Cynnydd dysgwyr o ganlyniad i strategaethau asesu trylwyr a monitro cyflawniadau disgyblion a’r camau nesaf mewn dysgu.

---

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gymunedol Troedyrhiw wedi’i lleoli ym mhentref Troedyrhiw a Phentrebach, ac mae ychydig o ddisgyblion yn mynychu o leoedd pellach. Mae’r ysgol wedi’i lleoli ar ddau safle cyfagos ac mae ganddi 215 o ddisgyblion 3-11 oed. Mae tua 20% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, a nodwyd bod gan 17% ohonynt angen dysgu ychwanegol. Mae arwyddair yr ysgol, sef ‘Credu, Cyflawni a Disgleirio’ (‘Believe, Achieve and Shine Bright’) yn ymgorffori arfer bob dydd yn yr ysgol, lle mae cymuned yr ysgol gyfan yn gweithio gyda’i gilydd i godi dyheadau, gan annog pawb i gredu ynddynt eu hunain, cyflawni eu nodau a disgleirio.

Mae’r arfer gref hon yn sicrhau bod bron pob un o’r disgyblion ag anghenion ychwanegol yn gwneud cynnydd rhagorol yn ystod eu cyfnod yn yr ysgol. Mae arweinwyr yn cynnwys pob aelod o staff, llywodraethwyr, rhieni a disgyblion mewn ystod o weithgareddau monitro effeithiol sy’n canolbwyntio’n glir ar gynnydd a lles disgyblion. Mae’r ysgol yn gwneud defnydd da o ystod eang o dystiolaeth i nodi blaenoriaethau gwella.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae arweinwyr yr ysgol yn ystyried bod asesu’n rhan annatod o gynllunio’r cwricwlwm. Yn dilyn adolygiad o arferion presennol yr ysgol ac ailgynllunio’r cwricwlwm o ganlyniad i’r Cwricwlwm i Gymru, adolygwyd gweithdrefnau asesu ysgol gyfan, gan gynnwys olrhain a monitro, gan arwain at newid mewn arferion ysgol gyfan.

Cam 1: Pa asesiadau sydd fwyaf effeithiol ac yn cael effaith gadarnhaol ar ddysgu?

• Adolygodd yr holl weithdrefnau asesiadau presennol. Roedd hyn yn cynnwys adolygu’r asesiadau o ddydd i ddydd, sut roeddent yn cael eu defnyddio a beth oedd yr effaith. Ystyriwyd y gwahanol gamau yn nysgu’r disgyblion a gwerth a defnydd adborth ysgrifenedig a llafar i ddisgyblion. Ystyriodd staff “Pa mor dda y mae disgyblion yn defnyddio adborth i symud dysgu ymlaen? Pa mor dda y mae staff yn defnyddio hyn i lywio cynllunio’r camau nesaf?”.
• Gwybodaeth bynciol staff – Treulir amser gwerthfawr yn sicrhau bod pob aelod o staff yn meddu ar ddealltwriaeth glir a chywir o gynnydd ym mhob maes dysgu. Mae ffocws clir ar ba mor dda y mae athrawon yn cynllunio ac yn adeiladu ar ddysgu’r disgyblion, ac yn defnyddio cyflawniadau blaenorol yn blatfform i weithio arno. Ceir ymrwymiad parhaus i sicrhau bod pob un o’r staff ar bob lefel yn meddu ar ddealltwriaeth ar y cyd o gynnydd a disgwyliadau ar gyfer yr holl ddisgyblion.
• Systemau olrhain – Adolygodd yr ysgol systemau olrhain presennol i ystyried pa wybodaeth sy’n cael ei rhannu am ddisgyblion, pa mor ddefnyddiol yw’r wybodaeth hon a pha mor dda yr oedd yn cael ei defnyddio. O ganlyniad, mireiniwyd system olrhain yr ysgol i gynnwys y wybodaeth hanfodol sydd ei hangen i olrhain cyflawniadau disgyblion, yn ogystal â chynllunio dysgu yn y dyfodol i sicrhau cynnydd cynlluniedig o ran medrau.

Cam 2: Polisi Diwygiedig Ysgol Gyfan ar gyfer Asesu

• Cynhaliwyd hyfforddiant ar gyfer y staff a’r corff llywodraethol. Rhannodd hyn wybodaeth am ymchwil ar strategaethau effeithiol a sut i wneud y defnydd mwyaf effeithiol o asesiadau ffurfiannol parhaus.
• Myfyrio ar arfer effeithiol bresennol yn yr ysgol a sicrhau cysondeb ar draws camau dysgu’r disgyblion. Cynhaliwyd dull yn seiliedig ar ymholi a achosodd i staff ganolbwyntio ar strategaethau amrywiol asesu ar gyfer dysgu a nododd pa rai oedd fwyaf effeithiol ar gyfer gwahanol fathau o ddysgwyr, ar wahanol gamau yn eu dysgu.
• Cafodd y polisi asesu diwygiedig ei gytuno a’i roi ar waith. Cynhaliwyd hyfforddiant i lywodraethwyr i sicrhau eu bod yn deall gweithdrefnau’r ysgol a’r rhesymeg ar gyfer newidiadau.
• Roedd peilota cytunedig o strategaethau a adolygwyd yn cynnwys defnyddio a gwerthfawrogi ‘Sesiynau Cyfarfod â Disgyblion’ (‘Pupil Meets’). Roedd y rhain yn galluogi dysgwyr i fod yn rhan annatod o’r gweithdrefnau asesu, gan gynnwys dysgwyr mewn trafodaethau ynghylch pa mor dda y maent yn defnyddio ac yn cymhwyso eu medrau llythrennedd, rhifedd a digidol, yn ogystal â datblygu eu medrau meddwl, datrys problemau, eu medrau creadigol a myfyriol.

