Cyflymu dysgu disgyblion
Quick links:
Gwybodaeth am yr ysgol
Mae Ysgol Gyfun Treorci yn ysgol gymunedol, gymysg i rai 11 i 18 oed, a gynhelir gan Gyngor Bwrdeistref Sirol Rhondda Cynon Taf. Mae’n ysgol cyfrwng Saesneg sydd â darpariaeth Gymraeg sylweddol. Mae’r ysgol yn galluogi disgyblion o ysgolion cynradd cyfrwng Cymraeg i barhau i astudio tua hanner eu pynciau drwy gyfrwng y Gymraeg yng nghyfnod allweddol 3. Mae tua 1,630 o ddisgyblion ar y gofrestr, ac mae tua 363 ohonynt yn y chweched dosbarth. Daw disgyblion o dref Treorci a’r cymoedd cyfagos.
Mae tua 23.3% o’r disgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim. Mae deg y cant o’r disgyblion yn rhugl yn y Gymraeg, a gall 39% ohonynt siarad Cymraeg, ond nid yn rhugl. Mae tuag 8% o’r disgyblion yn siarad Cymraeg gartref. Mae llai nag 1% o’r disgyblion yn siarad iaith arall heblaw Saesneg fel eu hiaith gyntaf.
Cyd-destun a chefndir i arfer sy’n arwain y sector
Mae Ysgol Gyfun Treorci wedi’i lleoli yng Nghwm Rhondda Uchaf, sydd â chysylltiadau cryf iawn â’r iaith Gymraeg a balchder mawr yn ei dreftadaeth Gymreig, yn draddodiadol.
Pan nodwyd angen i ymestyn a datblygu disgyblion mwy abl a thalentog (MAT), roedd yn gwneud synnwyr perffaith i gyfuno eu diddordeb yn yr iaith Gymraeg a Chymreictod â’u dealltwriaeth a’u gallu ieithyddol er mwyn darparu cyfleoedd iddynt gyflymu eu dysgu yn y maes hwn. Er bod y strategaeth hon yn cynnwys niferoedd bach o ddisgyblion a staff yn wreiddiol, fe esblygodd yn sydyn i effeithio ar yr ysgol gyfan.
Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch
Mae darpariaeth ar gyfer y Gymraeg yn Ysgol Gyfun Treorci wedi sicrhau darpariaeth o ansawdd uchel, parhad a chysondeb wrth bontio rhwng cyfnod allweddol 2 a chyfnod allweddol 3, trwy gydweithio â’i hysgolion cynradd bwydol. Caiff y Gymraeg ei chyflwyno gan aelodau staff Ysgol Gyfun Treorci i ddisgyblion Blwyddyn 6 yn ysgolion cynradd y clwstwr. Maent hefyd yn paratoi adnoddau a chynlluniau gwaith ar gyfer gwersi Cymraeg sy’n cael eu haddysgu gan staff yr ysgolion cynradd.
Rhoddir cyfle i ddisgyblion MAT o ysgolion cynradd Saesneg ddatblygu eu medrau ieithyddol drwy ddarpariaeth Cwrs Carlam Cymraeg. Caiff disgyblion eu haddysgu’n ddwyieithog mewn nifer o bynciau er mwyn helpu i ddatblygu eu medrau iaith. Yna, bydd y disgyblion hyn yn sefyll TGAU mewn Cymraeg ail iaith ar ddiwedd Blwyddyn 9 ac yn cwblhau eu cymhwyster Uwch Gyfrannol mewn Cymraeg ail iaith ym Mlwyddyn 11. Mae hyn wedi arwain at dros 300 o ddisgyblion yn cyflawni’r graddau TGAU uchaf ddwy flynedd yn gynnar, a’r graddau UG uchaf flwyddyn yn gynnar. Er 2009, rhoddwyd cyfle i ddisgyblion o ysgolion cynradd cyfrwng Cymraeg sy’n dewis parhau â’u haddysg yn Ysgol Gyfun Treorci astudio rhai o’u pynciau drwy gyfrwng y Gymraeg er mwyn bodloni eu hanghenion.
Yng nghyfnod allweddol 4, mae bron pob un o’r disgyblion yn astudio’r TGAU Cymraeg cwrs llawn, ac mae’r gweddill ohonynt yn astudio NVQ mewn Cymraeg. Rhoddir cyfle i ddisgyblion Cymraeg iaith gyntaf astudio’r cwrs TGAU Cymraeg iaith gyntaf. Yng nghyfnod allweddol 5, rhoddir cyfle i ddisgyblion astudio ar gyfer cymhwyster Lefel Uwch mewn Cymraeg iaith gyntaf neu ail iaith.
Mae ymagwedd ysgol gyfan tuag at Ddwyieithrwydd a’r dimensiwn Cymreig yn amlwg yn Ysgol Gyfun Treorci. Caiff nodweddion diwylliannol, economaidd, hanesyddol ac ieithyddol Cymru eu hymgorffori ar draws y cwricwlwm ffurfiol ac anffurfiol, gan roi profiadau dysgu effeithiol i ddisgyblion sy’n eu cynorthwyo i gyflawni deilliannau rhagorol. Mae’r iaith Gymraeg yn treiddio drwy’r ysgol ac fe’i clywir ym mhob gwasanaeth a gwers. Ar hyn o bryd, mae nifer fawr o staff yn ymgymryd â gwersi Cymraeg yn eu hamser eu hunain er mwyn datblygu eu gwybodaeth a’u dealltwriaeth o’r iaith.
Bydd darpariaeth ar gyfer disgyblion sy’n siarad Cymraeg fel iaith gyntaf ac ail iaith yn parhau i gael ei datblygu er mwyn sicrhau bod ganddynt lwybrau dysgu sy’n gweddu i’w hanghenion.
Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?
Mae’r strategaeth wedi arwain at y deilliannau canlynol:
- mae wedi hyrwyddo agwedd gadarnhaol tuag ta ddefnyddio’r iaith Gymraeg
- mae disgyblion yn nosbarthiadau’r Cwrs Carlam wedi ennill graddau A*-B yn eu harholiadau TGAU Cymraeg
- rhoddir cyfle i ddisgyblion ennill cymhwyster UG ychwanegol a phwyntiau UCAS gwerthfawr
- mae medrau Cymraeg disgyblion wedi gwella, ac mae’r mwyafrif ohonynt yn siarad Cymraeg yn rhugl iawn
Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?
Er 2012, mae dros 70 o sefydliadau addysgol wedi ymweld â’r ysgol i gymryd rhan mewn cyfleoedd i rannu arfer orau. Fel Hwb Canolbarth y De ar gyfer Cymraeg, mae’r ysgol wedi darparu gweithdy ar Ddatblygu’r Gymraeg a Dwyieithrwydd, yn ogystal â rhaglen i wella ysgrifennu mewn Cymraeg ail iaith ar lefel 2. Mae ‘arweinydd newid’ profiadol wedi darparu cymorth drwy waith rhwng ysgolion ag ysgolion coch a melyn.