Dod i’ch adnabod chi
Quick links:
Cyd-destun a chefndir i arfer sy’n arwain y sector
Mae Llangatwg yn ysgol gymunedol 11-16 oed yn ardal Llangatwg o Gastell-nedd. Mae’r ardal sy’n cael ei gwasanaethu gan yr ysgol yn ardal rhannol wledig ac yn gyffredin â chymunedau eraill y cymoedd, mae’n dioddef graddfa uwch na’r cyfartaledd o ddifreintedd cymdeithasol ac economaidd. Pan fyddant yn dechrau, mae cyrhaeddiad disgyblion wedi bod islaw cyfartaleddau cenedlaethol yn gyson. Dyma ddatganiad o genhadaeth yr ysgol: ‘Gwella cyflawniad a hyrwyddo partneriaeth yng nghalon y gymuned’.
Disgrifiad o natur strategaeth neu weithgaredd
System gyfadran yw ein strwythur sefydliadol o ddewis. Mae’r pum tîm cyfadran wedi’u seilio ar:
Gwyddoniaeth – gan gynnwys Addysg Gorfforol
Mathemateg / Technoleg Gwybodaeth a Chyfathrebu – gan gynnwys anghenion dysgu ychwanegol
Cyfathrebu – Ffrangeg, Cymraeg, Saesneg, Drama a Cherddoriaeth
Technoleg – gan gynnwys Celf, Arlwyo, Lletygarwch ac Iechyd a Gofal Cymdeithasol
Y Dyniaethau – Daearyddiaeth, Hanes, Addysg Grefyddol, Astudiaethau Busnes a Hamdden a Thwristiaeth
Mae pob tîm cyfadran yn gyfrifol am ansawdd yr addysgu a’r dysgu ym mhob un o’r pynciau y maen nhw’n eu cyflwyno. Yn ogystal, mae’r tîm yn gyfrifol am ofal, cymorth ac arweiniad grŵp blwyddyn o ddysgwyr.
Daw pob grŵp sy’n dechrau Blwyddyn 7 o dan reolaeth tîm cyfadran. Mae dysgwyr yn aros gyda’r gyfadran honno drwy gydol eu cyfnod cyfan yn yr ysgol. Mae ganddynt yr un arweinydd cyfadran, staff cyfadran a thiwtoriaid dosbarth. O ganlyniad, mae staff y gyfadran yn dod i adnabod dysgwyr yn y grŵp blwyddyn hwnnw yn dda iawn ac maen nhw’n dod i wybod yn gyflym pan na fydd pethau’n iawn.
Credwn fod llawer o fanteision i’r math hwn o drefn. Mae gwaith bugeiliol ac academaidd yr ysgol wedi’i integreiddio a’r ffocws ar gyfer pob tîm yw datblygu dull ‘plentyn cyfan’. Mae pob aelod o’r staff addysgu yn perthyn i un tîm yn unig ac nid oes rhannu teyrngarwch. Gellir rhoi i’r timau yr adnoddau a’r cyfrifoldebau sylweddol y mae eu hangen arnynt er mwyn iddynt fod yn effeithiol yn eu gwaith bugeiliol ac academaidd. Mae addysgu a dysgu wrth wraidd gwaith pob cyfadran ac mae llwybrau gyrfaol clir i’r holl staff yn eu cyfadran. Mae’r system yn hyblyg ac mae wedi ein galluogi ni i ateb gofynion cenedlaethol a lleol sy’n newid.
Yn ogystal, mae arweinwyr cyfadran yn ffurfio tîm rheoli canol effeithiol, sy’n gallu llywio dyfodol yr ysgol. Fodd bynnag, budd pwysicaf y system gyfadran yw ansawdd y cysylltiadau proffesiynol sy’n datblygu, yn y tîm a rhwng y tîm a’i ddysgwyr.
Ym mhob cyfadran, mae arweinydd cyfadran, arweinydd cynnydd disgyblion, arweinwyr pwnc, athrawon dosbarth a phwnc, a chynorthwyydd cymorth cyfadran. Mae cyfadrannau’n cael cyngor proffesiynol ar sut i ddatblygu eu haddysgu a’u dysgu gan y tîm gwasanaethau cyfadran, sy’n cynnwys athrawon profiadol sydd â chyfrifoldebau ysgol gyfan. Yn ogystal, gall cyfadrannau gael cymorth i’w dysgwyr drwy’r tîm gwasanaethau cymorth canolog. Mae’r tîm hwn yn cynnwys y swyddog cymorth a lles disgyblion, y swyddog lles addysg, y swyddog cymorth presenoldeb, cynghorydd yr ysgol, y seicolegydd addysgol, y cynghorydd ar gamddefnyddio sylweddau ac ystod o asiantaethau allanol.
