Datblygu gweithgareddau yn yr awyr agored sy’n canolbwyntio ar gynnig profiadau am yrfaoedd galwediaethol.
Quick links:
Gwybodaeth am yr Ysgol
Mae Ysgol Llanfair Dyffryn Clwyd wedi lleoli ym mhentref gwledig Llanfair, dwy filltir i’r de o Rhuthun. Mae’r ysgol yn un reoledig dwyieithog lle mae rhieni yn dewis iaith ar gyfer dysgu eu plant, naill ai yn Gymraeg (tua 80%) neu’n Saesneg (20%), ond iaith pob dydd yr ysgol ydy’r Gymraeg. Mae gan yr ysgol 4 dosbarth o oedrannau cymysg: Meithrin a Derbyn, Blwyddyn 1 a 2, Blwyddyn 3 a 4, a Blwyddyn 5 a 6. Symudodd yr ysgol i’w chartref newydd o’r hen adeilad i’r adeilad newydd ym mis Mawrth 2020.
Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol
Mae Ysgol Llanfair yn gwerthfawrogi’n fawr yr athroniaeth a’r addysgeg dysgu yn yr awyr agored, ac wedi buddsoddi ynddi dros y blynyddoedd. Mae’r staff wedi bod yn dysgu trwy ddefnyddio trefniadau Ysgol Goedwig yn yr awyr agored ers sawl blwyddyn. Ar ôl gweld yr effaith gadarnhaol mae hyn wedi ei gael ar ddysgu a lles y disgyblion, y bwriad oedd ehangu’r cyfleon ymhellach. Penderfynwyd dysgu gwyddoniaeth yn yr ardal tu allan er mwyn hybu chwilfrydedd, datrys problemau a gwaith tîm y disgyblion trwy brofiadau bywyd go-iawn. Mae’r disgyblion yn datblygu nid yn unig eu hannibyniaeth ond hefyd eu medrau cyd-weithio, yn cymryd cyfrifoldeb dros y math o weithgareddau ac ymchwiliadau yr hoffent wneud sydd yn datblygu ymgysylltad gyda’u dysgu a’u medrau bywyd ehangach.
Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd
Ar gychwyn bob tymor, mae’r disgyblion yn dysgu am swyddi newydd fel peirianwyr, ecolegwyr neu ffermwyr. Yna maent yn mabwysiadu rôl y swydd ac yn dod i adnabod y mathau o fedrau fydd angen eu datblygu er mwyn gweithredu’r rôl. Trwy lythyr, galwad ffôn, e-bost neu hysbyseb, mae’r disgyblion yn derbyn tasg neu broblem i’w datrys. Her y disgyblion yw ymateb i’r dasg a datrys y broblem, neu ymateb i’r sialens a roddwyd. Mae’n rhaid iddynt gasglu gwybodaeth berthnasol trwy fesur am y thema, creu holiaduron, pwyso, profi pridd, cofnodi’r tywydd, er enghraifft. Weithiau, mae angen ymchwilio i syniadau hanesyddol a chyfoes yr ardal er mwyn casglu syniadau.
Ar ôl casglu’r wybodaeth disgwylir i’r disgyblion greu prototeip: olwyn ddŵr neu gwch, er enghraifft. Yn ystod y broses hon, darperir digonedd o gyfleoedd i’r ddisgyblion roi tro, ymgeisio eto, gwella a mireinio eu gwaith, dyfalbarhau a myfyrio ar eu dysgu a’r broses wrth ddysgu o’u camgymeriadau. Ar adegau, mae’n rhaid datrys y broblem trwy gynnig ateb i gwestiwn fel: ‘Sut allwn wella draeniad y cae?’ neu ‘Sut allwn leihau sŵn gloch yr ysgol?’. Mae ganddynt gyfleoedd i ymchwilio cyn gwneud y penderfyniadau fel: ‘Pa ddefnydd sydd orau i atal sŵn y gloch?’ neu ‘Pa rannau o’r cae sydd fwyaf gwlyb?’.
Y cam olaf yw cyflwyno eu prototeip neu syniad yn ôl i’r cwmni, pwyllgor neu’r gymuned. Maent yn gwneud hyn drwy e-bost neu gyflwyniad, poster i hyrwyddo eu syniad neu wrth chwarae rôl.
Trwy gydol y broses, mae’r disgyblion yn cofnodi yn union fel pe baent yn y swydd go iawn trwy lunio mapiau, cynlluniau gyda graddfa, ffurflenni gwybodaeth, holiaduron, llythyrau ac e-byst. Mae’r broses gyfan yn chwarae rôl bwysig fel bod y disgyblion yn cael y cyfleoedd i ddysgu am swyddi gwahanol. Hefyd, mae’r disgyblion yn datblygu medrau wrth ddefnyddio amrywiaeth o offer fel ‘blwch data’, stribedi pH, thermomedrau ac olwynion mesur, ac yn rhesymu dros eu dewis er mwyn hybu eu hyder a’u profiad, ac i fyfyrio dros eu heffeithiolrwydd wrth ddysgu.
Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?
Trwy drafod gyda’r disgyblion ar rieni/gofalwyr, gwelwyd bod y disgyblion yn mwynhau ac yn edrych ymlaen at y gweithgareddau sy’n hybu eu lles a’u hagweddau at ddysgu. Trwy’r profiadau gwerthfawr hyn, mae’r disgyblion yn gweld cynnydd yn eu hyder i ddysgu’n annibynnol a dewis a defnyddio offer, yn ogystal â’u hyder i gydweithio mewn grŵp i arwain neu dderbyn cyfarwyddiadau, er enghraifft. Mae’r disgyblion yn rheoli eu hamser a chyflawni eu tasgu yn dda wrth wneud y penderfyniadau i symud ymlaen i’r dasg nesa ar ôl gwerthuso a myfyrio ar lwyddiant eu dysgu.
Trwy ddysgu’n ymarferol mae’r disgyblion yn trafod am yr hyn maent wedi’i ddysgu yn hyderus. Maent yn cofio ac adalw gwybodaeth am weithgareddau blaenorol yn dda wrth ragfynegi a dod i gasgliadau dilys wrth drafod am beth maent wedi arsylwi a phrofi.
Gwelir hefyd dystiolaeth yng nghynnydd yn hyder y disgyblion, ac yn fwy nodedig yn y cyfleoedd i’r disgyblion sy’n cael trafferth cofnodi i ffynu yn y gweithgareddau, a datblygu hyder a llwyddiant. Mae staff yn rhoi gwerth yng nghyd-destun datblygu’r plentyn cyflawn ac wrth i’r disgyblion dderbyn gwersi i feithrin eu chwilfrydedd gwyddonol, a diddordeb yn y byd natur yn yr awyr agored.
Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?
Mae’r pennaeth wedi gwneud cyflwyniad mewn cyfarfod clwstwr penaethiaid o’r hyn rydym yn ei wneud yn yr ysgol. Yn dilyn hyn, daeth athrawon o ysgolion eraill i arsylwi’r gweithgareddau a thrafod am beth rydym yn ei gyflawni. Yn ogystal â hyn, mae gwaith a datblygiadau’r ysgol wedi cael canmoliaeth gan Sefydliad Bevan, Young Future Thinkers, ac wedi derbyn gwobr gydnabyddedig.