Chwaraeon i bawb
Quick links:
Gwybodaeth am yr ysgol
Mae Ysgol Gynradd Gymunedol Clwyd wedi’i lleoli ar ymyl ardal fawr Cymunedau yn Gyntaf Penlan, sy’n rhan o ardal Penderi.
Cyd-destun yr ysgol:
- 382 disgybl ar y gofrestr
- 56% yn cael prydau ysgol am ddim, o gymharu â chyfartaledd Cymru, sef 21%
- 93% o ddisgyblion o’r 30% o’r ardaloedd mwyaf difreintiedig yng Nghymru
- 17% o ddisgyblion â Saesneg fel iaith ychwanegol (SIY)
- 49 datganiad a phedwar Cyfleuster Addysgu Arbenigol (STF) i blant ag anhwylderau’r sbectrwm awtistiaeth ac anhwylderau dysgu cymedrol
Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol
Mae’r ysgol yn ceisio datblygu ac ysbrydoli disgyblion trwy ddarparu amrywiaeth eang o gyfleoedd ychwanegol i gyfoethogi’u profiad ysgol. Yn 2016, sylwodd staff yn yr STF fod diddordeb gan lawer o ddisgyblion mewn pêl-droed, ond roedd ymuno â’u cymheiriaid prif ffrwd yn her. O ganlyniad i hyn, bu’r staff yn chwarae pêl-droed gyda’r disgyblion yn ystod amser chwarae. Sylwodd staff yn fuan fod hyn yn cael effaith amlwg ar lefelau ymgysylltiad disgyblion. Roedd disgyblion yn mwynhau chwarae a thyfodd eu hyder.
Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd
Yn sgil hyn, datblygodd y staff y syniad o ddatblygu cynghrair bêl-droed yn benodol i blant ag anghenion dysgu ychwanegol (ADY). Gweledigaeth ‘Cynghrair Pêl-droed Super Teams’ oedd rhoi cyfle i ddisgyblion gynrychioli eu hysgol wrth chwarae pêl-droed cystadleuol yn erbyn timau eraill â gallu a dealltwriaeth debyg. Daeth y syniad gwreiddiol i sefydlu’r gynghrair gan aelod o’r staff cymorth dysgu yn y cyfleuster addysgu arbenigol, a oedd â brwdfrydedd penodol am chwaraeon, cynhwysiant a chynorthwyo disgyblion ag ADY. Mae’r syniad cychwynnol hwn wedi cael canlyniadau pellgyrhaeddol a chadarnhaol i lawer o blant a’u teuluoedd.
Y nod oedd datblygu’u hunan-barch, yn ogystal â’u medrau corfforol a chymdeithasol. Trwy ddathlu perfformiadau a chanlyniadau’r disgyblion, gallai’r ysgol weld bod proffil a statws disgyblion STF yn yr ysgol yn cynyddu. Hefyd, mae’r gynghrair yn rhoi cyfle i rieni disgyblion wylio’u plant yn cystadlu ar ran yr ysgol.
Roedd rhai pethau ymarferol i’w hystyried. Yn gyntaf, bu’n rhaid i’r ysgol ddod o hyd i leoliad addas. Nid oedd chwarae ar gaeau agored wedi’u marcio bob amser yn briodol i’r rhan fwyaf o’r disgyblion. Penderfynwyd llogi caeau yn y cyfleuster pêl-droed lleol i ochrau bach. Roedd hyn yn ddelfrydol, gan fod y bêl bob amser ar y cae ac, unwaith roedd y disgyblion i mewn, roeddent yn gwbl ddiogel. O hyn, dechreuodd STF cyfnod allweddol 2 Clwyd chwarae gemau cyfeillgar yn erbyn STFau eraill yn Abertawe. Amlygodd yr arsylwadau a’r adborth gan ysgolion eraill fod lleoliad a chysyniadau’r gemau yn llwyddiannus a bod potensial i’w tyfu.
Yn nes ymlaen yn 2016, lansiodd staff o’r STF y gynghrair mewn Cyfarfod Rhwydwaith STF. Gwahoddont athrawon i ymuno â grŵp ar HWB. Cafwyd ymateb da a dechreuodd y gynghrair. Aeth y gynghrair o nerth i nerth. Cyn Covid, roedd 200 o blant o 14 ysgol yn cymryd rhan. Ar hyn o bryd ac ers COVID, mae’r gynghrair wedi ailddechrau ac mae nifer gynyddol yn cymryd rhan.
Mae’r holl staff yn arsylwi disgyblion yn chwarae yn rheolaidd. Mae hyn wedi arwain at adborth defnyddiol i staff yr STF, sydd wedi gwneud diwygiadau ac addasiadau, er enghraifft i drefn digwyddiadau a ‘rheolau’, i fodloni anghenion yr holl ddisgyblion. Bellach, mae dwy adran i ddisgyblion 7-11 oed a chae ‘profiad pêl-droed’ i wneud y mwyaf o gyfleoedd cynhwysiant a chymryd rhan. Mae Adran 1 i ddisgyblion sy’n deall cysyniad gêm a sut i gymryd rhan. Mae ar gyfer plant sy’n hyderus yn gorfforol. Mae’r gemau’n gystadleuol heb fawr o ymyrraeth gan oedolion. Mae adran 2 i ddisgyblion sydd â gwybodaeth ddatblygol am sut i gymryd rhan mewn gem bêl-droed. Gall oedolion cefnogol fod ar y cae i sicrhau bod yr holl ddisgyblion yn cymryd rhan ac yn cicio pêl feddalach. Mae’r Cau Profiad Pêl-droed yn gae heb strwythur gyda pheli o amryw faint gwahanol ac offer synhwyraidd. Mae ar gyfer plant sydd heb gysyniad o gêm eto. Mae oedolion yn eu helpu i archwilio’r offer a sgiliau sy’n gysylltiedig â phêl-droed. Mae unrhyw ddisgyblion yn gallu’i ddefnyddio unrhyw bryd. Mae hyn yn ddefnyddiol os oes angen amser a lle i ddisgybl ‘ymbwyllo’.
