Effaith dysgu proffesiynol ar addysgu a dysgu, datblygu’r cwricwlwm, ac arweinyddiaeth
Quick links:
Gwybodaeth am yr ysgol
Mae Ysgol Lewis i Ferched yn ysgol gyfun cyfrwng Saesneg 11-18 oed, a gynhelir gan Gyngor Bwrdeistref Sirol Caerffili. Mae’n gwasanaethu ardal uniongyrchol Ystrad Mynach, yn ogystal ag ardaloedd cyfagos mor bell â Llanbradach.
Mae 678 o fyfyrwyr ar y gofrestr, gan gynnwys y rhai yn y chweched dosbarth. Mae bron pob un o’r myfyrwyr yn siarad Saesneg fel eu hiaith gyntaf. Canran y disgyblion sy’n gymwys i gael prydau ysgol am ddim yw tua 21% ar gyfartaledd dros y tair blynedd ddiwethaf, sy’n debyg i’r cyfartaledd cenedlaethol. Canran y disgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol yw 12%.
Mae’r uwch dîm arweinyddiaeth yn cynnwys y pennaeth, y dirprwy bennaeth, a thri phennaeth cynorthwyol. Dechreuodd y pennaeth, y dirprwy bennaeth ac un o’r penaethiaid cynorthwyol mewn swyddi dros dro ym mis Ionawr 2020, ac fe’u penodwyd i rolau parhaol ym mis Medi 2022.
Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol
Sefydlwyd buddsoddi mewn dysgu proffesiynol teilwredig, o ansawdd uchel o fewn yr ysgol dros gyfnod, gan alluogi gwelliant parhaus yn ansawdd yr addysgu a’r dysgu. Mae ymgysylltu â dysgu proffesiynol hefyd wedi datblygu diwylliant ysgol gyfan o gydweithio ac arloesi sy’n cael ei werthfawrogi gan arweinwyr, athrawon a chynorthwywyr addysgu. Ategir gweledigaeth yr ysgol gan ddisgwyliadau uchel yn niben craidd yr addysgu a’r dysgu, ac mae’r buddsoddiad mewn datblygiad proffesiynol yn cefnogi’r ysgol i wireddu’r weledigaeth hon.
Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch
Mae athrawon a chynorthwywyr addysgu yn dewis o blith ‘dewislen’ o sesiynau dysgu proffesiynol wedi’i chynllunio i effeithio ar ddysgwyr a dysgu. Mae pump o’r sesiynau yn orfodol ac mae athrawon yn gwerthuso ansawdd a defnyddioldeb y sesiynau maent yn ymgymryd â nhw. Caiff pob sesiwn ei chynllunio’n ofalus i gael ffocws penodol ar agwedd ar weithgarwch neu arferion ystafell ddosbarth y nodwyd eu bod yn hynod effeithiol. Er enghraifft, mae ‘Ennyn diddordeb dysgwyr mewn dysgu’ a ‘Datblygu medrau darllen yn effeithiol’ yn sesiynau sydd wedi’u seilio ar ymagweddau ymarferol sydd wedi profi’n llwyddiannus, ac yn gallu cael eu cymhwyso’n hawdd gan athrawon ar draws y cwricwlwm. Nodir arfer lwyddiannus trwy’r amrywiaeth o weithgareddau sicrhau ansawdd a gwerthuso, ond yn bennaf trwy graffu ar waith disgyblion a deialog gyda fforymau myfyrwyr. Cynhelir y fforymau hyn yn fisol ac mae ganddynt ffocws gwahanol bob mis. Mae grŵp o ddisgyblion yn cyfarfod â’r pennaeth a’r dirprwy bennaeth sy’n defnyddio amrywiaeth o gwestiynau strwythuredig ac agored i gael amcan o farn disgyblion ar agweddau ar ddysgu a chynnydd. Mae arsylwadau gwersi, sy’n rhan annatod o brosesau sicrhau ansawdd yr ysgol, hefyd yn rhoi cyfle i athrawon arsylwi arferion eu cydweithwyr, ac mae eu myfyrdodau ar eu profiadau yn llywio cynnwys y ddewislen dysgu proffesiynol. Caiff sesiynau eu harwain gan gymheiriaid, maent yn aml yn cynnwys elfen ymarferol a ffocws ar rannu arfer bresennol a pherthnasol, gan gynnwys treialu ymagweddau gan athrawon. Mae hyn yn galluogi pobl i deilwra eu datblygiad proffesiynol ar sail eu myfyrdodau eu hunain ac ymgymryd â chydweithio pwrpasol ac ymchwil wedi’i seilio ar ymholi. Mae hefyd yn cadw ffocws parhaus yr ysgol ar ei diben craidd, sef addysgu a dysgu.