Cam 3: Ymgorffori Arferion Diwygiedig

Marcio ac Adborth

• Mae staff yn cwblhau asesiadau manwl o waith ysgrifenedig disgyblion. Maent yn defnyddio taflenni templed dadansoddi darnau ysgrifennu disgyblion cyn iddynt gael cyfarwyddyd (‘darnau ysgrifennu oer’) i nodi cryfderau disgyblion a’u meysydd i’w datblygu.
• Defnyddir taflenni dadansoddi ‘darnau ysgrifennu oer’ i lywio cynllunio athrawon. Mae hyn yn sicrhau bod y cynllunio yn benodol i ddiwallu anghenion dysgwyr ym mhob carfan ac yn uchafu cyfleoedd i ddisgyblion adeiladu ar ddysgu blaenorol a chynnydd effeithiol.
• Mae’r arweinydd llythrennedd yn defnyddio’r taflenni dadansoddi carfan i nodi unrhyw anghenion datblygiad proffesiynol neu ofynion hyfforddi.
• Mae uwch arweinwyr yn triongli gwybodaeth wrth fonitro’r cynnydd a wna disgyblion trwy alinio taflenni dadansoddi, cynllunio tymor byr a gwaith disgyblion. Mae hyn yn llywio cynllunio gwelliant.
• Cynhelir arferion tebyg mewn meysydd dysgu eraill. Er enghraifft, mewn rhif, dadansoddir anghenion disgyblion, a defnyddir y wybodaeth i gynllunio’r camau nesaf ar gyfer y disgyblion.

Defnyddio data

• Defnyddio profion a data crynodol – defnyddir gwybodaeth asesu, gan gynnwys oedrannau darllen a gwybodaeth am brofion cenedlaethol, ochr yn ochr ag asesiadau ac arsylwadau athrawon i greu darlun cywir o safonau / cyflawniad disgyblion.
• Caiff templedi Adolygiad Cynnydd Carfan (ACC) eu llenwi gan bob aelod o staff. Llenwir y rhain ar ddechrau’r flwyddyn academaidd. Mae athrawon yn defnyddio gwybodaeth am asesiadau i nodi anghenion disgyblion, cynorthwyo grwpiau lle bo’n berthnasol, a gosod targedau dysgu.
• Mae arweinwyr yn cyfarfod ag athrawon i drafod yr ACCau a nodi ble gallai fod angen cymorth ychwanegol. Gall hyn gynnwys ymyriadau ar gyfer disgyblion, cymorth yn y dosbarth, datblygiad proffesiynol a hyfforddiant.
• Mae’r Cydlynydd Anghenion Dysgu Ychwanegol (CydADY) yn cyfarfod â phob un o’r athrawon ar ddechrau’r flwyddyn academaidd i drafod disgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol. Yn ystod y cyfarfodydd hyn, mae athrawon yn nodi’r ymyriadau a’r cymorth pwrpasol sydd eu hangen i uchafu cynnydd disgyblion. Adolygir y rhain yn rheolaidd.
• Cynhelir cyfarfodydd ACC ar ganol blwyddyn i olrhain a monitro’r cynnydd a wna disgyblion. Yn ystod y cyfarfodydd hyn, rhennir gwybodaeth sy’n cynnwys craffu ar waith disgyblion ac effaith yr adborth. Cynhelir deialog broffesiynol am effaith addysgu o ansawdd uchel a chynllunio pwrpasol i ddiwallu anghenion dysgwyr o fewn pob carfan. Mae’r sgwrs yn canolbwyntio ar y prif feysydd a fydd yn helpu codi safonau ac yn sicrhau cynnydd disgyblion.
• Cynhelir cyfarfodydd ACC ar ganol blwyddyn a chyfarfodydd gwerthuso ffurfiol ar ddiwedd y flwyddyn. Fodd bynnag, trwy gydol y flwyddyn, caiff dadansoddiadau wedi’u triongli, cynllunio a chraffu ar lyfrau eu gwneud ar y cyd. Mae hyn yn sicrhau bod olrhain yn mynd ymlaen ac yn galluogi staff i adolygu’n rheolaidd, gwerthuso effaith ymyriadau a chynllunio, a gwneud newidiadau yn ôl yr angen.

