GROWing through coaching (Tyfu trwy hyfforddi)
Quick links:
Cyd-destun
Ysgol gyfun gyfrwng Saesneg gymysg 11-16 yng Nghastell-nedd Port Talbot yw Ysgol Gyfun Dŵr y Felin, sydd â thua 1,150 o ddisgyblion ar y gofrestr.
Mae’r ysgol yn denu disgyblion o Gastell-nedd a’r ardal gyfagos. Mae tua 17% o ddisgyblion yn gymwys am brydau ysgol am ddim. Daw tua 2% o ddisgyblion o gartrefi Cymraeg eu hiaith. Mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion o gefndiroedd gwyn Prydeinig, ac ychydig iawn ohonynt yn dod o grwpiau ethnig lleiafrifol. Mae’r ysgol yn nodi bod gan ryw 26% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol.
Mae’r uwch dîm arweinyddiaeth yn cynnwys y pennaeth, dau ddirprwy bennaeth, dau bennaeth cynorthwyol a bwrsar. Mae’r pennaeth wedi bod yn ei swydd er 2012 ac mae’r ddau ddirprwy wedi bod yn aelodau o’r uwch dîm arweinyddiaeth er 2009 a 2008 yn y drefn honno. Mae’r pennaeth cynorthwyol sy’n gyfrifol am addysgu a dysgu wedi bod yn ei swydd er mis Mehefin 2017. Yn y gorffennol, un o’r dirprwy benaethiaid oedd yn dal y cyfrifoldeb hwn.
Mae’r ysgol yn ysgol arloesi ar hyn o bryd ac mae’n gweithio gyda Llywodraeth Cymru ac ysgolion eraill i fwrw ymlaen â datblygiadau sy’n ymwneud â’r cwricwlwm a dysgu proffesiynol arall.
Strategaeth a chamau gweithredu
Mae’r pennaeth a’r uwch dîm arweinyddiaeth yn Nŵr y Felin yn glir fod arwyddair yr ysgol, sef ‘Nid da lle gellir gwell’, yn berthnasol i gymuned yr ysgol gyfan. Mae gan arweinwyr ddisgwyliadau uchel ar gyfer darparu addysgu ac asesu. Maent yn darparu her a chymorth proffesiynol i staff i’w galluogi i fodloni’r disgwyliadau hyn.
Mae’r ysgol yn ystyried ystod eang o dystiolaeth trwy ei phrosesau hunanarfarnu. Mae hyn yn sicrhau golwg gyfannol ar ba mor effeithiol yw’r addysgu ar draws yr ysgol a’r hyn y mae angen ei wella ymhellach. Mae hyn yn llywio addysgu fel blaenoriaeth ganolog yng nghynllun datblygu’r ysgol. Mae uwch arweinwyr ac arweinwyr canol yn deall bod gwella addysgu yn un o’u swyddogaethau craidd. Mae addysgu yn ymddangos ar agendâu’r holl gyfarfodydd tîm a rheolwyr llinell, yn ogystal â bod yn amcan rheoli perfformiad allweddol ar gyfer pob un o’r staff, sydd wedi’i bersonoli i’w rôl a’u hanghenion datblygu.
Mae grŵp rhwydwaith dysgu athrawon sefydledig yn cyfarfod bob mis. Mae’r grŵp hwn yn rhoi cyfle i staff rannu addysgeg ac adnoddau addysgu, yn unol â ffocws tymhorol yr ysgol ar addysgeg.
Eleni, mae’r ysgol wedi dewis canolbwyntio ar bedair egwyddor addysgegol o ‘Dyfodol Llwyddiannus’ (Donaldson, 2015), sef:
- meddylfryd a phŵer ymdrech, sy’n cefnogi’r ffocws ar ddisgyblion mwy abl yng nghynllun datblygu’r ysgol
- dyfnhau meddwl at ddibenion beirniadol a chreadigol fel ei gilydd
- dysgu ymreolaeth a dysgu annibynnol; mae angen arweiniad ar ddisgyblion o hyd, ond mae angen iddynt ddysgu cymryd perchnogaeth o’u dysgu hefyd
- dysgu ystyrlon a dilys
Trwy’r ffocysau hyn, mae’r ysgol yn ceisio darparu gweithgareddau cyfoethogi ysgogol sy’n ychwanegu manylder ac ehangder at ddysgu.
Mae’r grŵp rhwydwaith wedi creu ac arbrofi â dulliau y mae staff bellach yn eu rhoi ar waith ar draws yr ysgol. Er enghraifft, ar ôl canolbwyntio ar adborth, mireiniodd y grŵp nifer o’u dulliau presennol. Bu aelodau’r grŵp yn arfarnu ac yn arbrofi ag effeithiolrwydd y newidiadau hyn cyn eu cyflwyno ar lefel ysgol gyfan. Defnyddiodd y grŵp ddull tebyg wrth ystyried sut i fireinio a gwella holi. Mae’r dulliau cydweithredol hyn yn cynnig cyfle i staff ymchwilio ac wedyn gymhwyso theori berthnasol i flaenoriaethau ehangach yr ysgol, fel gwella cyrhaeddiad disgyblion mwy abl.