Ymatebodd staff yn dda i’r cyfle i gydweithio, arloesi a rhannu arferion yn y modd hwn, gyda llai o bwyslais ar fewnbwn ffurfiol gan arweinwyr yr ysgol a mwy o weithio rhwng cymheiriaid. Disgwylir i bawb gyfrannu at ddysgu proffesiynol, gan gynnwys athrawon dan hyfforddiant a chynorthwywyr addysgu, er mwyn i’r ysgol allu elwa ar arbenigedd, medrau a phrofiadau ehangach. Datblygodd model arweinyddiaeth ryngddibynnol o’r ymagwedd at ddysgu proffesiynol, ac mae wedi esblygu i fod ‘y ffordd rydym ni’n gweithio’. Mae’n gweddu’n arbennig o dda i agweddau ar ddatblygu’r ysgol, fel cynllunio ymagwedd yr ysgol at y Cwricwlwm i Gymru.
Roedd y model hefyd yn gweddu’n dda i ddysgu o bell yn ystod y pandemig, pan roddodd athrawon a oedd yn ymgymryd â dysgu ar-lein gymorth rhwng cymheiriaid ar gyfer medrau digidol a datblygu cymhwysedd digidol. Roedd yr ysgol wedi paratoi’n dda ar gyfer trosglwyddo i ddysgu ar-lein. Rhoddwyd gliniadur i bob disgybl, ac roeddent yn fedrus o ran defnyddio’r platfform a ffefrir gan yr ysgol ar gyfer dysgu. Cafodd athrawon a chynorthwywyr addysgu eu hyfforddi i gyflwyno gwersi ar-lein hefyd. Roedd diogelu ar gyfer dysgu ar-lein wedi cael ei ddarparu gan y pennaeth cyn cau’r ysgol, fel y gellid darparu gwersi byw. Fodd bynnag, roedd amrediad gallu digidol a lefel yr hyder ymhlith athrawon yn amrywio’n sylweddol, a’r diwylliant dysgu proffesiynol a oedd wedi dod yn rhan mor annatod o’r ffordd roedd pobl yn gweithio ar draws yr ysgol a brofodd yn amhrisiadwy yn y cyfnod hwn. Roedd athrawon yn gyfarwydd â rhannu a chydweithio, a sefydlwyd sesiynau ar-lein yn gyflym, a alwyd yn anffurfiol yn ‘Oeddech Chi’n Gwybod.. .’ ac ‘Ydych Chi’n Gwybod Sut i….’, gan gyfrannu’n effeithiol at y system gymorth rhwng cymheiriaid i gyflwyno dysgu o bell a dysgu cyfunol. Galluogodd hyn y staff i barhau i ddatblygu’n broffesiynol, cydweithio â chydweithwyr a gyrru gwelliant yr ysgol o hyd. Cafodd effaith fawr ar fedrau digidol athrawon a’u gallu i ddefnyddio’r rhain i helpu disgyblion i ddysgu.
Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?
Cafodd lefel y cydweithio a’r cyfrifoldeb ar y cyd am waith yr ysgol effaith sylweddol ar ddealltwriaeth staff o sut i greu cwricwlwm sy’n ysbrydoli, yn cymell ac ysgogi’r holl ddysgwyr. Llwyddodd arferion a ddatblygwyd trwy’r ymgysylltiad â dysgu proffesiynol i feithrin model atebolrwydd iach. Roedd dosbarthu arweinyddiaeth yn cael ei ffafrio’n glir gan athrawon dros y model mwy traddodiadol o arweinyddiaeth hierarchaidd sy’n aml yn nodweddu ysgolion. Roedd athrawon yn deall ac yn arddel eu cyfrifoldeb ar y cyd, a’u hawl i gyfrannu at gynllunio a datblygu’r cwricwlwm. O’r herwydd, mae ystod helaeth o fedrau ac arbenigedd yn llywio darpariaeth y cwricwlwm ac roedd brwdfrydedd disgyblion am ddysgu yn effeithio ar gynnydd, agweddau at ddysgu, medrau a datblygiad cymdeithasol. Roedd dawn greadigol athrawon yn ffactor arwyddocaol o ran arloesi’r cwricwlwm. Roedd meddylfryd cyfrifoldeb ar y cyd hefyd yn cefnogi gweledigaeth yr ysgol i fod yn sefydliad dysgu dilys, lle mae cydweithio ac arloesi yn allweddol i welliant parhaus, ac mae’r capasiti ar gyfer twf, arweinyddiaeth a chynaliadwyedd yn ymestyn ar draws yr ysgol, a phawb yn elwa arno.
Yn 2021, adolygodd yr ysgol ei hymagwedd at Reoli Perfformiad ar sail effaith datblygiad proffesiynol ar ansawdd yr addysgu a’r dysgu. Erbyn hyn, mae gan athrawon un ffocws ymholi yn yr ystafell ddosbarth sy’n destun trafod a myfyrio parhaus trwy gydol y flwyddyn, yn lle tri ‘tharged’ traddodiadol yr ailedrychir arnynt unwaith yn ystod y flwyddyn. Bydd staff yn rhannu eu gwaith, gan gynnwys yr agweddau profi a methu sydd o fudd i ddysgu athrawon. Ar ddiwedd y cylch, bydd nifer o ymagweddau yn seiliedig ar dystiolaeth o ansawdd uchel sy’n effeithio orau ar ddysgu a dysgwyr yn cael eu rhannu. Mae’r ymagwedd ddiwygiedig hon at Reoli Perfformiad yn cyd-fynd â’r Hawl Genedlaethol ar gyfer Dysgu Proffesiynol, lle mae staff yn glir, yn ogystal â disgwyliad ar gyfer dysgu proffesiynol, fod ganddynt hawl i daith dysgu proffesiynol hefyd, a rhaglen o ymagweddau a chyfleoedd ar gyfer myfyrio, ymholi a chydweithio.
