Cynllunio a chydlynu ar gyfer datblygiad cynyddol medrau disgyblion
Quick links:
Gwybodaeth am yr ysgol
Mae Ysgol Gymunedol Cefn Hengoed yn ysgol cyfrwng Saesneg 11-16 a gynhelir gan awdurdod lleol Abertawe. Mae’r ysgol wedi’i lleoli yn Eastside, Abertawe. Mae 918 o ddisgyblion ar y gofrestr. Mae tua 33% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim. Mae tua 10% o ddisgyblion yn dysgu Saesneg fel iaith ychwanegol. Mae gan yr ysgol gyfleuster addysgu arbennig i ddisgyblion ag anawsterau dysgu dwys i gymedrol. Mae lle i 20 disgybl yn y cyfleuster addysgu arbennig.
Mae canran y disgyblion sydd ag anghenion dysgu ychwanegol (ADY) yn 47.4% o boblogaeth gyfan yr ysgol. Mae cyfran y disgyblion sydd â chynllun statudol o anghenion dysgu ychwanegol (Datganiad/EHCP/Cynllun Datblygu Unigol) tua 6% (gan gynnwys y cyfleuster addysgu arbennig).
Mae’r uwch dîm arwain yn cynnwys y pennaeth (a benodwyd yn 2017), y dirprwy bennaeth, dau bennaeth cynorthwyol a dau uwch athro.
Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol
Mae’r cynllunio ar gyfer datblygiad cynyddol medrau disgyblion yn hynod effeithiol yn Ysgol Gymunedol Cefn Hengoed. Mae arweinwyr yn cynnal ffocws cryf ar wella’r ddarpariaeth ar gyfer medrau llythrennedd, rhifedd, digidol, Cymraeg a medrau meddwl disgyblion. O ganlyniad, mae llawer o ddisgyblion yn gwneud cynnydd cryf.
Mae gan yr ysgol ddulliau hen sefydledig ar gyfer datblygiad cynyddol medrau llythrennedd a rhifedd ar draws y cwricwlwm a, thros y ddwy flynedd ddiwethaf, mae wedi cydlynu a datblygu datblygiad cynyddol medrau digidol disgyblion yn llwyddiannus. Mae arweinwyr yn rhannu disgwyliadau uchel gyda’r holl staff a disgyblion ac maent wedi llwyddo i sicrhau bod athrawon yn darparu cyfleoedd dilys i ddisgyblion gymhwyso a datblygu eu medrau mewn meysydd pwnc perthnasol.
Trwy ei phroses sicrhau ansawdd ei hun, nododd yr ysgol fod angen cryfhau medrau Cymraeg a dwyieithog disgyblion ac mae hyn wedi bod yn ffocws cryf. Mae arweinwyr yn rhoi blaenoriaeth uchel i ddatblygu medrau Cymraeg disgyblion a sicrhau bod yr holl staff yn deall eu rôl yn datblygu hyn. O ganlyniad i’r ymagwedd hon, mae’r ddarpariaeth ar gyfer y Gymraeg yn gryfder nodedig.
Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd
Mae arweinwyr a staff yn ymdrechu i ddarparu cyfleoedd pwrpasol a chyson i ddisgyblion ddatblygu, ymestyn a chymhwyso’u medrau ar draws y cwricwlwm. Maent yn cydnabod bod llawer o ddisgyblion yn dechrau’r ysgol gyda lefelau medrau is na’r disgwyl ar gyfer eu hoedran. Mae arweinwyr yng Nghefn Hengoed wedi buddsoddi amser ac adnoddau yn ofalus i ddarparu dysgu proffesiynol effeithiol i’w staff er mwyn datblygu’r ddarpariaeth ar gyfer datblygiad cynyddol medrau disgyblion. Caiff pob maes pwnc ei gefnogi’n dda i ddatblygu adnoddau penodol i bwnc.