Hefyd, mae staff wedi datblygu rhan y cyfnod sylfaen i’r gynghrair, i ddisgyblion iau. Y rheolau yn syml, er enghraifft, yw stopio pan fydd y chwiban yn cael ei chwythu, ceisio peidio cyffwrdd â’r bêl a siglo llaw wedyn. Y dyfarnwyr yw’r hyfforddwyr hefyd. Nhw sy’n rhedeg y gemau ond sydd hefyd yn addysgu elfennau o’r gêm i’r disgyblion (yn dibynnu ar eu gallu). Cyn pob sesiwn, mae’r staff yn dangos y rheolau a sgil. Mae pwyslais ar chwarae’n deg, gwaith tîm ac ennill a cholli’n dda. Mae’r gemau’n para tua 10 munud ac mae’r ysgol yn anelu at gael 6 disgybl bob ochr. Mae’r ddau beth yn hyblyg, yn dibynnu ar nifer y disgyblion a lefel y blinder.
Caiff y gynghrair ei dathlu bob mis Gorffennaf yn ystod gŵyl cyfnod allweddol 2. Mae hyn yn cynnwys gemau pêl-droed, gemau parasiwt, crefftau, Kerling a chastell naid. Hefyd, mae’n amser i bob disgybl gael medal ac mae tlws i enillwyr yr adran. Yn ogystal â gŵyl flynyddol cyfnod allweddol dau, mae gan yr ysgol gemau bob hanner tymor, gan olygu bod chwe digwyddiad bob blwyddyn. Mae’n gysylltiedig â Chymdeithas Pêl-droed Ysgolion Abertawe. Wrth edrych tua’r dyfodol, hoffai’r ysgol helpu siroedd eraill i sefydlu cynghreiriau tebyg a sefydlu tîm cynrychioliadol o ‘STF Abertawe’ i chwarae timau cynrychioliadol eraill.
Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?
Mae staff Ysgol Gynradd Clwyd o’r farn bod y prosiect wedi bod yn llwyddiant ysgubol, ac mae disgyblion yn edrych ymlaen at yr holl ddigwyddiadau pêl-droed. Mae’r profiadau wedi’u gwahaniaethu yn helpu’r ysgol i fodloni anghenion unigol ac maent wedi cael effaith sylweddol a chadarnhaol iawn ar hyder y disgyblion, eu hymgysylltiad, eu gwydnwch a datblygiad eu medrau.
Adborth gan athro STF Ysgol Gynradd Cadle, Abertawe.
Rydych chi wedi creu rhywbeth gwirioneddol gyffrous, sy’n hybu cynhwysiant i’n plant a, hefyd, sy’n gwneud i ni fel staff deimlo’n rhan o rywbeth mwy o faint…mae’r effaith yn aruthrol. Roedd gen i blentyn yn fy nosbarth i’r llynedd a wnaeth grïo drwy’r cyfan o’i gêm gyntaf yn y gynghrair gan nad oedd e’n ‘cael tro’; erbyn hyn, mae’n chwarae rygbi a phêl-droed yn ei ysgol uwchradd…wir i chi, mae fy nosbarth i ond yn chwarae pêl-droed yn y gynghrair a dydw i erioed wedi’u gweld nhw’n gweithio gyda’i gilydd fel maen nhw’n gwneud ar y cae’.
Rhai dyfyniadau gan ddisgyblion:
- ‘Rwy’n gwneud ffrindiau newydd.’
- ‘Rwy’n hoffi…rwy wrth fy modd yn cymryd rhan.’
- ‘Ciciais i’r bêl i fy ffrindiau.’
- ‘Rwy’n caru pêl-droed oherwydd dysgoch chi fi i chwarae pêl-droed.’
- ‘Sgoriais i 3 gôl.’
- ‘Rwy’n caru gwisgo cit yr ysgol.’
- ‘Rwy’n teimlo’n hyderus yn y gemau a does dim ots gen i os ydyn ni’n ennill neu’n colli’.
Sut rydych chi wedi rhannu’ch arfer da?
Mae’r ysgol yn defnyddio’i chyfrif Twitter i ddathlu’r gynghrair, ac mae ganddi’r hashnod #superteamsfootball. Gwahoddwyd staff i siarad am y gynghrair yng nghynhadledd ‘Cau’r Bwlch’ 2017 ERW. Y ffocws oedd rhannu arfer dda a oedd yn cynyddu lefelau ymgysylltiad rhanddeiliaid ac yn codi safonau cyrhaeddiad disgyblion. Cafodd cysyniad y gynghrair ei groesawu gan y mynychwyr. Mae’r gynghrair wedi cael sylw ym mhapurau newyddion y Swansea Evening Post a’r Western Mail hefyd. Dyfarnwyd Athro Ymarfer Corff y Flwyddyn De Cymru i athro ymarfer corff yn yr ysgol yn 2018. Roedd y wobr hon yn cydnabod effaith y gynghrair a’r gwaith a wnaed gan sylfaenwyr y gynghrair.