysgu a ariennir yn gyhoeddus a sefydliadau cysylltiedig yn cydweithio yn effeithiol ac yn effeithlon ar draws y meysydd addysg ac adfywio i fodloni anghenion y dysgwyr a’r economi ranbarthol.
Mae gan y coleg gysylltiadau buddiol a hirsefydledig gydag ystod eang o gyflogwyr ar draws llawer o feysydd dysgu, gan gynnwys Peirianneg, Adeiladu a’r Amgylchedd Adeiledig, Iechyd a Gofal Cymdeithasol, Astudiaethau’r Tir, Chwaraeon, Hamdden a Thwristiaeth a’r Celfyddydau Perfformiadol. Mae’r coleg yn cydweithio’n agos â’r cyflogwyr hyn i fodloni eu hanghenion hyfforddi a datblygu. Enghraifft dda o hyn yw ar y fferm waith yng Ngelli Aur lle mae’r Coleg yn ymgysylltu’n effeithiol â’r Ganolfan Datblygu Llaeth. Mae’r perthnasoedd hyn wedi gwella deilliannau ar gyfer dysgwyr yn sylweddol ac wedi cynyddu nifer y dysgwyr mewn cyflogaeth gynaliadwy. Mae busnesau lleol a chenedlaethol yn gweithio mewn partneriaeth â’r coleg i ddarparu ystod eang o brofiad gwaith i ddysgwyr.
Mae’r coleg yn gweithio mewn partneriaeth â chwe ysgol uwchradd leol a phartner masnachol i gynnal canolfan medrau galwedigaethol ar gyfer adeiladu. Mae’r bartneriaeth hon yn
cynnig cyfleoedd dysgu o fewn y rhaglen prentisiaeth ar y cyd ac yn creu cyfleoedd rhagorol o ran swyddi a llwybrau gyrfa ar gyfer dysgwyr adeiladu.
Ar lefel addysg uwch, mae’r coleg wedi ymateb yn dda i gynllun Llywodraeth Cymru i ddatganoli cyfrifoldeb i’r rhanbarthau. Mae wedi datblygu partneriaeth ragorol gyda Phrifysgol Cymru y Drindod Dewi Sant. Mae’r brifysgol yn dilysu’r ddarpariaeth addysg uwch ar gyfer rhyw 950 o ddysgwyr. Trwy’r berthynas hon, mae’r coleg wedi datblygu’r Ysgol gyntaf ar y Cyd ar gyfer y Celfyddydau Creadigol. Mae’r rhaglen hon yn pontio addysg bellach ac addysg uwch trwy ddarparu adnoddau ychwanegol a chyfleoedd dilyniant i ddysgwyr trwy gyfrwng y Gymraeg a’r Saesneg. Mae’r bartneriaeth yn codi dyheadau dysgwyr y coleg trwy weithio gyda nhw yn agos ar raglenni addysg uwch.
Effaith mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr
Gall tua 1000 o ddisgyblion fanteisio ar y Coleg neu’i staff bob wythnos ar draws ystod eang o ddisgyblaethau a champysau. Yn Llanelli, sefydlwyd Canolfan Medrau Galwedigaethol rhwng y Coleg, Ysgolion a Phartner Masnachol. Mae hyn wedi darparu cyfleusterau er mwyn gallu cyflwyno medrau galwedigaethol i ddisgyblion o chwe ysgol uwchradd leol. Mae’r rhwydwaith 14-19 yn ymgymryd ag ymarferion hunanasesu ar y cyd ac arsylwadau cymheiriaid ar draws darparwyr, ac mae staff y Coleg yn mynd i Ysgolion ac i’r gwrthwyneb. Mae cytundeb erbyn hyn ar gyfer rhannu gwybodaeth bersonol am ddysgwyr ar draws y rhwydwaith.
Mae’r Coleg wedi gweithio’n helaeth gyda nifer o bartneriaid i roi profiad dysgu gwell i’w ddysgwyr Addysg Bellach. Mae rhai enghreifftiau o’r modd y mae partneriaid allweddol wedi gwella profiad dysgwyr yn cynnwys:
Cyngor Sir Gâr
- rhoddwyd cyfleoedd i ddysgwyr mewn Chwaraeon hyfforddi mewn lleoliadau ysgol yn Gymraeg ac yn Saesneg;
- defnyddio Canolfan Beacon fel adnodd ffisegol ar gyfer dysgwyr Menter;
- mae dysgwyr mewn Gofal Plant yn cael lleoliadau ar gyfer eu cwrs;
BBC (It’s My Shout)
- maent wedi mentora dysgwyr ym mhob agwedd ar greu ffilmiau;
Heddlu Dyfed Powys
- rhoddwyd cyfle i ddysgwyr ddefnyddio cerbydau gyda thechnoleg newydd i sicrhau bod dysgwyr yn gweithio ar flaen y gad o ran datblygiadau;
Schaeffler UK
- maent wedi rhoi cyfleoedd i’n dysgwyr ‘weld y tu mewn i weithgynhyrchu’ ac yn darparu lleoliadau a sesiynau rhagflas;
Gwesty Parc y Strade
- mae’n rhoi cymorth i ddysgwyr mewn cystadlaethau, profiad gwaith ac yn helpu i hwyluso taith gyfnewid i Ffrainc;
Scarlets
- defnyddio’r Stadiwm a chyfleusterau Ysgubor Ymarfer ar gyfer Timau Chwaraeon y Coleg;
- cynnig cyfle i ddefnyddio meddalwedd ac arbenigedd perfformiad mewn chwaraeon;
- lleoliad gwaith ar gyfer dysgwyr hamdden a thwristiaeth ac arlwyo;
LANTRA
- gweithiodd yn agos iawn â’r tîm Amaethyddiaeth i ddarparu ystod o gyfleoedd i ddysgwyr, gan gynnwys amlygu i arfer bresennol ac arfer orau;
Gwalia Housing
- mae’n darparu cyflogaeth ran-amser i ddysgwyr ac yn darparu lleoliadau profiad gwaith.