Mae’r ysgol yn cyflogi Rheolwyr Llythrennedd, Rhifedd, Dwyieithrwydd a Rheolwr y Fframwaith Cymhwysedd Digidol, sy’n cyfarfod yn rheolaidd â’r Pennaeth Cynorthwyol sy’n gyfrifol am gydlynu medrau trawsgwricwlaidd, i werthuso a chynllunio ymagwedd yr ysgol at ddatblygiad medrau trawsgwricwlaidd. Mae’r Fframwaith Llythrennedd a Rhifedd a’r Fframwaith Cymhwysedd Digidol wedi’u mapio ar draws holl feysydd y cwricwlwm er mwyn cynllunio ar gyfer datblygiad medrau yn gynyddol ar draws Cyfnod Allweddol 3.
Mae pob maes pwnc yn gweithio’n gydweithredol ac ochr yn ochr â’r Rheolwyr Llythrennedd, Rhifedd, Digidol a Dwyieithrwydd i sicrhau bod cynllunio ar gyfer medrau yn adeiladu’n bwrpasol ar ddysgu blaenorol disgyblion a bod cyfleoedd i gymhwyso medrau yn gynyddol wrth i ddisgyblion symud drwy’r ysgol. Mae ffocws clir ar greu cysylltiadau dilys rhwng y medrau trawsgwricwlaidd a chynnwys pynciau i sicrhau bod gwersi’n ystyrlon ac yn cael effaith gadarnhaol ar gynnydd disgyblion. Mae cyfleoedd i ddisgyblion gymhwyso a datblygu’u medrau’n cael eu monitro’n agos gan staff ac arweinwyr ac mae hyn yn helpu sicrhau datblygiad cynyddol medrau yn dda. Mae arweinwyr a staff yn adolygu ac yn gwerthuso’r dull hwn yn rheolaidd ac yn rhannu arfer effeithiol yn barhaus.
Yn ogystal, mae’r ysgol yn defnyddio model seiliedig ar ymholi i ddatblygu medrau trawsgwricwlaidd lle mae pob maes pwnc, ar ôl gwerthuso cryfderau a meysydd i’w datblygu, yn rhoi prawf ar fenter newydd i wella agwedd ar lythrennedd, rhifedd a chymhwysedd digidol. Caiff arfer orau ei rhannu gyda staff addysgu eraill bob tymor ac, ynghyd â’r gwaith arall sy’n cael ei gyflawni, mae’n sicrhau bod datblygiad cynyddol medrau trawsgwricwlaidd yn cael ei gynllunio a’i gydlynu’n dda.
Medrau meddwl critigol
Yn 2019, cwblhaodd yr holl staff addysgu broses hunanwerthuso ar sail y 12 egwyddor addysgegol sydd wedi’u hamlinellu yn ‘Dyfodol Llwyddiannus’. Nododd hyn fod angen gwella’r cyfleoedd i ddatblygu medrau meddwl critigol disgyblion. Yn dilyn sesiwn datblygiad proffesiynol, datblygodd pob maes pwnc adnoddau a gweithgareddau gwersi penodol i bwnc i wella’r cyfleoedd i ddatblygu meddwl critigol disgyblion yn gynyddol. Gweithiodd arweinwyr medrau gyda meysydd pwnc unigol i wella’r cynllunio gan athrawon ar gyfer datblygu meddwl critigol disgyblion a’r defnydd o gwestiynu. Fe wnaeth hyn gynnwys creu gweithgareddau cyfoethog ac ysgogol i annog disgyblion i ehangu eu meddwl ac archwilio safbwyntiau gwahanol. Er enghraifft, datblygodd yr Adran Saesneg gwestiwn meddwl critigol cyffredinol ar gyfer pob uned waith. Roedd gweithgareddau meddwl critigol llai, a luniwyd i annog disgyblion i gymryd risgiau yn eu dysgu, yn ategu’r cwestiynau hyn. Fe wnaeth pob maes pwnc werthuso llwyddiant eu dull a rhannu’u canfyddiadau â’r staff ehangach ar ddiwedd y flwyddyn academaidd. Mae’r ddarpariaeth ar gyfer medrau meddwl yn parhau i lunio rhan o gylch rheoli perfformiad yr ysgol.
