Datblygu arweinyddiaeth ar bob lefel i wella ansawdd y ddarpariaeth, cynnydd a lles disgyblion a sicrhau gwydnwch mewn arweinyddiaeth yn y dyfodol
Quick links:
Gwybodaeth am yr ysgol
Mae Ysgol Dolau yn ysgol ddwyieithog ym mhentref Llanharan, yn Rhondda Cynon Taf. Ar hyn o bryd, mae 525 o ddisgyblion rhwng 3 ac 11 oed yn mynychu’r ysgol. Mae’r ffigur hwn yn cynnwys 65 o ddisgyblion sy’n mynychu’r dosbarth meithrin yn rhan-amser. Mae tua 6.3% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, sydd islaw’r cyfartaledd cenedlaethol. Mae 19 o ddosbarthiadau. Mae’r ysgol yn darparu addysg trwy gyfrwng y Gymraeg a’r Saesneg, ac mae disgyblion o’r ddwy adran yn integreiddio’n rheolaidd. Daw ychydig iawn o ddisgyblion o gefndir ethnig lleiafrifol. Mae’r ysgol yn nodi bod gan 1.8% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol.
Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol
Nodwyd bod arweinyddiaeth yn gryfder yn y tri arolygiad diwethaf (2012, 2015 a 2023) ac mae Dolau yn cynnwys astudiaeth achos yn un o adroddiadau thematig Estyn, “Arweinyddiaeth a gwella ysgolion cynradd” (2016), sy’n edrych ar sut mae arweinyddiaeth haenog a chynllunio dilyniant yn galluogi’r ysgol i gynnal perfformiad da.
Mae Dolau wedi parhau i fireinio ac esblygu’r strwythur arweinyddiaeth ar bob lefel. Caiff y dull arweinyddiaeth ddosbarthedig ei gefnogi’n llawn gan ddiwylliant dysgu proffesiynol cryf. Mae buddsoddi mewn arweinyddiaeth a dysgu proffesiynol yn galluogi’r ysgol i fod yn rhagweithiol a datblygu’r gallu i addasu’n effeithiol i ddiwygio addysg yng Nghymru yn ehangach.
Mae’r ysgol yn falch o’i henw da am ddatblygu arweinwyr y dyfodol, fel y dangosir gan y pum pennaeth presennol a’r pedwar dirprwy bennaeth a ddatblygwyd trwy ymagwedd haenog yr ysgol at arweinyddiaeth a chynllunio olyniant.
Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch
Datblygu medrau arweinyddiaeth
Mae datblygu arweinyddiaeth a meithrin capasiti yn yr ysgol yn canolbwyntio ar ddisgwyliadau uchel a gweledigaeth glir ar gyfer yr holl randdeiliaid, gan nodi arweinwyr cyn gynted ag y bo modd yn eu taith. Mae’r rhain yn cynnwys ymarferwyr ystafell ddosbarth, staff cymorth, arweinwyr mentrau sy’n benodol i’r cwricwlwm a mentrau ysgol gyfan ac uwch reolwyr.
Mae cynllunio olyniant yn nodi arweinwyr ar bob lefel ac yn eu paratoi ar gyfer dyrchafiadau a swyddi gwag o fewn y system yn y dyfodol. Ar ôl eu nodi, caiff staff eu meithrin ac mae’r llwybrau arweinyddiaeth priodol yn ffurfio rhan o’u datblygiad, ynghyd â’r cyfle i ddysgu gan uwch arweinwyr profiadol.
Creu’r amodau
Mae’r pennaeth, ynghyd â’r dirprwy bennaeth, wedi sefydlu diwylliant lle caiff dysgu proffesiynol ei werthfawrogi. O fewn y system hon, caiff ymreolaeth, arloesi a mentro eu hannog ar bob lefel. Mae arweinwyr yn annog staff i gynllunio, gwerthuso ac adolygu eu meysydd arbenigedd ac arweinyddiaeth. Mae uwch arweinwyr yn gweithredu fel modelau rôl ac yn darparu cymorth i staff trwy system hyfforddi a mentora. Fel hyn, mae arweinwyr newydd yn teimlo’u bod yn cael eu gwerthfawrogi ac yn magu hyder yn gyflym iawn yn eu gallu i arwain, gan greu awydd i lwyddo.
Diwylliant dysgu proffesiynol
Mae’r strwythur rheoli perfformiad yn hwyluso dysgu proffesiynol a nodi darpar arweinwyr yn gynnar.
Mae ymagwedd gyfunol at ddysgu proffesiynol yn cynnwys datblygu arfer wedi’i llywio gan ymchwil, sydd wedi’i chysylltu’n agos ag addysgeg a blaenoriaethau gwella’r ysgol. Mae athrawon yn cynnal eu hymholiadau ymchwil eu hunain, yn rhoi strategaethau ar waith ac yn rhannu eu canfyddiadau. Mae cyfleoedd parhaus ar gyfer deialog broffesiynol yn annog cydweithio a dealltwriaeth ar y cyd o arfer dda. Mae hyn yn ei dro yn hyrwyddo diwylliant cefnogol ar gyfer arloesi. Mae staff cymorth yn dilyn prosesau tebyg iawn i athrawon ac yn cyfrannu’n effeithiol at hyfforddiant staff yn eu meysydd arbenigedd.
Mae cydweithio â sefydliadau eraill, fel darparwyr addysg uwch ac addysg gychwynnol athrawon, yn cael effaith uniongyrchol ar ansawdd dysgu proffesiynol a datblygu medrau arweinyddiaeth yn yr ysgol. Mae’r ysgol yn nodi llwybrau arweinyddiaeth ar gyfer staff unigol sydd wedyn yn dilyn rhaglen wedi’i chynllunio’n ofalus i’w datblygu a’u paratoi ar gyfer arweinyddiaeth yn y dyfodol.
Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?
Mae dysgu proffesiynol effeithiol yn cefnogi ymchwil ar y cyd gan y staff. Caiff hyn effaith gadarnhaol ar ddeilliannau ar gyfer dysgwyr. Er enghraifft, arweiniodd ymchwil staff at ddatblygu pecyn cymorth metawybyddiaeth ysgol gyfan, sydd wedi arwain at fwy o gysondeb mewn addysgeg ar draws yr ysgol. O ganlyniad, erbyn hyn, mae disgyblion wedi datblygu dealltwriaeth ddyfnach o sut maent yn dysgu ac yn datblygu’n gyflym fel dysgwyr annibynnol.
Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?
- Cyhoeddiad Estyn 2016, Arweinyddiaeth a gwella ysgolion cynradd
- Adolygiad astudiaeth achos Estyn – Cymorth ar gyfer y Gymraeg mewn addysg gychwynnol athrawon 2023
- Rhannu arfer dda o fewn yr ysgol – cyflwyniadau ymchwil (deialog broffesiynol)
- Cydweithio â chonsortia rhanbarthol – Digidol, Addysg Cydberthynas a Rhywioldeb, y Gymraeg, Cwricwlwm, ADY, Hyrwyddwr ysgolion fel sefydliadau dysgu
- Cydweithio â SAUau – Hyrwyddwr Ymchwil, Cynhadledd Ymchwil a’r Prosiect Ymholi Proffesiynol Cenedlaethol (NPEP)