Cynnwys disgyblion

• Mae disgyblion hŷn (Blwyddyn 3 i 6) yn cyfarfod ag athrawon bob tymor. Mae athrawon yn defnyddio gwybodaeth asesu a holiaduron digidol i ddisgyblion i arwain ‘Sesiynau Cyfarfod â Disgyblion’. Yn ystod y cyfarfodydd hyn, treulir amser gwerthfawr gyda phob disgybl i drafod yr hyn y mae’n ei wneud yn dda, beth yw ei gamau nesaf mewn dysgu a sut bydd yn cael ei gynorthwyo. Mae ffocws hefyd ar les disgyblion, diddordebau disgyblion ac ysgogiadau. Yn ystod y cyfarfodydd hyn, caiff disgyblion hŷn eu cynnwys yn y trafodaethau am sut y gallant ddisgwyl i bethau fod iddynt yn ystod y tymor hwn.
• Mentora – rhennir gwybodaeth berthnasol ar gyfer Sesiynau Cyfarfod â Disgyblion gydag arweinwyr i nodi disgyblion a allai elwa ar gymorth mentora parhaus. Pan mae disgyblion y nodwyd eu bod ‘mewn perygl o beidio â chyflawni eu potensial’ neu ddisgyblion ‘bregus’, rhoddir mentora ar waith i gynorthwyo’r dysgwyr hynny ac uchafu eu hymglymiad mewn olrhain cynnydd.

Cynnwys llywodraethwyr

• Mae llywodraethwyr yn gwbl ymwybodol o’r newidiadau a wneir i’r gweithdrefnau asesu ysgol gyfan. Maent yn deall yr asesiadau sy’n cael yr effaith fwyaf ar ddysgwyr.
• Mae cyflwyniadau gwaith disgyblion a phrynhawniau agored yn rhoi cyfle i lywodraethwyr edrych ar waith disgyblion a’i drafod gyda’r disgyblion. Mae hyn yn galluogi llywodraethwyr i weld ‘dysgu go iawn’ ac nid dibynnu’n gyfan gwbl ar set o ddata neu graffiau.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Defnydd effeithiol o asesiadau

• Mae’r adborth i ddisgyblion yn effeithiol. Ceir dealltwriaeth glir o’r hyn y mae’r disgybl yn ei gyflawni mewn gwersi a’r hyn y mae angen iddo’i wneud i wella.
• Mae cynllunio yn adlewyrchu marcio ac adborth. Ceir cyfleoedd amserol i ddisgyblion adeiladu ar ddysgu blaenorol.
• Mae athrawon ac ymarferwyr ychwanegol yn meddu ar wybodaeth bynciol dda ac yn gwybod sut i gynllunio ar gyfer y camau nesaf mewn dysgu.
• Mae arweinwyr yn olrhain ac yn monitro’r cynnydd a wna disgyblion, ar y cyd â staff a disgyblion.

Olrhain a monitro

• Caiff templedi cytunedig eu mabwysiadu i sicrhau defnydd trylwyr a chywir o wybodaeth am asesu.
• Caiff disgyblion hŷn eu cynnwys yn y broses olrhain trwy Sesiynau Cyfarfod â Disgyblion a mentora.
• Mae cynllunio, hyfforddi, asesu a chraffu ar waith yn cyd-fynd â’i gilydd i sicrhau eu bod i gyd yn cefnogi’i gilydd.
• Mae deialog broffesiynol yn agored, yn onest ac yn fyfyriol.

Cynnydd disgyblion

• Mae athrawon yn defnyddio asesiadau hynod effeithiol i ddatblygu dealltwriaeth dda o gynnydd disgyblion unigol mewn gwersi a thros gyfnod. Mae athrawon yn trafod deilliannau’r asesiadau hyn ac yn cynllunio’n unol â hynny i sicrhau bod bron pob un o’r disgyblion yn gwneud cynnydd gwell na’r disgwyl ar draws yr holl feysydd dysgu.
• Mae athrawon yn asesu ysgrifennu’n ddiwyd ar ddechrau genre newydd, sy’n galluogi disgyblion hŷn i ddeall pa mor dda y maent wedi cyflawni’r arddull ysgrifennu a’u camau nesaf mewn dysgu.
• Mae athrawon yn myfyrio’n ystyriol ar yr hyn y gall disgyblion ei wneud ac yn defnyddio’r wybodaeth hon i gynllunio gwersi yn y dyfodol a nodi disgyblion sydd angen cymorth yn gyflym.
• Mae staff yn cydweithio i nodi disgyblion sydd angen cymorth ychwanegol trwy asesu a monitro cynnydd disgyblion yn drylwyr. Mae staff yn nodi bylchau yn nysgu’r disgyblion yn hynod effeithiol ac eir i’r afael ag unrhyw fylchau trwy gyflwyno ymyriadau pwrpasol a thargedig. Mae uwch arweinwyr yn gwerthuso effaith ymyriadau yn rheolaidd i sicrhau eu bod yn aros yn bwrpasol ac yn diwallu anghenion dysgwyr.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Rhannwyd gweithdrefnau asesu yn Nhroedyrhiw gyda grŵp gwelliant llywodraethwyr y clwstwr.

---

Adnoddau eraill gan y darparwr hwn