Medrau llythrennedd a rhifedd
Mae gan yr ysgol ymagwedd gadarn at ddatblygiad cynyddol medrau llythrennedd a rhifedd ar draws pob maes pwnc trwy ddefnyddio ymddygiadau Llythrennedd a Rhifedd. Buddsoddwyd amser sylweddol yn ystod cyfarfodydd staff a HMS mewn datblygu dealltwriaeth gyffredin o’r ffordd y dylid addysgu medrau darllen, ysgrifennu, llafaredd a rhifedd, a sut gellir datblygu’r medrau hyn mewn meysydd pwnc unigol. Mae’r ymddygiadau’n rhoi dealltwriaeth glir i staff o sut i gynorthwyo disgyblion i gymhwyso a datblygu’u medrau. Er enghraifft, mae ymddygiadau darllen yr ysgol yn helpu sicrhau bod disgyblion yn defnyddio’u gwybodaeth flaenorol, yn delweddu ac yn cwestiynu agweddau ar yr hyn maen nhw wedi’i ddarllen, yn ogystal ag yn datblygu medrau lefel uwch, fel gwerthuso, dadansoddi a dod i gasgliad. Yn yr un modd, mae ymddygiadau rhifedd yr ysgol yn darparu arweiniad clir ar gyfer cynorthwyo disgyblion i ddatrys problemau mewn amrywiaeth o gyd-destunau. Mae’r defnydd effeithiol o Ymddygiadau Llythrennedd a Rhifedd ar draws yr ysgol yn cael ei werthuso trwy gylch sicrhau ansawdd yr ysgol ac mae’n llywio datblygiad proffesiynol i’r staff.
Medrau Cymraeg
I wella safon Cymraeg llafar mewn gwersi Cymraeg ac ar draws yr ysgol, mae adran y Gymraeg wedi datblygu ymagwedd gyffredin at addysgu llafaredd: ‘pwyntio, rhoi sylw, ymhelaethu, cwestiynu’. Mae’r holl athrawon Cymraeg yn ei defnyddio ac mae wedi helpu i wella ansawdd Cymraeg llafar ac ysgrifenedig disgyblion. Mae datblygiad medrau dwyieithog disgyblion y tu hwnt i wersi Cymraeg yn flaenoriaeth ysgol gyfan ac mae arweinwyr wedi cynnal ffocws cyson ar yr agwedd hon ar eu gwaith trwy’r cylch sicrhau ansawdd. O ganlyniad, mae gan bob maes pwnc gynllun gweithredu clir ar gyfer sut y byddant yn datblygu dwyieithrwydd yn eu maes er mwyn annog Cymraeg llafar naturiol a digymell mewn ysgol lle mae ychydig bach iawn o ddisgyblion yn siarad Cymraeg gartref. Mae’r Rheolwr Dwyieithrwydd, ochr yn ochr â phennaeth y Gymraeg, hefyd wedi datblygu ymadroddion defnyddiol sy’n cael eu harddangos ym mhob ystafell ddosbarth ac yn y ffreutur. Dros y flwyddyn ddiwethaf, mae disgyblion wedi defnyddio’r ymadroddion hyn mewn gwersi i gynyddu pa mor aml mae Cymraeg achlysurol yn cael ei defnyddio yn yr ystafell ddosbarth a’r tu hwnt. Mae defnyddio’r ymadroddion hyn yn rheolaidd yn gysylltiedig â phwyntiau Cymreictod a chaiff disgyblion eu gwobrwyo trwy bolisi gwobrau’r ysgol am ddefnyddio Cymraeg llafar cyffredin yn gyson. Mae’r strategaeth hon wedi helpu i wella hyder disgyblion wrth ddefnyddio’u Cymraeg, eu dealltwriaeth o ddiwylliant Cymru ac mae wedi ysbrydoli disgyblion i fod yn frwdfrydig wrth ddysgu Cymraeg.