Mae Dŵr y Felin wedi mabwysiadu dull hyfforddi fel agwedd ar ei chynnig dysgu proffesiynol. Mae’r ysgol yn defnyddio hyfforddi mewn dwy ffordd amlwg, sef:
- Mae pob un o’r staff yn adolygu eu perfformiad eu hunain gan ddefnyddio technoleg ddigidol. Mae hunanfyfyrio yn digwydd ar lefel unigol, er bod y rhan fwyaf o athrawon yn trafod agweddau ar eu haddysgu gyda chydweithiwr neu reolwr llinell. Mae pob un o’r athrawon wedi cael hyfforddiant ar sut i ddefnyddio’r ddeialog hon fel cyfrwng ar gyfer myfyrio. Trwy drafod â rheolwyr perfformiad, mae staff yn gosod camau gweithredu clir iddyn nhw eu hunain er mwyn datblygu technegau a dulliau addysgegol ymhellach.
- O ganlyniad i benodi uwch arweinydd yn ddiweddar, mae Dŵr y Felin wedi cael cyfle i ddefnyddio model hyfforddi GROW gyda phob un o’r staff. Caiff y ddeialog broffesiynol anfygythiol hon ei chroesawu a’i hymgorffori gan lawer o staff ac mae’n dod yn gyfrwng cryf ar gyfer dysgu proffesiynol yn yr ysgol.
Caiff pob un o’r staff gyfleoedd buddiol i drafod eu nodau presennol a’u hanghenion datblygiad proffesiynol gyda hyfforddwr. Mae’r ffaith fod yr ysgol wedi neilltuo amser wedi cael ei wobrwyo gan ymrwymiad o’r newydd i ymdrech yr ysgol i barhau i wella perfformiad ar bob lefel. Mae staff yn teimlo bod pobl yn gwrando arnynt, a gallant elwa ar gymorth pwrpasol a phersonoledig, y mae’r ysgol yn darparu llawer ohono trwy ei harbenigedd mewnol. Rhaid i’r holl gyfleoedd dysgu proffesiynol a nodir gan athrawon ddangos eu bod o fudd i staff eraill a disgyblion, yn ogystal â chysylltu â’r safonau addysgu proffesiynol newydd.
Un o fanteision eraill y dull hwn yw’r wybodaeth fanwl a geir trwy safbwyntiau staff am ystod o agweddau pwysig ar fywyd ysgol. Mae hyn wedi galluogi uwch arweinwyr i dargedu gweithgareddau ysgol gyfan yn fwy manwl gywir, yn enwedig ynghylch lles. Maent wedi gwneud y mwyaf o adnoddau allanol sydd ar gael yn rhwydd i wneud hyn, fel cyhoeddiadau Academi Cymru.
Deilliannau
O ganlyniad i’r ffocws craff parhaus ar addysgu, mae gwelliannau sylweddol ar yr agweddau hynny y nodwyd eu bod yn flaenoriaethau. Trwy ddefnyddio tystiolaeth o arsylwadau gwersi, craffu ar waith a gweithgareddau llais y disgybl, daw’r ysgol i’r casgliad, o ganlyniad i newidiadau a wnaed gan staff, fod holi bellach yn nodwedd gref mewn llawer o wersi a bod ansawdd yr adborth ysgrifenedig wedi gwella. Mae llawer o sylwadau bellach yn galluogi disgyblion i ddeall sut i wella eu gwaith.
Mae bron pob un o’r staff yn deall pwysigrwydd addysgu o ansawdd da ac maent yn bartneriaid yn nhaith yr ysgol i wella. Maent yn teimlo eu bod wedi eu grymuso i roi cynnig ar ddulliau newydd, gan wybod y gallant fyfyrio ar eu llwyddiannau a meysydd i’w datblygu gyda chydweithwyr trwy’r rhwydweithiau a’r cyfarfodydd amrywiol. Yn bennaf oll, mae’n amlwg fod staff yn mwynhau’r cyfleoedd a gânt, ac maent yn ymgymryd â’r her i wella eu haddysgu ymhellach gyda balchder. Maent yn falch o berthyn i Ddŵr y Felin ac yn rhannu uchelgais y pennaeth ar gyfer yr ysgol a’i disgyblion.
Mae disgyblion yn teimlo eu bod yn cael eu herio gan eu haddysgu ac yn croesawu hyn â brwdfrydedd. Mae disgyblion hŷn yn cydnabod y newidiadau sydd wedi digwydd dros gyfnod, a’r modd y mae addysgu bellach yn cynnig heriau a chyfleoedd newydd i anelu’n uwch. Mae llawer o ddisgyblion yn deall nad yw dysgu bob amser yn hawdd, ond maent yn teimlo eu bod yn cael eu cynorthwyo a’u hannog gan bob un o’r staff.
Y camau nesaf fel y nodwyd gan yr ysgol
- Datblygu pedair egwyddor addysgegol bellach
- Parhau i ganolbwyntio ar ymatebion disgyblion i adborth
- Ymgorffori’r pedwar diben craidd
- Defnyddio adnoddau digidol yn yr ystafell ddosbarth