Arweinwyr cyfadran yw’r bobl allweddol. Mae ganddynt rôl academaidd a bugeiliol, a chyfrifoldeb i sicrhau bod eu tîm yn addysgu eu pynciau yn effeithiol ac yn rhoi cymorth, gofal ac arweiniad effeithiol i’w dysgwyr. Gall arweinwyr cyfadran wneud hyn dim ond drwy sefydlu gweithdrefnau gweithredu clir ac yna monitro ac arfarnu gwaith y tîm yn agos iawn. Mae bod yn arweinydd cyfadran yn baratoad delfrydol ar gyfer arweinyddiaeth uwch.
Mae’n rhaid i bob cyfadran ddangos eu bod yn cynnig addysgu o ansawdd uchel. Caiff arweinwyr pwnc ac arweinwyr cyfadran eu dwyn i gyfrif am ddeilliannau disgyblion yn eu meysydd penodol. Mae nodi a herio tangyflawniad yn rhan hanfodol o hyn a chaiff cynnydd dysgwyr ei olrhain yn ofalus iawn. Mae athrawon dosbarth yn cyflwyno’r rhaglen addysg bersonol a chymdeithasol, sydd wedi’i chynllunio’n ganolog, i’w dosbarthiadau. Hefyd, maent yn gyfrifol am roi’r polisi cymorth dysgwyr ar waith, sy’n gofyn iddynt gyfarfod yn rheolaidd â’u dysgwyr a thrafod nid yn unig arddulliau dysgu a chynnydd academaidd, ond hefyd graddfa hapusrwydd a lles pob person ifanc. Caiff y cyfarfodydd hyn eu cofnodi’n ffurfiol.
Gall athrawon dosbarth gyfeirio dysgwyr at eu harweinydd cynnydd disgyblion, sydd wedi hyfforddi’n anogwr dysgu, neu at arweinwyr pwnc am gyngor ynghylch pwnc penodol. Hefyd, mae gwasanaethau eraill y gall athrawon dosbarth ac arweinwyr cyfadran droi atynt. Mae rhai o’r rhain yn cael eu darparu gan yr ysgol ac eraill gan asiantaethau allanol.
Mae timau cyfadran hefyd yn gyfrifol am hyrwyddo presenoldeb da, dathlu llwyddiant a chreu hunaniaeth neilltuol ar gyfer grŵp blwyddyn. Disgwylir llawer o ofynion sylfaenol o bob cyfadran ond mae lle hefyd am ddawn ac unigoliaeth. Mae’r dull hwn yn meithrin blaengaredd, perchenogaeth ac ymrwymiad i’r system.
Fel rhan o drefniadau cynllunio gwelliant, mae’n rhaid i gynlluniau datblygu cyfadrannau ddangos sut byddant yn cyfrannu at wireddu’r amcanion datblygu ysgol gyfan hynny sy’n deillio o brosesau hunanarfarnu’r ysgol. Caiff timau cyfadran hefyd eu hannog i nodi eu hamcanion datblygu penodol eu hunain a dangos yn eu cynlluniau sut yr eir i’r afael â’r rhain.
Pa effaith mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?
O ganlyniad i’n trefn gyfadran, mae cysylltiadau proffesiynol cadarnhaol yn bodoli ar draws yr ysgol ac mae hyn yn ffafriol iawn ar gyfer dysgu.
Mae gan athrawon wybodaeth fanwl am anghenion dysgu a lles eu dysgwyr, a gallant anelu at ddarparu popeth y mae ar ddysgwr ei angen i fod yn llwyddiannus yn yr ysgol. Gallai hyn amrywio o gymorth ar gyfer llythrennedd i gynghori ynghylch sut i reoli dicter. Mae dysgwyr a’u rhieni yn glir ynghylch pwy y dylid cysylltu â nhw os oes problem. Mae’r holl ddysgwyr bron yn dweud eu bod yn teimlo’n hapus, yn ddiogel a bod cymorth da iddynt yn yr ysgol. Ar yr un pryd, mae cyflawniad academaidd wedi gwella’n gyson. Mae bron pob un o’r disgyblion yn gwneud cynnydd gwell na’r disgwyl ar eu taith o gyfnod allweddol 2 i gyfnod allweddol 4 ac mae’r ysgol yn cymharu’n dda â’r holl gymaryddion meincnod cenedlaethol, awdurdod lleol, teulu a phrydau ysgol am ddim.