Gweithio trawsgwricwlaidd a thraws-sector
Mae Ysgol Gymunedol Cefn Hengoed yn gweithio’n agos gyda’i hysgolion cynradd partner ar ymagwedd gyffredin at ddatblygu medrau trawsgwricwlaidd yn gynyddol. Yn ddiweddar, mae’r Rheolwr Llythrennedd wedi darparu hyfforddiant diweddaru, er enghraifft ar addysgu darllen i ysgolion cynradd y clwstwr. Yn ogystal, mae’r Rheolwr Rhifedd wedi datblygu polisi cyfrifiadau’r clwstwr i hybu cysondeb wrth addysgu mathemateg a rhifedd ar draws y clwstwr. At hynny, mae adran y Gymraeg wedi dechrau gwaith ar brosiect darllen clwstwr gyda dosbarthiadau Blwyddyn 6 a fydd yn llywio addysgu’r Gymraeg ym mlwyddyn 7 y flwyddyn academaidd nesaf. Mae hyn yn ychwanegol at y gwaith o ddatblygu ymagwedd gyson at addysgu llafaredd trwy’r dechneg ‘pwyntio, rhoi sylw, ymhelaethu, cwestiynu’ sy’n cael ei defnyddio’n llwyddiannus gan adran y Gymraeg.
Pa effaith mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?
Mae’r ddarpariaeth i gefnogi datblygiad cynyddol medrau disgyblion yn gryfder nodedig yn yr ysgol. Mae yno ymagwedd gydlynus, wedi’i chynllunio’n dda, sy’n sicrhau bod disgyblion yn adeiladu’n gynyddol ar eu gwybodaeth, eu medrau a’u dealltwriaeth. Mae ffocws cyson a chadarn arweinwyr ar ddatblygiad medrau disgyblion wedi arwain at ddarpariaeth effeithiol sy’n galluogi disgyblion i wneud cynnydd cadarn.
Ar y cyfan, mae agweddau disgyblion at ddysgu, datblygu medrau ac, yn benodol, at ddysgu’r Gymraeg, yn gadarn. Mae gan y rhan fwyaf o ddisgyblion symbyliad mewn gwersi, maent yn cymryd rhan yn gadarnhaol mewn trafodaethau ac maent yn arddangos medrau siarad a gwrando cadarn. Mae llawer ohonynt yn darllen ac yn ysgrifennu’n dda at amrywiaeth o ddibenion ac yn gweithio’n hyderus gyda chysyniadau rhif. Yn ogystal, mae disgyblion wedi’u symbylu i ddod i’r ysgol ac mae cyfraddau presenoldeb wedi gwella’n nodedig dros y flwyddyn ddiwethaf.
Mae llawer o ddisgyblion sy’n mynychu Ysgol Gymunedol Cefn Hengoed yn gwneud cynnydd da wrth ddatblygu’u medrau ar draws pob agwedd ar eu dysgu. Ar y cyfan, mae addysgu o ansawdd uchel yn cefnogi disgyblion yn dda i ddatblygu’u medrau siarad, ysgrifennu, rhifedd, meddwl a digidol.
Sut rydych chi wedi rhannu’ch arfer orau?
Yn ogystal â rhannu arfer gydag ysgolion cynradd partner, mae Cefn Hengoed hefyd yn rhan o rwydwaith ysgol i ysgol gyda thair ysgol uwchradd arall yn yr awdurdod lleol. Mae’r gwaith hwn yn cynnwys system adolygu cymheiriaid sydd, eleni er enghraifft, yn cynnwys gwerthuso’r ddarpariaeth ar gyfer llythrennedd a’r ddarpariaeth ar gyfer medrau rhifedd ym mhob ysgol. At hynny, mae’r ysgol hefyd yn rhan o bartneriaeth ysgolion De Cymru gydag ysgolion uwchradd eraill.