Addysgu medrau cyfathrebu

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Canolfan Addysg Gwenllian yn ysgol ddydd arbennig annibynnol i blant a phobl ifanc sydd wedi cael diagnosis o awtistiaeth neu gyflwr cysylltiedig. Mae’r disgyblion rhwng 5 ac 19 mlwydd oed.

Mae’r ysgol wedi ymrwymo i ddarparu’r profiadau a’r cyfleoedd addysgol unigol gorau posibl i ddisgyblion, a sicrhau bod y rhain yn gwella eu bywydau. 

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Mae’r holl ddisgyblion yn yr ysgol yn cael anawsterau sylweddol gyda chyfathrebu.  Mae hyn yn amrywio o ddisgyblion heb unrhyw leferydd neu ffurf o gyfathrebu, i ddisgyblion â llawer o fedrau cadarnhaol ac iaith helaeth, ond sy’n arddangos anawsterau wrth ryngweithio gydag eraill a meistroli medrau cymdeithasol, er enghraifft wrth gymryd eu tro, gofyn am gymorth neu gyd-drafod.  Mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion wedi dangos ymddygiadau heriol yn flaenorol, fel ymddygiad ymosodol tuag at ei gilydd, dinistrio eiddo a hunan-niweidio. 

I lawer o ddisgyblion yr ysgol, mae ystod eang o ddulliau traddodiadol i ddatblygu’u cyfathrebu (er enghraifft systemau cyfnewid lluniau, arwyddo, gwrthrychau cyfeirio, switshis, dyfeisiau allbwn llais, byrddau dewisiadau, a thechnoleg gynorthwyol lleferydd neu arwyddo) wedi bod yn aflwyddiannus yn y gorffennol yn aml.  O ganlyniad, penderfynodd uwch reolwyr ganolbwyntio ar gryfderau unigol disgyblion a’u dull cryfaf o ddysgu, yn cynnwys dulliau gweledol, cinesthetig a chlywedol, i ysgogi a chymell eu diddordeb mewn cyfathrebu. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu weithgaredd

Datblygodd yr uwch dîm rheoli fframwaith i gynorthwyo staff i addysgu medrau cyfathrebu i’r disgyblion.  Mae’r fframwaith yn amlygu meysydd allweddol i’w hystyried ar gyfer disgyblion unigol a siart llif o’r camau sy’n ofynnol i ddatblygu’u medrau.  Mae’r model yn sicrhau bod cyfathrebu’r staff yn weithredol ac yn effeithlon er mwyn i ddisgyblion ddatblygu’u medrau yn gyflym.

Asesiad cychwynnol

Mae hyn yn dangos i staff beth yw’r modd cyfathrebu effeithiol mwyaf tebygol ar gyfer pob disgybl. Ar gyfer disgyblion di-eiriau, dull mwyhaol o gyfathrebu yw hyn bron bob amser.

Deall a datblygu cymhelliant disgyblion i ymateb

Er mwyn datblygu cyfathrebu, mae’n bwysig bod amser yn cael ei dreulio yn datblygu hoff eitemau neu weithgareddau y mae cymhelliant gan y disgybl i ymgysylltu â nhw.  Wrth ddatblygu’r eitemau hyn, mae’r ysgol eisiau sicrhau eu bod yn bodloni ystod o gymhellion fel rhai clywedol, gweledol, bwytadwy, yn seiliedig ar symud ac ati.  Mae’n bwysig bod ystod eang o hoff eitemau gan y disgybl, felly os yw’n syrffedu ar un eitem, mae yna eitemau eraill y gall barhau i ofyn amdanynt. 

Rheoli’r amgylchedd

Pan fydd hoff eitemau a gweithgareddau wedi’u nodi, mae’n bwysig bod mynediad y disgybl at yr eitemau yn cael ei reoli. Mae hyn oherwydd na fydd gan y disgybl unrhyw gymhelliant i ofyn am yr eitemau os oes ganddo fynediad rhydd iddynt. Gellir rheoli eitemau drwy eu storio ar silffoedd, mewn bagiau bwyd clir neu focsys plastig, er enghraifft.

Hyfforddiant cyfathrebu

Pan fydd mynediad y disgybl at yr eitemau ysgogol wedi’i reoli, mae’r ysgol yn dechrau hyfforddiant cyfathrebu.  Mae hyn yn cynnwys caniatáu i’r disgybl samplu’r eitemau sy’n cael eu cynnig er mwyn sefydlu pa un y byddai’n well ganddo ryngweithio ag ef.  Bydd y strategaethau penodol a’r math o sbardunau a ddefnyddir yn dibynnu ar y dull cyfathrebu sydd i’w addysgu (h.y. cyfnewid lluniau, arwyddo ac ati).  Mae methodoleg yr ysgol yn cynnwys lleihau’r defnydd o sbardunau’n raddol dros dreialon olynol.  Er mwyn sicrhau llwyddiant yn ystod cyfnod yr hyfforddiant, caiff y disgybl ei amlygu i gannoedd o dreialon trwy gydol y dydd. 

Cyfathrebu fel blaenoriaeth

Mae’r ysgol yn rhoi blaenoriaeth i hyfforddiant cyfathrebu ar gyfer disgyblion yn yr ysgol.  Mae’r rhan fwyaf o sesiynau dysgu yn cynnwys ffocws ar gyfathrebu.  Gall y medrau a’r ffocws amrywio, ond bydd datblygu cyfathrebu yn golygu y bydd goblygiadau pwysig ar gyfer dysgu mewn meysydd eraill.

Cysondeb a chyffredinoli

Caiff staff eu hannog i roi’r hyfforddiant ar waith yn gyson a chywir.  Trwy gydol y dydd, darperir cannoedd o gyfleoedd i’r disgybl ymarfer gofyn am eitemau neu weithgareddau.  Mae’r ysgol yn sicrhau bod y disgybl yn trosglwyddo’r medr o ofyn am yr eitem y mae wedi’i dewis ar draws amryfal amgylcheddau, gyda hoff eitemau neu weithgareddau gwahanol a gydag ystod o staff. 

Monitro cynnydd a defnyddio data i gynllunio camau nesaf

Mae cofnodi a gwerthuso data i gynllunio camau nesaf disgybl yn agwedd allweddol ar ddatblygu’u cyfathrebu.  Mae’r ysgol yn cofnodi nifer y ceisiadau a sbardunwyd a’r ceisiadau annibynnol a wneir fesul diwrnod, ac yn rhoi’r canlyniadau ar graff.  Mae’n dadansoddi’r data i wirio a yw’r ymyriad yn gweithio dros gyfnod.  Dylai fod cynnydd mewn ceisiadau annibynnol a gostyngiad mewn ceisiadau a sbardunwyd.  Os nad oes, caiff unrhyw rwystrau posibl sydd wedi atal y disgybl rhag gwneud cynnydd eu hystyried, a chaiff dulliau neu’r eitemau neu wrthrychau cymhellol eu haddasu. 

Datblygu lleferydd