Mae dysgu proffesiynol wedi esblygu o ymagwedd draddodiadol wedi’i harwain gan arweinyddiaeth, a ddarperir fel arfer gan uwch staff ac a gynhelir ar ôl yr ysgol ar amseroedd penodol wedi’u pennu gan galendr yr ysgol. Cânt eu cyflwyno trwy sesiynau wyneb yn wyneb. Yn hytrach, mae hyblygrwydd yn allweddol i gynnal y diwylliant dysgu proffesiynol a chydweithio. Dewislen o sesiynau ar-lein wedi’i pharatoi gan athrawon, ac sy’n cael ei chyflwyno ganddynt, yw’r arfer sy’n cael ei ffafrio ar gyfer dysgu proffesiynol o hyd. Erbyn hyn, gall staff ddewis mynd at y sesiynau yn fyw o gartref neu fynd at recordiadau i weddu i’r ffordd o weithio maen nhw’n ei ffafrio. Mae hyn wedi dod yn llyfrgell dysgu proffesiynol ac mae athrawon yn ailymweld â hi’n rheolaidd yn ystod y flwyddyn i gefnogi ymholi ac ymchwil yn yr ystafell ddosbarth, arloesi ac archwilio agweddau ar addysgu a dysgu. Er bod y pennaeth yn nodi pum sesiwn orfodol y flwyddyn o hyd fel gweithgareddau amser cyfeiriedig, mae pob un o’r athrawon yn dewis mynychu llawer mwy o’r sesiynau a ddarperir, ac o ddewislen sy’n cynnwys bron i dri deg o sesiynau, mae bron pob un o’r staff yn mynychu pob sesiwn. Mae gwerthusiad presennol o sesiynau dysgu proffesiynol yn dangos bod 56% wedi eu graddio’n rhagorol, a 44% yn cael eu graddio’n dda. Defnyddir sylwadau ac adborth gan athrawon ar gyfer blaengynllunio.
Mae dysgu proffesiynol yn Ysgol Lewis i Ferched yn gryfder, yn cefnogi gwelliant parhaus yn ansawdd yr addysgu a’r dysgu, datblygu cwricwlwm cryf a modelu a thwf arweinyddiaeth. Ceir diwylliant o bartneriaeth, cydweithio, didwylledd ac ymddiriedaeth, sy’n cydnabod cryfderau ac yn defnyddio arbenigedd i rannu o fewn yr ysgol, a thu hwnt. Mae’n sefydliad dysgu gyda diwylliant o gyfrifoldeb ar y cyd a chyfrifoldeb unigol ar gyfer datblygiad personol a dysgu proffesiynol parhaus. Mae’r diwylliant hwn yn effeithio’n gynyddol ar waith yr ysgol. Er enghraifft, cynllunio a gweithredu cwricwlwm cyffrous sy’n cynnig profiadau dysgu perthnasol i ddisgyblion.
Mae arfer ar y cyd wedi arwain at gynllunio arloesol sy’n elwa ar ddisgyblaethau pwnc ac yn caniatáu i wybodaeth, medrau a dealltwriaeth gael eu trosglwyddo o fewn ac ar draws Meysydd Profiadau Dysgu. Mae hyn wedi arwain at ymgysylltiad disgyblion a mwynhad mewn dysgu. Mae rhannu arfer ystafell ddosbarth yn rhan annatod o waith yr ysgol ac wedi effeithio ar ddatblygu medrau darllen, ysgrifennu a chreadigol disgyblion ar draws y cwricwlwm. Mae cymorth rhwng cymheiriaid wedi bod yn hanfodol i ddatblygu staff sy’n ddigidol fedrus, yn hyderus mewn rhoi cyfleoedd i ddisgyblion ddefnyddio amrywiaeth o gymwysiadau meddalwedd ar draws holl feysydd y cwricwlwm. Mae’r diwylliant o gydweithio wedi rhoi’r hyder a’r capasiti i weithlu’r ysgol ymestyn y tu hwnt i’r ysgol, ac mae athrawon, yn enwedig arweinwyr canol, yn ymgymryd ag ystod eang o waith partneriaeth allanol i wella a rhannu eu harfer. Mae’r ysgol yn ysgol Arweiniol Broffesiynol gysylltiol ac yn Ysgol Rhwydwaith Dysgu hefyd, sy’n arwain mewn STEM, Ieithoedd Rhyngwladol a Lles. Mae hyn yn cefnogi twf arweinyddiaeth ac yn ymestyn capasiti’r ysgol ar gyfer gwella ymhellach.